Postępowanie administracyjne

Wykład I

Postępowanie administracyjne - ciąg czynności regulowanych prawem procesowym, podejmowanych przez podmioty tego postępowania, w celu rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy
w formie administracyjnej (wydanie decyzji) a także weryfikacja rozstrzygnięć podjętych
w postępowaniu - w trybie zwykłym (odwoławczym) nadzwyczajnym.

Stosunek prawa administracyjnego do prawa materialnego - stosunek jest równy, bo zarówno prawo materialne i administracyjne określone jest ustawą. Prawo materialne nie mówi jak wydać decyzję,
o tym mówi prawo procesowe - postępowanie administracyjne.

Zakres zastosowania przepisów kpa

• zakres pozytywny i zakres negatywny,

• zakres przedmiotowy (odpowiada na pytanie do czego kpa ma zastosowanie) i zakres podmiotowy (kogo dotyczy kpa)

1. Zakres przedmiotowy (do czego ma zastosowanie) art. 1,2 i 3 kpa -

pozytywny:

• rozstrzyganie w sprawach indywidualnych w formie decyzji przez organy administracji

• w postępowaniach uproszczony do rozstrzygania sporów o właściwość , do wydawania zaświadczeń

• postępowanie w zakresie rozstrzyganie skargi i wniosków (donos)

negatywny:

wyłączenie bezwzględne:

• wyłączenia sfery działania administracji publicznej kpa (żeby nie było kolizji) art. 3

np. wyłączenie ustawy podatkowej dlatego że jest do tego inna określona ustawa (ordynacja podatkowa); postępowanie karne skarbowe - jest odrębna procedura do tego; wyłączenie w sferze wewnętrznej administracji

wyłączenie względne:

• kpa nie stosuje się również w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej

• wyłączenie w sferze wewnętrznej administracji - kpa nie stosuje się także w sprawach stosunków służbowych, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej

2. zakres podmiotowy:

• tylko organ administracji publicznej stosuje prawo (wydaje decyzje)

Co to jest organ administracji publicznej: art. 5 § 2 kpa - pojęcie normatywne (określa konkretne organy - katalog zamknięty).

„organy administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2”

Funkcje organów powierza się różnym podmiotom - w ramach tego powierzenia podmiot ten nabywa cechę organu administracji publicznej (jednostki organizacyjne np. MOPS - przydane organom do realizacji zadań)

Pojęcie doktrynalne organu administracji publicznej:

Cechy podmiotu organu administracyjnego:

• wyodrębnienie organizacyjne - musi być w formie ustawy, ustawa określa kim, czym i jak się nazywa organ (np. wójt, burmistrz, prezydent jest określany przez ustawę)

• działanie w imieniu państwa - nie działa we własnym imieniu, organ działa na rachunek Skarbu Państwa (decyzję wydaje organ a nie urząd)

• kompetencja - musi mieć ustawowo przyznaną minimum 1 kompetencję

• umocowanie do stosowania środków przymusu (środków władczych) - każdy organ jest wierzycielem w postępowaniu egzekucyjnym

Organ aby był organem adm. publ. musi pełniach wszystkie ww. 4 cechy.

Kompetencja organu administracji publicznej, jest określana na dwa sposoby:

Kompetencja ogólna - zdolność prawna do prowadzenia orzecznictwa administracyjnego. Przysługuje każdemu organowi administracji publicznej

Kompetencja szczególna - jest to zdolność prawna do prowadzenia orzecznictwa administracyjnego w konkretnym postępowaniu i w konkretnych okolicznościach.

Wyznacza ją: właściwość organu i wyłączenie organu (ma miejsce wtedy gdy jest rozstrzygana konkretna sprawa interesów majątkowych kierownika tego organu lub osoby zajmującej kierownicze stanowisko, wtedy organ podlega wyłączeniu - następuje przeniesienie sprawy do innego organu - organ wyższego stopnia wyznacza inny organ do rozstrzygnięcia sprawy).

