ZESTAW NR 1
Współuczestnictwo formalne i materialne
Odrzucenie a oddalenie skargi przez sądy administracyjne
Sprawa sądowo - administracyjna
1. Współuczestnictwo formalne i materialne
Współuczestnictwo w postępowaniu sądowoadministracyjnym:
1)współuczestnictwo materialne- występuje gdy istnieje wielość podmiotów w sprawie sądowoadministracyjnej będącej przedmiotem postępowania.
2)współuczestnictwo formalne - gdy sąd korzysta z uprawnienie do połączenia toczących się przed nim kilku oddzielnych spraw pozostających ze sobą w związku. Chodzi o sprawy, które są podobne, mają ten sam stan faktyczny. Każda sprawa będzie zakończona wyrokiem.
2. Sąd odrzuca skargę
Jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania sąd ustali wystąpienie jednej z przeszkód uniemożliwiających nadanie skardze dalszego biegu to wydaje postanowienie o odrzuceniu.
Sąd odrzuci skargę:
jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;
wniesiona została po upływie terminu do jej wniesienia;
gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;
jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już osądzona;
jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy;
jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.
Oddalenie skargi następuje wówczas, jeżeli sąd skargi nie uwzględnił. Dotyczy to sytuacji, gdy skarga była bezzasadna.
3. Sprawa sądowo - adm.:. Sprawa sądowoadministracyjna- to rozpoznanie i rozstrzygnięcie przez sąd administracyjny skargi na zgodność z prawem działania lub bezczynności organów wykonujących AP. Elementem konstytutywnym sprawy sądowoadministracyjnej jest kontrola przez sąd administracyjny działalności AP. Element ten różni sprawę sądowoadministracyjną od sprawy administracyjnej. Cechą właściwą dla sprawy administracyjnej jest jej merytoryczne rozstrzygnięcie przez dokonanie autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego w zakresie uprawnień lub obowiązków jednostki.
ZESTAW NR 2
Prawo pomocy
Postępowanie rozpoznawcze w postępowaniu adm. i s-a.
Postanowienia, rodzaje postanowień.
1. Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania.
Prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi.
Zakres prawa pomocy. Obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Zakres przyznania prawa pomocy. Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje tylko zwolnienie od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Przesłanki przyznania zakresu pomocy społecznej.
Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
W zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
W zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Osobie prawnej, innej jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej prawo pomocy może być przyznane:
W zakresie całkowity - jeżeli wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania;
W zakresie częściowym - jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.
Tryb udzielenia prawa pomocy. Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek. Wniosek powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna - ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o nie zatrudnieniu lub nie pozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradca podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Wniosek składa się na urzędowym formularzu według ustalonego wzoru.
Jeżeli złożone przez stronę oświadczenie zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości strona jest zobowiązana złożyć na wezwanie w określonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.
Wniosek o przyznanie prawa pomocy, który nie został złożony na urzędowym formularzu lub którego braków strona nie uzupełniła w zakreślonym terminie pozostawia się bez rozpoznania.
Rozpoznanie wniosku należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy.
Czynności w zakresie postępowania o przyznanie prawa pomocy mogą wykonywać referendarze sądowi, wydając zarządzenia oraz postanowienia.
Sprzeciw. Od wydanego prze referendarza sądowego zarządzenia o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania, wydanego na posiedzeniu niejawnym postanowieniu o przyznaniu lub odmowie przyznania prawa pomocy służy sprzeciw. Sprzeciw służy w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia lub postanowienia. Sprzeciw wniesiony przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego wymaga uzasadnienia.
Sprzeciw wniesiony po terminie oraz sprzeciw, którego braki formalne nie zostały uzupełnione, a także sprzeciw wniesiony prze adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego nie zawierający uzasadnienia sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie służy zażalenie.
Jeżeli nie wniesiono sprzeciwu albo wniesiony sprzeciw został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie wydane przez referendarza sądowego ma skutki orzeczenia sądowego.
Cofnięcie prawa pomocy. Przyznane prawo pomocy może być cofnięte w całości lub w części, jeżeli się okaże, że okoliczności na których podstawie je przyznano nie istniały lub przestały istnieć. O cofnięciu przyznania prawa pomocy orzeka właściwy wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie służy zażalenie.
Wygaśnięcie prawa pomocy. Przyznanie prawa pomocy wygasa ze śmiercią strony, która je uzyskała.]
2. Postępowanie rozpoznawcze w obu instancjach sądu administracyjnego
Postępowanie rozpoznawcze jest podstawowym stadium postępowania sądowoadministracyjnego. W stadium tym sąd rozpoznaje sprawę sądowoadministracyjną.
Sąd rozpoznaje na podstawie akt sprawy, a wyjątek dopuszczalny jest tylko wtedy, gdy organ wykonujący AP nie przesłał akt sprawy. W takim przypadku na żądanie skarżącego sąd rozpoznaje sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.
Sąd rozpoznaje zatem na podstawie akt sprawy, co oznacza, że sąd rozpoznaje sprawę na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności.
Sąd może jednak z urzędu lub na wniosek strony przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie.
Forma postępowania rozpoznawczego. Podstawowa formą postępowania rozpoznawczego jest rozprawa. Wynika to z konstytucyjnej zasady jawności że posiedzenia sądowe są jawne oraz że sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy.
Postępowanie rozpoznawcze jest przeprowadzane w trybie zwykłym a zatem na rozprawie, ale też jest dopuszczalne przeprowadzenie rozpoznania w trybie uproszczonym.
Postępowanie uproszczone jest dopuszczalne jeżeli:
decyzja lub postanowienie są dotknięte wada nieważności albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;
strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy;
organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skarżący złożył żądanie rozpoznania sprawy na podstawie nadesłanego odpisu skargi gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.
Rozpoznanie w trybie uproszczonym może być zastosowane co oznacza, że forma ta nie jest obligatoryjna, a jej zastosowanie wynikać winno ze względów przyspieszenia załatwienia sprawy.
W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Na posiedzeniu niejawnym mogą uczestniczyć tylko osoby wezwane.
Postępowanie rozpoznawcze przed NSA. Przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest kontrola stosowania prawa w orzeczeniach wojewódzkiego sądu administracyjnego. NSA kontroluje wyrok lub postanowienie określone w skardze kasacyjnej. Na wniosek strony NSA rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.
Granice rozpoznania. NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej..
Nieważność postępowania zachodzi:
jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;
jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
jeżeli w sprawie toczy się postępowania wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już osądzona;
jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;
jeżeli strona została pozbawiona możliwości obrony swoich praw;
jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie w której właściwy jest NSA.
NSA rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach skargi kasacyjnej, co oznacza, że jest związany wskazanymi podstawami skargi kasacyjnej.
Forma postępowania rozpoznawczego. NSA rozpoznaje skargę kasacyjna na rozprawie w składzie 3 sędziów chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Odstępstwo od rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie jest dopuszczone w razie, gdy NSA Rozpoznaje skargę kasacyjną:
na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie;
jeżeli skarga jest oparta na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a strona która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, pozostałe zaś strony, w terminie 14 dni od doręczenia skargi kasacyjnej nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.
Skierowanie rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzenie niejawne należy do oceny NSA. Ustawa stanowi, że rozpoznanie może nastąpić na posiedzeniu niejawnym. Rozpoznanie skargi następuje w składzie 3 sędziów, a na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 sędziego.
3. Postanowienia, rodzaje postanowień.
Postanowienia nie są jednorodną grupą aktów. Są one wydawane w sprawie, czyli w odniesieniu do pewnej sytuacji procesowej. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie spraw, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.
Postanowienie powinno zawierać: - oznaczenie organu adm. publ., - datę jego wydania, - oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postęp., - powołanie podstawy prawnej, - rozstrzygnięcie, - pouczenie, - podpis.
Podział postanowień, dzieli się je na cztery kategorie:
1. ściśle procesowe -
2. procesowe wpływające na dalszy bieg postępowania - są to postanowienia, które mają wpływ na przebieg postępowania np. postanowienia o zawieszeniu postęp., postanowienie o wyłączeniu pracownika.
3. odnoszące się do istoty sprawy lub wywierające skutek materialnoprawny - można tu zaliczyć postanowienia wydawane przy współdziałaniu organów AP. Organ współdziałający, wyrażając opinie lub zgodę czyni to formie postanowienia, które może wpływać albo wpływa stanowczo na treść decyzji;
4. postanowienia wydawane poza ramami postępowania administracyjnego.
ZESTAW NR 3
Nieważność decyzji a wzruszalność decyzji i ich skutki w postępowaniu administracyjnym
Uprawnienia samokontroli organu administracji publicznej w postępowaniu sadowoadministracyjnym,
Skarga do sadu administracyjnego a środki zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym
1. Nieważność decyzji a wzruszalność decyzji i ich skutki w postępowaniu administracyjnym
Różnica pomiędzy decyzją nieważną a decyzją wzruszoną leży w płaszczyźnie skutków prawnych decyzji. Wchodząc do obrotu prawnego decyzja wywołuje określone skutki prawne. Ustawodawca może jednak ze względy na stopień wadliwości decyzji uznać ważność już powstałych skutków prawnych decyzji, uniemożliwiając natomiast powstanie dalszych skutków prawnych w przyszłości, albo tez skutki prawne decyzji uznać za nieobowiązujące.
Za podstawę wyróżnienia wśród wadliwych decyzji tych, które są nieważne oraz tych, które są wzruszalne należy zatem przyjąć jako kryterium zdolność decyzji do wywołania skutków prawnych uznawanych przez prawo. Wzruszalne zaś będą te decyzje, których skutki prawne są przez prawo uznane, ale które są pozbawiane zdolności do wywoływania skutków prawnych w przyszłości.
2. Uprawnienia samokontroli organu wykonującego AP
Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.
Przesłanką dopuszczalności jest uwzględnienie skargi w całości, co oznacza uwzględnienie zarzutów i wniosków skargi oraz powołanej podstawy prawnej.
Inna przesłanką ograniczającą dopuszczalność samokontroli jest związanie organu przepisami o właściwość, co powoduje że tylko jeśli na podstawie przepisów prawa jest właściwy do weryfikacji decyzji może uwzględnić skargę. Rozwiązanie to usuwa wątpliwości interpretacyjne co do podstaw weryfikacji aktu w trybie uwzględnienia skargi. Uwzględnienie skargi w całości jest podstawą do umorzenia postępowania sądowoadministracyjnego
3. Skarga do sądu administracyjnego a środki zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym
Środki zaskarżenia są to instytucje procesowe, za pomocą których uprawnione podmioty mogą żądać weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych w celu ich kasacji lub reformacji. Do cech charakterystycznych środków zaskarżenia zaliczyć należy oparcie ich konstrukcji prawnej na zasadzie skargowości, tj. ze służą one podmiotom uprawnionym do żądania uruchomienia określonego postępowania z urzędu. Druga cecha charakterystyczna jest to, że ich celem bezpośrednim jest doprowadzenia do kasacji lub reformacji rozstrzygnięcia administracyjnego.
Przesłanką dopuszczalności skargi na akty podjęte w post. adm. jest wyczerpanie środków zaskarżenia, ale pod warunkiem, że służyły one w post. przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub RPO.
Wszczęcie ogólnego postępowania sądowoadministracyjnego oparte jest na zasadzie skargowości, może być bowiem wszczęte wyłącznie na podstawie złożonej przez legitymowany podmiot skargi jednak jeżeli ustawy tak stanowią, postępowanie sądowe wszczyna się na wniosek.
ZESTAW NR 4
Moc środków zaskarżenia w post adm.
Zakaz reformationis in peius w post adm. i sądowoadm
Strony post sadowoadministracyjnego
1. Moc środków zaskarżenia w post adm.
Na podstawie kryterium mocy prawnej wniesionego środka zaskarżenia (wykonalność) środki zaskarżenia dzielą się na:
1. środki bezwzględnie suspensywne - takie, które z mocy prawa wstrzymują wykonanie zaskarżonego rozstrzygnięcia np. odwołanie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy,
2. środki względnie suspensywne - takie, które wstrzymanie wykonania decyzji pozostawiają ocenie organów np. zażalenie, żądanie wznowienia postępowania, żądanie stwierdzenia nieważności decyzji.
2. Zakaz reformationis in peius w post adm. i sądowoadm
W post. adm. powiązane z post. odwoławczym. Istota tego zakazu polega na tym, że organ odwoławczy nie może zmienić rozstrzygnięcia zawartego w decyzji org. I instancji na niekorzyść odwołującej się strony. Wywodzi się z istoty środków zaskarżenia. Oznacza, że strona korzysta z ochrony praw nabytych. ART.139. organ nie może orzekać na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.
W post. sądowa. . Z postępowaniem rozpoznawczym i orzekaniem sądu wiąże się istotna dla oceny skargi kwestia związania sądu administracyjnego zakazem reformationis in peius. (art. 51 NSA) Sąd nie jest związany granicami skargi. Nie można wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba, że stwierdzi takie naruszenie prawa, które powoduje stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji (postanowienia), jeżeli zaskarżona decyzja (postanowienie) jest obarczona istotną wadą, wymienioną w katalogu wad stwierdzenia nieważności decyzji.
3. Strony post sadowoadministracyjnego
Postępowanie sądowoadministracyjne jest postępowaniem kontradyktoryjnym, a zatem występują w nim 2 strony:
skarżący- jest nim podmiot legitymowany do złożenia skargi do sądu administracyjnego;
organ wykonujący AP, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.
SKARŻĄCY:
1) legitymacja oparta na ochronie interesu prawnego
Interesem prawnym - jest tylko ten interes indywidualny (jednostki), który wynika z prawa np. legitymację do zaskarżenia decyzji o pozwoleniu na budowę wyznacza przepis ustawy -Prawo budowlane.
Legitymację do złożenia skargi mają:
os. Fizyczne;
os. Prawne;
jednostki organizacyjne;
gmina lub związek gmin;
powiat lub związek powiatów;
województwo;
Rzecznik Praw Obywatelskich, któremu przysługuje skarga ochraniająca prawa i wolności człowieka i obywatela. Nie jest to interes własny Rzecznika, ale jednostki, której prawa i wolności zostały naruszone działaniem lub bezczynnością organu wykonującego AP.
2) legitymacja oparta na ochronie interesu publicznego
W oparciu o ochronę interesu publicznego legitymację do złożenia skargi do sądu administracyjnego ma:
prokurator - wnosi on skargę ze względu na potrzebę ochrony porządku prawnego, więc powinien wskazać naruszenie prawa;
organ nadzoru nad organem j.s.t.
organ nadzoru nad samorządem zawodowym.
3)legitymacja oparta na ochronie interesu społecznego
Do podmiotów, których legitymacja do złożenia skargi jest oparta na ochronie interesu społecznego należy zaliczyć:
organizację społeczną- może ona w postępowaniu sądowym występować, broniąc własnego interesu prawnego oraz w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym;
inicjator referendum lokalnego;
redaktor naczelny.
4) legitymacja do złożenia skargi, której konstrukcja nie opiera się na ochronie interesu prawnego, publicznego, społecznego- ustawa o dostępie do informacji publicznej.
ORGAN AP
Strona bierna postępowania sądowoadministracyjnego na samym etapie złożenia skargi. Dopiero potem nabywa uprawnienia z chwilą wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego.
Pojęcie organu AP:
1) ujęcie normatywne wynika z Art.5 k.p.a.
ministrowie;
centralne i naczelne organy;
organy administracji zespolonej i niezespolonej- organy administracji zespolonej są pod starostą np. Powiatowy Inspektor; lub pod wojewodą np. Wojewódzki Inspektor - nazwa decyduje. Natomiast administracja niezespolona -organy wymienione w załączniku do ustawy o administracji rządowej.
organy j.s.t. - orany gminy, powiatu, województwa, związków gmin, powiatów np.: kierownicy, straże, prezydent, wójt;
orany w ujęciu funkcjonalnym- działają z upoważnienia, zlecenia np. zabranie wójtowi pewnych kompetencji i przekazanie innemu podmiotowi.
ujęcie doktrynalne - można wyróżnić 4 podstawowe cechy jakie powinien posiadać podmiot, aby był organem AP (musza być spełnione łącznie):
wyodrębnienie organizacyjne- drogą ustawy np. organem jest....; lub drogą uchwały j.s.t.; umowy lub zlecenia;
posiadanie chociaż jednej kompetencji z zakresu prawa publicznego - z ustawy( kompetencje wymienione w ustawie); ze zlecenia, porozumienia;
podmiot musi działać w imieniu państwa;
możliwość stosowania środków przymusu, aby istniało władztwo administracyjne, środki egzekucyjne o charakterze pieniężnym i niepieniężnym.
ZESTAW NR 5
Decyzja a postanowienie w postep. adm.
Moc prawna skargi do sądu administracyjnego.
Skarga na akty prawa miejscowego.
1. Decyzja a postanowienie w postępowaniu administracyjnym
Postanowienie od decyzji różni przedmiot rozstrzygnięcia. Decyzja albo kończy sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty, ustalając wynik postępowania, albo też kończy sprawę w danej instancji przez umorzenie bezprzedmiotowego postępowania. Postanowienie procesowe może mieć wpływ na poszczególne czynności procesowe albo na stosowanie określonych instytucji procesowych. Niektóre postanowienia wpływają na bieg postępowania tamująco np. odmowa przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.
Zakres stosowania formy decyzji i jest prawnie do siebie rozdzielony. Zewnętrznie postanowienie od decyzji odróżnia nazwa i wiele elementów określonych jako typowe dla postanowień. Odróżnia je także, właśnie ze względu na przedmiot rozstrzygnięcia, podstawa prawna. Postanowienia będą wydawane przede wszystkim na podstawie przepisów procesowych, a decyzje na podstawie prawa materialnego a prawo procesowe jest dopełnienie.
Postanowienie od decyzji odróżnia krąg adresatów, decyzja może być adresowana tylko do stron postępowania. Postanowienie będą kierowane do stron, podmiotów na prawach stron, uczestniczących w postępowaniu świadków, biegłych.
Decyzja wiąże organ oraz strony od daty jej doręczenia lub ogłoszenia, może zawierać klauzulę dotyczącą jej wykonania w postaci rygoru natychmiastowej wykonalności. Rodzaj i zakres skutków postanowień zależy od jego przynależności do różnych grup postanowień.
Elementy decyzji: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie czy i w jakim terminie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Ponadto powinna zawierać pouczenie co do formy wystąpienia na drogę sądową, jeżeli istnieje taka możliwość.
Postanowienie zawiera identyczne elementy jak decyzja z dwoma wyjątkami: wymienia się nie tylko strony, lecz również inne osoby które mogą być adresatem, uzasadnienie zamieszcza się w postanowieniach które można zaskarżyć zażaleniem lub skargą do SA oraz które wydano po rozpoznaniu zażalenia.
2. Moc prawna skargi do sądu administracyjnego
Skarga do sądu administracyjnego nie jest środkiem bezwzględnie suspensywnym. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub bezczynności. Skarga ma natomiast moc środka względnie suspensywnego.
Ustawa prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi szczegółowo reguluje wstrzymanie wykonania aktu lub czynności, przyznając w tym zakresie właściwość organowi, a następnie po przekazaniu skargi sądowi:
w razie wniesienia skargi na decyzje lub postanowienie - organ, który wydał decyzje lub postanowienie, może wstrzymać z urzędu lub na wniosek skarżącego ich wykonanie w całości lub części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym j4est uzależnione nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;
w razie wniesienia skargi na inny akt lub czynność z zakresu AP dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa- właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub części;
na uchwałę organów j.s.t. i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.
Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawy szczególne wyłączą wstrzymanie ich wykonania.
Skarga do sądu adm. nie jest środkiem bezwzględnie suspensywnym. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. Skarga ma natomiast moc środka względnie suspensywnego. Ustawa Poppsa szczegółowo reguluje wstrzymanie wykonania aktu lub czynności, przyznając w tym zakresie właściwość organowi, a następnie po przekazaniu skargi sądowi - w razie wniesienia skargi na decyzje lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać z urzędu lub na wniosek skarżącego ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu adm. uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności, albo gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; - w razie wniesienia skargi na inny akt lub czynność z zakresu adm. publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub części; - na uchwałę organów j. s. t. i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.
Skarga na akty prawa miejscowego
Kompetencje do stanowienia prawa miejscowego mają samorządy wszystkich szczebli a zatem samorząd województwa, powiatowy, gminny. Na mocy ustaw samorządowych organy stanowiące j.s.t stanowią akty prawa miejscowego: np. statuty, zasady gospodarowania mieniem, zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Ustawy szczególne mogą zawierać delegacje do stanowienia przez organy j.s.t. przepisów prawa miejscowego.
Przesłanką dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego na akty prawa miejscowego jest wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa.
ZESTAW NR 6
Legitymacja do złożenia skargi ze względu na ochronie interesu prawnego
Instytucja odwołalności decyzji a odwołanie w postępowaniu adm.
Orzeczenia sądów administracyjnych
Legitymacja do złożenia skargi ze względu na ochronie interesu prawnego
Interesem prawnym - jest tylko ten interes indywidualny (jednostki), który wynika z prawa np. legitymację do zaskarżenia decyzji o pozwoleniu na budowę wyznacza przepis ustawy -Prawo budowlane.
Legitymację do złożenia skargi mają:
os. Fizyczne;
os. Prawne;
jednostki organizacyjne;
gmina lub związek gmin;
powiat lub związek powiatów;
województwo;
Rzecznik Praw Obywatelskich, któremu przysługuje skarga ochraniająca prawa i wolności człowieka i obywatela. Nie jest to interes własny Rzecznika, ale jednostki, której prawa i wolności zostały naruszone działaniem lub bezczynnością organu wykonującego AP.
2. Instytucja odwołalności decyzji a odwołanie w postępowaniu adm
Odwołalność decyzji jest to prawna możliwość kasacji lub reformacji decyzji z urzędu przez organ, który wydał decyzję. Cechami charakterystycznymi są: jej oparcie na zasadzie oficjalności oraz cel, któremu służy - wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego. Można wyróżnić pojęcie odwołalności w szerokim i wąskim znaczeniu.
W szerokim znaczeniu oznacza wszelkie tryby uchylania bądź zmiany decyzji. W wąskim znaczeniu oznacza uchylenie lub zmianę decyzji przez organ, który ja wydał. KPA przyjmuje wąskie znaczenie
Odwołanie oznacza możliwość wzruszenia decyzji za żądaniem uprawnionego podmiotu. Z jednej strony granice odwołania wyznacza zasada dwuinstancyjności oznacza, że od każdej decyzji nieostatecznej przysługuje prawo do dwukrotnego rozstrzygnięcia sprawy.
Od zasady dwuinstancyjności przyjęte są dwa wyjątki: I. od decyzji wydanej przez ministra lub SKO nie przysługuje odwołanie, służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. 2. decyzja o odszkodowaniu podjęta w trybie art.160 nie przysługuje stronom odwołanie tylko powództwo cywilne do sądu powszechnego. II Wyjątki wynikające z ustaw materialno-prawnych. Ustawa prawo wodne przewiduje jednoinstancyjne post. w przypadku decyzji o odszkodowaniu. Z drugiej strony granice odwołania wyznacza instytucja reformationis in peius, czyli zakaz orzekania na niekorzyść strony odwołującej się. Organ nie może orzekać na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny. Rażące naruszenie interesu społ. jest pojęciem niedookreślonym. Znaczenie tego pojęcia określa każdorazowo organ, dlatego organ musi szczegółowo uzasadnić. Podmioty uprawnione do wniesienia odwołania 1. Strona w rozumieniu art.28KPA jest uprawniona do wniesienia odwołania. Jeżeli decyzja została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie to taka osoba również posiada interes prawny w odniesieniu odwołania. 2. Organizacja społ. może wnieść odwołanie tylko wówczas, jeżeli brała udział w post. przed organem I instancji. 3. Prokurator i RPO - analogicznie jak organizacja społ. Warunki formalne wniesienia odwołania - 1. forma i treść- wystarczy, że strona napisze, że jest niezadowolona z decyzji. 2. termin - jedyny warunek formalny - 14 dni od daty doręczenia lub ogłoszenia decyzji. 3. tryb - kpa przewiduje tryb pośredni wniesienia odwołania
3. Orzeczenia sądów administracyjnych
Ostatnim stadium postępowania przed sądami administracyjnymi jest podjęcie orzeczenia rozstrzygającego sprawę sądowoadministracyjną.
