183

Zatrucia substancjami pochodzenia roślinnego

i zwierzęcego

Dr n. med. Sylwestra Kruszewska

Podział roślin trujących
wg substancji toksycznych

Olejki eteryczne

•Jałowiec sawina

•Tuja zachodnia

•Mięta polej

•Wrotycz pospolity

Glikozydy

•Naparstnica purpurowa

•Konwalia majowa

•Miłek wiosenny

•Oleander

•Kruszyna pospolita

Glikozydy cyjanogenne

•Śliwa-migdał

•Brzoskwinia

•Czereśnia

•Dziki bez czarny

•Ligustr

•Śnieguliczka

Alkaloidy pochodne piperyny

i piperydyny

•Tytoń szlachetny

•Szczwół plamisty

•Złotokap zwyczajny

Podział roślin trujących
wg substancji toksycznych

Alkaloidy pochodne tropanu

•Pokrzyk wilcza jagoda

•Bieluń dziędzierzawa

•Lulek czarny

Alkaloidy steroidowe

•Psianka czarna

•Ciemiężyca biała

Alkaloidy o różnej budowie

•Ziemowit jesienny

•Tojad mocny

Toksalbuminy

•Rącznik pospolity

Pochodne fluoroglucyny

•Narecznica samcza

Pochodne poliacetylenowe - poliiny

•Szalej jadowity

•Blekot pospolity

Protoanemoniny

•Sasanki

•zawilce

Rośliny zawierające amygdalinę

•Śliwa - migdał

Prunus amygdalus

•Czereśnia

Prunus avium

•Czeremcha zwyczajna

Prunus padus

•Części trujące - nasiona

• Czynnik toksyczny - amygdalina - produkt hydrolizy enzymatycznej cyjanowodór

•Cyjanowodór blokuje Fe+++ oksydazy cytochromowej

Śliwa - migdał
Prunus amygdalus

•Dawka śmiertelna gorzkich migdałów :

dla dorosłych 50 -60 szt.

dla dzieci 5-10 szt.

•1 migdał zawiera około 1mg HNC

Nasiona zawierają do 2% amygdaliny

Czeremcha zwyczajna
Prunus padus

Części trujące - nasiona, kora

•Nasiona zawierają około 1,5%,

kora do 1% amygdaliny

Dziki bez czarny

Sambucus nigra

•Części trujące niedojrzałe owoce, szypułki owoców, liście, kora.

•Czynnik toksyczny flawonoidy, garbniki, fitoncydy oraz glikozydy cyjanogenne, których działanie

nie jest jednoznacznie udokumentowane

Owoce dojrzałe są jadalne - spożyte w dużej ilości działają drażniąco na przewód pokarmowy

Objawy zatrucia roślinami zawierającymi amygdalinę

•Bóle i zawroty głowy

•Bóle w klatce piersiowej

•W ciężkich zatruciach

•przyśpieszenie oddechu,

•duszność

•zaburzenia świadomości

• śpiączka

• spadek RR

• wstrząs

•drgawki

•porażenie oś.oddechowego

Blekot pospolity
Aethusa cynapium

•Części trujące

liście i owoce

•Czynnik toksyczny

alkaloidy podobne do koniiny

i cykutotoksyny

•Liście mylone z pietruszką

a owoce z kminkiem.

•Wywołują zaburzenia żołądkowo-jelitowe

a w większych ilościach działają depresyjnie na OUN i porażająco na mięśnie oddechowe

Objawy zatrucia

•pieczenie w jamie ustnej

•ślinotok

•nudności

•wymioty

•bóle brzucha ( kolka)

•biegunka

•bóle głowy

•zaburzenia widzenia

•rozszerzenie źrenic

W ciężkich zatruciach - drgawki i zaburzenia oddychania

Szczwół plamisty

Conium maculatum

•Korzeń mylony z chrzanem, pietruszką

lub pasternakiem

•Charakterystyczna cecha zapach mysiego moczu przy rozcieraniu rośliny i kwiatów

•Części trujące

owoce , liście, kwiaty, łodyga, korzeń

•Czynnik toksyczny

koniina

γ-koniceina

Zawartość alkaloidów:

•niedojrzałe owoce 1,6 - 2%

•dojrzałe owoce 0,7 -1%

•liście 0,1 - 0,4%

•kwiaty 0,2%

•łodyga i korzeń 0,05%

•Działanie koniiny podobne jest do działania nikotyny

•Działa na OUN początkowo pobudzająco a następnie depresyjnie, szczególnie na ośrodek oddechowy- działanie podobnie do kurary.