Właściwość organów dzieli się na:

• ustawowa dzieli się na właściwość:

• rzeczowa - ustala się w zakresie przepisów jego działania (art. 20) - do czego jest powołany organ, określa zakres jego działania

• miejscowa - ustala się według podziału administracyjnego państwa (art. 21) - wyznaczana jest:

• wg miejsca położenia nieruchomości - jeżeli sprawa dotyczy nieruchomości

• wg siedziby zakładu pracy (gdzie był, ma lub jest prowadzony) - jeżeli sprawa dotyczy zakładu pracy

• wg miejsca zamieszkania - w innych sprawach

• instancyjna -zdolność prawna do rozstrzygania w drodze weryfikacji, wskazuje który organ jest organem wyższej instancji wobec organu orzekającego jako pierwszy. Jest to zdolność do prowadzenia weryfikacji orzeczeń w toku instancji

• delegacyjna - właściwość z przekazaniem. Nie jest to przekazanie działania, kompetencji tylko działalność delegacyjna - okazjonalna, incydentalna np. przesłuchanie świadka w jego miejscu zamieszkania, a nie w miejscu gdzie toczy się postępowanie.

Spory o właściwość: organ nie może zaskarżyć postanowienia o przekazaniu ani zwróci je organowi, musi wszcząć spór kompetencyjny

• spór negatywny - nikt nie chce się sprawą zająć - ochrona strony przed bezczynnością

• spór pozytywny - organy toczą spór, bo każdy chce prowadzić sprawę - chroni się stronę przez nadmierną ingerencją administracji, aby postępowanie w tej samej sprawie nie toczyło się przed kilkoma organami

Art. 22 - zasady rozstrzenia sporów o właściwość - jeżeli jest spór to rozwiązuje, czyni to organ wyższy dla obydwu organów toczących spór, jeżeli nie ma takiego organu to czyni to Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, w postępowaniu nieprocesowym.

Strona postępowania administracyjnego:

Normatywne pojęcie strony określa art. 28, 29 kpa - na pamięć !

Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Art. 29. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.

Warunki bycia stronom:

1. interes prawny - oznacza korzyść, przysporzenie wynikające z prawa. Jest to publiczne prawo podmiotowe rozumiane jako przyznanie przez przepis prawa jednostce konkretnych korzyści które można realizować w postępowaniu administracyjnym gdyż orzeka się o nich w formie korzyści. Jeżeli strona spełnia przesłanki określone w ustawie, staje się stronom - ma interes prawny, roszczenie.

obowiązek prawny - kategoria normatywna - powinność określonego zachowania się wynikające z nakazów, zakazów, może polegać nas działaniu, zaniechaniu, znoszeniu .

Obowiązek prawny musi być indywidualny, konkretny, aktualny.

2. Każdy to jest:

• osoba fizyczna - strona która ma zdolność prawną, ale musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych, stroną musi być osoba pełnoletnia

• osoba prawna -

• jednostka organizacyjna nie posiadające zdolności prawnej to podmiot mający zdolność prawną sp. jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne, partnerskie - ma zdolność administracyjną

Wyznaczniki strony:

• interes prawny

• zdolność do czynności prawnych, zdolność administracyjna

• wszczęcie postępowania

Legitymacja procesowa strony (uprawnienie): wynikające z prawa materialnego bądź prawa procesowego uprawnienie do uczestniczenia w konkretnym postępowaniu cywilnym w charakterze powoda - legitymacja czynna, w charakterze pozwanego - legitymacja bierna.

Koncepcja subiektywna i obiektywna legitymacji strony w postępowaniu:

koncepcja subiektywna - opiera się na założeniu, że to jednostka, podmiot sama ocenia w danych okolicznościach faktycznych czy prawnych, istnienie interesu prawnego lub obowiązku, składa podanie i z tą chwilą staje się stroną (strona robi to sama, żąda czynności od organu)

koncepcja obiektywna - opiera się na założeniu, że to organ administracji publicznej dokonuje oceny istnienia w danych okolicznościach faktycznych i prawnych interesu prawnego lub obowiązku. Pozytywny wynik tej oceny musi prowadzić do wszczęcia stępowania administracyjnego z urzędu, na zasadzie oficjalności (organ ocenia istnienie interesu prawnego (wszczyna postępowanie)

Różnica sprowadza się do tego kto ocenia interes prawny, czy robi to sama strona czy organ z urzędu.