Rozważając jednak zagadnienia orzeczeń sądu administracyjnego, należy pamiętać, że orzeczenia sądu administracyjnego są podejmowane w różnych stadiach postępowania w zależności od tego, co jest przedmiotem ich rozstrzygnięcia a zatem będą to orzeczenia dotyczące:
1)toku postępowania, np. postanowienie o odrzuceniu skargi ;postanowienie o zawieszeniu postępowania, umorzeniu postępowania;
2)kwestii wypadkowych, np. postanowienie o udzieleniu pomocy prawnej; postanowienie o przywrócenie terminu;
3)rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej.
Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem. Jeżeli ustawa nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia. Należy zwrócić też uwagę na zarządzenia wydawane przez sąd np. zarządzenie o przyznaniu pomocy prawnej.
ZESTAW NR 7
Umorzenie a zawieszenie postępowania administracyjnego
Zakres rzeczowy sprawy sądowoadministracyjnej
Cel i charakter postępowania mediacyjnego
1. Umorzenie a zawieszenie postępowania administracyjnego
Zawieszenie postępowania to jest taki stan, w którym pojawiły się przeszkody przejściowe, które uniemożliwiają prowadzenie postępowania natomiast umorzenie postępowania ma miejsce gdy wystąpią zdarzenia prawne, które ze względu na ich trwałe, a nie przejściowe skutki prawne powodują, że postępowanie nie może dalej toczyć się w celu rozstrzygnięcia sprawy .
Umorzenie postępowania następuje:
- jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;
- w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot posterowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ścisle związanych z osobą zmarłą, chyba że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik postępowania;
- gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe.
Zawieszenie postępowania może wystąpić we właściwym tego słowa znaczeniu oraz zawieszenie wskutek zgodnego wniosku stron lub ich bezczynności określane jako spoczywanie procesu. Zawieszenie postępowania następuje: 1) z mocy prawa; 2) na podstawie orzeczenia sądu.
Zawieszenie postępowania na mocy orzeczenia podjętego z urzędu przez sąd następuje obligatoryjnie:
w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela;
jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej strona zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej w skutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedziba sądu.
jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości;
w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu;
w razie wniesienia skargi po wszczęciu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania.
Zawieszenie postępowania następuje fakultatywnie na mocy orzeczenia sądu podjętego z urzędu:
jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministr, sądowego, lub przed TK;
jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy;
jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń niemożna nadać sprawie dalszego biegu;
w razie śmierci pełnomocnika, chyba ze strona działa przed sądem osobiście.
2. Zakres sprawy s-a: Sądy adm. sprawują kontrolę działalności adm. publicznej i stosują środki określone w ustawie. Dla określenia sprawy s-a należy uwzględnić rozwiązanie prawne przyjęte w art. 3,4,5 i art. 58 ustawy prawo o post. przed sądami adm. Kontrola działalności adm. publicznej przez sądy adm. obejmuje orzekanie w sprawie skarg na: 1) decyzje adm.; 2) postanowienia 3) postanowienia wydane w post. egz. i zabezp., na które służy zażalenie; 4) inne akty lub czynności z zakresu adm. publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków 5) akty prawa miejscowego organów j. s. t. i terenowych organów adm. rządowej; 6) akty organów j. s. t. i ich związków, 7) akty nadzoru nad działalnością organów j.s.t; 8) bezczynność organów. Sądy adm. orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę. Sądy adm. rozstrzygają spory o właściwość między organami j. s. t. i między SKO, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami j. s. t. a organami adm. rządowej. Sądy adm. nie są właściwe w sprawach: 1) wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej między organami adm. publicznej; 2) wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi; 3) odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach adm. publicznej, chyba że ten obowiązek wynika z przepisów prawa; 4) wiz wydawanych przez konsulów. Odrzucenie skargi następuje, jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu adm. Elementem konstytutywnym sprawy s-a jest kontrolowanie przez sąd adm. działalności adm. publicznej. Element ten różni sprawę s-a od sprawy adm. Cechą właściwą dla sprawy adm. jest jej merytoryczne rozstrzygnięcie. Istota środków sprowadza się, z zastrzeżeniem wyjątków, wyłącznie do zniesienia działania lub bezczynności niezgodnej z prawem, a nie do merytorycznego rozstrzygnięcia w tym zakresie. Określając przedmiot postępowania s-a, należy wprowadzić rozgraniczenie w zakresie post. przed woj. sądami adm. i postępowania przed NSA. Przedmiotem postępowania s-a przed woj. sądami adm. jest sprawa s-a, a zatem rozpoznanie i rozstrzygnięcie skargi na działanie lub bezczynność organu wykonującego adm. publiczną. W tym zakresie występuje tożsamość przedmiotu post. przed woj. sądami adm. i NSA, a jedynym elementem różniącym jest to, że NSA dokonuje tej kontroli pośrednio przez rozpoznanie i rozstrzygnięcie skargi kasacyjnej Przedmiotem post. przed NSA jest ponadto rozpoznawanie i rozstrzyganie sporów o właściwość oraz innych spraw przekazanych na mocy odrębnych ustaw. NSA jest właściwy do prowadzenia postępowania pomocniczego, post. w sprawach uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów i podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie s-a.
3. Cel i charakter postępowania mediacyjnego
Szczególnym etapem postępowania sądowego po ustaleniu dopuszczalności skargi i spełnieniu wymagań formalnych jest postępowanie mediacyjne. Postępowanie mediacyjne jest prowadzone na wniosek stron, a także bez wniosku stron, przed wyznaczeniem rozprawy. Celem postępowania mediacyjnego jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa. Z istoty postępowania mediacyjnego wynika, że odbywa się ono z udziałem stron, a także podmiotów na prawach strony i dopuszczonego uczestnika postępowania.
Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub wyznaczony przez przewodniczącego referendarz sądowy.
Z posiedzenia mediacyjnego sporządza się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje przewodniczący prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony.
Wynik postępowania mediacyjnego ma znaczenie dla następnych stadiów postępowania sądowego. Jeżeli bowiem strony dokonają ustaleń w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji. Na akt wydany na podstawie ustaleń postępowania mediacyjnego mogą strony lub podmiot, któremu jest przyznana legitymacja do złożenia skargi, wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności.
Wynikiem postępowania mediacyjnego jest też brak dokonania ustaleń. W takim przypadku rozpoznanie sprawy sądowoadministracyjnej następuje na rozprawie.
ZESTAW NR 8
Fikcja doręczenia i doręczenie zastępcze w post. adm.
Postępowanie uproszczone (rozpoznanie skargi w trybie uproszczonym postępowania sadowoadm)
Odtworzenie aktów w postępowania sądowoadministracyjnego (postępowanie w sprawie aktów zaginionych i zniszczonych)
1. Fikcja doręczenia i doręczenie zastępcze w post. adm.
Doręczenie zastępcze- stosuje się je do osób fizycznych. Art. 43 „ W przypadku nieobecności adresata pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. O tym doręczeniu zawiadamia się adresata, umieszczając zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej lub drzwiach mieszkania.”
Fikcja doręczenia Jeżeli nie można doręczyć pisma w sposób właściwy lub zastępczy to zawiadamia się adresata, że: - poczta przechowuje pismo przez okres 7 dni w swojej placówce, - pismo składa się w urzędzie właściwej gminy na okres 7 dni Adresat jest o tym powiadamiany informacją pozostawioną w skrzynce na korespondencję, a gdy nie jest to możliwe, w drzwiach mieszkania, w miejscu pracy. Po tym upływie pismo uważa się za doręczone. - jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma przesłanego mu przez pocztę lub inny organ to pismo zwraca się nadawcy i uznaje się, że pismo doręczone zostało w dniu odmowy jego przyjęcia” art.47par1i2, Art. 46par2 „ Jeżeli odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu”. Art. 49 Jeżeli przepisy szczególne pozwalają na powiadomienie stron o decyzjach lub czynnościach procesowych przez rozplakatowanie obwieszczeń, przez publiczne ogłoszenie przyjęte zwyczajowo, to doręczenie uznaje się z mocy prawa za dokonane po upływie 14 dni od ogłoszenia wiadomości.
2. Postępowanie uproszczone
Postępowanie uproszczone jest dopuszczalne jeżeli:
decyzja lub postanowienie są dotknięte wada nieważności albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;
strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy;
organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skarżący złożył żądanie rozpoznania sprawy na podstawie nadesłanego odpisu skargi gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.
Rozpoznanie w trybie uproszczonym może być zastosowane co oznacza, że forma ta nie jest obligatoryjna, a jej zastosowanie wynikać winno ze względów przyspieszenia załatwienia sprawy.
W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Na posiedzeniu niejawnym mogą uczestniczyć tylko osoby wezwane.
3. Postępowanie w sprawie zaginięcia lub zniszczenia akt. Przedmiot postępowania. Odtworzeniu ulegają akta zaginione lub zniszczone w całości lub w części. W sprawie prawomocnie zakończonej odtworzeniu podlega orzeczenie kończące postępowanie w sprawie oraz ta część akt, która jest niezbędna do ustalenia jego treści i do wznowienia postępowania.
Właściwość sądu. Do odtworzenia akt sprawy będącej w toku właściwy jest sąd, w którym ostatnio toczyła się sprawa..
Stadia postępowania. Wszczęcie postępowania. Sąd wszczyna postępowanie z urzędu lub na wniosek strony. Sąd wszczyna postępowanie tylko na wniosek strony jeżeli zaginięcie akt lub zniszczenie nastąpiło wskutek siły wyższej. Wniosek o odtworzenie akt musi spełniać wymogi pisma procesowego a ponadto musi określić dokładnie sprawę, dołączyć wszelkie urzędowo poświadczone odpisy znajdujące się w posiadaniu zgłaszającego wniosek oraz wskazać znane mu miejsce, w którym dokumenty lub odpisy się znajdują.
Postępowanie rozpoznawcze. Przeprowadza się w ten sposób, że przewodniczący wzywa osoby, organy AP wskazane we wniosku oraz znane sądowi urzędowo do złożenia w określonym terminie poświadczonych urzędowo odpisów dokumentów będących w ich posiadaniu. Jeżeli osoba wezwana nie ma dokumentu lub odpisu, a przed wezwaniem była w jego posiadaniu, powinna wyjaśnić gdzie dokument lub odpis się znajduje. Sąd może skazać na grzywnę, każdego kto nie uczyni zadość wezwaniu przewodniczącego.
W razie gdy odtworzenia akt nie można przeprowadzić w trybie wyżej wskazanym, przeprowadzane jest właściwe postępowanie rozpoznawcze. Przewodniczący wzywa strony do złożenia dokładnych oświadczeń co do treści zaginionych lub zniszczonych akt oraz dowodów na zawarte w nich twierdzenia. Sąd może tez przesłuchać w charakterze świadków sędziów , prokuratorów, pełnomocników stron, które uczestniczyły w postępowaniu co do treści akt jak również może przeprowadzić przesłuchanie stron.
Orzeczenie. Po przeprowadzeniu właściwego postępowania rozpoznawczego sąd orzeka postanowieniem, w jaki sposób i w jakim zakresie zaginione akta mogą być odtworzone lub że odtworzenie akt jest niemożliwe. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
ZESTAW NR 9
Organy wewnętrzne sądów administracyjnych i ich kompetencje.
Niedopuszczalność skargi - przedmiotowa i podmiotowa
Pozycja prawna organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym i sadowoadministracyjnym
1. Organami WSA są: prezes sądu, zgromadzenie ogólne, oraz kolegium wojewódzkiego sądu adm. Prezes WSA kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, pełni czynności adm. sądowej i inne czynności przewidziane w ustawie. W zakresie adm. sądowej jest organem podległym Prezesowi NSA. Prezesa WSA zastępuje wiceprezes sądu lub wyznaczony sędzia. Prezesa sądu i wiceprezesa sądu w wojewódzkim sądzie adm. powołuje i odwołuje Prezes NSA, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego tego sądu i Kolegium NSA. Prezes NSA, prezes WSA oraz inne osoby powołane do kierowania i nadzoru nad działalnością administracyjną mają prawo wglądu w czynności WSA., mogą być obecni na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, mogą żądać wyjaśnień oraz usunięcia uchybień. Prezes NSA oraz prezes WSA mogą uchylać zarządzenia adm. niezgodne z prawem. Zgromadzenie ogólne składa się z sędziów WSA. Przewodniczącym zgromadzenia ogólnego jest prezes WSA, który zwołuje zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku. Zgromadzenie ogólne: 1) rozpatruje informację prezesa WSA o rocznej działalności sądu, 2) przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów WSA, 3) wyraża opinię w sprawie powołania lub odwołania prezesa WSA oraz opinię w sprawie powołania lub odwołania wiceprezesa WSA, 4) ustala skład liczbowy kolegium sądu oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie, 5) wybiera spośród członków zgromadzenia ogólnego dwóch przedstawicieli, którzy uczestniczą w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów NSA wybierającym członków Krajowej Rady Sądownictwa, 6) zgłasza kandydatów na członków KRS, 7) rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez prezesa WSA lub zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego. Kolegium sądu: 1) ustala podział czynności w sądzie i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom, 2) przedstawia zgromadzeniu ogólnemu opinię o kandydatach na stanowiska sędziów, 3) rozpatruje sprawy przedstawiane zgromadzeniu ogólnemu, 4) rozpatruje inne sprawy przedstawione przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy. Kadencja kolegium sądu trwa 3 lata. Przewodniczącym kolegium sądu jest prezes sądu. Prezes NSA może, za zgodą kolegium sądu, powierzyć asesorowi sądowemu pełnienie czynności sędziowskich w tym sądzie na czas określony, nieprzekraczający 5 lat.
2. Niedopuszczalność skargi - przedmiotowa i podmiotowa
Niedopuszczalność skargi z przyczyn przedmiotowych będzie miała miejsce gdy:
sprawa będąca przedmiotem skargi nie należy do właściwości sądu administracyjnego - sąd administracyjny jest obowiązany zbadać, czy w sprawie będącej przedmiotem skargi jest właściwy. Jeżeli stwierdzi że w sprawie nie jest właściwy, odrzuci skargę. Sąd nie może odrzucić skargi jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy. Natomiast gdy ustali że sprawa należy do właściwości innego sądu administracyjnego, przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu;
skarga została złożona w sprawach, w których sąd administracyjny nie jest właściwy - np. w sprawie wynikającej z nadrzędności i podległości w stosunkach między organami AP;
skarga została złożona na akt nieistniejący(np. decyzję niedoręczoną lub nieogłoszoną);
skarga została wniesiona bez wyczerpania środków zaskarżenia lub gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt podjęty poza postępowaniem administracyjnym bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa;
gdy skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami, która jest w toku lub już została osądzona.
Z przyczyn podmiotowych skarga będzie niedopuszczalna:
gdy została złożona przez podmiot nie mający legitymacji do złożenia skargi, a będzie to miało miejsce, gdy ze skargi wynika, że sprawa nie dotyczy interesu prawnego wnoszącego skargę;
jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa przez przedstawiciela albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony.
3. Pozycja prawna organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym i sadowoadministracyjnym
Organizacja społeczna - rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne. Żeby organizacja mogła działać w postęp. musi spełniać dwa warunki:
-musi być to uzasadnione celami statutowymi organizacji,
-musi istnieć obiektywna potrzeba ochrony interesu społecznego.
Organizacja społ. ma następujące prawa procesowe:1. żądania wszczęcia postępowania, 2. dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi i gdy przemawia za tym interes społeczny.
Organizacja może żądać wszczęcia postępowania tylko tam gdzie przepisy prawa materialnego przewidują wszczęcie postępowania z urzędu.
Organizacja może żądać dopuszczenia do udziału w post., w tym zakresie organ adm. pub. uznając to żądanie za uzasadnione wydaje postanowienie o wszczęciu post. z urzędu. Na postanowienie odmowne organizacja może wnieść zażalenie, a następnie skargę do sądu adm.
Organizacja społ. może wydać swój pogląd w sprawie, wyrażony w formie uchwały lub oświadczenia jej organu statutowego nie będąc podmiotem na prawach strony.
Organizacja społeczna, w post. sądowoadm. w zakresie swojej działalności statutowej, może brać udział w postępowaniu sądowoadm. w przypadkach określonych w ustawie. Zgodnie z rozwiązaniami przyjętymi w ustawie -Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi organizacja społeczna może być: 1) stroną postępowania sądowoadministracyjnego (art. 25 § 2 i § 4), 2) uczestnikiem postępowania. Organizacja społeczna może uczestniczyć w postępowaniu w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Sąd dopuszcza organizację społeczną w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.
ZESTAW NR 10
zasady orzekania w sprawie indywidualnej w post adm.
kontrola adm. przez sady adm. i kontrola adm. przez sady powszechne
wymogi formalne skargi
1. Zasady orzekania w sprawie indywidualnej w post adm.
Podstawowe znaczenie maja zasady ogólne. Orzecznictwo jest poddane zasadą systemowym, utrwalonych w Konstytucji. Zasady te kształtują materialną treść orzeczenia organu adm., ale również wpływają na zakres i treść czynności procesowych podejmowanych przez organy adm. publ. Decyzja podejmowana przez organ adm. publ. jest aktem adm. zewnętrznym, a podstawą prawną takiego aktu mogą być tylko przepisy prawne powszechnie obowiązujące. Podstawa prawna orzecznictwa adm. jest w swej konstrukcji złożona, bo obejmuje przepisy ustaw o charakterze materialnym oraz tejże rangi przepisy procesowe, akty wykonawcze wydane na podstawie delegacji ustawowej. Organ adm. publicznej nie jest związany granicami żądania wnoszonego przez stronę. Tak samo nie wiąże go zakres czynności postępowania ustalony przy jego wszczęciu z urzędu, albowiem w obowiązku dochodzenia do prawdy obiektywnej i działania na podstawie prawa, jak też przestrzegania z urzędu swej właściwości, organ ten musi rozpoznać całą sprawę i rozstrzygnąć ją co do istoty. Ma on obowiązek do usuwania przeszkód na drodze do rozstrzygnięcia sprawy. Zakres i kształt czynności postępowania, a w wyniku tego również rozstrzygnięcia sprawy, tworzy organ adm. i on ponosi odpowiedzialność za prawidłowość czynności procesowych oraz orzeczniczych. Wiele założeń i zasad orzecznictwa adm. wynika z kryteriów i przesłanek weryfikacji decyzji w trybie zwykłym oraz w trybach nadzwyczajnych. Przesłanki kasacji decyzji z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji a contrario stanowią dyrektywę orzecznictwa adm. w I instancji. Przesłanki wznowienia post. lub stwierdzenia nieważności wskazują poważne błędy, których trzeba unikać w orzecznictwie. Zasady orzecznictwa nie zawsze są sformułowane wprost i trzeba doszukiwać się ich w różnych przepisach. Interpretacja tych przepisów przez sąd adm. zapewnia pogląd na prawidłowość orzecznictwa organów adm. publicznej.
2. Sądowa kontrola sprawowana przez sądy powszechne i szczególne. Kontrola sprawowana przez sąd adm. nie jest konkurencyjna wobec kontroli sprawowanej przez sąd powszechny, te nie mogą się wzajemnie zastąpić w kontroli adm. publicznej. Każdy z nich spełnia w tej kontroli inną rolę, ma odmienne zadania, a skutki kontroli również nie są ze sobą w pełni zamienne. Istnieje jedno wspólne założenie kontroli sprawowanej przez sąd adm. i sąd powszechny, -sąd nie działa z urzędu, a czyni to dopiero na żądanie uprawnionego podmiotu zgłoszone w przepisanej formie. Sąd adm. jest w zasadzie sądem kasacyjnym, orzekającym o zgodności albo niezgodności z prawem aktu lub czynności organu adm. W razie stwierdzenia niezgodności z pr. zaskarżonego aktu lub czynności sąd ten albo akt uchyla, albo stwierdza jego nieważność lub niezgodność z prawem. W orzeczeniu swym zawiera ocenę prawną kontrolowanego aktu oraz wytyczne co do stosowania prawa w danej sprawie indywidualnej lub też stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności. Z tą chwilą rola sądu adm. kończy się, a sprawa powraca do organów adm. publ. Sąd adm. jest właściwy do rozpatrywania skarg na działanie lub bezczynność organu adm. z powodu ich niezgodności z prawem. Sąd ten jest powołany do określenia zachowania jako zgodne albo jako niezgodne z prawem. Sąd powszechny kontrolujący adm. publ. jest sądem cywilnym. Jest powołany do sprawowania kontroli decyzji adm. jedynie w przypadku wyraźnego umocowania przepisem ustawowym. Odróżnić trzeba 2 sytuacje: sąd z moc wyraźnego przepisu ustawowego jest powołany do rozstrzygania sprawy, w której wydano już wcześniej decyzję adm. (czasowa niedopuszczalność drogi sądowej); sąd z mocy ustawy jest powołany do rozpoznania skargi lub innego środka zaskarżenia decyzji adm. (sąd powszechny jako organ odwoławczy). Sądy powszechne, orzekając w niektórych sprawach rozpatrywanych najpierw przez organy adm. publicznej, w zasadzie przejmują zawsze sprawę do pełnego merytorycznego rozpoznania w zwykłej procedurze sądowej i kończą tę sprawę orzeczeniem rozstrzygającym o żądaniu strony. Sytuację, w której sąd powszechny jest organem odwoławczym, można rozpatrzyć: *jeżeli sąd działa jako organ odwoławczy to tym samym dokonuje kontroli decyzji pod względem merytorycznym. Wniesienie odwołania zamyka drogę do możliwości wszczęcia trybów nadzwyczajnych. w sytuacji, gdy sąd powszechny działa jako organ odwoławczy kontrola sądowa decyzji adm. jest wykonywana w pełnym zakresie, ponieważ sąd wyposażony jest w kompetencje reformacyjno-kasacyjne. Sąd Najwyższy w kontroli adm. publ. w sprawach indywidualnych. SN nie jest ani sądem powszechnym, ani szczególnym. W strukturze sądownictwa zajmuje miejsce odrębne jako naczelny organ sądowy, zgodnie z art. 183 ust. I Konstytucji RP. Obecnie SN ma wpływ na kontrolę adm. publ. pośrednio poprzez kształtowanie linii orzeczniczej.
3. Wymogi formalne skargi
Rozwiązania prawne wyznaczające wymagania, jakie muszą być spełnione dla skutecznego złożenia skargi, mają podstawowe znaczenie do oceny otwarcia jednostce drogi do sądu.
Do wymagań formalnych skargi do sądu administracyjnego zalicza się wymagania dotyczące treści i formy, trybu wnoszenia, uiszczenia wpisu od skargi.
Treść skargi. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:
Wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
Oznaczenie organu, którego działanie lub bezczynność skarga dotyczy;
Określenie naruszenia prawa.
Forma skargi. Skarga jest pismem procesowym skarżącego co przesądza, że może być składana wyłącznie w formie pisemnej.
Termin do wniesienia skargi. Regulacja terminu do złożenia skargi jest dostosowana do rodzaju skargi.
Skargę na decyzje(postanowienia) wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu decyzji(postanowienia).
Skargę na innego rodzaju akty i czynności wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie 60 dni od dnia wniesienia wezwania o usunięciu naruszenia prawa.
Prokurator, RPO mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi.
Uchybienie ustawowego terminu do złożenia skargi powoduje bezskuteczność skargi. Od negatywnych skutków uchybienia terminu strona skarżąca może bronić się składając do sądu administracyjnego wniosek o przywrócenie terminu.
Tryb wnoszenia skarg. Tryb wnoszenia skarg jest pośredni a mianowicie, skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.. Organ obowiązany jest przekazać skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia.
ZESTAW NR 11
skarga na niewykonanie wyroku WSA
sankcja nieważności w post adm i SA
formy post rozpoznawczego
1. Skarga na niewykonanie wyroku WSA
Skarga na niewykonanie wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego. Szczególnym rodzajem skarg do sądu administracyjnego jest skarga na niewykonanie wyroku. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność organu lub stwierdzającym nieważność aktu, strona po uprzednim wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku, może wnieść skargę w tym przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Ten rodzaj skargi służy w przypadku rozpoznania skargi na działanie lub bezczynność organów wykonujących AP. Jej przedmiotem jest naruszenie przepisów ustawy.
Przesłanką dopuszczalności skargi na niewykonanie wyroku sądu jest pisemne wezwanie właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy.
2. Sankcja nieważności w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym
Stwierdzenie nieważności decyzji ma przede wszystkim charakter materialnoprawny poprzez ustanowienie sankcji nieważności decyzji dotkniętej ciężkimi wadami kwalifikowanymi.