•Dawka toksyczna koniiny - 60 mg

•Dawka śmiertelna - 100-300 mg

•Działa drażniąco i alergizująco

na skórę.

Szczwół plamisty

Conium maculatum

Objawy zatrucia

•pieczenie w jamie ustnej,przełyku

•bóle brzucha

•ślinotok

•nudności,wymioty

•zwężenie źrenic

•podwójne widzenie, zaburzenia widzenia

•tachykardia a następnie bradykardia

•parestezje

•bóle i zawroty głowy

•zaburzenia oddychania

•drgawki

•porażenie ośrodka oddechowego

Powikłania - rabdomioliza, mioglobinuria, uszkodzenie wątroby i nerek

Szalej jadowity

Cicuta virosa

•Rośnie nad brzegami rzek i stawów, na moczarach, bagnach, torfowiskach

• Pospolity na nizinach i pogórzu.

Liście i korzeń mylony

jest z pietruszką, czasem z selerem (zapach)

•Części trujące

kłącze, dolna część łodygi oraz pozostałe części

•Czynnik toksyczny cykutotoksyna i cykutol

•Zawartość cykutotoksyny jest najwyższa na wiosnę

do 0,2 % w soku komór powietrznych łodygi

•Cykutotoksyna i cykutol są truciznami drgawkotwórczymi oraz porażającymi ośrodek oddechowych.

•Wchłaniają się bardzo szybko a pierwsze objawy występują po kilku minutach.

•Dawka śmiertelna

kilka gramów kłącza

Objawy zatrucia

•pieczenie i niesmak w jamie ustnej

•nudności, wymioty, bóle brzucha

•zaburzenia równowagi

•zaburzenia świadomości

•drgawki - nawet stan padaczkowy

•porażenie ośrodka oddechowego

Bieluń dziędzierzawa

Datura stramonium

Części trujące

cała roślina

Czynnik toksyczny

hioscyjamnia

skopolamina

atropina

apoatropina

•Zawartość alkaloidów :

•liście - 0,2 - 0,6 %

•nasiona - 0,3 - 0,5 %

•1g nasion zawiera

2- 4 mg alkaloidów

Lulek czarny
Hyoscyamus niger

Części trujące

cała roślina- głównie nasiona, liście, korzeń

•Czynnik toksyczny

hioscyjamnia

skopolamina (nasiona)

atropina

apoatropina

Zawartość alkaloidów

•nasiona - 0,3 %

•liście - 0,17 %

•korzeń - 0,08 %

•Objawy- po ponad 1 mg alkaloidów

Lulek czarny
Hyoscyamus niger

•Zależnie od spożytej części rośliny

objawy mogą być różne.

•Po zjedzeniu nasion przeważają objawy depresyjnego działania na OUN,

a po spożyciu liści lub korzenia - objawy pobudzenia OUN

Porzyk wilcza jagoda
Atropa belladonna

•Części trujące

cała roślina, głównie nasiona

•Czynnik toksyczny

hioscyjamina

atropina

skopolamina

Zawartość alkaloidów:

•nasiona i korzeń - 0,8 %

•jagody - 0,65 %

•liście - 0,5 %

•kwiaty - 0,4 %

Dawka śmiertelna

•dla dorosłego - 10 - 20 jagód

•dla dziecka - 3 jagody

Rośliny zawierające alkaloidy tropanowe

Objawy zatrucia

•rozszerzenie źrenic

•zaczerwienienie twarzy

•suchość błon śluzowych i skóry

•tachykardia

•wzrost RR

•pobudzenie psychoruchowe

•halucynacje (dzieci)

•atonia jelit

•śpiączka

•hipertermia

•

Psianka czarna
Solanum nigrum

Rośnie w rowach, przydrożach, na rumowiskach. Pospolita na nizinach roślina ruderalna

Kwiaty podobne do kwiatów ziemniaka

•Części trujące

cała roślina

•Czynnik toksyczny

solanina

•Zawartość solaniny:

niedojrzałe owoce 0,5 - 6 %

liście - do 3,5 %

•Spożycie kilku jagód może wywołać objawy zatrucia

•Solanina działa drażniąco na przewód pokarmowy.