Przepisy polskich procedur przewidują koncepcję subiektywną.

Wykład II

Czy strona jest pojęciem prawa procesowego czy materialnego?

Strona jest figurą prawa materialnego ale też elementem prawa procesowego.

prawo materialne - określa stronę np. właściciel, użytkownik wieczysty, bezrobotny

Strona musi mieć zapewniony czynny udział w postępowaniu - musi brać w nim czynny udział, może być reprezentowana przez pełnomocnika, wtedy organ prowadzi postępowanie z pełnomocnikiem jako reprezentantem strony.

Pełnomocnictwo (art. 33) - pełnomocnikiem może być tylko osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych (nie może by pełnomocnikiem osoba prawna czy jednostka organizacyjna)

Rodzaje pełnomocnictw:

• w formie ustnej - np. zgłoszone do protokołu, takie pełnomocnictwo jest nieodpłatne

• w formie pisemnej - np. złożone na piśmie opłacone opłatą skarbową - 17 zł, gdy brak jest opłaty organ musi wezwać ale nie może odmówić czynności

Pełnomocnictwo rodzajowe - wskazane do określonej sprawy (czynności)

Pełnomocnik musi okazać oryginał pełnomocnictwa wraz z opłatą (17 zł).

Osoba zainteresowana (osoba trzecia):

osoba nie mająca obowiązku prawnego ale będąca zainteresowana sprawą, bo ma w niej interes faktyczny.

Może w postępowaniu pojawić się na dwa sposoby:

• może złożyć skargę powszechną - poprzez tą skargę mogą wszcząć postępowanie z urzędu

• może działać za pomocą organizacji społecznej

Podmioty na prawach strony - nie mają własnego indywidualnego interesu prawnego, nie mają obowiązku prawnego, nie mają interesu faktycznego - postępowanie nie toczy się w ich sprawie - biorą udział w postępowaniu ze względu na swoje zadania (Prok. RPO) lub statut (org. społ.), są nimi:

Prokurator - jest on organem państwa działającym na podstawie ustawy
o prokuraturze. Ta ustawa wskazuje dwa zadania prokuratora: ścigać przestępstwa i stać na straży praworządności

Uprawnienia Prokuratora wg kpa:

- służy mu prawo do zwrócenia się do organu o wszczęcie postępowania - wtedy gdy istnieje możliwość wszczęcia postępowania z urzędu

- prawo do udziału w toczącym się postępowaniu

- służy mu prawo do wystąpienia z odwołaniem - jeżeli brał udział w postępowaniu w I. instancji (służy mu sprzeciw lub skarga do WSA - termin zawity 30 dni do rozpoznania od dnia wniesienia)

Rzecznik Praw Obywatelskich przysługują mu te same uprawnienia co Prokuratorowi. Inaczej jednak uzasadnia się udział Rzecznika w postępowaniu:

- jego zadaniem jest ochrona praw i wolności człowieka

- stanie na straży praw i wolności człowieka

Organizacja społeczna - organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne. Organizacje społeczne jest to swego rodzaju trwałe zrzeszenie osób fizycznych, osób prawnych czy fizycznych, działające w formie organizacyjnej przewidzianej w formie prawem, mające cel o charakterze społecznym i nie wchodzące w skład aparatu państwa.

Organizacja może występować z żądaniem wszczęcia postępowania jeżeli jest to uzasadnione:

- celami statutowymi

- interesem społecznym

Organizacja społeczna może złożyć odwołanie. Organizacja która nie została dopuszczona do udziału w postępowaniu może wyrazić swój pogląd na dany temat.