Prawo polskie zapewnia prymat zasady trwałości decyzji ostatecznych, ale również pozwala na wyeliminowanie decyzji wadliwej z obiegu prawnego poprzez: wznowienie postępowania i stwierdzenie nieważności decyzji. Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli łącznie spełnia dwie przesłanki: jest zgodna z normami materialnego prawa administracyjnego oraz została wydana zgodnie z normami procesowego prawa administracyjnego. Decyzja naruszające te normy jest wadliwa. Z uwagi na to możemy wyróżnić dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej:
- wadliwość materialnoprawną - w przypadku, której sankcją będzie nieważność decyzji,
- wadliwość procesowoprawna - powodującą sankcję wzruszającą decyzji w trybie wznowienia postępowania. Od tej reguły są w k.p.a. wyjątki, bowiem np. pojęciem rażącego naruszenia prawa należy objąć nie tylko rażące naruszenie prawa materialnego, lecz również i procesowego, natomiast wadliwość wymieniona w art145§1pkt6 ( decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu), będzie wynikiem naruszenia zarówno norm prawa procesowego, jak i prawa materialnego. Nie każda wada decyzji powoduje wycofanie jej z obrotu prawnego, tylko określony ciężar gatunkowy wad powoduje zastosowanie skutków prawnych w postaci sankcji wzruszalności decyzji.
W postępowaniu sądowoadministracyjnym postępowanie o unieważnienie jest wszczynane na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przedmiotem wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego może być zarówno orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego jak i NSA.
Dopuszczalność złożenia wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest ograniczona:
Rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu sądu, a mianowicie jeżeli sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania;
Jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, a zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.
3. Forma postępowania rozpoznawczego- podstawową formą postępowania rozpoznawczego jest rozprawa. Wynika to z zasady jawności, że posiedzenia sądowe są jawne , oraz z takich rozwiązań, jak to, że sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy. Postępowanie rozpoznawcze jest przeprowadzane w trybie zwykłym, a zatem na rozprawie, ale też jest dopuszczalne przeprowadzenie rozpoznania w trybie uproszczonym. Postępowanie uproszczone jest dopuszczalne, jeżeli:
*decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 k.p.a., lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;
*strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy;
*organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skarżący złożył żądanie rozpoznania sprawy na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.
Rozpoznanie w trybie uproszczonym może być zastosowane, co oznacza, że forma ta nie jest obligatoryjna, a jej zastosowanie wynikać winno ze względów przyspieszenia załatwienia sprawy. W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Na posiedzeniu niejawnym mogą uczestniczyć tylko osoby wezwane.
Forma postępowania rozpoznawczego przed NSA rozpoznaje skargę kasacyjna na rozprawie w składzie 3 sędziów chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Odstępstwo od rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie jest dopuszczone w razie, gdy NSA Rozpoznaje skargę kasacyjną:
na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie;
jeżeli skarga jest oparta na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a strona która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, pozostałe zaś strony, w terminie 14 dni od doręczenia skargi kasacyjnej nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.
Skierowanie rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzenie niejawne należy do oceny NSA. Ustawa stanowi, że rozpoznanie może nastąpić na posiedzeniu niejawnym. Rozpoznanie skargi następuje w składzie 3 sędziów, a na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 sędziego.
ZESTAW NR 12
Podmiotowe i przedmiotowe przesłanki niedopuszczalności odwołania (nie wiem jeszcze dokładnie)
Zażalenie w post sądowodadministracyjnym
Postępowanie sądowoadministracyjne w sprawie skargi na akty nadzoru nad działalnością samorządu
1. Do przyczyn niedopuszczalności przedmiotowej zaliczamy: - sytuację, w której wniesienie odwołania jest niedopuszczalne ze względu na przedmiot rozstrzygnięcia tzn., w sprawie w ogóle nie zapadła decyzja adm. Przepisy prawa nie przewidują załatwienia sprawy adm. w drodze innej niż decyzja. Niedopuszczalność podmiotowa to wniesienie odwołania przez jednostkę nie posiadająca legitymacji do wniesienia odwołania albo też wniesienie odwołania przez stronę mniemająca zdolności do czynności prawnych. Pierwsza sytuacja obejmuje przypadki, gdy odwołania wniosła osoba trzecia albo podmiot na prawach strony, który nie brał udziału w postępowaniu.
2. Zażalenie w post sądowodadministracyjnym
Drugim środkiem odwoławczym jest zażalenie. Nie jest wyłącznym środkiem odwoławczym od postanowień, albowiem jeżeli chodzi o postanowienia kończące postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym, to od tych postanowień służy skarga kasacyjna. Prawo zażalenia do NSA służy od postanowień wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie.
Zażalenie służy na postanowienia, których przedmiotem jest:
Przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;
Wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
Zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;
Sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
Oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
Odrzucenie skargi kasacyjnej;
Odrzucenie zażalenia;
Zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;
Ukaranie grzywną.
Legitymacja do złożenia zażalenia. Zażalenie służy stronom postępowania, uczestnikom postępowania oraz osobom, organizacji społecznej, których sąd nie dopuścił do udziału w postępowaniu, prokuratorowi, RPO.
Warunki formalne zażalenia. Treść i forma zażalenia powinny czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wnioski o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.
Termin. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.
Wpis. Warunkiem formalnym zażalenia jest uiszczenie wpisu.
Postępowanie zażaleniowe. Możemy podzielić na fazę postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym i fazę właściwą przed NSA.
Zażalenie wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Wojewódzki sąd administracyjny akta sprawy wraz z zażaleniem przedstawia NSA po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do NSA w terminie 7 dni od dnia doręczenia zażalenia.
Wojewódzki sąd administracyjny jest właściwy do ponownego rozpoznania w zakresie rozstrzygniętym postanowieniem, gdy spełnione są przesłanki a mianowicie, jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przedstawiając akt NSA uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo.
Postępowanie przed NSA. NSA rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym.
Zażalenie na zarządzenie przewodniczącego. Przepisy o zażaleniu stosuje się do zarządzenia przewodniczącego, jeżeli ustawa przewiduje wniesienie zażalenia.
3. Ustawy samorządowe i ustawa o administracji rządowej województwie wyznaczają zakres rozstrzygnięć nadzorczych podlegających skarżeniu do sądu administracyjnego. Według art. 86 ust. l ustawy o samorządzie województwa sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania skarg na rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące województwa. Artykuł 3 § 2 pkt 8 ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stanowi o właściwości sądu do zaskarżalności aktów nadzoru, co oznacza nie tylko prawo do zaskarżalności rozstrzygnięć nadzorczych przewidzianych w ustawach samorządowych, ale i innych aktów nadzoru przewidzianych w przepisach ustaw. Prawo do zaskarżenia przez wspólnoty samorządowe aktów nadzoru do Sądu administracyjnego nie jest obwarowane przesłanką wezwania do usunięcia naruszenia prawa. Przesłankę tę wyłącza art. 102a ustawy o samorządzie gminnym, art. 90a ustawy o samorządzie powiatowym, art. 88a ustawy o samorządzie województwa. Nie dotyczy to zaskarżenia do sądu administracyjnego uchyleni przez wojewodę uchwały i wydania w to miejsce zarządzenia. Przesłanką dopuszczalności skargi jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa (art. 34 ust. 4 ustaw o administracji rządowej w województwie).
ZESTAW NR 13
1. Instytucje nadzoru a odwołalność w postępowaniu administracyjnym
2. Wezwanie do usunięcia naruszeń w postępowaniu sądowoadministarcyjnym
3. Orzeczenie NSA w sprawie skargi kasacyjnej
1. Instytucje nadzoru a odwołalność w postępowaniu administracyjnym
Środki nadzoru (instytucje nadzoru) są to instytucje procesowe, za pomocą których organy powołane do sprawowania nadzoru uruchamiają z urzędu postępowanie weryfikacyjne, służące wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji przez ich kasację lub reformację. Cechami charakterystycznymi środków nadzoru są: oparcie ich konstrukcji prawnej na zasadzie oficjalności oraz ich cel, który stanowi wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego.
Natomiast odwołalność decyzji to prawna możność kasacji lub reformacji decyzji z urzędu przez organ, który wydał decyzje. Cechami charakterystycznymi instytucji odwołalności podobnie jak środków nadzoru są oparcie jej na zasadzie oficjalności oraz cel, któremu służy wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji.
2. Wezwanie do usunięcia naruszeń w postępowaniu SA
Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu czynności - do usunięcia naruszenia prawa.
W przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, należy również przed wniesieniem skargi do sądu wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa.
3. Orzeczenia NSA
Z istoty skargi kasacyjnej wynika, że NSA ma kompetencje kasacyjne. Dopuszczalna jest kompetencja merytoryczna rozpoznania skargi, ale tylko wyjątkowo.
NSA po rozpoznaniu skargi kasacyjnej wydaje:
wyrok oddalający skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu;
wyrok uwzględniający skargę kasacyjną. W razie uwzględnienia skargi sąd uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie , a gdyby ten sąd nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sąd rozpoznaje ją w innym składzie.
Wyrok merytoryczno-reformacyjny. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego. NSA może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
ZESTAW NR 14
Właściwość rzeczowa NSA
Zasada udziału stron w post adm.
Prawomocność orzeczeń a wznowienie i unieważnienie post adm.
1. Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny:
1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy;
2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;
4) rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej;
5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.
2. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu - stanowi o obowiązku organu adm. publ. zapewnienia stronie możliwości udziału we wszystkich czynnościach poszczególnych stadiów postępowania, a stronie przyznaje takie uprawnienie, z którego może ona korzystać według swojej woli. Strony od wszczęcia postęp. maja prawo do czynnego udziału w sprawie we wszystkich czynnościach związanych z jej wyjaśnieniem, a przed wydaniem decyzji musza mieć zapewnioną możliwość zapoznania się w wyznaczonym przez organ terminie. Organ ma obowiązek zawiadamiania strony o czynnościach w których może ona brać udział i w których musi brać udział dla ich ważności i skuteczności procesowej.
3. Prawomocność orzeczeń a wznowienie i unieważnienie post sądowoadm.
Podstawową instytucją obalania prawomocnych orzeczeń NSA i wojewódzkich sądów administracyjnych jest instytucja wznowienia postępowania. Instytucja wznowienia postępowania tworzy możliwość prawną ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem sądu, jeżeli zachodzą enumeratywnie wyliczone w ustawie przyczyny wznowienia postępowania.
Zakres przedmiotowy. W przypadkach przewidzianych można żądać wszczęcia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem. Dopuszczalne jest więc wznowienie postępowania zarówno, gdy postępowanie zostało zakończone wyrokiem, jak również gdy zostało zakończone prawomocnym postanowieniem.
Określając zakres przedmiotowy wznowienia postępowania, należy wskazać, że niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
W postępowaniu sądowoadministracyjnym postępowanie o unieważnienie jest wszczynane na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przedmiotem wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego może być zarówno orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego jak i NSA.
Dopuszczalność złożenia wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest ograniczona:
Rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu sądu, a mianowicie jeżeli sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania;
Jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, a zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.
ZESTAW NR 15
Weryfikacje decyzji i postanowień w postępowaniu adm
Wyroki w sprawie skarg na decyzje i postanowienia WSA
Środki zaskarżenia na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym w administracji na drodze sadowoadministracyjnej (ksiazka)
1. Weryfikacje decyzji i postanowień w postępowaniu adm. Weryfikacja decyzji i postanowień na drodze administracyjnej następuje w toku instancji oraz w nadzwyczajnych trybach postępowania administracyjnego, z tym że w zakresie weryfikacji w toku instancji przyjmuje się zasadę ogólną dwuinstancyjności, której istota sprowadza się do prawa strony do dwukrotnego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu administracyjnym. System weryfikacji dokonywanej w drodze administracyjnej nie jest zbudowany z instytucji procesowych o jednolitym charakterze. Elementami składowymi tego systemu są:
a) środki zaskarżenia, są to instytucje procesowe za pomocą których uprawnione podmioty mogą żądać weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych w celu ich kasacji lub reformacji. Do cech charakterystycznych środków zaskarżenia należy zatem zaliczyć oparcie ich konstrukcji prawnej na zasadzie skargowości. Środki zaskarżenia można klasyfikować wg różnych kryteriów:
1. kryterium przesunięcia kompetencji do weryfikacji zaskarżonego rozstrzygnięcia na wyższą instancję: - środki zaskarżenia bezwzględnie dewolutywne - zawsze przesuwają sprawę do wyższej instancji; - środki zaskarżenia względnie dewolutwyne - powoduję przesunięcie sprawy do wyższej instancji w razie nieuwzględnienia ich przez I Instancję; - środki zaskarżenia niedewolutywne - rozpatrywane przez organ wydający zaskarżone rozstrzygnięcie.;
2. kryterium rodzaju zaskarżonego rozstrzygnięcia: zwyczajne, służące do rozstrzygnięć nieostatecznych, można je wnosić gdy strona jest np. niezadowolona z rozstrzygnięcia; nadzwyczajne wnoszone do rozstrzygnięć ostatecznych;
3. kryterium mocy prawnej środka zaskarżenia: - bezwzględnie suspensywne, z mocy prawa wstrzymują zaskarżone rozstrzygnięcie; - względnie suspensywne wstrzymanie wykonania zaskarżonego rozstrzygnięcia pozostawiają ocenie organu rozpatrującego środek zaskarżenia.
4. kryterium możliwości wnoszenia danego środka zaskarżenia: samoistne i niesamoistne.
b) środki nadzoru, są to instytucje procesowe, za pomocą których organy powołane do sprawowania nadzoru uruchamiają z urzędu postępowanie weryfikacyjne, służące wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji przez ich kasację lub reformację. Cechami charakterystycznymi środków nadzoru są: oparcie ich konstrukcji na zasadzie oficjalności oraz ich cel, który stanowi wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego;
c) odwołalność decyzji. jest to prawna możliwość kasacji lub reformacji decyzji z urzędu przez organ, który decyzję wydal. Cechami charakterystycznymi instytucji odwołalności są: jej oparcie na zasadzie oficjalności oraz cel, któremu służy. wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego.
2. Wyroki w sprawach skarg na decyzję lub postanowienie.
Wojewódzki sąd administracyjny, uwzględniając skargę, może wydać:
wyrok o uchyleniu decyzji lub postanowienia w całości lub części - sąd uchyli zaskarżoną decyzje lub postanowienie jeżeli w wyniku rozpoznania sprawy ustalił, że decyzja została wydana:
- naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy
- z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego - sąd będzie obowiązany uchylić decyzję lub postanowienie jeżeli stwierdzi istnienie jednej z przesłanek wznowienia i to niezależnie od tego czy naruszenie przepisów prawa procesowego miało wpływ na decyzje jeżeli nie wystąpią przesłanki negatywne
- z naruszeniem innych przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy
wyrok stwierdzający nieważność decyzji lub postanowienia - sąd stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia gdy decyzja lub postanowienie jest dotknięta jedną z wad wyliczonych w art.156k.p.a
wyrok stwierdzający niezgodność z prawem decyzji lub postanowienia - negatywne przesłanki stwierdzenia nieważności lub wznowienia postępowania.
3. Środki zaskarżenia na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym w administracji na drodze sądowo-administracyjnej. W postępowaniu egzekucyjnym podlegają zaskarżeniu do NSA postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tak jak k.p.a., przyjmuje rozwiązanie, że na postanowienie służy zażalenie, gdy ustawa tak stanowi. Tylko wówczas, gdy postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym jest zaskarżalne na drodze administracyjnej, sąd administracyjny jest właściwy do jego kontroli. Zakres skargi do sądu administracyjnego i tryb rozpoznania reguluje ustawa — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
ZESTAW 16
Współdziałanie adm
Pozycja prawna organu w post s-a i adm.
Nieważność post s-a i jego skutki
1. Współdziałanie organów administracji publicznej w orzeczeniu w sprawie indywidualnej.
Współdziałanie będzie występować wtedy gdy w jakiejś sprawie ma miejsce przecinanie się zakresów działania dwóch lub kilku podmiotów. Obowiązek współdziałania jest realizowany z urzędu przez organ powołany do wydania decyzji w sprawie zawisłej, który powinien wykonać dwie czynności procesowe: -zwrócić się do organu współdziałającego o zajęcie stanowiska, -powiadomić strony o tej czynności. Na skutek pierwszej z tych czynności następuje wszczęcie procesowych czynności przez inny organ adm., który ma wyrazić opinię lub dokonać uzgodnienia projektu rozstrzygnięcia w sprawie. Czynności współdziałania muszą być podejmowane albo w początkowym, albo w końcowym stadium postępowania sprawy zawisłej. Jeżeli ma być wyrażona opinia przez inny organ, którą organ wydający decyzję nie jest związany to współdziałanie może być podjęte w początkowym stadium postęp., a gdy chodzi o uzgodnienie projektu decyzji to może to nastąpić w stadium końcowym postępowania. Strona ma prawo czynnego udziału w postęp. podjętym przez organ współdziałający. Organ współdziałający ma obowiązek zająć stanowisko niezwłocznie, a jeżeli nie jest to możliwe, to powinien je wyrazić w terminie 2 tygodni od daty doręczenia mu żądania albo też powinien dokonać tego w terminie dłuższym. W przypadku niedotrzymania terminu przez organ współdziałający trzeba stronę powiadomić o przyczynie zwłoki, wyznaczyć nowy termin wydania postanowienia. Stronie służy zażalenie na nieterminowość działania organu współdziałającego albo ponaglenie. Postanowienie wydane przez organ współdziałający strona może zaskarżyć w drodze zażalenia skierowanego do organu wyższego stopnia nad organem współdziałającym.
2. Pozycja prawna organu w post s-a i adm. Organ prowadzący post. adm. to ten organ, który ma zdolność prawną, czyli zdolność do podejmowania czynności procesowych w post. adm. Na zdolność prawną składa się: kompetencja ogólna i kompetencja szczególna. Kompetencja ogólna- zdolność prawna org. do załatwiania spraw adm. w danym układzie post; - kompetencja ogólna przysługuje organom adm. publ. w należących do ich właściwości indywidualnych sprawach rozstrzyganych w drodze decyzji adm. (art. 5 par. 2 p 3 pojęcie organu adm. publ. - są to ministrowie, centralne organy adm. rządowej, wojewodowie, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy adm. rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu teryt. oraz organy i podmioty wymienione w art.1p2) - czyli: 1. innym organom państwowym jeżeli z mocy ustawy lub porozumienia mogą wydawać decyzje adm. np.: KRRiT (wydanie koncesji na rozpowszechnianie fal radiowo telewizyjnych) lub prezydent RP (nadanie obywatelstwa) 2.wydawanie decyzji adm. przysługuje innym podmiotom adm. działających z mocy ustawy- np. rada notarialna, adwokacka, lekarska. Te 1 i 2 są to org. adm. pub. w znaczeniu funkcjonalnym; nie mieszczą się w definicji legalnej z art.5 §2. 4. Kompetencja szczególna- zdolność prawna org. do załatwienia konkretnej sprawy w konkretnym układzie postępowania; na kompetencje tą składają się: instytucja właściwości, która dzieli się na: wł. ustawową i właściwość delegacyjną oraz instytucja wyłączenia. Właściwość ustawowa- składają się na nią: 1.właściwość rzeczowa- zdolność prawna org. do załatwiania pewnej kategorii spraw, ustalana jest według przepisów o zakresie jego działania, który ustala się z norm: prawa materialnego, które reguluje uprawnienia i obowiązki jednostki i norm prawa ustrojowego, które reguluje tryb nadawania tych uprawnień i obowiązków jednostki 2.właściwość miejscowa- zdolność prawna org. do załatwiania spraw na danym obszarze kraju 3.właściwość instancyjna- zdolność prawna org. do przeprowadzenia weryfikacji decyzji; wskazuje org. wyższego stopnia; wynika z art.17 KPA z zastrzeżeniem wyjątków zawartych w przepisach szczególnych; kpa wskazuje: 1.w stosunku do org. jedn. samorządu terytorialnego- samorządowe kolegia odwoławcze; 2.w stosunku do wojewodów- odpowiedni ministrowie; 3.w stosunku do innych organów adm. publ. niż określone w p1i2- odpowiednie org. nadrzędne lub właściwi w sprawie ministrowie; a w razie ich braku - organy pań. sprawujące nadzór nad ich działalnością
3. Nieważność post s-a i jego skutki
Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:
1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się wyłączenia;
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.
NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych. Nieważność postępowania zachodzi
1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
3) jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;
4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy
5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;
6) jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy NSA.
W postępowaniu sądowoadministracyjnym postępowanie o unieważnienie jest wszczynane na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przedmiotem wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego może być zarówno orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego jak i NSA.
Dopuszczalność złożenia wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest ograniczona:
Rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu sądu, a mianowicie jeżeli sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania;
Jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, a zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.
ZESTAW NR 17
Zasady postępowania dowodowego
Zdolność sadowa i procesowa w postępowaniu sadowoadministracyjnym
Skarga na bezczynność i jej skutki (tutaj nie wiem jakie będą te skutki ale jutro będę wiedzieć)
1. Zasady postępowania dowodowego Post. dowodowe w post. adm. Opiera się na zasadach:
1. zasada oficjalności postępowania dowodowego. Organ ma obowiązek z urzędu wszechstronnego ustalenia stanu faktycznego w sprawie, co oznacza, że organ z urzędu decyduje, które dowody są potrzebne do wyjaśnienia sprawy. Jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. W tym celu organ wydaje postanowienia dowodowe, które mogą być w każdym czasie uzupełniane, uchylane lub zmieniane przez organ.
2. zasada bezpośredniości oznacza, że tylko organ orzekający w sprawie prowadzi postęp. dowodowe. Wyjątek: pomoc prawna
3. zasada otwartego systemu dowodów, jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny
4. zasada równej mocy środków dowodowych - kodeks nie wprowadza ograniczeń ani pierwszeństwa w ustalaniu stanu faktycznego za pomocą określonych środków dowodowych.
5. zasada czynnego udziału strony w postępowaniu to prawo strony do udziału w ustaleniu stanu faktycznego oraz prawdo udziału w czynnościach postępowania dowodowego.
6. zasada swobodnej oceny dowodów - oznacza, ze organ zgodnie z zasadą zupełności dowodów ma obowiązek odnieść się do każdego dowodu w sprawie, ale niektórym dowodom organ może odmówić wiarygodności w sprawie. Ocena całokształtu materiału dowodowego i przyznanie pewnym dowodom wiarygodności powinno opierać się o zasady logiki.
2. Zdolność sądowa i procesowa stron, podmiotów na prawach stron, uczestników w postepowaniu s-a.
Zdolność sądowa - zdolność występowania przed sądem jak strona
Zdolność sądową przed sądami administracyjnymi mają:
Osoby fizyczne i prawne;
Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nie posiadające osobowości prawnej;
Inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej;
Organizacje społeczne choćby nie miały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.
Zdolność procesowa- zdolność do czynności w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Mają ją:
Osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność w sprawach, które może dokonywać samodzielnie; zakres czynności, który przysługuje osobie fizycznej nie mającej pełnej zdolności może wynikać tylko z przepisów prawa;
Osoby prawne;
Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nie mające osobowości prawnej;
Inne jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej;
Organizacje społeczne choćby nie miały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.
3. Skarga na bezczynność organu wykonującego administrację publiczną
Przesłanką dopuszczalności skargi na bezczynność organów jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. W razie zatem skargi na niewydanie decyzji w ustawowo określonym terminie służy w postępowaniu administracyjnym zażalenie, a w postępowaniu podatkowym ponaglenie. W przypadku bezczynności w zakresie wydania innego aktu lub niepodjęcia czynności z zakresu administracji publicznej przesłanką dopuszczalności skargi jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.
ZESTAW 18
1. Jak uzyskuje się status strony w postępowaniu administracyjnym
2. Gwarancje skuteczności orzeczeń sądów administracyjnych (tego nie sprawdzałam)
3. Wznowienie postępowania sądowadministracyjnego
1. Jak uzyskuje się status strony w postępowaniu administracyjnym.
Art. 28 zawiera postanowienia dwóch odrębnych norm prawnych charakteryzujących stronę postępowania. Są od siebie niezależne, lecz zastosowanie każdej z nich prowadzi do tego samego celu, którym jest rozpoznanie i załatwienie sprawy indywidualnej w drodze decyzji. Pierwsza norma mówi, że stroną będzie podmiot, którego „interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie". Druga zaś, że stroną będzie podmiot, który „żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek". W pierwszym przypadku istnieje podstawa prawna do wezwania do udziału w postępowaniu podmiotu będącego w nim stroną, a w przypadku drugim, w dacie żądania wniesionego do organu adm. pub. następuje wszczęcie postępowania. Stosowanie tych dwóch norm prawnych zawartych w art. 28 następuje w sytuacjach, w których wystąpić powinny odmienne przesłanki:
a) w przypadku pierwszej normy odnoszącej się do ustalenia kręgu stron postępowania wszczynanego z urzędu : *prawo materialne ustanawia określony organ administracji publicznej jako właściwy w sprawie; * sprawa w której organ ten jest właściwy, może być załatwiona tylko przez wydanie decyzji; * istnieją podmioty, mające w ocenie organu administracji publicznej interes prawny lub obowiązek, którego będzie dotyczyć postępowanie w sprawie indywidualnej.
b) w przypadku zaś drugiej normy przesłanki te będą następujące: *istnieje podmiot uznający się za legitymowany do występowania w postępowaniu przed organem adm. pub.; * jest to podmiot mający, zgodnie z własną oceną stanu faktycznego oraz stanu prawnego sprawy interes prawny lub obowiązek o którym można rozstrzygnąć decyzją; * podmiot ten dokonuje czynności procesowej przez wniesienie żądania wszczęcia postępowania w jego indywidualnej sprawie.