•Na układ nerwowy początkowo działa pobudzająco na następnie porażająco.

•Spożycie 10 jagód przez dziecko wywołuje poważne objawy zatrucia.

•Przypuszczalna dawka toksyczna solaniny

dla człowieka - 20 - 30 mg,

potencjalnie śmiertelna 3 - 6 mg/kg

Psianka czarna
Solanum nigrum

Objawy zatrucia

•pieczenie w jamie ustnej

•nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

•wzrost temperatury ciała- może być pierwszym objawem zatrucia solaniną

•niepokój

•pobudzenie psychoruchowe

•czasami halucynacje

•zaburzenia rytmu serca

• w ciężkich zatruciach - porażenie ośrodka oddechowego

•Niektóre objawy zatrucia psianką przypominają zatrucia alkaloidami tropanowymi.

Tuja zachodnia

Thuja occidentalis

•Części trujące

cała roślina

•Czynnik toksyczny

*-tujon

Działa silnie drażniąco na błony śluzowe i skórę.

•Działa

depresyjnie na OUN

•Uszkadza narządy miąższowe wątrobę

i nerki

•Działa depresyjnie na serce

•Działa poronnie - dawki poronne przekraczają dawkę śmiertelną.

Wrotycz pospolity

Tancetum vulgare

Chrysanthemum vulgare

•Rośnie na łąkach wzgórzach,

na brzegach lasów na nasypach kolejowych, na miedzach.

•Powszechny na nizinach

i niższych partiach gór.

•Części trujące

kwiaty oraz pozostałe części rośliny

•Czynnik toksyczny

•β - tujon

• kamfora

• terpeny

•Objawy występują po spożyciu 2-3 g kwiatów lub ziela.

Bylica piołun
Artemisia abisinthium

Pospolita bylina, rośnie

w górach i na nizinach

•Części trujące

liście

i kwitnące szczyty pędów

•Czynnik toksyczny

•tujol

• tujon

• felandren

•ziele zawiera 0,5 % olejku

•liście - 0,3 %

•kwiatostan - 0,15 %

•Działa drażniąco

na przewód pokarmowy oraz drgawkotwórczo

Dawniej piołun używano w celach poronnych

Objawy zatrucia

•ból i pieczenie w jamie ustnej

•nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

•krwawienie z przewodu pokarmowego

•osłabienie

•wzmożone pocenie się

•bóle i zawroty głowy

•drżenia mięśniowe

•drgawki

•zaburzenia świadomości

•wstrząs

•krwawienie z dróg rodnych

•Uszkodzenie wątroby i nerek

•Skóra - odczyny uczuleniowe

i zapalne

Tytoń szlachetny

Nicotiana tabacum

Części trujące

cała roślina

(z wyjątkiem dojrzałych nasion)

Czynnik toksyczny

nikotyna

nornikotyna

anabazyna

•Zawartość nikotyny :

liście - 0,6 - 9 %

ØDrogi wchłaniania

układ oddechowy, przewód pokarmowy i skóra

ØPrzechodzi do mleka matki

i przez łożysko

Dawka śmiertelna nikotyny

około 0,8 mg/kg.

Zawartość nikotyny

w papierosach - 1-3 %

Tytoń szlachetny

Nicotiana tabacum

Objawy zatrucia

•Występują już po kilkunastu minutach

W zatruciu doustnym:

•pieczenie i w jamie ustnej

•bóle i zawroty głowy

•nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha

•bladość skóry

•nadmierne pocenie się

•tachykardia następnie bradykardia

•pobudzenie

•wzmożona perystaltyka jelit

W ciężkich przypadkach :

•halucynacje

•senność

•śpiączka

•porażenie mięśni oddechowych

•drgawki ( rzadko)

Złotokap zwyczajny

Citisus laburnum

•Ozdobny krzew hodowany w parkach

i ogrodach

•Owoce - brunatne strąki zawierające nasiona podobne do grochu

Części trujące

nasiona, zielone strąki, kora, kwiaty, korzeń

Czynnik toksyczny

cytyzyna

metylocytyzyna

laburnina

laburnamina

Zawartość cytyzyny:

•nasiona - 1,5 - 3 %

•liście - 0,3 %

•kwiaty - 0,2 %

•Działa miejscowo drażniąco oraz pobudzająco a następnie depresyjnie

na OUN

•Działanie cytyzyny jest podobne do nikotyny, ale powoduje większe pobudzenie nawet po dużych dawkach

•Objawy zatrucia

u dzieci po spożyciu

2 - 10 nasion

•Dla dorosłych kilkadziesiąt nasion może być dawką śmiertelną

Złotokap zwyczajny

Citisus laburnum

Objawy zatrucia

•ból i pieczenie w jamie ustnej

•ślinotok

•nudności, wymioty

•rozszerzenie źrenic

•bóle i zawroty głowy

•pobudzenie

•halucynacje

•tachykardia

•spadek RR

•drgawki

•śpiączka

•porażenie ośrodka oddechowego

Kąkol polny

Agrostemma githago

•Pospolity chwast

•Nasiona pokryte ostrymi brodawkami

•Części trujące

nasiona i pozostałe części rośliny

•Czynnik toksyczny saponiny

Działa drażniąco na błony śluzowe

oraz depresyjnie

•na ośrodkowy układ nerwowy

•i układ krążenia

•Objawy zatrucia

•pieczenie w jamie ustnej

• bóle za mostkiem,

•ślinotok, nudności, wymioty, biegunka bóle brzucha

• pieczenie i łzawienie spojówek

• bóle i zawroty głowy

• zaburzenia świadomości,

•pobudzenie, tachykardia, spadek RR.

•W ciężkich zatruciach- zaburzenia oddychania, hemoliza

Kasztanowiec zwyczajny

Aesculus hippocastanum

•Czynnik toksyczny

escyna

•Najwięcej escyny zawierają nasiona do 13 %

•Objawy zatrucia występują już po spożyciu 1-2 owoców lub nasion

•Escyna działa drażniąco na błony śluzowe oraz depresyjnie na OUN.

•Wykazuje działanie uczulające na skórę.

Kasztanowiec zwyczajny

Aesculus hippocastanum

Objawy zatrucia

•pieczenie w jamie ustnej

•nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka (krwista)

•zaburzenia termotegulacji

•rozszerzenie źrenic

•stany majaczeniowe

•senność

•porażenie ośrodka oddechowych

•Opisywano zgony

u dzieci po spożywaniu kasztanów

przez kilka dni.

Wawrzynek wilczełyko
Daphne mezereum

•Części trujące

owoce (jagody), łyko kory

pozostałe części

•Roślina uważana za jedną

z bardziej trujących.

•Czynnik toksyczny

mezerina,

dafnetoksyna

Zawartość mezereiny :

•owoce - 0,04 %

•nasiona - 0,1 %

•Działa drażniąco na błony śluzowe przewodu pokarmowego, skórę oraz pobudzająco na OUN.

Objawy zatrucia

•nudności, wymioty

•uczucie pieczenia w jamie ustnej, klatce piersiowej

•obrzęk błon śluzowych jamy ustnej, języka, krtani.

•bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka ( może być wodnista lub krwista)

•bóle i zawroty głowy

•senność

•dezorientacja

•pobudzenie

•drgawki

•wstrząs

Obrazki plamiste

Arum maculatum

•Rośnie na terenach wilgotnych,

w zaroślach leśnych. Roślina dość rzadka.

•Części trujące

jagody, liście, kwiaty, kłącze.

•Liści w smaku przypominają szczaw

•Czynnik toksyczny

aroina

oraz niewielkie ilości glikozydów cyjanogennych, szczawianów

i śladowe ilości nikotyny.

Objawy zatrucia

•pieczenie i obrzęk warg, języka i błony śluzowej jamy ustnej

•krwawienia z dziąseł

•ślinotok

•nudności, wymioty, biegunka

•tachykardia

•zaburzenia rytmu

•parestezje ( dłonie)

•drgawki

Narecznica samcza
Dryopteris filix-mas

•Rośnie w lasach, na skałach.