Zdolność administracyjnoprawna (legitymacja) - to oznaczenie prawnej możliwości występowania jako strona w postępowaniu. Stroną może być: a) każdy podmiot posiadający zdolność prawną, a więc osoba fizyczna i osoba prawna; b) jednostka organizacyjna państwowa, samorządowa lub społeczna i to niezależnie od tego, czy posiada osobowość prawną, czy też nie; c) organ administracji rządowej; d) gmina, powiat lub województwo, ale konieczne będzie oddzielenie od siebie sytuacji w których sprawują one orzecznictwo administracyjne, oraz tych w których są one stronami postępowania prowadzonego przez inny organ administracyjny.
2. Gwarancje skuteczności orzeczeń sądów administracyjnych.
Dla zapewnienia skuteczności orzecznictwa sądów administracyjnych ustawa - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przyjmuje następujące gwarancje: 1.)wprowadza skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na niewykonanie wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz na bezczynność organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności. Strona po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia skargi może wnieść w tym przedmiocie skargę, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Grzywnę wymierza się do wysokości 10 - go przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gosp. narodowej w roku poprzednim, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. Wykonanie wyroku lub załatwienie sprawy po wniesieniu skargi nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania lub oddalenia skargi. 2.) instytucją która ma gwarantować skuteczność orzecznictwa sądów administracyjnych jest możliwość podjęcia orzeczenia merytorycznego. W razie nie wykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, strona może wnieść skargę w tym przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Sąd w tym przypadku oprócz orzeczenia o grzywnie, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego, 3.) gwarancją jest przyznanie roszczenia o odszkodowanie. Osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w k.c. Odszkodowanie przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu. Jeżeli organ w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego.
3.Wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego.
Podstawową instytucją obalania prawomocnych orzeczeń NSA i wojewódzkich sądów administracyjnych jest instytucja wznowienia postępowania. Instytucja wznowienia postępowania tworzy możliwość prawną ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem sądu, jeżeli zachodzą enumeratywnie wyliczone w ustawie przyczyny wznowienia postępowania.
Zakres przedmiotowy. W przypadkach przewidzianych można żądać wszczęcia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem. Dopuszczalne jest więc wznowienie postępowania zarówno, gdy postępowanie zostało zakończone wyrokiem, jak również gdy zostało zakończone prawomocnym postanowieniem.
Przedawnienie dopuszczalności wznowienia postępowania. Po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia postępowania, z wyjątkiem, gdy strona była pozbawiona możliwości działania lub nie była należycie reprezentowana. Jest to termin materialnoprawny a zatem nie podlega przywróceniu.
Legitymacja do żądania wznowienia postępowania. Ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie reguluje legitymacji do żądania wznowienia posterowania, stanowi jedynie, że postępowanie to może być wszczęte na żądanie nigdy z urzędu.
Z rozwiązań prawnych wynika, że legitymacje do złożenia skargi o wznowienie postępowania mają strony oraz uczestnik na prawach strony, uczestnicy dopuszczeni przez sąd do udziału w postępowaniu. Sporządzenie skargi o wznowienie postępowania, gdy właściwy do jej rozpoznania jest NSA jest objęte przymusem zastępstwa.
Legitymację do żądania wznowienia postępowania ma prokurator oraz RPO.
Przyczyny wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego. Ustawa wylicza enumeratywnie przyczyny, które są podstawą żądania wznowienia postępowania, wyodrębniając przyczyny nieważności oraz przyczyny restytucyjne.
Można żądać wznowienia postępowania z przyczyn nieważności:
Jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mgłą domagać się jego wyłączenia;
Jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możliwości działania.
Z przyczyn restytucyjnych wznowienia postępowania można żądać gdy:
Orzeczenie zostało oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;
Orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa;
W razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu;
W razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy.
Można żądać wznowienia postępowania w przypadku gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą na którego podstawie zostało wydane orzeczenie.
Wymagania formalne skargi o wznowienie postępowania. Treść i forma skargi o wznowienie postępowania. Skarga o wznowienie postępowania powinna spełniać warunki pisma procesowego, a ponadto powinna zawierać:
Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia;
Podstawę wznowienia i jej uzasadnienie;
Okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi;
Żądanie o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.
Termin wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Jest trzymiesięczny. Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia a gdy podstawą jest pozbawienie możliwości działania lub brak należytej reprezentacji od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Jeżeli przyczyną, na której oparto skargę o wznowienie postępowania jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Moc skargi o wznowienie postępowania. Skarga ma moc względnie suspensywną. Wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie tamuje wykonania zaskarżonego orzeczenia. W razie uprawdopodobnienia że zgłaszającemu wniosek grozi niepowetowana szkoda, sąd może wstrzymać wykonanie orzeczenia. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Postępowanie w sprawie skargi o wznowienie postępowania. Właściwość sądu administracyjnego. Przedmiotem skargi o wznowienie postępowania może być orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz orzeczenie NSA. Do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów obu instancji, właściwy jest NSA. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał w sprawie.
W postępowaniu w sprawie wznowienia można wyróżnić 3 stadia:
Stadium wstępne - w stadium wstępnym sąd na posiedzeniu niejawnym bada czy skarga została wniesiona w terminie oraz czy opiera się na ustawowej przyczynie wznowienia. W razie barku jednego z tych wymagań sąd skargę o wznowienie postępowania odrzuci, w przeciwnym razie skieruje rozpoznanie na rozprawę. W postępowaniu wstępnym sąd orzeka w składzie 1 sędziego;
Stadium rozpoznania - skarga podlega rozpoznaniu na rozprawie. Na rozprawie sąd rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalności wznowienia i odrzuca skargę, jeżeli bark ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany. Postępowanie rozpoznawcze prowadzone jest na rozprawie w składzie 3 sędziów;
Stadium orzekania - ostatnim stadium wznowienia postępowania jest wydanie orzeczenia. Rodzaje wyroków ze względu na relacje do skargi o wznowienie postępowania można podzielić na:
-wyroki uwzględniające skargę. W razie uwzględnienia skargi sąd może : zmienić zaskarżony wyrok; uchyla wyrok i w zależności od ustaleń skarg do sądu administracyjnego odrzuca lub umarza postępowanie;
-wyroki nieuwzględniające skargi o wznowienie postępowania. Wyrok o oddaleniu podejmuje sąd gdy po rozpoznaniu skargi o wznowienie stwierdził jej niezasadność.
Postępowanie może również zakończyć się podjęciem postanowienia o odrzuceniu skargi, w razie gdy sąd połączył badanie dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania z rozpoznaniem sprawy i w tej fazie stwierdził niedopuszczalność skargi.
ZESTAW 19
Charakter prawny wznowienia post. adm.
Orzeczenia WSA z zakresu samorządu terytorialnego.
Dopuszczalność skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego
1. Charakter prawny wznowienia postępowania administracyjnego
w.p. jest instytucją procesową stwarzającą prawną możliwość ponownego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy adm.. zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postanowienie w którym ona zapadła było dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową. Wznowienie postępowania następuje z urzędu, czyli w tym wypadku możemy mówić o odwołalności decyzji, bo organem właściwym do wznowienia postępowania jest organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji, lub też wznowienie to następuje na żądanie strony, czyli będzie to wtedy środek zaskarżenia. Wyjątkowo została dopuszczona dewolucja kompetencji, czyli w takim wypadku, gdy wznowienie postępowania następuje z urzędu i to z inicjatywy organu wyższego stopnia, możemy mówić o wznowieniu postępowania jako o środku nadzoru.
Dopuszczalność wznowienia postępowania opiera się na 2 przesłankach: * rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną, * wystąpienie jednej z wyliczonych podstaw prawnych wznowienia postępowania.
Wznawia się postępowanie jeżeli:
1) dowody na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe,
2) jest wydanie decyzji w wyniku przestępstwa, wydanie decyzji przez pracownika lub organ adm. państwowej podlegających wyłączeniu, 3) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowania,
4) ujawnienie istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych lub nowych dowodów,
5) wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
6) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przy wydaniu decyzji,
7) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które następnie zostało uchylone lub zmienione,
8) można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.
2. Orzeczenia WSA z zakresu samorządu terytorialnego.
Orzeczeniami WSA są wyroki i postanowienia. W przypadku samorządu terytorialnego mamy do czynienia z rozstrzygnięciem w formie wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wyroki w sprawach skarg na uchwałę lub zarządzenie organów jednostek samorządu terytorialnego albo związku jednostki samorządu terytorialnego oraz przepisy prawa miejscowego organów administracji rządowej. Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Według ustaw samorządowych uchwały lub zarządzenia organu samorządu terytorialnego sprzeczne z prawem są nieważne. Ustawy samorządowe, jak i ustawa - Poppsa nie określają rodzajów naruszeń prawa, które są podstawą stwierdzenia nieważności. Oznacza to pozostawienie oceny stopnia naruszenia prawa sądowi. Ustawy samorządowe wprowadzają przesłankę negatywną stwierdzenia nieważności uchwal lub zarządzeń organów samorządu terytorialnego - przesłankę przedawnienia. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu przedawnienia, sąd orzeka o ich niezgodności z prawem. Uchwała lub zarządzenie tracą moc prawną z dniem orzeczenia o ich niezgodności z prawem. Sąd uwzględniając skargę na przepis prawa miejscowego organu administracji rządowej, stwierdza jego nieważność w całości lub w części. Ustawa o administracji rządowej w województwie nie określa rodzajów wad przepisu prawa miejscowego, a ustawa - Poppsa pozostawia sądowi ocenę.
3. Dopuszczalność skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego
Dopuszczalność drogi postępowania przed sądem administracyjnym jest obwarowana wieloma ograniczeniami, do których należy właściwość sądu administracyjnego, co jest uzasadnione podziałem kompetencji sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne, sądy wojskowe.
Ustawa o NSA przyjmowała 2 przesłanki dopuszczalności skargi:
Wyczerpanie środków obrony na drodze przed organem wykonującym AP
Pierwszeństwo drogi administracyjnej - nie można wnieść skargi do sądu, jeżeli toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu lub innej czynności.
Ustawa - prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ustanawia jedną przesłankę dopuszczalności skargi - wyczerpanie środków obrony przed organem wykonującym AP.
Przesłanką dopuszczalności skargi na akty podjęte w postępowaniu administracyjnym jest wyczerpanie środków zaskarżenia ale pod warunkiem że służyły one w postępowaniu.
Należy zatem wyróżnić 2 sytuacje: po pierwsze, gdy przepis prawa procesowego reguluje środki zaskarżenia od decyzji, postanowienia, bezczynności w postępowaniu administracyjnym, a po drugie gdy przepis prawa procesowego nie przyznaje prawa do zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym.
Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu czynności - do usunięcia naruszenia prawa.
W przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, należy również przed wniesieniem skargi do sądu wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa.
Wyczerpanie środków zaskarżenia nie jest przesłanką obowiązującą gdy skargę do sądu administracyjnego wnosi prokurator lub RPO.
ZESTAW NR 20
Samokontrola org. adm. w I instancji
Umorzenie post. w post. sadowoadm.
Dopuszczalność skargi kasacyjnej do NSA
1. Samokontrola org. adm. w I instancji Samokontrola - możliwość dokonania przez organ I instancji samokontroli w kpa opiera się na dwóch podstawowych kryteriach. Pierwsze jest to kryterium o charakterze formalnym -chodzi o wniesienie odwołania przez wszystkie strony danego postępowania; drugie kryterium ma charakter merytoryczny -istota jego polega na tym, ze stanowisko organu musi się pokryć ze stanowiskiem stron. Aby więc organ I instancji mógł wykonać swoje uprawnienie do samokontroli, musi przede wszystkim ustalić, czy odwołanie wniosły wszystkie strony, którym decyzja została doręczona lub ogłoszona. Jeżeli organ I instancji ustali, że w danej sprawie oprócz stron którym doręczył decyzję, interes prawny mają również inne osoby, a zatem są one stronami w danej sprawie, obowiązany jest zawiadomić je o złożeniu odwołania. Organ ten może wykonać prawo do samokontroli tylko wtedy, gdy również i te strony wyrażą zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem zawartym w odwołaniu Jeżeli w trybie samokontroli organ I instancji uzna, że odwołanie nie zasługuje w całości na uwzględnienie wówczas w terminie 7 dni przekazuje akta sprawy wraz z odwołaniem do organu odwoławczego.
2. Umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego.
Umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego ma miejsce, gdy wystąpią zdarzenia prawne, które ze względu na ich trwałe, a nie przejściowe, skutki prawne powodują, że postępowania nie można dalej toczyć w celu rozstrzygnięcia sprawy sądowoadministracyjnej.
Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania;
jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;
w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osoba zmarłą;
gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe ( gdy organ, uwzględniając w całości skargę, uchylił zaskarżony akt)
Postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o umorzeniu postępowania służy skarga kasacyjna.
3. Dopuszczalność skargi kasacyjnej do NSA
Postępowanie wstępne przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Skargę kasacyjną wnosi się w trybie pośrednim, a mianowicie do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie. WSA na posiedzeniu niejawnym bada wniesioną skargę kasacyjną, a mianowicie bada: a) zachowanie terminu do wniesienia skargi; b) dopuszczalność skargi jest wyznaczona przesłankami przedmiotowymi i podmiotowymi. Nie jest dopuszczalna skarga kasacyjna np. od wyroku, który wydał sąd powszechny, od wyroku nieistniejącego, od postanowienia, które zaskarżalne jest zażaleniem. Z przyczyn podmiotowych, jeżeli skargę wniosła osoba nie mająca prawa do złożenia skargi kasacyjnej lub jeżeli skarga nie została sporządzona przez adwokata, radcę prawnego oraz w oznaczonym zakresie doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego, chyba że przymus ten nie obowiązuje. Ponadto, skarga jest niedopuszczalna, jeżeli nie czyni zadość wymaganiom materialnym określonym w art. 176 Poppsa. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. WSA nie jest właściwy do rozpoznania merytorycznej zasadności skargi kasacyjnej; c) zachowanie wymagań formalnych co do treści skargi. Jeżeli skarga zawiera braki, sąd wzywa do ich usunięcia w wyznaczonym terminie. W razie gdy wojewódzki sąd administracyjny stwierdzi, że skargę kasacyjną wniesiono po upływie ustawowego terminu, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna lub jeżeli nie usunięto braków w wyznaczonym terminie, skargę odrzuci. Na postanowienie wojewódzkiego sądu o odrzuceniu skargi służy do NSA zażalenie. NSA na posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, albo zwróci ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków. NSA postąpi zatem w zależności od tego, jakich uchybień dopuścił się WSA. Jeżeli skarga kasacyjna została złożona z uchybieniem ustawowego terminu lub jest niedopuszczalna, a wojewódzki sąd w tym zakresie uczynił ustalenia nieprawidłowe, to wówczas NSA podejmuje postanowienie o odrzuceniu skargi. W razie gdy wojewódzki sąd administracyjny nie wezwał do usunięcia braków skargi kasacyjnej, przekaże ją temu sądowi w celu podjęcia czynności usunięcia tych braków oraz wyprowadzenia konsekwencji, gdy braki te nie zostaną usunięte w wyznaczonym terminie.
ZESTAW NR 21
Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji w postępowaniu administracyjnym.
Funkcje (funkcja ochronna) prawa o postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Granice rozporządzalności prawem skargi do sądu administracyjnego.
1) Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji
można podzielić na trzy stadia:
1. wstępne - w postęp. wstępnym organ odwoławczy bada czy odwołanie jest dopuszczalne i czy został zachowany termin. Wyróżniamy niedopuszczalność przedmiotową i podmiotową. Do przyczyn niedopuszczalności przedm. -w sprawie w ogóle nie zapadła decyzja adm. Przepisy prawa nie przewidują załatwienia sprawy adm. w drodze decyzji. Postęp. jest jednoinstancyjne. Niedopuszczalność podm. to brak przedstawiciela ustawowego w odniesieniu do osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnej, wniesienie odwołania przez podmiot na prawach strony, który nie brał udziału w postęp.przed org. I instancji. Jeżeli organ stwierdzi, że postępowanie odwoławcze jest dopuszczalne to przechodzi do badania terminu. Jeżeli jest niedopuszczalne wydaje ostateczne postanowienie o niedopuszczeniu odwołania. Jeżeli zachowany został termin przechodzi do stadium postępowania rozpoznawczego, jeżeli nie i strona nie wniosła o jego przywrócenie organ odwoławczy wydaje postanowienie o uchybieniu terminu.
2. Stadium postępowania rozpozna. - organ odwoł. w postęp. rozpozna. dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego przez organ I instancji. Granice postępowania rozpoznawczego wyznaczają zasady prawdy obiekt., zasady praworządności, zasada dwuinstancyjności. W zależności od oceny zebranego materiału dowodowego organ odwoławczy może uznać, że: 1. postep. dowodowe było przeprowadzone prawidłowo, 2. organ I instancji w ogóle nie prowadził postępowania dowodowego w całości albo w znacznej części. W takim wypadku przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia 3. postęp. dowodowe wymaga uzupełnienia. -.
3. Stadium podjęcia decyzji Organ odwoł. co do zasady orzeka merytorycznie w sprawie tzn. orzeka co do istoty sprawy.
Rodzaje decyzji merytor.: 1. Organ odwoł. utrzymuje w mocy decyzje organu I instancji. Organ wydaje taką decyzje, jeżeli zgadza się merytor. ze stanowiskiem organu I instancji.
Organ odwoł. uchyla decyzję organu I instancji w całości lub w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy. Organ odwoł. wydaje tego typu decyzję jeżeli nie zgadza się merytorycznie ze stanowiskiem organu I instancji. Poza decyzjami merytorycznymi organ odwoł. posiada również kompetencje kasacyjne.
Decyzje kasacyjne:
- decyzje kasacyjne typowe: organ odwoławczy uchyla decyzje organu I Instancji nie rozstrzygając sprawy pod względem merytorycznym. Dzieje się tak gdy decyzja organu I Instancji została wydana bez podstawy prawnej, dotyczy sprawy już rozstrzygniętej decyzją ostateczna.
- decyzje kasacyjne połączone z przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi I Instancji, wtedy gdy organ odwoławczy stwierdzi istnienie podstaw do merytorycznego rozstrzygnięcia danej sprawy indywidualnej, gdy postępowanie zostało przeprowadzone z rażącym naruszeniem norm prawa procesowego.
2. Funkcje prawa o postępowaniu sądowo-administracyjnym
Określenie funkcji prawa według teorii prawa:
a) Funkcje podstawowe - do których zalicza się funkcje prawa rozumiane jako „następstwa działania prawa rozpatrywane z punktu widzenia realizacji funkcji państwa określonych ze względu na jego stosunek do klas społecznych i społeczeństwa jako całości”.
b) funkcje pochodne - rozumiane jako podstawowe kierunki działania prawa służące realizacji funkcji podstawowych
c) funkcje techn.. rozumiane jako środki za pomocą których są realizowane funkcje podstawowe i funkcje pochodne.
Na niższym szczeblu abstrakcji wyróżnia się 3 funkcje prawa: - funkcja ochronna, polega na zagwarantowaniu przestrzegania prawa przez zastosowanie środków przymusu. Przejawia się ona również w ochronie określonych wartości przez: ochronę interesów ogólnospołecznych, ochronę interesów indywidualnych, zapewnienie dodatkowych uprawnień stronie słabszej, i nałożenie na określone organy obowiązku zabezpieczenia tych uprawnień, - funkcja organizacyjna, polega na tworzeniu pewnych form życia zbiorowego i określeniu ich struktury, na zarządzaniu i organizacji różnych dziedzin życia społecznego, przez co przyczynia się do zapewnienia ładu i porządku w społeczeństwie. Funkcja organizacyjna polega również na zapewnieniu właściwego i sprawnego, a więc skutecznego działania różnych instytucji oraz jednostek (osób fizycznych) w zakresie wykonywania przez nie zadań, - funkcja wychowawcza.- polega na kształtowaniu pozytywnych postaw wobec prawa i to zarówno wobec prawa traktowanego jako wartość samoistna sama w sobie (ład społeczny, legalność, praworządność) jak i wobec poszczególnych norm prawnych, wyznaczających określone postępowanie i stanowiących wyraz preferencji i ochrony takich wartości jak wolność, godność osobista, trwałość rodziny, zdrowie.
3. Granice rozporządzalności prawem skargi przez skarżącego (cofniecie)
Skarżący ma prawo rozporządzalności prawem skargi tzn. może ją wnieść a także cofnąć. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, 1)jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub 2) spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności.
ZESTAW 22
Formy zakończenia postępowania odwoławczego w postępowaniu administracyjnym
Legitymacja do złożenia skargi oparta na ochronie interesu publicznego i społecznego.
Unieważnienie prawomocnych orzeczeń
1. Formy zakończenia postępowania odwoławczego w postępowaniu administracyjnym
Organ odwoł. co do zasady orzeka merytorycznie w sprawie tzn. orzeka co do istoty sprawy.
Rodzaje decyzji merytor.: 1. Organ odwoł. utrzymuje w mocy decyzje organu I instancji. Organ wydaje taką decyzje, jeżeli zgadza się merytor. ze stanowiskiem organu I instancji.
Organ odwoł. uchyla decyzję organu I instancji w całości lub w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy. Organ odwoł. wydaje tego typu decyzję jeżeli nie zgadza się merytorycznie ze stanowiskiem organu I instancji. Poza decyzjami merytorycznymi organ odwoł. posiada również kompetencje kasacyjne.
Decyzje kasacyjne:
- decyzje kasacyjne typowe: organ odwoławczy uchyla decyzje organu I Instancji nie rozstrzygając sprawy pod względem merytorycznym. Dzieje się tak gdy decyzja organu I Instancji została wydana bez podstawy prawnej, dotyczy sprawy już rozstrzygniętej decyzją ostateczna.
- decyzje kasacyjne połączone z przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi I Instancji, wtedy gdy organ odwoławczy stwierdzi istnienie podstaw do merytorycznego rozstrzygnięcia danej sprawy indywidualnej, gdy postępowanie zostało przeprowadzone z rażącym naruszeniem norm prawa procesowego.
2. Legitymacja do złożenia skargi oparta na ochronie interesu publicznego i społecznego
2) legitymacja oparta na ochronie interesu publicznego
W oparciu o ochronę interesu publicznego legitymację do złożenia skargi do sądu administracyjnego ma:
prokurator - wnosi on skargę ze względu na potrzebę ochrony porządku prawnego, więc powinien wskazać naruszenie prawa;
organ nadzoru nad organem j.s.t.
organ nadzoru nad samorządem zawodowym.
3)legitymacja oparta na ochronie interesu społecznego
Do podmiotów, których legitymacja do złożenia skargi jest oparta na ochronie interesu społecznego należy zaliczyć:
organizację społeczną- może ona w postępowaniu sądowym występować, broniąc własnego interesu prawnego oraz w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym;
inicjator referendum lokalnego;
redaktor naczelny.
3. Unieważnienie prawomocnych orzeczeń
W postępowaniu sądowoadministracyjnym postępowanie o unieważnienie jest wszczynane na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przedmiotem wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego może być zarówno orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego jak i NSA.
Dopuszczalność złożenia wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest ograniczona:
Rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu sądu, a mianowicie jeżeli sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania;
Jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, a zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne
ZESTAW NR 23
1. normatywne i doktrynalne pojecie organ administracji publicznej
2. skarga na decyzje administracyjne
3. prokurator i rpo w postępowaniu administ i sadowoadministcyjnym
1. Normatywne i doktrynalne pojecie organ administracji publicznej
Strona bierna postępowania sądowoadministracyjnego na samym etapie złożenia skargi. Dopiero potem nabywa uprawnienia z chwilą wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego.