•Pospolita paproć w całym kraju.

•Części trujące

kłącze , nasada liści

•Czynnik toksyczny

filicyna

•Działanie

drażniące na błonę śluzową przewodu pokarmowego

depresyjne na OUN

uszkadzające narządy miąższowe

•Dawka toksyczna filicyny

dla dorosłych - 6 g

dla dzieci - 0,1 g/kg

Objawy zatrucia

•bóle brzucha

•nudności, wymioty, biegunka

•bóle i zawroty głowy

•zaburzenia widzenia

•obrzęk mózgu

•drgawki (rzadko)

•zaburzenia oddychania

•uszkodzenie wątroby

i nerek

Naparstnica purpurowa

Digitalis purpurea

•Rośnie na zboczach,

w lasach, czasami uprawiana jako roślina ozdobna.

•Owoc - sucha torebka zawierająca małe nasionka

•Części trujące

nasiona, liście, kwiaty

•Czynnik toksyczny :

glikozydy kardenolidowe

•W liściach występuje 0,1 - 0,5 % kardenolidów, wśród których najważniejsze są:

purureaglikozydy A i B

glukogitaloksyna

digitalina

glukowerodoksyna

digitoksyna

•Najsilniej kardiotoksycznie działają nasiona

•Liście są 4 razy mniej aktywne od kwiatów

•Toksyczne działanie glikozydów naparstnicy wynika

z blokowania pompy sodowo-potasowej

w błonie komórkowej, co prowadzi do zmian

w potencjale jonowym

i w efekcie do zaburzeń przewodzenia i rytmu

Miłek wiosenny
Adonis vernalis

•Rośnie

na wzgórzach,

w zaroślach,

na brzegach lasów

•Hodowany

czasami

jako roślina ozdobna

•Części trujące - cała roślina

•Czynnik toksyczny - glikozydy nasercowe działające słabiej od glikozydów naparstnicy

•Zawartość glikozydów od 1-4%

•

Konwalia majowa

Convallaria maialis

•Rośnie w lasach, zaroślach czasami na polach. Uprawiana w ogrodach jako roślina ozdobna.

•pospolita w całym kraju

•Owoce - czerwone kuliste jagody

•Części trujące

owoce, liście, kwiaty

•Czynnik toksyczny - glikozydy nasercowe:

konwalatoksyna

konwalatoksol

konwalaryna

konwalamaryna

•Zawartość glikozydów

•liście - 0,2 - 0,3 %

•kwiaty - 0,5 %

•Glikozydy zawarte w konwalii działają podobne do glikozydów naparstnicy

•W zatruciu dominują zaburzenia rytmu

i przewodzenia

•Saponiny wywołują nieżyt żołądkowo - jelitowy

•Spożycie przez dziecko kilku jagód

może być śmiertelne.

Oleander pospolity

Nerium oleander

•Roślina ozdobna uprawiana w doniczkach

•Kwitnie - lato

•Części trujące

kwiaty, liście

•Czynnik toksyczny

glikozyd nasercowy -

•oleandryna

•Dawka toksyczna

5 - 8 liści

lub 1g proszku z kory

•Opisywano zgony

po 30 g soku z korzenia

Rośliny zawierające glikozydy nasercowe

Objawy zatrucia

•nudności, wymioty, biegunka

•bóle i zawroty głowy

•widzenie na „żółto”

•Zaburzenia rytmu

i przewodzenia:

bigeminia, trigeminia, trzepotanie

i migotanie przedsionków, bradykardia,

blok p-k wszystkich stopni, rozkojarzenia przedsionkowo- komorowe

( napady MAS)

Tojad mocny
Aconitum napellus

Aconitum callibotryon

•Rośnie na łąkach

i usypiskach skalnych

na terenach górskich

•Czasem uprawiany jako ogrodowa roślina ozdobna

•Owoc - mieszek

z drobnymi nasionami

•Części trujące

korzeń, kwiaty, liście, nasiona

•Czynnik toksyczny

akonityna

Zawartość akonityny

•bulwy 0,3 - 3 %

•liście 0,2 - 1,2 %

•Tojad jest najbardziej trujący

w czasie kwitnienia

•1 g świeżego tojadu zawiera

2-20 mg akonityny

Spożycie 2 - 4 g korzenia -potencjalnie śmiertelne

•Dawka śmiertelna

akonityny

dla dorosłego wynosi 3 - 6 mg

Objawy zatrucia

•pieczenie warg, jamy ustnej, przełyku

•uczucie pieczenia i mrowienia skóry dłoni i stóp

•szybko postępujące znieczulenie skóry całego ciała

•obfite pocenie się

•gwałtowne wymioty, biegunka, kolkowe bóle brzucha

•zaburzenia oddychania

•drżenia mięśniowe

•drgawki

•bradykardia, bloki p - k

•nadkomorowe zaburzenia rytmu

•wstrząs

•porażenie oś.oddechowego

•migotanie komór

•

Ciemiężyca biała
Veratrum album

Części trujące

kłącze, nasady liści, korzeń, nasiona

Czynnik toksyczny

Zespół alkaloidów weratrynowych

•protoweratryna A i B

• germeryna

• germitryna

• pseudojerwina

• weratrozyna

Zawartość alkaloidów weratrynowych:

•kłącze 1,2 - 1,6 %

•korzeń 0,6 - 1,3 %

•nasady liści 1,5 %

• nasiona 1,2 %

Działanie alkaloidów

•depresyjne na układ sercowo- naczyniowy

•obwodowo znieczulająco na zakończenia nerwowe

•drażniąco na błony śluzowe układu oddechowego

i oczy

•Objawy zatrucia -

po około 30 min.

•Spożycie 100 g ziela - dawka toksyczna

Dawka śmiertelna

•około 1,5 g kłącza

Objawy zatrucia

•bóle i pieczenie w jamie ustnej

•bóle gardła

•nudności, wymioty, biegunka

•bóle przełyku

•bóle głowy

•zimna spocona skóra

•parestezje i drżenia mięśniowe

•skurcze grup mięśni

•osłabienie siły mięśniowej

•spadek RR

•zaburzenia rytmu - bradykardia

•migotanie komór

Cis pospolity
Taxus bacata

•Nasiona okryte mięsistą czerwoną osnówką.

•Części trujące

igły, nasiona

•Czynnik toksyczny

alkaloid - taksyna

•Działa drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz depresyjnie na OUN

•Potencjalnie

śmiertelna dawka

odwar z 50 igieł

Cis pospolity
Taxus bacata

Objawy zatrucia

• wymioty

• kolkowe bóle brzucha

• biegunka

• zaburzenia rytmu serca- podobne jak w zatruciach naparstnicą

• zaburzenia elektrolitowe - hipokaliemia

• bóle głowy

• śpiączka

• drgawki

• porażenie oś.oddechowego

Jałowiec sawina

Juniperus sabina

•Części trujące

cała roślina

•Czynnik toksyczny

Olejek eteryczny

Zawartość olejku:

szczyty pędów - 5 %

pędy - 1,5 %

Dawka toksyczna

6 kropli olejku

•Działa silnie drażniąco na błony śluzowe przewodu pokarmowego

•uszkadza nerki

•działa drgawkotwórczo

•depresyjnie na OUN

Objawy zatrucia

- bardzo nasilony nieżyt żołądkowo - jelitowy, bóle brzucha, drgawki, krwiomocz, drgawki, porażenie oś.oddechowego

Skóra - stany zapalne z martwicą

Ziemowit jesienny

Colchicum autumnale

.

•Części trujące

cała roślina

•Czynnik toksyczny- alkaloid kolchicyna

•Zawartość kolchicyny

nasiona 0,2 - 0,8 %

bulwki 0,3 - 0,6 %

kwiaty 0,1 %

•Jedno nasienie zawiera około 3- 3,5 mg kolchicyny

•Dawka śmiertelna

powyżej 7 mg kolchicyny

( 2 nasiona)

Objawy zatrucia

•nieżyt żołądkowo-jelitowy

( b. nasilony)