Pojęcie organu AP:
1) ujęcie normatywne wynika z Art.5 k.p.a.
ministrowie;
centralne i naczelne organy;
organy administracji zespolonej i niezespolonej- organy administracji zespolonej są pod starostą np. Powiatowy Inspektor; lub pod wojewodą np. Wojewódzki Inspektor - nazwa decyduje. Natomiast administracja niezespolona -organy wymienione w załączniku do ustawy o administracji rządowej.
organy j.s.t. - orany gminy, powiatu, województwa, związków gmin, powiatów np.: kierownicy, straże, prezydent, wójt;
orany w ujęciu funkcjonalnym- działają z upoważnienia, zlecenia np. zabranie wójtowi pewnych kompetencji i przekazanie innemu podmiotowi.
ujęcie doktrynalne - można wyróżnić 4 podstawowe cechy jakie powinien posiadać podmiot, aby był organem AP (musza być spełnione łącznie):
wyodrębnienie organizacyjne- drogą ustawy np. organem jest....; lub drogą uchwały j.s.t.; umowy lub zlecenia;
posiadanie chociaż jednej kompetencji z zakresu prawa publicznego - z ustawy( kompetencje wymienione w ustawie); ze zlecenia, porozumienia;
podmiot musi działać w imieniu państwa;
możliwość stosowania środków przymusu, aby istniało władztwo administracyjne, środki egzekucyjne o charakterze pieniężnym i niepieniężnym.
2.Skarga na decyzje adm.
Decyzja administracyjna w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu podatkowym jest formą rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej. W orzecznictwie sądowym został ukształtowany pogląd, że bez znaczenia jest nazwa nadana rozstrzygnięciu, a zatem czy organ wykonujący administrację publiczną nadał rozstrzygnięciu nazwę decyzji czy np. zezwolenia, pozwolenia, bądź nakazu. Pisma zawierające rozstrzygnięcia w sprawie załatwianej w drodze decyzji są decyzjami, jeśli tylko zawierają minimum elementów niezbędnych do zakwalifikowania ich jako decyzji. Do takich elementów należy zaliczyć:
oznaczenie organu administracji państwowej wydającego akt;
wskazanie adresata aktu;
rozstrzygnięcie o istocie sprawy;
podpis osoby reprezentującej organ administracyjny.
Kryterium kwalifikującym akt organu AP do kategorii decyzji administracyjnych będzie władcze i jednostronne rozstrzygnięcie o prawach lub obowiązkach indywidualnych jednostek. Przy kwalifikacji czynności organu AP należy zatem brać pod uwagę przedmiot czyli władcze i jednostronne rozstrzygnięcie o indywidualnych prawach i obowiązkach oraz formę rozstrzygnięcia, mając na względzie spełnienie przesłanek konstytutywnych zapewniających istnienie decyzji w obrocie prawnym.
Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają decyzje ostateczne. Przesłanką dopuszczalności zaskarżenia decyzji ostatecznej jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć wykorzystanie w sprawie prawa odwołania, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Niewykorzystanie prawa odwołania powoduje niedopuszczalność skargi. Przesłanka ta nie obowiązuje gdy skargę wnosi prokurator lub RPO.
3 . Prokurator i RPO w psa i pa
Ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przyznaje prokuratorowi, RPO, organizacji społecznej prawo do udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Udział prokuratora i RPO w postępowaniu sądowym jest uzasadniony wystąpieniem przesłanek: ochrony praworządności, ochrony praw człowieka i obywatela.
Prokurator oraz RPO w postępowaniu sądowoadministracyjnym mają prawo:
Wziąć udział w toczącym się postępowaniu;
Wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na działanie lub bezczynność organu wykonującego AP;
Wnieść skargę kasacyjną do NSA
Wnieść zażalenie do NSA
Wnieść skargę o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego.
Prokuratorowi i RPO przysługują jeżeli korzystają z przyznanych praw, prawa strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym ma na celu rozbudowanie systemu gwarancji prawnych praworządnego działania organów AP przez poddawanie ich kontroli sprawowanej przez niezależny od nich organ.
Prokurator ma prawo:
- żądania wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem,
- jeżeli postępowanie się toczy, udziału w każdym jego stadium w celu zapewnienia aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy były zgodne z prawem,
- jeżeli postępowanie zostało zakończone decyzją ostateczna, wniesienia sprzeciwu na drodze administracyjnej, oraz sprzeciwu na drodze sądowej.
Udział RPO ma na celu zapewnienie gwarancji prawnych przestrzegania praw i wolności człowieka i obywatela, określonych w konstytucji i innych aktach normatywnych.
RPO może:
- wystąpić z żądaniem wszczęcia postępowania administracyjnego gdy zachodzi konieczność ochrony praw człowieka i obywatela,
-uczestniczyć w postępowaniu na prawach przysługujących Prokuratorowi,
- wnosić skargi do SA.
ZESTAW 24
1.wadliwość decyzji adm.
2. sprawa adm. i sprawa sądowoadm.
3. przedmiot i podstawy skargi kasacyjnej
1. Wadliwość decyzji administracyjnej
Możemy wyróżnić 2 rodzaje wadliwości decyzji adm.:
w. materialnoprawna (powoduje sankcję skutkującą nieważnością decyzji)
w. procesowoprawna (wzruszalnością decyzji w trybie wznowienia postępowania) Decyzja prawidłowa, dwie przesłanki: jest zgodna z normami materialnego prawa admin. oraz została wydana zgodnie z normami procesowego prawa admin. Decyzja, która narusza te normy jest wadliwa. Teoria wadliwości decyzji adm. musi pogodzić ze sobą wymagania interesu ogólnego oraz indywidualnego. Najmniejsza wada decyzji nie może powodować wycofania jej z obrotu prawnego. Gradacja wad decyzji - w zależności od rodzaju wady decyzji, stosuje się określone sankcje w zakresie skutków prawnych decyzji w postaci wzruszalności decyzji, albo sankcji nieważności decyzji. Nieważność decyzji opiera się na założeniu, że decyzje nieważne nie wywołują skutku prawnego od momentu wydania, są aktami pozornymi, nieistniejącymi, nie mają mocy prawnej. Koncepcja wzruszalności decyzji jest inna, bo uznaje się, że decyzje wzruszane wywołują skutki prawne, mają moc obowiązującą do czasu usunięcia ich z obrotu prawnego. Z momentem wejścia do obrotu prawnego decyzja wywołuje skutki prawne. Decyzja adm. korzysta z atrybutu domniemania prawidłowości, co oznacza, że ma ona moc obowiązującą dopóty, dopóki nie zostanie we właściwym trybie wyeliminowana z obrotu prawnego. Dotyczy to wszystkich rodzajów decyzji wadliwych. Istnieje wyjątek, jeżeli ustawodawca wyraźnie to ustanowi w przepisie prawnym. Wyeliminowanie decyzji może nastąpić tylko przez wydanie decyzji, która stwierdzi nieważność innej decyzji. Przesłanki niedopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji - jeżeli nie zostanie wszczęte postęp. w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z braku stosownego wniosku lub zaniechania wszczęcia postępowania z urzędu to decyzja obarczona wadami pozostanie w obrocie prawnym. Akt pozorny nie wchodzi do obrotu prawnego, a więc nie może wywoływać skutku prawnego. Jeżeli ustawodawca przyjmuje, że jest niedopuszczalne stwierdzenie nieważności decyzji adm. w razie gdy wywoła ona nieodwracalne skutki prawne, oznacza to, że taka decyzja nie jest aktem pozornym. Za podstawę wyróżnienia wśród wadliwych decyzji: nieważnych, czy wzruszanych należy przyjąć jako kryterium zdolność do wywoływania skutków prawnych uznanych przez prawo. Decyzje nieważne to takie których skutki prawne nie są uznane przez prawo. Wzruszane decyzje to takie których skutki prawne są przez prawo uznane, ale są pozbawione zdolności do wywoływania skutków prawnych w przyszłości
2. Sprawa administracyjna a sądowoadministracyjna to rozpoznanie i rozstrzygnięcie przez sąd administracyjny skargi na zgodność z prawem działania lub bezczynności organów wykonujących adm. publ.. Elementem konstytutywnym sprawy sądowoadm. jest kontrola przez sąd adm. działalności administracji publ. Element ten różni sprawę sądowoadm. od sprawy adm.. Cechą właściwą dla sprawy administracyjnej jest jej merytoryczne rozstrzygnięcie przez dokonanie autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego w zakresie uprawnień lub obowiązków jednostki
3. Przedmiot i podstawy skargi kasacyjnej
Przedmiot zaskarżenia i podstawy skargi kasacyjnej. Przedmiotem zaskarżenia, tym środkiem odwoławczym są wyroki oraz postępowania kończące postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skarga służy od wyroków wojewódzkiego sądu administracyjnego. Skarga służy od postanowień, ale tylko kończących postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Generalna zasadą jest że od każdego postanowienia w sprawie służy skarga kasacyjna. Przepisy szczególne mogą stanowić inaczej. Tak np. od postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej służy zażalenie, ale na postanowienie o umorzeniu postępowania służy skarga kasacyjna.
Podstawy skargi kasacyjnej. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:
naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Pierwsza podstawa kasacji naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie jest związana z kontrolą godności z prawem zaskarżonego działania lub bezczynności organu wykonującego AP.
ZESTAW NR 25
Decyzja administracyjna - istota, pojęcie, struktura, skutki, przedmiot, istnienie
Uczestnicy i podmioty postępowania na prawach strony
Sankcja wzruszalności w postępowaniu administracyjnym a w postępowaniu
1. Decyzja administracyjna jest to władcze rozstrzygnięcie postępowania administracyjnego Decyzja albo kończy sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty, ustalając wynik postępowania, którym będzie określenie konsekwencji prawnych stanu faktycznego, stwierdzenie lub ukształtowanie prawnej pozycji strony albo też kończy sprawę w danej instancji przez umorzenie bezprzedmiotowego postępowania. Decyzja może być kierowana tylko do stron postęp., naruszenie tego wymagania powoduje jej nieważność.
Forma decyzji. Decyzja administracyjna może występować pod różnymi nazwami np. zezwolenia, pozwolenia, zgody, koncesji. Niezachowanie wymagań formalnych nie pozbawia rozstrzygnięcia sprawy charakteru decyzji, jeżeli jest w nim co najmniej oznaczenie organu administracji państwowej wydającego akt, wskazanie adresata aktu, rozstrzygnięcie o istocie sprawy oraz podpis osoby reprezentującej organ administracji.
Elementy które powinna zawierać decyzja: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji, a ponadto powinna ona zawierać pouczenie co do formy.
Decyzja może zawierać klauzulę dotyczącą jej wykonania w postaci rygoru natychmiastowej wykonalności, który wynika albo z przepisów odrębnych albo ze stwierdzonej przez organ administracyjny niezbędności nadania go.
Decyzja wiąże organ oraz strony od daty jej doręczenia lub ogłoszenia i to jest jej skutek podstawowy. Wykonalność decyzji przedstawia się różnie i zależy od jej charakteru i treści rozstrzygnięcia. Decyzja nieostateczna podlega wykonaniu jeżeli z mocy ustawy jest opatrzona rygorem natychmiastowej wykonalności, oraz przed upływem terminu do wniesienia odwołania będzie wykonalna decyzja zgodna z żądaniami wszystkich stron. Decyzja ostateczna podlega wykonaniu chyba że organ nadzoru wstrzyma je w przypadkach określonych w kpa.
2.UCZESTNICY i PODMIOTY POSTEPOWNAIA NA PRAWACH STRONY
Podmioty na prawach strony działają obok i niezależnie od strony. Posiadają tylko prawa procesowe. KPA wymienia podmioty na prawach stron: Organizacja społeczna -, które muszą spełniać dwa warunki: a)musi być to uzasadnione celami statutowymi organizacji i b)musi istnieć potrzeba obiektywna ochrony interesu społecznego. Org społ. ma następujące prawa procesowe: 1.żądania wszczęcia postępowania, 2.dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi i gdy przemawia za tym interes społeczny.. Prokurator stoi na straży praworządności. Przysługuje mu: - prawo zwrócenia się do właściwego urzędu o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, - prawo udziału w każdym stadium postępowania, - prawo do wniesienia nadzwyczajnych środków zaskarżenia, prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub szczególne przewidują wznowienie postęp., stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę. Realizując te zadania prokurator wykonuje kontrolę, Uczestniczy w postep. adm. ale nie bierze udziału w samym wydawaniu rozstrzygnięć adm. Kontrola prokur.doty badania legalności. RPO- Instytucję tę powołano w celu rozbudowania systemu gwarancji prawnych przestrzegania praw i wolności obywatelskich.Ma Podobne zadania jak prokurator -, Podmioty na prawach strony w post. sądowoadm. POPPSAprzyznaje prokuratorowi, RPO, organizacji spolprawo do udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Udział prokuratora i RPO w postępowaniu sądowym jest uzasadniony: ochroną raworządności, ochroną praw człowieka i obywatela. Przesłanki te są niezależne, Prokurator oraz RPO w postępowaniu sądowoadm. mają prawo: a)wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu; b)wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na działanie lub bezczynność organu wykonującego administrację publiczną; c)wnieść skargę kasacyjną do NSA o; d)wnieść zażalenie do NSA; e)wnieść skargę o wznowienie postępowania sądowoadm. f)Prokuratorowi i RPOprzysługują, prawa strony w postępowaniu sądowoadm. Organizacja społeczna, w zakresie swojej działalności statutowej, może brać udział w postępowaniu sądowoadm. Org.społ.może być: 1) stroną postępowania sądowoadm. 2) uczestnikiem postępowania. Org.społ.może uczestniczyć w postępowaniu w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Sąd dopuszcza organizację społeczną w formie postanowienia. W postępowaniu sądowoadm oprócz stron z mocy prawa uczestniczą na prawach strony osoby, które brały udział w postęp.adm anie wniosły skargi, jeżeli wynik postęp. sad dotyczy ich interesu prawnego.
Uczestnicy postępowania - 1. osoby zainteresowane to osoby fizyczne, prawne lub inne jednostki organizacyjne, które w sprawie nie mają interesów chronionych przez prawo, lecz są zainteresowane daną sprawą albo ze względu na ich faktyczne interesy i wobec tego rozstrzygnięcie sprawy nie będzie dla nich obojętne. 2. świadkowie, biegli i osoby trzecie wezwane do przedstawienia przedmiotu oględzin.
Uczestnicy mają jedynie ograniczone prawa procesowe, bo nie mają własnego interesu w spawie będącej przedmiotem postępowania.
3.Sankcja wzruszalności w postępowaniu administracyjnym a w postępowaniu sad.
W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli: 1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe, 2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa, 3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ adm. publicznej, który podlega wyłączeniu 4) strona bez własnej winy nie brała udziału w post., 5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję, 6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu, 7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji 8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.
ART. 270 POPSA w przypadkach przewidzianych w dziale niniejszym można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem.:1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy,;2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania;. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Można żądać wznowienia na tej podstawie, że:1) orzeczenie zostało oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;2) orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa.3) w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. 4)w razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy. W tym przypadku przedmiotem rozpoznania przez sąd jest nie tylko zaskarżone orzeczenie, lecz są również z urzędu inne prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy. Z powodu przestępstwa można żądać wznowienia jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów. Do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów obu instancji, właściwy jest NSA. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał w sprawie
ZESTAW NR 26
1. Wznowienie postępowania admin a stwierdzenie nieważności decyzji admin.
2. Zakres rozpoznawalności skargi przez wojewodzki sąd admin.
3. Prawomocność orzeczeń sądu amin
1. Wznowienie post. adm. a stwierdzenie nieważności decyzji adm.
Wznowienie postępowania jest instytucją procesową stwarzającą prawną możliwość ponownego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy admin. zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postanowienie w którym ona zapadła było dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową. Instytucja wznowienia postępowania ma charakter mieszany, bo występują w niej elementy charakterystyczne dla środka zaskarżenia decyzji, jej odwołalności oraz w ograniczonym zakresie środka nadzoru. Wznowienie postępowania następuje z urzędu, czyli w tym wypadku możemy mówić o odwołalności decyzji w znaczeniu wcześniej przyjętym, bo organem właściwym do wznowienia postępowania jest organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji, lub też wznowienie to następuje na żądanie strony, czyli będzie to wtedy środek zaskarżenia. Wyjątkowo została dopuszczona dewolucja kompetencji, czyli w takim wypadku, gdy wznowienie postępowania następuje z urzędu i to z inicjatywy organu wyższego stopnia, możemy mówić o wznowieniu postępowania jako o środku nadzoru. K.p.a. i o.p. opierają dopuszczalność wznowienia postępowania na 2 przesłankach: * rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną, * wystąpienie jednej z wyliczonych podstaw prawnych wznowienia postepownia. Wznawia się postępowanie jeżeli: a) dowody na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe, b) jest wydanie decyzji w wyniku przestępstwa, wydanie decyzji przez pracownika lub organ admin. państwowej podlegających wyłączeniu, c) strona bez własnej winy nie brała udziału w postepownia, d) ujawnienie istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, e) wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu, f) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przy wydaniu decyzji, g) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które następnie zostało uchylone lub zmienione, h) można żądać wznowienia postepownia w przypadku, gdy TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego z konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.
Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji - pozytywna, stanowi ją wystąpienie jednej z wyliczonych podstaw, negatywnych, z których jedną stanowi termin a drugą spowodowanie przez decyzję nieodwracalnych skutków prawnych. Stwierdzeni nieważności może dotyczyć zarówno decyzji ostatecznych i nieostatecznych. Gdy strona złoży skargę na decyzję nieostateczną, to kwalifikuje się ją jako odwołanie, a w razie wniesienia skargi na decyzję ostateczną uważa się ją w zależności od treści za żądanie wniesienia post., stwierdzenia nieważności decyzji, albo jej zmiany lub uchylenia z urzędu. Podstawy stwierdzenia nieważności decyzji: 6 wad wyliczonych w kpa, a w post. podatkowym 7 wad: *decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości, * decyzje wydano bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa: -wykraczające poza sferę stosunków administracyjnoprawnych, wydane na podstawie przepisów prawnych pozaustawowych, - wydane w sprawach gdzie stan prawny kształtowany jest z mocy samego prawa, - wydane w sprawach w których z mocy przepisów prawa materialnego czynności powinny być dokonane w formie innej niż decyzja, Rażące naruszenie prawa materialnego będzie zachodzić będzie wówczas, gdy organ administracji wbrew brzmieniu przepisu nałoży na stronę obowiązek, przyzna uprawnienie bądź odmówi jej przyznania. * nieważna jest decyzja gdy dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inna decyzją ostateczną, *decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, *decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, *dec. jest wadliwa jeżeli w razie jej wykonania wywołałby czyn zagrożony karą.
2. Zakres rozpoznawalności
Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Nie jest związany granicami skargi.
Rozpoznanie skargi przez WSA na podstawie stanu faktycznego, istniejącego w dniu podjęcia aktu lub czynności, nie oznacza, że nie powinien on brać pod uwagę nowych faktów lub nowych dowodów, które istniały w dniu podjęcia aktu lub czynności, a nie były znane organowi. W zakresie decyzji i postanowienia stanowi to podstawę do uchylenia ich przez sąd (art. 145 § 1 pkt 1 lit. b ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Wadliwe ustalenie stanu faktycznego stanowi podstawę do oceny niezgodności z prawem pozostałych aktów lub czynności podlegających zaskarżeniu do sądu. Sąd rozpoznaje zatem na podstawie akt sprawy, co oznacza, że sąd rozpoznaje sprawę na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności. Sąd zatem nie uwzględnia okoliczności faktycznych, które powstały po podjęciu działania. Prowadzi to do ograniczenia postępowania prowadzonego przez sąd. Sąd może jednak z urzędu lub na wniosek strony przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie, fakty powszechnie znane sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nie przez strony. Do przeprowadzanego uzupełniającego postępowania dowodowego stosuje się odpowiednio przepisy k.p.c. Przy ustaleniu stanu faktycznego sąd administracyjny jest związany prawomocnym wyrokiem skazującym co do popełnienia przestępstwa. Sąd kontroluje zgodność z prawem działania lub bezczynności, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (art. 1 § 2 ustawy — Prawo o ustroju sądów administracyjnych). Tak jak przy ustaleniu stanu faktycznego, tak i wymaga rozważenia stan prawny, na którego podstawie sąd dokonuje oceny zgodności z prawem działania lub bezczynności organu wykonującego administrację publiczną. Miarodajny jest stan prawny obowiązujący w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności. Sąd jednak jest obowiązany uwzględnić wyrok Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy lub innego aktu normatywnego z Konstytucją, ustawą, umową międzynarodową. Istotne wątpliwości wywołuje dopuszczalność odmowy przez Sąd administracyjny zastosowania ustawy ze względu na niezgodność z Konstytucją. Za przyjęciem dopuszczalności przemawia rozwiązanie przyjęte w art. 178 ust. 1 Konstytucji, który stanowi: „Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom". Przeciwko — zapewnienie jednolitości wykładni
3. prawomocność orzeczeń
W doktrynie wyróżnia się prawomocność formalną i materialną.
Prawomocność formalna- orzeczenie sądu staje się prawomocne jeżeli nie służy co do niego środek zaskarżenia.
Prawomocność materialna- orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd który je wydał, lecz również inne sądy i organy państwowe.
Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym wiążą od chwili w której zostały podpisane z uzasadnieniem a jeżeli sąd nie uzasadnia postanowienia od chwili podpisania sentencji.
ZESTAW NR 27
Źródła i charakter prawny zasad ogólnych postępowania administracyjnego
Postępowanie wstępne przed wojewódzkim sadem administracyjnym
Środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych
1. Źródła i charakter prawny zasad ogólnych postępowania administracyjnego
W postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez organy AP obowiązują zasady wywodzone z przepisów Konstytucji RP oraz z ratyfikowanej przez Polskę europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Z tymi zasadami albo się bezpośrednio się łączą swoja treścią zasady ogólne kpa albo dopełniają je z racji przystawania do celów i toku czynności postępowania administracyjnego.
Zasada o charakterze naczelnym wywodzoną z przepisów Konstytucji RP jest zasada demokratycznego państwa prawnego, która jest źródłem dwóch zasad: 1). Prawa do procesu, jednostka może bronić swojego interesu prawnego w toku prawnie uregulowanej procedury; 2) prawo do sądu zapewniająca niezależną i niezawisłą kontrole działania i bezczynności organów AP.
Zasada praworządności stanowi o jednolitości podstaw prawnych działania całej administracji publicznej.
Zasada równości wobec prawa nakłada obowiązek jednakowego traktowania wszystkich podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji bez tworzenia nieuzasadnionych przywilejów czy dyskryminacji.
Kolejne konstytucyjne zasady to: prawo do sprawiedliwego, jawnego i szybkiego procesu; prawo do ochrony dóbr osobistych; prawo wnoszeni petycji, skarg i wniosków; zasadę dwuinstancyjności postępowania.
Europejska konwencja nakłada obowiązek istnienia praw do: procesu przed organem administracyjnym, a następnie sporu przed sądem; załatwienia sprawy w szybkim terminie; uzyskania szybkiej i wyczerpującej informacji prawnej; realnych możliwości obrony swoich praw i interesów; czynnego udziału w postępowaniu.
2. Postępowanie wstępne przed wojewódzkim sadem administracyjnym
Przewodniczący wydziału lub wyznaczony sędzia zarządza skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy. W pierwszej fazie wstępnej skompletowanie akt jest niezbędne do ustalenia dopuszczalności podjęcia postępowania w sprawie.
Po otrzymaniu skargi na akt lub czynność organu wykonującego AP i skompletowaniu akt przewodniczący bada skargę. W razie gdy skarga jest dotknięta brakami, które można usunąć np. brak podpisu skarżącego, wzywa stronę skarżącą do ich usunięcia w terminie. Bada zdolność sądową i procesową stron i w razie stwierdzenia braku kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalność skargi i w razie ustalenia wstępnego jej niedopuszczalności kieruje sprawę na posiedzenie niejawne.
Na posiedzeniu niejawnym sąd bada niedopuszczalność skargi. Przyczyny niedopuszczalności możemy podzielić na przyczyny przedmiotowe i podmiotowe.
Niedopuszczalność skargi z przyczyn przedmiotowych będzie miała miejsce gdy:
sprawa będąca przedmiotem skargi nie należy do właściwości sądu administracyjnego - sąd administracyjny jest obowiązany zbadać, czy w sprawie będącej przedmiotem skargi jest właściwy. Jeżeli stwierdzi że w sprawie nie jest właściwy, odrzuci skargę. Sąd nie może odrzucić skargi jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy. Natomiast gdy ustali że sprawa należy do właściwości innego sądu administracyjnego, przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu;
skarga została złożona w sprawach, w których sąd administracyjny nie jest właściwy - np. w sprawie wynikającej z nadrzędności i podległości w stosunkach między organami AP;
skarga została złożona na akt nieistniejący(np. decyzję niedoręczoną lub nieogłoszoną);
skarga została wniesiona bez wyczerpania środków zaskarżenia lub gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt podjęty poza postępowaniem administracyjnym bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa;
gdy skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami, która jest w toku lub już została osądzona.