•wstrząs hipowolemiczny

•uszkodzenie wątroby i nerek

•polineuropatia obwodowa

leukopenia

trombocytopenia

niedokrwistość megaloblastyczna

zaburzenia krzepnięcia

skaza krwotoczna

•W 2 -3 tygodniu - wypadanie włosów

Rącznik pospolity

Ricinus communis

•Części trujące

cała roślina, głównie nasiona

•Czynnik toksyczny

toksalbumina- rycyna

olej rycynowy

•Rycyna działa drażniąco na błony śluzowe p.pokarmowego, uszkadza narządy miąższowe-wątrobę i nerki

•Spożycie 1-2 nasion wywołuje poważne objawy zatrucia

•Dawka śmiertelna dla dorosłego ponad 10 nasion,

dla dziecka 1-2 nasiona

•Objawy zatrucia

•Mogą wystąpić po kilku dniach

•ból, pieczenie w jamie ustnej

i przełyku

•nudności, wymioty, biegunka,

bóle brzucha

•wstrząs hipowolemiczny

•drżenia mięśniowe

•senność

•hipoglikemia

•uszkodzenie wątroby i nerek

•Opisano zatrucia drogą wziewną

i przez skórę

Difenbachia
Dieffenbachia

•Części trujące

liście, łodyga

•Czynniki toksyczny nierozpuszczalne szczawiany wapnia tzw. rafidy

•Sok difenbachii

nie zawiera strychniny.

Filodendron
Philodendron

•Części trujące

cała roślina

•Czynnik toksyczny nierozpuszczalne szczawiany wapnia tzw.rafidy

•Najmniejszą dawką śmiertelną

szczawianów wapnia jest 5 g.

Anturium Scherzera
Anturium scherzerianum

•Części trujące

liście

•Zawiera nierozpuszczalne szczawiany

Skrzydłokwiat
Spathiphyllum ssp

•Części trujące

cała roślina

Rośliny zawierające
nierozpuszczalne szczawiany wapnia

Objawy zatrucia

•pieczenie w jamie ustnej

•przekrwienie błon śluzowych

•obrzęk warg, języka i błon śluzowych

• jamy ustnej

•obrzęk głośni - rzadko

•bóle brzucha

•bóle w klatce piersiowej

•Objawy pojawiają się bardzo szybko

w ciągu kilku minut

Kalina koralowa

Viburnum opulus

•Części trujące

owoce, liście, kora

•Czynnik toksyczny

wiburnina (gorzki smak)

garbniki

związki żywicowe

saponina

•Wiburnina ma działanie drażniące na skórę i błony śluzowe oraz uczulające.

•Opisano przypadki zgonów

u dzieci po spożyciu jagód.

Objawy zatrucia

•nudności

•wymioty

•biegunka (rzadko)

•zawroty głowy

•zaburzenia równowagi

•zaburzenia świadomości

Bukszpan zwyczajny

Buxus semperivirens

•Części trujące

cała roślina

•Czynnik toksyczny grupa alkaloidów:

•cyklobuksyna D- buksyna

•buksen

•flawonoidy

•Alkaloidy zawarte w bukszpanie działają drgawkotwórczo.

•Działanie podobne jak

w zatruciu szalejem

ale mniej gwałtowne.

•Skóra - działanie alergizujące

•Dawka śmiertelna jest nieokreślona

•500 g liści jest dawką śmiertelną dla konia.

Bukszpan zwyczajny

Buxus semperivirens

Objawy zatrucia

•bóle i pieczenie

w jamie ustnej

•nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka (krwista)

•drżenia mięśniowe

•drgawki

•porażenie ośrodka oddechowego

Ligustr pospolity

Ligustru vulgare

•Części trujące

owoce jagody, liście

•Czynnik toksyczny nieznany

•Działa drażniąco , wywołuje drgawki, wstrząs.

•Najbardziej toksyczne

są owoce.

• Opisano przypadki zatruć śmiertelnych u dzieci.

•Dawka śmiertelna nieustalona

Hiacynt wschodni
Hyacinthus orientalis

•Części trujące

cebula

•Czynnik toksyczny

alkaloid narcyzyna

•Znaczne działanie drażniące na błony śluzowe p.pokarmowego, skóry i oczu.

•Działa uczulająco.

•Objawy występują po zjedzeniu niewielkiej ilości cebuli.