Z przyczyn podmiotowych skarga będzie niedopuszczalna:
gdy została złożona przez podmiot nie mający legitymacji do złożenia skargi, a będzie to miało miejsce, gdy ze skargi wynika, że sprawa nie dotyczy interesu prawnego wnoszącego skargę;
jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa przez przedstawiciela albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony.
Na posiedzeniu niejawnym sąd bada zachowanie terminu do wniesienia skargi. Uchybienie terminu, jeżeli nie został przywrócony, powoduje odrzucenie skargi oraz czy uzupełniono w wyznaczonym terminie braki formalne skargi.
Jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania sąd ustali wystąpienie jednej z przeszkód uniemożliwiających nadanie skardze dalszego biegu to wydaje postanowienie o odrzuceniu.
Sąd odrzuci skargę:
jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;
wniesiona została po upływie terminu do jej wniesienia;
gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;
jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już osądzona;
jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy;
jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.
Jeżeli w wyniku czynności przewodniczącego lub wyznaczonego sędziego albo w wyniku przeprowadzenia postępowania niejawnego sąd ustali, że nie ma podstaw do odrzucenia skargi, sprawę kieruje do rozpoznania.
3. Środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych
Środkami odwoławczymi od orzeczeń woj. sądów adm są-skarga kasacyjna i zażalenie
Skarga kasacyjna jest instytucją procesową, która stwarza możliwość prawną legitymowanym podmiotom żądania weryfikacji orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przez NSA. Z istoty modelu kasacyjnego wynika, że NSA ma wyłącznie kompetencje kasacyjne - uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Od tej reguły jest dopuszczony wyjątek. NSA jeżeli stwierdzi że w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie naruszono przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę.
Przedmiot zaskarżenia i podstawy skargi kasacyjnej. Przedmiotem zaskarżenia tym środkiem odwoławczym są wyroki oraz postępowania kończące postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skarga służy od wyroków wojewódzkiego sądu administracyjnego. Skarga służy od postanowień, ale tylko kończących postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Generalna zasadą jest że od każdego postanowienia w sprawie służy skarga kasacyjna. Przepisy szczególne mogą stanowić inaczej. Tak np. od postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej służy zażalenie, ale na postanowienie o umorzeniu postępowania służy skarga kasacyjna.
Podstawy skargi kasacyjnej. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:
naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Pierwsza podstawa kasacji naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie jest związana z kontrolą godności z prawem zaskarżonego działania lub bezczynności organu wykonującego AP.
Legitymację do złożenia skargi ma:
strona. Postępowanie sądowoadministracyjne jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym stronami są skarżący oraz organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Legitymację zatem do złożenia skargi kasacyjnej mają skarżący oraz organ. Legitymacje mają też uczestnicy postępowania;
prokurator - niezależnie od tego czy brał udział w postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela;
RPO - niezależnie od tego czy brał udział w postępowaniu jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela.
Przymus zastępstwa. Pojęciem tym należy objąć obowiązek sporządzenia skargi przez podmioty powołane do pomocy prawnej reprezentacji stron.
Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego. Skarga kasacyjna może być sporządzona tez przez doradcą podatkowego lub rzecznika patentowego.
Przymus zastępstwa nie obowiązuje gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo gdy skarg wnosi prokurator lub RPO.
Przymus zastępstwa obowiązuje bezwzględnie. Oznacza to, że jeżeli skarga nie została sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego lub w zakresie wyznaczonym przez doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego podlega odrzuceniu.
Uzupełnienie skargi kasacyjnej przez jej podpisanie przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego może nastąpić tylko w ustawowym terminie do jej wniesienia.
Ustanowienie przymusu zastępstwa ogranicza dostęp do skargi kasacyjnej osobom, które nie mają środków do pokrycia kosztów zastępstwa. To ograniczenie strony dostępu do skargi kasacyjnej może być zniesione, jeżeli stronie zostanie przyznana pomoc prawna, ale w ustawowym terminie do wniesienia skargi.
Cofnięcie skargi kasacyjnej. Podmiot wnoszący skargę kasacyjną ma prawo rozporządzalności nie tylko w zakresie wniesienia ale i cofnięcia skargi kasacyjnej. Cofnięcie skargi kasacyjnej wiąże NSA, który jest związany granicami tej skargi.
Wymagania skargi kasacyjnej
Treść i forma skargi kasacyjnej. Wymagania co do treści skargi kasacyjnej można podzielić na materialne i formalne.
ELEMENTY FORMALNE
Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom stawianym pismom w postępowaniu sądowym oraz zawierać:
Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości czy w części;
Przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie;
Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.
Do skargi kasacyjnej należy dołączyć jej odpis w celu doręczenia stronom.
ELEMENTY MATERIALNE
Określenie zakresu zaskarżenia orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego;
Podstaw kasacji i ich uzasadnienie;
Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany.
Aby nadać bieg skardze kasacyjnej muszą być określone podstawy kasacji. Wskazanie podstaw kasacji to określenie konkretnego przepisu prawa materialnego lub procesowego, który został naruszony. Nie wystarcza tylko powołanie, ale zarzut naruszenia określonego przepisu prawnego musi być uzasadniony.
Warunkiem materialnym skargi kasacyjnej jest zawarcie w niej wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Ten element skargi kasacyjnej jest istotny z uwagi na to, że NSA rozpoznaje skargę w granicach skargi kasacyjnej. Brak zatem w tym zakresie skargi kasacyjnej powoduje jej odrzucenie.
Ważnym elementem strony materialnej skargi kasacyjnej jest jej podpisanie przez adwokata, radcę prawnego lub w określonym zakresie - doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego. Brak podpisu powoduje odrzucenie skargi.
Braki formalne mogą zostać usunięte, wymagania materialne zaś prowadzą do niedopuszczalności skargi kasacyjnej. Są to braki, które wyłączają zakwalifikowanie pisma do skargi kasacyjnej wykluczają dopuszczalność uzupełnienia powodując niedopuszczalność kasacji.
Termin do wniesienia skargi kasacyjnej. Skargę kasacyjną wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin ten wiąże też prokuratora i RPO.
Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej. Skargę kasacyjną wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżone orzeczenie.
Wpis od skargi kasacyjnej. Od skargi kasacyjnej pobierany jest wpis.
Drugim środkiem odwoławczym jest zażalenie. Nie jest wyłącznym środkiem odwoławczym od postanowień, albowiem jeżeli chodzi o postanowienia kończące postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym, to od tych postanowień służy skarga kasacyjna. Prawo zażalenia do NSA służy od postanowień wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie.
Zażalenie służy na postanowienia, których przedmiotem jest:
Przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;
Wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
Zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;
Sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
Oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
Odrzucenie skargi kasacyjnej;
Odrzucenie zażalenia;
Zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;
Ukaranie grzywną.
Legitymacja do złożenia zażalenia. Zażalenie służy stronom postępowania, uczestnikom postępowania oraz osobom, organizacji społecznej, których sąd nie dopuścił do udziału w postępowaniu, prokuratorowi, RPO.
Warunki formalne zażalenia. Treść i forma zażalenia powinny czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wnioski o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.
Termin. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.
Wpis. Warunkiem formalnym zażalenia jest uiszczenie wpisu.
ZESTAW NR 28
1 - zagadnienie prejudycjalne w post. administracyjnym
2 - skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego na postanowienia
3 - skarga kasacyjna tryb wniesienia i rozpatrywanie przez NSA
Ad. 2 skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego na postanowienia
Skarga na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym
1) postanowienia, na które służy zażalenie- na postanowienie służy zażalenie gdy k.p.a. tak stanowi
2) postanowienia kończące postępowanie- do takich postanowień zaliczymy postanowienie o niedopuszczalności odwołania, o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania oraz postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia odwołania. Postanowienia te kończą postępowanie odwoławcze.
3)postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty- od tego postanowienia służy zażalenie. Do tego rodzaju postanowień można zaliczyć: postanowienie o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody.
3 Skarga kasacyjna tryb wniesienia i rozpatrywanie przez NSA
Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej. Skargę kasacyjną wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżone orzeczenie.
Wpis od skargi kasacyjnej. Od skargi kasacyjnej pobierany jest wpis.
Postępowanie ze skarga kasacyjną
Tak jak w każdym postępowaniu tak i w postępowaniu ze skarga kasacyjną można wyróżnić 3 stadia postępowania: postępowanie wstępne, postępowanie rozpoznawcze, podjęcie orzeczenia.
Postępowanie wstępne. Toczy się przed wojewódzkim sądem administracyjnym oraz przed NSA.
Postępowanie wstępne przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Skargę kasacyjna wnosi się w trybie pośrednim, a mianowicie do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie. Wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym bada wniesioną skargę kasacyjną, a mianowicie bada:
Zachowanie terminu do wniesienia skargi;
Dopuszczalność skargi. Dopuszczalność skargi jest wyznaczona przesłankami przedmiotowymi i podmiotowymi. Nie jest dopuszczalna skarga kasacyjna np. od wyroku, który wydał sąd powszechny, od wyroku nieistniejącego, od postanowienia, które jest zaskarżalne zażaleniem. Z przyczyn podmiotowych, jeżeli skargę wniosła jednostka niemająca prawa złożenia skargi kasacyjnej lub jeżeli skarga nie została sporządzona oprze adwokata, radcę prawnego oraz w wyznaczonym zakresie przez doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego, chyba że przymus ten nie obowiązuje. Skarga jest niedopuszczalna jeżeli nie czyni zadość wymaganiom materialnym.
Zachowanie wymagań formalnych co do treści skargi. Jeżeli skarga zawiera braki, sąd wzywa do ich usunięcia w wyznaczonym terminie.
W razie gdy wojewódzki sąd administracyjny stwierdzi, że skargę kasacyjna wniesiono po upływie ustawowego terminu, że skarga jest niedopuszczalna lub jeżeli nie usunięto braków w wyznaczonym terminie, skargę odrzuci. Na postanowienie wojewódzkiego sądu o odrzuceniu skargi służy zażalenie do NSA.
NSA na posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli uległa ono odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, albo zwróci ja temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.
Po upływie terminu do wniesienia odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy NSA.
Postępowanie rozpoznawcze przed NSA. Przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest kontrola stosowania prawa w orzeczeniach wojewódzkiego sądu administracyjnego. NSA kontroluje wyrok lub postanowienie określone w skardze kasacyjnej. Na wniosek strony NSA rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.
Granice rozpoznania. NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej..
Nieważność postępowania zachodzi:
jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;
jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
jeżeli w sprawie toczy się postępowania wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już osądzona;
jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;
jeżeli strona została pozbawiona możliwości obrony swoich praw;
jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie w której właściwy jest NSA.
NSA rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach skargi kasacyjnej, co oznacza, że jest związany wskazanymi podstawami skargi kasacyjnej.
Forma postępowania rozpoznawczego. NSA rozpoznaje skargę kasacyjna na rozprawie w składzie 3 sędziów chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Odstępstwo od rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie jest dopuszczone w razie, gdy NSA Rozpoznaje skargę kasacyjną:
na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie;
jeżeli skarga jest oparta na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a strona która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, pozostałe zaś strony, w terminie 14 dni od doręczenia skargi kasacyjnej nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.
Skierowanie rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzenie niejawne należy do oceny NSA. Ustawa stanowi, że rozpoznanie może nastąpić na posiedzeniu niejawnym. Rozpoznanie skargi następuje w składzie 3 sędziów, a na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 sędziego.
ZESTAW 29
Pojęcie prawdy obiektywnej w postępowaniu administracyjnym i jej realizacja przez organy
Rola sądownictwa administracyjnego i charakter orzecznictwa.
Środki odwoławcze od postanowień sadów administracyjnych.
1. Pojęcie prawdy obiektywnej w postępowaniu administracyjnym i jej realizacja przez
Jest to zasada stanowiąca o odcięciu się do poglądu o dopuszczalności przekazania na podstawie prawdy formalnej (sądowej).
Zasada prawdy obiektywnej; oznacza ciążący na organie administracyjnym prowadzącym postępowanie obowiązek dążenia do możliwie najwierniejszego odtworzenia rzeczywistego stanu faktycznego, na podstawie którego ma nastąpić wydanie decyzji. Rozstrzygnięcie sprawy może nastąpić wówczas gdy okoliczności sprawy są w pełni wyjaśnione, a więc gdy znana jest cała prawda.
2. Rola sądownictwa administracyjnego i charakter orzecznictwa.
3. Środki odwoławcze od postanowień sądów administracyjnych
Środkiem odwoławczym jest zażalenie. Nie jest wyłącznym środkiem odwoławczym od postanowień, albowiem jeżeli chodzi o postanowienia kończące postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym, to od tych postanowień służy skarga kasacyjna. Prawo zażalenia do NSA służy od postanowień wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie.
Zażalenie służy na postanowienia, których przedmiotem jest:
Przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;
Wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
Zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;
Sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
Oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
Odrzucenie skargi kasacyjnej;
Odrzucenie zażalenia;
Zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;
Ukaranie grzywną.
Legitymacja do złożenia zażalenia. Zażalenie służy stronom postępowania, uczestnikom postępowania oraz osobom, organizacji społecznej, których sąd nie dopuścił do udziału w postępowaniu, prokuratorowi, RPO.
Warunki formalne zażalenia. Treść i forma zażalenia powinny czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wnioski o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.
Termin. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.
Wpis. Warunkiem formalnym zażalenia jest uiszczenie wpisu.
ZESTAW NR 30
Sytuacja prawna strony w post adm
działalność uchwałodawcza NSA
Środki odwoławcze od decyzji ostatecznej
1. Sytuacja prawna strony w postep. adm).
Stroną może być każdy podmiot więc: osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna państwowa, samorządowa lub społeczna bez względu na to czy ma osobowość prawną, dalej stroną może być organ administracji rządowej, gmina powiat, województwo (ale z rozdzieleniem sytuacji gdy sprawują one orzecznictwo)
Osoba fizyczna od urodzenia może być podmiotem praw i obowiązków ustanowionych w prawie materialnym. Osoby prawe uzyskują tę zdolność od chwili wpisania ich do właściwego rejestru. Zdolność prawna osób fizycznych ustaje z chwilą ich śmierci a osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych - z chwilą ustania ich bytu prawnego.
Osoba fizyczna może mieć pełną zdolność do czynności prawych, ograniczoną zdolność, może być pozbawiona zdolności do czynności. Osoby prawne mają pełną zdolność do czynności prawnych a działają przez swoje organy statutowe lub ustawowe.
2. Działalność uchwałodawcza nsa
Przedmiotem tego postępowania jest:
Podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych , których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
Podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej.
Postępowanie jest prowadzone w pierwszym przypadku na wniosek Prezesa NSA RPO, a w drugim przypadku na podstawie postanowienia składu orzekającego sądu. Wniosek o podjęcie uchwały oraz uchwały NSA wymaga uzasadnienia.
NSA podejmuje uchwały w składzie 7 sędziów całej Izby lub w pełnym składzie. Uchwały podejmowane są w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów.
3. Środki odwoławcze od decyzji ostatecznej
W pewnych szczególnych okolicznościach istnieje możliwość podważenia decyzji ostatecznej, czyli takiej, od której nie przysługuje odwołanie (bo upłynął już termin do jego złożenia albo gdy jest to decyzja organu II instancji), a strona nie chce składać skargi do NSA. Możliwości podważenia ostatecznych decyzji to w zależności od okoliczności -wznowienie post, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmiana decyzji.
Wznowienie postępowania to instytucja procesowa stwarzająca możliwość prawną ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postępowanie, w którym ona zapadła było dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową.
W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie jeżeli:
dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe.
decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;
wydanie decyzji przez pracownika lub przez organ administracji państwowej podlegających wyłączeniu;
strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;
ujawnienie istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, które istniały w dniu wydania decyzji, lecz nie były znane organowi wydającemu;
wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;
zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji;
decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu które zostało następnie uchylone lub zmienione
można żądać wznowienia postępowania również w przypadkach gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą na podstawie której została wydana decyzja.
Stwierdzenie nieważności decyzji powoduje wyeliminowanie decyzji dotkniętej ciężkimi wadami kwalifikowanymi z obrotu prawnego.
Przesłanki dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji.
Przesłanki pozytywne:
Organ stwierdza nieważność decyzji, która:
Wydana została z naruszeniem przepisów o właściwość;
Wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
Dotyczy sprawy poprzednio rozstrzygniętej inna decyzją ostateczną;
Została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;
Była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
W razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;
Zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
Przesłanka negatywna:
Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Uchylenie lub zmiana decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi bądź decyzji nieprawidłowych. Aby wyeliminować z obrotu prawnego decyzji dotkniętych takimi wadami nie wystarcza sam fakt ich wadliwości, musi jeszcze istnieć przesłanka skutków, jaki to naruszenie prawa ma dla jednostki bądź dla interesu społecznego.
Uchylenie lub zmiana decyzji nie tworzącej praw dla strony: wzruszenie decyzji w tym trybie opiera się na 2 przesłankach:
przesłanka nienabycia praw przez żadną ze stron postępowania;
przesłanka wskazująca na to, że za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawia słuszny interes społeczny lub słuszny interes strony.
Uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla strony. Dwie przesłanki pozytywne:
- wyrażenie przez stronę postępowania zgody na uchylenie lub zmianę decyzji,
- za uchyleniem lub zmianą przemawia słuszny interes stron lub interes społeczny.
Jedna przesłanka negatywna: to postanowienia przepisów szczególnych niedopuszczające uchylenia lub zmiany.
ZESTAW 31
Koncepcja legitymacji procesowej
Zasada praworządności
Skarga na inne akty i czynności
1. KONCEPCJA(KONSTRUKCJA) LEGITYMACJI PROCESOWEJ STRONY W PA
Legitymacja do złożenia skargi Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, RPO oraz organizacja społeczna, w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. Uprawnionym do wniesienia skargi jest również inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi. Konstrukcja legitymacji do wniesienia skargi nie jest jednolita co do przesłanek materialnych. Klasyfikację w tym zakresie można oprzeć na rodzaju chronionego interesu. Na podstawie tego kryterium można wyróżnić:
1) legitymacja oparta na ochronie interesu prawnego
Interesem prawnym - jest tylko ten interes indywidualny (jednostki), który wynika z prawa np. legitymację do zaskarżenia decyzji o pozwoleniu na budowę wyznacza przepis ustawy -Prawo budowlane.
Legitymację do złożenia skargi mają:
os. Fizyczne;
os. Prawne;
jednostki organizacyjne;
gmina lub związek gmin;
powiat lub związek powiatów;
województwo;
Rzecznik Praw Obywatelskich, któremu przysługuje skarga ochraniająca prawa i wolności człowieka i obywatela. Nie jest to interes własny Rzecznika, ale jednostki, której prawa i wolności zostały naruszone działaniem lub bezczynnością organu wykonującego AP.
2) legitymacja oparta na ochronie interesu publicznego
W oparciu o ochronę interesu publicznego legitymację do złożenia skargi do sądu administracyjnego ma:
prokurator - wnosi on skargę ze względu na potrzebę ochrony porządku prawnego, więc powinien wskazać naruszenie prawa;
organ nadzoru nad organem j.s.t.
organ nadzoru nad samorządem zawodowym.
3)legitymacja oparta na ochronie interesu społecznego
Do podmiotów, których legitymacja do złożenia skargi jest oparta na ochronie interesu społecznego należy zaliczyć:
organizację społeczną- może ona w postępowaniu sądowym występować, broniąc własnego interesu prawnego oraz w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym;
inicjator referendum lokalnego;
redaktor naczelny.
4) legitymacja do złożenia skargi, której konstrukcja nie opiera się na ochronie interesu prawnego, publicznego, społecznego- ustawa o dostępie do informacji publicznej.
2. ZASADA PRAWORZADNOSCI działania organu adm. pub. i dbałości o praworządne działanie stron i uczestników postęp. Działanie na podstawie prawa oznacza obowiązek stosowania w sprawach indywidualnych przepisów prawa materialnego oraz przepisów postęp, prawidłowego ustalania obowiązującego stanu prawnego spraw, poprawnej wykładni przepisów przy rozstrzyganiu o obowiązkach lub uprawnieniach. Obowiązek zapewnienia zgodności z prawem nie odnosi się wyłącznie do organu adm. publ., lecz również, rozciąga się na sytuację istniejąca, w toku postępowania administracyjnego. Racji uczestniczenia w nim stron oraz takich podmiotów, jak działające na prawach strony, świadków, biegłych, innych uczestników czynności procesowych. Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek dbania o to, ażeby tylko legalnymi środkami dochodzić do wyjaśnienia sprawy
3.SKARGA NA INNE AKTY I CZYNNOSCI . Skarga na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa Do aktów stwierdzających albo uznających uprawnienia należy zaliczyć zaświadczenia. Do czynności natomiast z zakresu administracji publicznej należy zaliczyć czynności materialno -techniczne, np. czynności rejestracji.
Przesłanką dopuszczalności skargi na inne akty lub czynności z zakresu AP jest wezwanie na piśmie właściwego organu w terminie 14 dni do usunięcia naruszenia prawa.
ZESTAW NR 32
kompetencja szczególna i ogólna organu w postępowaniu administracyjnym
zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego
współuczestnictwo materialne i formalne
1.Kompetencja szczególna i ogólna organu w pa
Kompetencja organu AP:
kompetencja ogólna - zdolność prawna do prowadzenia orzecznictwa w postępowaniu administracyjnym, ma ją każdy organ AP; kompetencję ogólną mają:
organy administracji rządowej: ministrowie, terenowe organy administracji rządowej(wojewodowie, działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, organy administracji niezespolonej;
organy j.s.t.
inne organy państwowe gdy są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień;
inne podmioty, które zostały powołane na podstawie ustaw lub porozumień do załatwienia spraw indywidualnych.
kompetencja szczególna - wyznaczają ja 2 instytucje:
właściwość;
wyłączenie ze sprawy.
Właściwość organów AP - przez właściwość rozumiemy zdolność prawną organu do rozpoznania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym.
Wyróżniamy 2 rodzaje właściwości:
właściwość ustawowa - wynikająca wprost z przepisu ustawy.
właściwość rzeczowa - jest to zdolność organów AP do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii. Właściwość rzeczowa jest w k.p.a. wymieniona jedynie z nazwy, a co do jej ustalenia odsyła do przepisów z zakresu działania organów AP. Właściwość rzeczową trzeba zatem ustalać na podstawie przepisów ustaw materialnoprawnych oraz tych przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji organów AP.
Właściwość miejscowa - jest to zdolność prawna organu AP do rozpoznania i załatwienia spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju. Obowiązują następujące zasady ustalania właściwości miejscowej:
a)we wszystkich sprawach z wyłączeniem spraw dotyczących nieruchomości oraz prowadzenia zakładu pracy, właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania, w razie braku miejsca zamieszkania według miejsca pobytu, a jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju miejsca zamieszkania lub pobytu według miejsca ostatniego ich zamieszkania lub pobytu w kraju;
b)w sprawach dotyczących nieruchomości według miejsca położenia, a jeżeli nieruchomość leży na obszarze właściwości 2 lub więcej organów to organem właściwym będzie ten, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości; w sprawach zakładu pracy właściwość ustala się według miejsca, w którym on był, jest lub będzie prowadzony;
c) jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej według zasad wyżej wymienionych, to właściwość tę ustala się według miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania.
właściwość instancyjna - to zdolność prawna organu AP do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia oraz w ograniczonym zakresie również ministrom. Organami wyższego stopnia są:
a) w stosunku do organów j.s.t. - SKO chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej;
b) w stosunku do wojewodów - właściwi ministrowie;
c)w stosunku do organów AP innych niż a) i b)- organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku- organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością;
d)w stosunku do organów organizacji społecznych - organy nadrzędne lub państwowe organy nadzoru.
Właściwość delegacyjna- możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy jednemu organowi AP przez drugi organ.. Możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy będącej przedmiotem postępowania jest przewidziana w przypadku wyłączenia organu AP.
2. Zawieszenie i postępowania sądowoadministracyjnego
W toku postępowania mogą powstać przeszkody o charakterze przejściowym lub trwałym, które uniemożliwiają prowadzenie postępowania przed sądem administracyjnym. Przeszkody przejściowe są podstawą do zawieszenia postępowania.
Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego. Ustawa-prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi reguluje wyczerpująco wszystkie przypadki zawieszenia postępowania. Wyróżnia się zawieszenie postępowania we właściwym tego słowa znaczeniu oraz zawieszenie postępowania wskutek zgodnego wniosku stron lub ich bezczynności, które określane jest jako spoczywanie procesu.
Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego następuje:
1)z mocy prawa
2)na podstawie orzeczenia sądu
Postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej.
Zawieszenie postępowania na mocy orzeczenia podjętego z urzędu przez sąd następuje obligatoryjnie:
w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty prze nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela;
jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;
jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłościowej;
w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego do Trybunałowi Konstytucyjnemu;
w razie wniesienia skargi po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania.
Zawieszenie postępowania następuje fakultatywnie na mocy orzeczenia sądu podjętego z urzędu:
jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym;
jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej;
jeżeli na skutek braku lub wskazania adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu;
w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.
Ustawa nakłada na sąd obowiązek podjęcia z urzędu zawieszonego postępowania, gdy ustaną przyczyny zawieszenia. Sąd zatem jest obowiązany wydać postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania w szczególności:
w razie śmierci strony- od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku;
w razie utraty zdolności sądowej - od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego;
w razie braku przedstawiciela ustawowego - od dnia jego ustanowienia;
gdy postępowanie zależy od wyniku innego postępowania - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie.
Ustawa wprowadza wyjątek od obowiązku podjęcia zawieszonego postępowania, a mianowicie sąd umorzy postępowanie zawieszone z powodu braku adresu lub wskazania złego adresu skarżącego co powoduje że nie można nadać sprawie dalszego biegu, jeżeli w ciągu 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu strony nie złożą wniosku o jego podjęcie. Sąd umorzy postępowanie w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny.
W przypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek jednej ze stron, nie wcześniej jednak niż po upływie 3 miesięcy od zawieszenia postępowania. W sytuacji spoczywania procesu jego podjęcie jest uzależnione od wniosku, z tym że nie jest konieczny zgodny wniosek stron, a wystarczy czynność jednej ze stron.
Skutki prawne zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego. Skutki prawne zawieszenia postępowania to skutki dla biegu terminów i dopuszczalności podejmowania czynności procesowych.
Skutki prawne dla biegu terminów należy rozważać w 2 przypadkach:
w przypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej od dnia podjęcia postępowania. Nie wywołuje natomiast skutku wstrzymania terminów ustawowych;
we wszystkich innych przypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku od dnia podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczyć na nowo.
Skutkiem prawnym zawieszenia postępowania dla dopuszczalności podejmowania czynności procesowych jest zakaz podejmowania tych czynności. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żądnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania . Czynności podejmowane przez strony, a nie dotyczące tych przedmiotów wywołują skutki dopiero od dnia podjęcia postępowania. Zarówno sąd jak i strony w trakcie postępowania nie mogą podejmować żądnych czynności z wyjątkiem tych które mają na celu podjęcie postępowania lub wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności.
Forma orzeczenia w przedmiocie zawieszenia postępowania. Sąd orzeka o zawieszeniu, odmowie zawieszenia, podjęciu lub odmowie podjęcia zawieszonego postępowania w formie postanowienia, które może zapaść na posiedzeniu niejawnym.
Na postanowienie o zawieszeniu postępowania oraz postanowienie o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania służy zażalenie.
Umorzenie zawieszonego postępowania następuje w formie postanowienia, które może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Od postanowienia o umorzeniu zawieszonego postępowania służy skarga kasacyjna.
3.WSPOŁUCZESTNICTWO MATERIALNE I FORMALNE
Współuczestnictwo w postępowaniu sądowoadministracyjnym:
1)współuczestnictwo materialne- występuje gdy istnieje wielość podmiotów w sprawie sądowoadministracyjnej będącej przedmiotem postępowania.
2)współuczestnictwo formalne - gdy sąd korzysta z uprawnienie do połączenia toczących się przed nim kilku oddzielnych spraw pozostających ze sobą w związku. Chodzi o sprawy, które są podobne, mają ten sam stan faktyczny. Każda sprawa będzie zakończona wyrokiem
ZESTAW NR 33
1. strony i podmioty na prawach strony w postępowaniu administracyjnym
2. Przymus zastępstwa
3. Prawo skargi do sądu administracyjnego a prawo do odwołania w kpa
1. Strony i podmioty na prawach strony w post. adm. Pojęcie strony postępowania administracyjnego - Pierwsza norma mówi, że stroną będzie podmiot, którego „interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie". Druga zaś, że stroną będzie podmiot, który „żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek". W pierwszym przypadku istnieje podstawa prawna do wezwania do udziału w postępowaniu podmiotu będącego w nim stroną, a w przypadku drugim, w dacie żądania wniesionego do organu adm. pub. następuje wszczęcie postępowania. Reprezentacja stron - organ ma obowiązek dopilnowania, ażeby strona była w postępowaniu należycie reprezentowana. Dbałość o to jest dyktowana na pewno względami społecznym, a czasem humanitarnymi, ale prowadzenie postępowania bez należytej prawnej reprezentacji strony będzie wyczerpywać znamiona przesłanki wznowienia postępowania. Podmioty na prawach strony. Działają obok i niezależnie od strony. Posiadają tylko prawa procesowe. KPA wymienia: A)Org. Społ. - rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne, które muszą spełniać dwa warunki: a)musi być to uzasadnione celami statutowymi organizacji i b)musi istnieć potrzeba obiektywna ochrony interesu społecznego. Organizacja społ. ma następujące prawa procesowe: 1.żądania wszczęcia postępowania, 2.dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi i gdy przemawia za tym interes społeczny. B)Prokurator stoi na straży praworządności. Przysługuje mu: - prawo zwrócenia się do właściwego urzędu o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, - prawo udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postep. i rozstrzygnięcie było zgodne z prawem, - prawo do wniesienia nadzwyczajnych środków zaskarżenia - sprzeciwu na drodze adm, i skargi na drodze sądowej, - prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub szczególne przewidują wznowienie postęp., stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę. Bada on tylko legalność a nie celowość wydania rozstrzygnięć. C)RPO Instytucję tę powołano w celu rozbudowania systemu gwarancji prawnych przestrzegania praw i wolności obywatelskich określonych w konstytucji i innych przepisach prawnych. Podobnie jak prokurator może: - żądać wszczęcia postępowania ale tylko wtedy gdy zachodzi konieczność ochrony praw i wolności człowieka i obywatela, - uczestniczyć w postępowaniu adm. na prawach przysługujących prokuratorowi, - wnosić skargi do sądu adm,
2. PRZYMUS ZASTĘPSTWA
Pojęciem tym należy objąć obowiązek sporządzenia skargi przez podmioty powołane do pomocy prawnej reprezentacji stron.
Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego. Skarga kasacyjna może być sporządzona tez przez doradcą podatkowego lub rzecznika patentowego.
Przymus zastępstwa nie obowiązuje gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo gdy skarg wnosi prokurator lub RPO.
Przymus zastępstwa obowiązuje bezwzględnie. Oznacza to, że jeżeli skarga nie została sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego lub w zakresie wyznaczonym przez doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego podlega odrzuceniu.
Uzupełnienie skargi kasacyjnej przez jej podpisanie przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego może nastąpić tylko w ustawowym terminie do jej wniesienia.
Ustanowienie przymusu zastępstwa ogranicza dostęp do skargi kasacyjnej osobom, które nie mają środków do pokrycia kosztów zastępstwa. To ograniczenie strony dostępu do skargi kasacyjnej może być zniesione, jeżeli stronie zostanie przyznana pomoc prawna, ale w ustawowym terminie do wniesienia skargi.
3.PRAWO SKARGI DO do SA A PRAWO DO ODWOŁANIA W kpa Podmioty uprawnione do wniesienia odwołania - 1. Strona w rozumieniu art.28KPA jest uprawniona do wniesienia odwołania. W zakresie wniesienia odwołania obowiązuje koncepcja subiektywna. Jeżeli decyzja została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie to taka osoba również posiada interes prawny w odniesieniu odwołania. 2. Organizacja społ. może wnieść odwołanie tylko wówczas, jeżeli brała udział w postępowaniu przed organem I instancji. 3. Prokurator i RPO - analogicznie jak organizacja społ.
Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna, w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. Uprawnionym do wniesienia skargi jest również inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi. Konstrukcja legitymacji do wniesienia skargi nie jest jednolita co do przesłanek materialnych. Dotyczy to zarówno rozwiązań przyjętych w ustawie — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, jak i w ustawach szczególnych.
Klasyfikację w tym zakresie można oprzeć na rodzaju chronionego interesu. Na podstawie tego kryterium można wyróżnić: 1) legitymację do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu prawnego (indywidualnego), 2) legitymację opartą na podstawie ochrony interesu publicznego, 3) legitymację opartą na ochronie interesu społecznego, 4) legitymację do złożenia skargi, której konstrukcja nie jest oparta na ochronie żadnego z wywiedzionych w przepisach prawa interesów indywidualnych, publicznych, społecznych.
ZESTAW NR 34
zasada dwiunstancyjnosci w post adm i sa
tryby nadzwyczajne a skarga
wymogi formalne pism procesowych
1.ZASADA W DWUINSTANCYJNOSCI W KPA i SA Zasada dwuinstancyjności postępowania - zasada utrwalona w art. 78 KRP, jej istotą jest zapewnienie stronom prawa do dwukrotnego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy adm., co jest też ważnym elementem gwarancyjnym w stosunku do konstytucyjnej zasady proporcjonalności. Zgodnie z tą zasadą strony mają prawo złożenia odwołania od każdej nieostatecznej decyzji adm. do organu adm. wyższego stopnia, a wyjątki mogą być ustanowione tylko w ustawie. Organ odwoławczy nie będzie kontrolował wyłącznie czynności postępowania i rozstrzygnięcia sprawy w I instancji, lecz ma obowiązek ponownego wyjaśnienia sprawy na podstawie już zebranego materiału faktycznego i prawnego, ewentualnego uzupełnienia jego braków i usunięcia w nim uchybień oraz załatwienia sprawy co do jej istoty. .
2.TRYBY NADZWYCZAJNE A SKARGA Pierwszeństwo obrony na drodze administracyjnej jako przesłanka dopuszczalności skargi. Ustawa — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie przyjmuje rozwiązania o niedopuszczalności skargi do sądu administracyjnego z powodu tego, że toczy się postępowanie w celu uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności aktu albo innej czynności. Dopuszczalność konkurencji weryfikacji aktu (decyzji, postanowienia) na drodze administracyjnej i na drodze sądowej powoduje, że strona skarżąca (lub strony) może równocześnie uruchomić te drogi, składając żądanie o wszczęcie nadzwyczajnego trybu postępowania administracyjnego i skargę do sądu administracyjnego. Według art. 56 - „W razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania postępowanie sądowe podlega zawieszeniu". Weryfikacja na drodze administracyjnej ma pierwszeństwo, jeżeli postępowanie administracyjne zostało wszczęte przed złożeniem skargi. Nie powoduje jednak odrzucenia skargi, jedynie zawieszenie postępowania sądowoadm. Jeżeli jako pierwsze zostało wszczęte post. sądowoadm., ma ono pierwszeństwo, a postępowanie administracyjne wówczas podlega umorzeniu, gdy jest to postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub wznowienia postępowania. Ocena prawna wyrażona w wyroku sądu administracyjnego jest bowiem dla organu administracji publicznej wiążąca. Tryb uchylenia lub zmiany decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadą niekwalifikowaną w takim przypadku powinien być zawieszony. Strona skarżąca będzie mogła dokonać wyboru drogi weryfikacji przez cofnięcie skargi lub żądania umorzenia nadzwyczajnego trybu postępowania ze względu na złożenie skargi do sądu adm.
3.WYMOGI FORMALNE PISM PROCESOWYCH
Każde pismo procesowe powinno zawierać:
Oznaczenie sądu do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
Oznaczenie rodzaju pisma;
Osnowę wniosku lub oświadczenia;
Podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
Wymienienie załączników.
Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń lub siedziby stron ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt.
Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa.
Strona , która wnosi pismo, powinna do niego dołączyć jego odpisy i odpisy załączników w celu doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Odpisami mogą być uwierzytelnione fotokopie bądź uwierzytelnione wydruki poczty elektronicznej.
Formą pisma procesowego jest forma pisemna, a zatem wyłączona jest forma ustna. Jedynie przepis szczególny może dopuścić formę ustną .
Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania. Jeżeli strona nie uzupełniła lub nie poprawiła pisma w terminie, przewodniczący pozostawia pismo bez rozpoznania. Na zarządzenie służy zażalenie.
ZESTAW NR 35
pozycja prawna świadka w postępowaniu administracyjnym,
wniosek a skarga w postępowaniu sadowoadministracyjnym,
właściwość sygnalizacyjna sadów administracyjnych
1.POZYCJA PRAWNA SWIADKA W PA Zeznania świadków Każda osoba fizyczna posiadająca wiadomości o określonych faktach mających znaczenie dla ustalenia stanu faktycznego w sprawie. Ma obowiązek złożenia zeznań ale są dwa wyjątki: przyczyny faktyczne - świadkami nie mogą być osoby nie posiadające zdolności postulacyjnej, przyczyny prawne - osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej oraz duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi. Świadek ma obowiązek zeznawania, ale może być ograniczony poprzez prawo do odmowy zeznań (przysługuje wyłącznie małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym, rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia) oraz prawo do odmowy odpowiedzi na pytanie, które może nastąpić, jeżeli odpowiedź naraziłaby świadka lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.
2.WNIOSEK A SAKARGA W PSA
Wszczęcie ogólnego postępowania sądowoadministacyjnego oparte jest na zasadzie skargowości. Posterowanie to bowiem wszczęto może być jedynie na podstawie złożonej skargi przez legitymowany podmiot. Natomiast jeżeli ustawy tak stanowią, postępowanie sądowe wszczyna się na wniosek. Tej regulacji nie można odnieść do wszczęcia ogólnego postępowania SA, które wszczynane jest jedynie na podstawie skargi. Ustawa prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wyraźnie rozgranicza czynności procesowe dokonane w formie skargi i czynności procesowe dokonane w formie wniosku (np. wniosek strony o wyłączenie sędziego, o usynowienie kuratora, o ukaranie grzywną). Wniosek składany jest bezpośrednio do Sądu. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o skardze jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
Dopuszczalność drogi postępowania przed sądem administracyjnym jest obwarowana wieloma ograniczeniami, do których należy właściwość sądu administracyjnego, co jest uzasadnione podziałem kompetencji sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne, sądy wojskowe.
Ustawa o NSA przyjmowała 2 przesłanki dopuszczalności skargi:
Wyczerpanie środków obrony na drodze przed organem wykonującym AP
Pierwszeństwo drogi administracyjnej - nie można wnieść skargi do sądu, jeżeli toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu lub innej czynności.
3. właściwość sygnalizacyjna sadów administracyjnych
O swojej działalności i sprawach z niej wynikających Prezes Sądu informuje Prezydenta RP i Krajową Radę Sądownictwa. Natomiast o problemach związanych z funkcjonowaniem organów administracji publ. - wiadomych sądowi z rozpatrywanych spraw Prezes Sądu informuje Prezesa RM - art. 14 NSA
ZESTAW NR 36
Spory o właściwość organów administracji publicznej
koszty postępowania sadowoadministracyjnego,
właściwość sadów administracyjnych
1. Spory o właściwość organów administracji publicznej
Spór o właściwość ma miejsce wtedy, gdy rozbieżności co do zakresu działania organów państwowych występuje w odniesieniu do rozpatrzenia i rozstrzygnięcia tej samej sprawy, czyli gdy mamy do czynienia z tożsamością sprawy, którą zajmują się co najmniej 2 organy. Spory o właściwość mogą wystąpić tylko w zakresie właściwości ustawowej. Wyłączona jest możliwość sporów w zakresie właściwości delegacyjnej.
Spory o właściwość można podzielić na kilka rodzajów odpowiednio do zastosowanych kryteriów.
- przyjmując kryterium oceny wyodrębniamy:
spory pozytywne- co najmniej 2 organy uważają się za właściwe do rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy;
spory negatywne - organy nie uważają się za właściwe do rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy - te spory spełniają rolę gwarancyjną wobec stron, gdyż pozwalają im uzyskać ochronę prawną w sytuacji gdy żaden z organów nie uważa się za właściwy.
-przyjmując kryterium rodzaju organów pozostających w sporze wyodrębniamy
spory zewnętrzne- są to spory pomiędzy organami samorządu terytorialnego a innymi organami administracji publicznej i rozstrzyga je sąd administracyjny; spory miedzy organami AP a sądami powszechnymi rozstrzyga je Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym.
spory wewnętrzne - są to spory między organami AP, organy pozostające w sporze są jednym systemie ustrojowym administracji (rządowej, samorządowej)
Spory pomiędzy organami jst rozstrzyga, jeżeli spór powstał:
- między organami jst - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, w razie braku - sąd administracyjny,
- między kierownikami służb, inspekcji, straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty - starosta,
- między organami jst w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej
Spory między organami administracji rządowej rozstrzyga jeżeli spór powstał:
- między organami rządowej administracji zespolonej w jednym województwie - wojewoda;
- między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej;
- między wojewodą a organami administracji niezespolonej - minister właściwy do spraw administracji publicznej w porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą;
- między organami administracji niezspolonej - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, w razie braku - minister właściwy do spraw administracji publicznej;
- między terenowymi organami administracji rządowej a ministrem - Prezes Rady Ministrów.
Spoty między innymi organami państwowymi a innymi podmiotami - wspólny dla mnich organ wyższego stopnia, w razie braku - minister właściwy.
2 .Koszty postępowania sadowoadministracyjnego
Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków.
Opłaty sądowe. Opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna. W każdym piśmie wszczynającym postępowanie sądowe w danej instancji należy podać wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty. Następnym obowiązkiem jest uiszczenie opłaty sądowej. Opłatę sądową należy uiścić przy wniesieniu pisma do sądu podlegającego opłacie. Opłatę uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek banku właściwego sądu. Końcówki opłat zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych. Została zatem wyłączona możliwość korzystania z formy uiszczenia opłaty w znaczkach skarbowych.
Spełnienie obowiązku uiszczenia opłaty sądowej powoduje negatywne następstwa dla strony składającej pismo. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna oplata. W celu wykonania przez stronę tego obowiązku, jeżeli nie uiściła ona opłaty sądowej, przewodniczący wzywa wnoszącego pismo aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Stronie zamieszkałej lub mającej siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, przewodniczący wyznacza termin do uiszczenia opłaty nie krótszy niż 2 miesiące. Nie wzywa się do uiszczenia opłaty stałej, jeżeli pismo jest wniesione przez adwokata lub radcę prawnego. Na zarządzenie przewodniczącego i postanowienie o odrzuceniu skargi służy zażalenie, które jest wolne od opłat.
Prawo do żądania kosztów sądowych przedawnia się z upływem 3 lat licząc od dnia w którym koszty należało uiścić. Należności z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych mogą być umorzone lub zapłata tej należności może być odroczona albo rozłożona na raty, jeżeli jej ściągnięcie byłoby połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami.
Wpis. Od pism wszczynających postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym i NSA pobiera się wpis. Pismami wszczynającymi postępowanie są: skarga, skarga kasacyjna oraz skarga o wznowienie postępowania. Wyróżnia się 2 rodzaje wpisów: wpis stosunkowy i wpis stały.
Wpis stosunkowy. Pobiera się w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne.
W innych sprawach pobiera się wpis stały.
Opłata kancelaryjna. Opłatę kancelaryjną pobiera się za stwierdzenie prawomocności oraz wydawanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt. Opłatę kancelaryjną pobiera się także za odpisy, wyciągi, kopie i wydruki oraz zaświadczenia i inne dokumenty wydawane na podstawie zbiorów gromadzonych i prowadzonych w sądzie poza aktami sprawy.
Wydatki. Do wydatków zalicza się w szczególności:
Należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie;
Koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonywania czynności sądowych poza budynkiem sądowym.
Strona, która wniosła o podjęcie czynności połączonej z wydatkami jest obowiązana wpłacić zaliczkę na ich pokrycie. Wysokość zaliczki i termin jej wpłacenia wyznacza sąd. W sytuacji nie wpłacenia zaliczki kwotę potrzebną na pokrycie wydatków wykłada się tymczasowo z budżetu sądu administracyjnego. Wyłożona kwota jest należnością budżetu państwa, którą zwraca strona zobowiązana do wpłacenia zaliczki.
Termin do wpłacenia kwoty wyłożonej z budżetu jest wyznaczony ustawowo i wynosi 14 dni od dnia wezwania przez przewodniczącego. Jeżeli strona nie uiści kwoty wyłożonej z budżetu w określonym terminie, sąd na posiedzeniu niejawnym wyda postanowienie nakazujące ściągnięcie wyłożonej kwoty, bez wstrzymania biegu postępowania.
3. Właściwość sadów administracyjnych
Wojewódzkie sądy administracyjne:
Tworzy się je dla jednego województwa lub dla większej liczby województw. Prezydent RP na wniosek Prezesa NSA w drodze rozporządzenia tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne. W skład wsa wchodzą: prezes sądu, wiceprezes lub wiceprezesi oraz sędziowie.
Właściwość rzeczowa i miejscowa wsa
Wojewódzkie sądy administracyjne są właściwe we wszystkich sprawach sądowoadministracyjnych z wyjątkiem spraw dla których zastrzeżona jest właściwość NSA. Właściwość miejscowa-do rozpoznania sprawy właściwy jest wsa, na którego obszarze właściwość ma siedzibę organ AP, którego działalność została zaskarżona. Od tej reguły może zostać wprowadzone rozwiązanie szczególne, a mianowicie Prezydent RP ma delegację ustawową do przekazania w drodze rozporządzenia, wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznania spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wsa, jeżeli wymagają tego względy celowości. Wsa właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Wsa orzeka w składzie 3 sędziów. Od tej reguły ustawa dopuszcza wyjątki a mianowicie sąd na posiedzeniu niejawnym, uproszczonym, mediacyjnym orzeka w składzie jednego sędziego.
Naczelny Sąd Administracyjny
W skład NSA wchodzą: Prezes Naczelnego Sądu, wiceprezesi oraz sędziowie.
Właściwość NSA
rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wsa;
podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;
rozstrzyga spory o właściwość między organami j.s.t i między SKO oraz spory kompetencyjne między organami j.s.t a organami administracji rządowej;
rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.
ZESTAW 37
1. zakres stosowania przepisów kpa
2. postępowanie sądowe o przywrócenie terminu
3. zasady postępowania sadowoadministracyjnego
1.Zakres stosowania przepisów kpa
- kiedy postępowanie prowadzi organ administracji;
- kiedy postępowanie prowadzi inny organ albo podmiot, który został powołany do załatwienia sprawy z zakresu administracji publicznej;
- jeżeli następuje rozstrzygnięcie sprawy indywidualnej konkretnej;
- rozstrzygnięcie to ma formę decyzji administracyjnej.
2. Postępowanie sądowe o przywrócenie terminu-
Czynność w postępowaniu sądowym podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Od negatywnych skutków uchybienia terminu strona może bronić się składając wniosek o przywrócenie terminu.
Dopuszczalność przywrócenia terminu jest obwarowana przesłankami materialnymi i formalnymi.
Przesłanki materialne, które muszą wystąpić łącznie to:
Uchybienie terminu przez stronę bez własnej winy
Przywrócenie terminu nie jest dopuszczalny jeżeli uchybienie terminu nie powoduje dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego.
Przesłanki formalne przywrócenia terminu:
Złożenie przez stronę wniosku w formie pisma procesowego o przywrócenie terminu. W piśmie strona musi uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu;
Równocześnie z wnioskiem należy dopełnić czynności procesowej dla której został ustanowiony termin;
Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu musi zostać złożone w ciągu 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Termin do złożenia wniosku jest terminem ustawowym i na ogólnych zasadach może zostać przywrócony.
Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu strona wnosi do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.
Sąd rozpoznaje wniosek o przywrócenie terminu na posiedzeniu niejawnym. Po rozpoznaniu wniosku sąd w formie postanowienia orzeka bądź o przywróceniu lub odmowie przywrócenia terminu. Na postanowienie o przywróceniu bądź odmowie terminu służy zażalenie.
Spóźniony lub z mocy ustawy niedopuszczalny wniosek o przywrócenie terminu sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o odrzuceniu wniosku przysługuje zażalenie.
Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania w sprawie ani wykonania orzeczenia. Sąd może jednak stosownie do okoliczności wstrzyma postępowanie lub wykonanie orzeczenia.
Postępowanie, którego przedmiotem jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie wniosku o przywrócenie terminu jest postępowaniem incydentalnym
3. Zasady postępowania sadowoadministracyjnego-
Zasada praworządności działania organu adm. pub. i dbałości o praworządne działanie stron i uczestników postęp. Działanie na podstawie prawa oznacza obowiązek stosowania w sprawach indywidualnych przepisów prawa materialnego oraz przepisów postęp, prawidłowego ustalania obowiązującego stanu prawnego spraw, poprawnej wykładni przepisów przy rozstrzyganiu o obowiązkach lub uprawnieniach. Obowiązek zapewnienia zgodności z prawem nie odnosi się wyłącznie do organu adm. publ., lecz również, rozciąga się na sytuację istniejąca, w toku postępowania administracyjnego. Racji uczestniczenia w nim stron oraz takich podmiotów, jak działające na prawach strony, świadków, biegłych, innych uczestników czynności procesowych. Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek dbania o to, ażeby tylko legalnymi środkami dochodzić do wyjaśnienia sprawy. 2) Zasada prawdy obiektywnej to zasada wspólna wszystkim procedurom, stanowiąca o odcięciu się od poglądu o dopuszczalności orzekania na podstawie prawdy formalnej, uzyskanej reglamentowanymi co do ich mocy środkami dowodowymi. Organ adm. publ. ma wiele obowiązków służących wyjaśnieniu sprawy, 3 strony są uprawnione do podejmowania takich czynności, lecz nie mają obowiązku dostarczania dowodów - ciężar dowodu w zasadzie spoczywa na organie prowadzącym postęp3) zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli - art. 7 nakazuje organom administracji, aby w toku postępowania miały na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Zakazano tu stawiania prymatu celowości działania nad interesami zarówno społecznymi jak i indywidualnie oznaczonymi podmiotami. Interes społeczny nie może być samoistną podstawą działania, nie może być przeciwstawny interesom jednostki. 4) Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu - stanowi o obowiązku organu adm. publ. zapewnienia stronie możliwości udziału we wszystkich czynnościach poszczególnych stadiów postępowania, a stronie przyznaje takie uprawnienie, z którego może ona korzystać według swojej woli. Strony od wszczęcia postęp. maja prawo do czynnego udziału w sprawie we wszystkich czynnościach związanych z jej wyjaśnieniem, a przed wydaniem decyzji musza mieć zapewnioną możliwość zapoznania się w wyznaczonym przez organ terminie. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa - wyrażona w art. 18, który nakłada obowiązek na organy administracji publicznej pogłębiania zaufania obywateli do organów publicznych, a także świadomości i kultury prawnej obywateli. Określa stosunki między urzędem a interesantem. Szeroko pojęta kultura obejmuje wszelkie zachowanie urzędnika, od którego oczekuje się stanu dojrzałości społecznej. Niemożliwa jest w administracji arogancja. 6) Zasada dwuinstancyjności postępowania - zasada utrwalona w art. 78 KRP, jej istotą jest zapewnienie stronom prawa do dwukrotnego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy adm., co jest też ważnym elementem gwarancyjnym w stosunku do konstytucyjnej zasady proporcjonalności. Zgodnie z tą zasadą strony mają prawo złożenia odwołania od każdej nieostatecznej decyzji adm. do organu adm. wyższego stopnia, a wyjątki mogą być ustanowione tylko w ustawie.. 7. Zasada trwałości decyzji administracyjnej - jest odnoszona do ostatecznych decyzji adm., decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji. Decyzje ostateczne to decyzje wydane w I instancji i nie zaskarżone odwołaniem w terminie albo z uchybieniem terminowi czy też wydane w postępowaniu z mocy ustawy jednoinstancyjnym oraz decyzje organu odwoławczego załatwiające sprawę co do istoty. Zasada trwałości decyzji nie ma charakteru bezwzględnego, wykluczającego zmianę lub obalenie takiej decyzji, nie stanowi o jej niezmienialności i nieograniczonym czasie obowiązywania. 8) Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych - wyrażona w art. 16 nadaje możliwość zaskarżenia ostatecznych decyzji do sądu administracyjnego . Sąd administracyjny od 1995 r. jest właściwy w sprawach skarg na decyzje ostateczne z wyłączeniem pewnych spraw określonych w art. 19 ustawy o NSA .Zasada wpływu wychowawczego na obywateli jest to zasada ogólna związana z kulturą administrowania, a skutki jej obowiązywania są powiązane z. funkcjami prawa o postępowaniu administracyjnym, z kształtowaniem postaw wobec prawa obowiązującego. Skuteczność stosowania tej zasady pozostaje w wyraźnym związku z zasadą informacji dla stron i uczestników postępowania, z zasadą przekonywania, jak też z zasadą ugodowego załatwiania spraw spornych. 10) Zasada przekonywania jest to zasada o wyraźnie zaznaczonych treściach normatywnych, które powinny być realizowane we wszystkich stadiach postępowania administracyjnego, w jakich ustala .się przesłanki załatwienia sprawy, istotne znaczenie ma bez wątpienia takie uzasadnienie decyzji załatwiającej sprawę, które skłoni adresata decyzji do jej wykonania dobrowolnego, ale do takiego stanu sprawy dochodzi sie w postępowaniu dowodowym realizowanym we współdziałaniu ze stronami, przez wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy ważnych nic tylko w przekonaniu organu, lecz, również traktowanych jako doniosłe dla sprawy przez strony.. 11) Zasada udzielania informacji prawnej stronom Zobowiązuje ona organy administracji do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych , które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego . Organy te są zobowiązane czuwać , aby nie tylko strony ale i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosła szkody z powody nieznajomości prawa i w tym celu mają obowiązek udzielania niezbędnych wyjaśnień i wskazówek . Jest to zasada przeciwstawiana sądowej zasadzie „ ignorantia iuris nocet ” - nieznajomość prawa szkodzi . Zasada ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron ta zasada pojawiła się w k.p.a. w wyniku nowelizacji z 1980 r. Wprawdzie w post. admin. nie obowiązuje zasada kontradyktoryjności właściwa procedurom sądowym, bo postępowaniem tym kieruje organ administracyjny i mocą swoich aktów załatwia sprawę, ale w przypadku udziału w postępowaniu więcej niż jednej strony mogą ujawnić się ich sporne interesy faktyczne, jak i roszczenia prawne. Strony na zasadzie kompromisu, w wyniku wzajemnych ustępstw, mogą zażegnać spór o fakty, przyczyniając się do przyśpieszenia biegu sprawy i ograniczenia potrzeby władczego rozstrzygania przez organ, jak też stosowania przymusu w celu zapewnienia wykonania decyzji. 13) Zasada szybkości i prostoty - w procedurach sądowych jest to zasada ekonomiczności - wyrażona jest w art. 12 KPA . Nakazuje organom by działały wnikliwie i szybko, posługując się najprostszymi środkami zbliżającymi do załatwienia , a sprawy, które nie wymagają wyjaśnienia, zasięgania informacji , zbierania dowodów powinny być załatwiane niezwłocznie.. 14) Zasada pisemności - wyrażona w art. 14 nakłada obowiązek załatwiania spraw w formie pisemnej , gdyż pismo jest dowodem odstępstwa przewidzianym w § 2 tego artykuły . Dopuszcza jednak załatwienie sprawy w formie ustnej w sprawach nie cierpiących zwłoki (protokół)
ZESTAW NR 38
1. nieważność decyzji i postanowień w post. Adm.
2. pełnomocnictwo w post. Sądowo-administracyjnym
3. nadzór NSA nad WSA
1. Nieważności decyzji (postanowienia)
Ta instytucja jest instytucją procesową tworzącą możliwość prawną eliminacji z obrotu prawnego decyzji dotkniętych przede wszystkim wadami materialno-prawnymi pod względem podmiotowym i przedmiotowym. Instytucja ma charakter niejednolity, bo występują w niej zarówno elementy charakterystyczne dla środka zaskarżenia, środka nadzoru, w zakresie ograniczonym odwołalności decyzji. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony (środek zaskarżenia) lub z urzędu (środek nadzoru), a jeżeli decyzja została wydana przez izbę skarbową, to nieważność decyzji stwierdza ten właśnie organ. W trybie postępowania w sprawie nieważności może być wyeliminowane z obrotu prawnego postanowienie od którego służy zażalenie.
Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji
- pozytywne: stanowi ją wystąpienie jednej z wyliczonych podstaw,
- negatywnych, z których jedną stanowi termin a drugą spowodowanie przez decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.
Stwierdzenie nieważności może dotyczyć zarówno decyzji ostatecznych jak i decyzji nieostatecznych. Gdy strona złoży skargę na decyzję nieostateczną, to kwalifikuje się ją jako odwołanie, a w razie wniesienia przez stronę skargi na decyzję ostateczną uważa się ją w zależności od treści za żądanie wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji, albo tez jej zmiany lub uchylenia z urzędu.
Podstawy stwierdzenia nieważności decyzji - wyróżniamy 6 wad wyliczonych w kpa,
*decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości,
* decyzje wydano bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa:
* nieważna jest decyzja gdy dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inna decyzją ostateczną,
*decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
*decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
*dec. jest wadliwa jeżeli w razie jej wykonania wywołałby czyn zagrożony karą.
2. Pełnomocnictwo procesowe w post. sądowo-adm.
Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Pełnomocnikiem strony może być tylko adwokat lub radca prawny a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo oraz osoby pozostające ze strona w stosunku przysposobienia a także inne osoby jeżeli przewidują to przepisy szczególne.
Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy w tym nie posiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.
Zakres przedmiotowy pełnomocnictwa:
1) pełnomocnictwo ogólne- do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi;
2)pełnomocnictwo do prowadzenia poszczególnych spraw;
3)pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności postępowania np. wniesienie skargi, reprezentacji na rozprawie.
Strona udziela pełnomocnictwa w formie pisemnej. Dopuszczalne jest udzielenie pełnomocnictwa w formie ustnej, ale tylko na posiedzeniu sądu przez złożenie przez stronę oświadczenia i wpisanie jego treści do protokołu. Pełnomocnictwo wymaga podpisu mocodawcy, ale w czasie gdy strona nie może się podpisać podpisuje je osoba upoważniona z wymienieniem przyczyn ze względu na które strona sama się nie podpisała.
Udzielenie pełnomocnictwa jest skuteczne w postępowaniu do czasu jego wypowiedzenia, z tym że wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu od dnia zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do strony przeciwnej i innych uczestników-od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo jest obowiązany działać za stronę jeszcze przez 2 tygodnie chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku.
Należy również uwzględnić instytucję wygaśnięcia pełnomocnictwa, które ma miejsce w razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej. W takim przypadku pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.
Sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności osobę nie mogącą przedstawić pełnomocnictwa. Sąd wyznacza równocześnie termin, w ciągu którego osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swojej czynności przez stronę. Jeżeli termin upłynął bezskutecznie, sąd pominie czynności procesowe tej osoby.
3. Nadzór NSA nad WSA.
NSA sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie ich orzekania, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów. NSA sprawuje nadzór nad WSA podejmując uchwały wyjaśniające przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo-administracyjnej. Nadzór NSA nad WSA ujawnia się najpełniej w postępowaniu rozpoznawczym NSA. Przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest kontrola stosowania prawa w orzeczeniach wojewódzkiego sądu administracyjnego. NSA kontroluje wyrok lub postanowienie (ale tylko kończące postępowanie w sprawie) określone w skardze kasacyjnej. Na wniosek strony NSA rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. O zakresie kontroli orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przesądza wola wnoszącego skargę kasacyjną, co ma istotne znaczenie dla określenia funkcji skargi kasacyjnej dla ochrony praw jednostki. Od tej jednak zasady wprowadza ustawa wyjątek, stanowią, że NSA z urzędu bierze pod rozwagę nieważność postępowania.
ZESTAW NR 39
wywłaszczenie decyzji adm
pojęcie wyroku i rodzaje wyroków
wyłączenie sędziego w sadzie adm
1. Wywłaszczenie decyzji administracyjnej
Nadzwyczajny tryb uchylenia lub zmiany decyzji zwany trybem wywłaszczenia praw nabytych na podstawie decyzji - 2 przesłanki muszą wystąpić łącznie: a) dalsze utrzymanie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego albo grozi poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dal ważnych interesów państwa. b) jeżeli poza uchyleniem zmianą decyzji w trybie nie ma innego sposobu usunięcia zagrożenia o którym była mowa wcześniej. Właściwym do uchylenia decyzji w tym trybie jest minister, a w wyznaczonym zakresie wojewoda. Uchylenie decyzji następuje poprzez wydanie nowej decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie sprawy, będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji. Dalsza weryfikacja w tym trybie jest zależna od tego, który organ zmienił decyzje. Jeżeli decyzje wydał minister, to stronie służy wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy oraz skarga do sądu adm., a jeżeli wydał ją wojewoda-to właściwe jest tu odwołanie, a następnie skarga do sądu adm. Stronie, która poniosła szkodę wskutek uchylenia decyzji w omawianym trybie, służy odszkodowanie za rzeczywiście poniesioną szkodę. Odszkodowanie służy od tego organu, który wzruszył decyzję. Strona może dochodzić odszkodowania trybie adm. 2. Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem wydając go po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, chyba że organ nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 54 § 2. Wyrok może być wydany na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym albo jeżeli ustawa tak stanowi. Sąd może zamkniętą rozprawę otworzyć na nowo. Rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku. Sąd wydaje wyrok po niejawnej naradzie sędziów. Przebieg narady i głosowanie nad orzeczeniem jest tajne. Narada obejmuje dyskusję, głosowanie nad mającym zapaść orzeczeniem i zasadniczymi powodami rozstrzygnięcia oraz spisanie sentencji wyroku.
2. Pojecie wyroku i rodzaje wyroków
Ostatnim stadium postępowania przed sądami administracyjnymi jest podjęcie orzeczenia rozstrzygającego sprawę sądowoadministracyjną.
Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem. Jeżeli ustawa nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia. Należy zwrócić też uwagę na zarządzenia wydawane przez sąd np. zarządzenie o przyznaniu pomocy prawnej.
Rodzaje wyroków.
Wyroki można podzielić na :
1)wyroki oddalające skargę czyli w razie nieuwzględnienia skargi sąd wyrokiem oddala skargę bez względu na rodzaj skargi.
2)wyroki uwzględniające skargę oparte są one na kryterium rodzaju skarg.
WYROKI W SPRAWACH SKARG NA DECYZJE LUB POSTANOWIENIA. Wojewódzki sąd administracyjny, uwzględniając skargę, może wydać:
wyrok o uchyleniu decyzji lub postanowienia w całości lub części - sąd uchyli zaskarżoną decyzje lub postanowienie jeżeli w wyniku rozpoznania sprawy ustalił, że decyzja została wydana:
- naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy
- z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego - sąd będzie obowiązany uchylić decyzję lub postanowienie jeżeli stwierdzi istnienie jednej z przesłanek wznowienia i to niezależnie od tego czy naruszenie przepisów prawa procesowego miało wpływ na decyzje jeżeli nie wystąpią przesłanki negatywne
- z naruszeniem innych przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy
wyrok stwierdzający nieważność decyzji lub postanowienia - sąd stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia gdy decyzja lub postanowienie jest dotknięta jedną z wad wyliczonych w art.156k.p.a
wyrok stwierdzający niezgodność z prawem decyzji lub postanowienia - negatywne przesłanki stwierdzenia nieważności lub wznowienia postępowania.
WYROKI W SPRAWIE SKARG NA INNE NIŻ DECYZJE I POSTANOWIENIA AKTY LUB CZYNNOŚCI Z ZAKRESU AP DOTYCZĄCE UPRAWNIEŃ LUB OBOWIĄZKÓW WYNIKAJĄCYCH Z PRZEPISÓW PRAWA - sąd uwzględniając tego rodzaju skargę, uchyla zaskarżony akt albo stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności.
WYROKI W SPRAWACH SKARG NA BEZCZYNNOŚĆ ORGANÓW WYKONUJĄCYCH AP - Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organu wykonującego AP zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności.
WYROKI W SPRAWIE SKARG NA UCHWAŁE LUB ZARZĄDZENIE ORGANÓW J.S.T ALBO ZWIĄZKU J.S.T ORAZ PRZEPISY PRAWA MIEJSCOWEGO ORGANÓW ADMINISTRACJI RZĄDZOWEJ - sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza że zostały wydane z naruszeniem prawa jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Według ustaw samorządowych uchwały lub zarządzenia organu samorządu terytorialnego sprzeczne z prawem są nieważne.
Ustawy samorządowe wprowadzają przesłankę negatywną stwierdzenia nieważności uchwał lub zarządzeń organów samorządu terytorialnego - przesłankę przedawnienia. Nie stwierdza się nieważności uchwał lub zarządzeń po upływie roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym ustawami samorządowymi, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu przedawnienia sąd orzeka o ich niezgodności z prawem. Sąd uwzględniając skargę na przepis prawa miejscowego organu administracji rządowej stwierdza jego nieważność w całości lub w części. Nie obowiązuje w tym zakresie przesłanka przedawnienia.
WYROKI W SPRAWIE SKARG NA AKTY NADZORU - sąd uwzględniając skargę j.s.t. na akt nadzoru uchyla ten akt.
WYROKI W SPRAWIE SKARG NA INNE NIEWYMIENIONE WYŻEJ AKTY LUB CZYNNOŚCI .
3. Wyłączenie sędziego.
Wyłączenie sędziego można usystematyzować na:
przyczyny wyłączenia z mocy ustawy - sędzia jest wyłączony z mocy ustawy w sprawach:
jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;
swojego małżonka, krewnych, powinowatych;
osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
gdy był lub jest pełnomocnikiem jednej ze stron;
świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron;
brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia;
brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach AP.
przyczyny wyłączenia sędziego na wniosek - sąd wyłączy sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego.
Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy. We wniosku należy uprawdopodobnić przyczyny wyłączenia. O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd administracyjny, w którym sprawa się toczy. Postanowienie wydaje sąd w składzie 3 sędziów na posiedzeniu niejawnym po złożeniu wyjaśnień przez sędziego, którego wniosek dotyczy.
ZESTAW NR 40
1. ustrój wsa
2. skutki złożenia skargi do wsa
3. właściwość organów w postępowaniu administracyjnym
1.ustroj wsa
Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw. Prezydent RP, na wniosek Prezesa NSA, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi WSA. oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów. WSA. dzieli się na wydziały, które tworzy i znosi Prezes NSA. Wydziałem w wojewódzkim sądzie adm. kieruje prezes lub wiceprezes sądu albo wyznaczony sędzia. W skład WSA wchodzą: prezes sądu, wiceprezes sądu lub wiceprezesi sądu oraz sędziowie. Liczbę sędziów i wiceprezesów sądu w WSA określa Prezes NSA.
Organami WSA. są: prezes sądu, zgromadzenie ogólne, oraz kolegium wojewódzkiego sądu adm.
Prezes woj. sądu adm. kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, pełni czynności adm. sądowej i inne czynności przewidziane w ustawie. W zakresie adm. sądowej jest organem podległym Prezesowi NSA. Prezesa woj. sądu adm. zastępuje wiceprezes sądu lub wyznaczony sędzia. Prezesa sądu i wiceprezesa sądu w wojewódzkim sądzie adm. powołuje i odwołuje Prezes NSA, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego tego sądu i Kolegium NSA. Jeżeli opinia nie zostanie wydana w terminie 2 miesięcy od przedstawienia kandydata właściwemu zgromadzeniu ogólnemu, Prezes NSA może powołać prezesa wojewódzkiego sądu adm. bez opinii. W przypadku wydania przez zgromadzenie ogólne negatywnej opinii o kandydacie, Prezes NSA może go powołać po uzyskaniu pozytywnej opinii Kolegium NSA. Negatywna opinia Kolegium NSA jest dla Prezesa NSA wiążąca. Jeżeli Kolegium NSA w terminie 30 dni nie wyda opinii, uważa się, że opinia jest pozytywna. Prezes NSA, prezes wojewódzkiego sądu adm. oraz inne osoby powołane do kierowania i nadzoru nad działalnością administracyjną mają prawo wglądu w czynności wojewódzkiego sądu adm., mogą być obecni na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, mogą żądać wyjaśnień oraz usunięcia uchybień. Prezes NSA oraz prezes wojewódzkiego sądu adm. mogą uchylać zarządzenia adm. niezgodne z prawem. Prezydent RP określa w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb wykonywania nadzoru nad działalnością administracyjną woj. sądów adm. przez organy i osoby do tego wyznaczone. Prezydent RP ustala, w drodze rozporządzenia, regulamin określający szczegółowo tryb wewnętrznego urzędowania woj. sądów adm.: wewnętrzną organizację sądów
2. Skutki złożenia skargi do wsa -
Samo wniesienie skargi nie powoduje wstrzymania wykonania aktu, jednakże sad na wniosek strony lub z urzędu może wydać postanowienie wstrzymujące to wykonanie. Jeżeli jednak w terminie 30 dni organ nie przesłał sadowi odpowiedzi na skargę i akt sprawy, wstrzymanie następuje z mocy prawa. Sad nie jest związany granicami skargi, co oznacza, ze może orzec również w kwestiach nie podniesionych przez skarżącego. Nie może on jednak orzec na niekorzyść skarżącego, chyba ze stwierdzi takie naruszenie prawa, które powoduje stwierdzenie nieważności decyzji lub postanowienia. Możliwe orzeczenia sadu: 1. Sad odrzuci skargę, jeżeli wniesiono ja po upływie terminu i nie uległ on przywróceniu lub z innych przyczyn skarga jest niedopuszczalna, np. złożył ja podmiot bez uprawnień; NSA nie jest właściwy w sprawie; nie wyczerpano środków odwoławczych; nie uiszczono wpisu; toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji. 2. Sad oddali skargę, jeżeli była ona bezzasadna. 3. Uwzględnienie skargi następuje, jeżeli sad uzna ja za zasadna. Następuję wtedy uchylenie decyzji lub postanowienia w całości lub części. Jeżeli NSA uchyli zaskarżona decyzje i organ ponownie rozpatrując sprawę umorzy postępowanie lub tez sad stwierdzi nieważność aktu, to stronie, która poniosła szkodę, służy odszkodowanie od organu, który wydal decyzje. Odszkodowanie przysługuje również, jeżeli organ nie wykona orzeczenia NSA
3. Właściwość organów w postępowaniu administracyjnym-
Właściwość organów AP - przez właściwość rozumiemy zdolność prawną organu do rozpoznania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym.
Wyróżniamy 2 rodzaje właściwości:
właściwość ustawowa - wynikająca wprost z przepisu ustawy.
właściwość rzeczowa - jest to zdolność organów AP do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii. Właściwość rzeczowa jest w k.p.a. wymieniona jedynie z nazwy, a co do jej ustalenia odsyła do przepisów z zakresu działania organów AP. Właściwość rzeczową trzeba zatem ustalać na podstawie przepisów ustaw materialnoprawnych oraz tych przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji organów AP.
Właściwość miejscowa - jest to zdolność prawna organu AP do rozpoznania i załatwienia spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju. Obowiązują następujące zasady ustalania właściwości miejscowej:
a)we wszystkich sprawach z wyłączeniem spraw dotyczących nieruchomości oraz prowadzenia zakładu pracy, właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania, w razie braku miejsca zamieszkania według miejsca pobytu, a jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju miejsca zamieszkania lub pobytu według miejsca ostatniego ich zamieszkania lub pobytu w kraju;
b)w sprawach dotyczących nieruchomości według miejsca położenia, a jeżeli nieruchomość leży na obszarze właściwości 2 lub więcej organów to organem właściwym będzie ten, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości; w sprawach zakładu pracy właściwość ustala się według miejsca, w którym on był, jest lub będzie prowadzony;
c) jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej według zasad wyżej wymienionych, to właściwość tę ustala się według miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania.
właściwość instancyjna - to zdolność prawna organu AP do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia oraz w ograniczonym zakresie również ministrom. Organami wyższego stopnia są:
a) w stosunku do organów j.s.t. - SKO chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej;
b) w stosunku do wojewodów - właściwi ministrowie;
c)w stosunku do organów AP innych niż a) i b)- organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku- organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością;
d)w stosunku do organów organizacji społecznych - organy nadrzędne lub państwowe organy nadzoru.
Właściwość delegacyjna- możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy jednemu organowi AP przez drugi organ.. Możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy będącej przedmiotem postępowania jest przewidziana w przypadku wyłączenia organu AP.