Narcyz żółty
Narcisus pseudonarcissus

•Części trujące

cebula, kwiaty, liście

•Czynnik toksyczny - zespół alkaloidów działających drażniąco na p.pokarmowy

a w większych ilościach depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy

•Zjedzenie 1 cebuli może wywołać objawy zatrucia

Cyklamen perski
Cyclamen persicum

•Części trujące

• bulwiaste kłącze, liście

•Czynniki toksyczne

cyklamina

•Działa drażniąco na przewód pokarmowy oraz może spowodować objawy z ośrodkowego układu nerwowego pod postacią pobudzenia

•Po spożyciu 0,3 g kłącza obserwowano objawy zatrucia

•Po spożyciu dużej ilości - 8 g bulwy ( odwar) opisywano zaburzenia z ośrodkowego układu nerwowego aż do porażenia ośrodka oddechowego

Tulipan ogrodowy

Tulipa spp.

•Części trujące - cebula mylona z cebulą jadalną

•Spożycie cebuli powoduje niezbyt nasilony nieżyt żołądkowo-jelitowy

•Skóra - zmiany zapalne szczególnie przy przewlekłym kontakcie

Śnieguliczka biała
Symphoricarpus albus

•Części trujące - owoce, liście, korzeń

•Czynnik toksyczny - niezidentyfikowane alkaloidy

•Działa miejscowo drażniąco oraz wykazuje działanie na ośrodkowy układ nerwowy

Bluszcz pospolity

Hedera helix

•Części trujące

cała roślina

(głównie liście i owoce-jagody)

•Czynnik toksyczny-

saponiny

•U małych dzieci - objawy depresji ośrodkowego układu nerwowego

•Wywołuje zmiany alergiczne

Objawy zatrucia

•nudności, wymioty, bóle brzucha

• zaburzenia świadomości

•halucynacje

• rzadko drgawki

• tachykardia

•wysypka

•zaczerwienienie

i swędzenie skóry

• podrażnienie spojówek

Żmija zygzakowata

Vipera berus

Skład jadu nie jest dokładnie poznany

Dominującą rolą odgrywają prawdopodobnie fosfatydazy

działa hemolityczne

uwalnia histaminę

Działa bezpośrednio na naczynia włosowate

Objawy kliniczne

•obrzęk

• zsinienie w miejscu ukąszenia, krwawe wybroczyn

Objawy ogólnoustrojowe

•zaburzenia żołądkowo - jelitowe

•zawroty głowy

•leukocytoza

•niedokrwistość

•trombocytopenia

•podwyższona temperatura ciała

•wysypka i obrzęki angioneuronalne

•skurcz oskrzeli

•wstrząs zwykle w ciągu pierwszych 2 godzin

•skaza krwotoczna

Opisywano utratę przytomności i śpiączkę

Leczenie

•odkażenie rany

•unieruchomienie

•założenie opaski uciskowej

•antybiotyk

i glikokortykosteroidy

•Surowica przeciw jadowi żmii

Pszczoła miodna
Apis mellifera

SKŁAD JADU

PEPTYDY

melityna, apamina

AMINY BIOGENNE

histamina

dopamina

ENZYMY

Fosfolipaza A2-PLA2

FOSFOLIPIDY

OBJAWY MIEJSCOWE

• piekący ból

• świąd

• zaczerwienienie,

• obrzęk

• martwica

OBJAWY OGÓLNE

•gorączka

• bóle głowy

•ból brzucha

•nudności, wymioty

•tachykardia

•spadek RR

•wstrząs

•obrzęk płuc

•częstoskurcz

•zaburzenia świadomości

•porażenie oddechu

Trzmiel
Bombus sp.

SKŁAD JADU

•hialuronidaza

•fosfolipaza A

•serotonina

Osa
Vespidae sp.

SKŁAD JADU - WESPOTOKSYNY

•hialorunidaza

•histamina

•serotonina

•kinina

•fosfolipaza A

Szerszeń
Vespa crabro

Skład jadu

Podobny do jadu os zawiera także acetylocholinę i fosfolipazę B

Krzyżak ogrodowy
Araneus diadematus

SKŁAD JADU - toksalbuminy

arachinolizyna

hemoragina

związki neurotropowe oraz

epirotoksyna

---