- RPO ma następujące prawa procesowe prawo żądania wszczęcia postępowania adm. uczestniczenia w postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi, wnoszenia skarg do sądu adm. Żądanie występuje wtedy gdy zachodzi konieczność ochrony praw i wolności człowieka i obywatela pojawia się gdy przepis prawa materialnego dopuszcza wszczęcie postępowania na wniosek strony oraz gdy z takiego przepisu wynika dla organu obowiązek postępowania a organ pozostaje bezczynny i stan ten uderza w prawa lub wolności obywatelskie.

- prokurator ma następujące prawa procesowe prawo żądania wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, jeżeli w danej sprawie toczy się postępowanie prokurator ma prawo udziału w każdym stadium posterowania w celu zapewnienia aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy były zgodne z prawem, jeżeli postępowanie zostało zakończone prokuratorowi od decyzji ostatecznej służy dwa środki zaskarżenia sprzeciw na drodze adm. i skarg na drodze sądowej.

- organizacje społeczne przyznanie praw os uzależnione jest od spełnienia 2 przesłanek jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji co ma miejsce wtedy gdy sprawa będąca przedmiotem danego postępowania mieści się w zasadach organizacji określonych w statusie, zachodzi potrzeba ochrony interesu społ. Org. społ. ma następujące prawa procesowe żądanie wszczęcia postępowania w indywidualnej sprawie i dopuszczenie jej do udziału w już toczącym się postępowaniu.

Zasady ogólne postępowania administracyjnego - są to reguły wyjęte przed nawias innych przepisów ze względu na rangę i treść, co oznacza że mają współzastosowanie z każdym przepisem części szczegółowej.

Zasady ogólne k.p.a. (art. 6 - 16)

• są one wspólne dla całości postępowania administracyjnego.

• zasady te mają obowiązywać we wszystkich stadiach postępowania i stanowić wiążącą wytyczną dla stosowania wszystkich przepisów k.p.a..

• służą do wypełniania ewentualnych luk w obrębie k.p.a.. Cały kodeks traktowany jest jako konkretyzacja zasad ogólnych.

• mają charakter gwarancyjny dla strony (gwarantują jej określony standard postępowania) oraz charakter wiążący dla organu administracji publicznej (zasady tworzą podstawowe obowiązki dla organu). Naruszenie zasad ogólnych przez organ pociąga za sobą wadliwość całego postępowania (procesową lub materialną).

Źródła zasad:

1. źródła normatywne:

• Konstytucja, ustawy

• Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - zawiera katalog zasad podstawowych (np. prawa do sądu)

• Międzynarodowy Pakt Praw Politycznych

• Europejski kodeks dobrej administracji

źródła nienormatywne (nieformalne)

• orzecznictwo sądów - nie stanowi prawa powszechnie obowiązującego ale poprzez swoją powtarzalność zaczynają formułować przekonania

• doktryny - są to stanowiska przedstawicieli nauki prawa, podręczniki,

ZASADY:

1. zasada praworządności - legalności - art. 6 organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach przepisów prawa.

Nawiązuje do wykładni: językowej, celowościowej, systematycznej. „Na podstawie prawa” - trzeba wskazać przepis prawny na podstawie którego zostaje wydana decyzja. Przestrzeganie prawa przez organ na każdym etapie postępowanie, przestrzeganie prawa przez stronę, obowiązek uzasadniania decyzji. Wszystkie następne zasady wypływają z zasady praworządności.

2. zasada prawdy obiektywnej (zgodność z prawem środka dowodowego) - art. 7

W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności
i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Zasada ta związana jest z postępowaniem dowodowym. Ciężar dowodu spoczywa na organie administracji publicznej - odwrotnie niż w procesie cywilnym. Z tej zasady wyprowadza się zasadę równej mocy dowodowej wszystkich środków dowodowych.

3. zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa oaz ich kultury prawnej

Art. 8 organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębić zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość
i kulturę prawną obywateli.

4. zasada informowania stron - art. 9 organy administracji publicznej obowiązane są do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych
   i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony
   i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają i niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

• organ ma obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron.

• nieznajomość prawa nie może szkodzić stronie - odwrotnie niż w procesie cywilnym.

5. zasada czynnego udziału strony w postępowaniu art. 10 organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i zgłoszonych żądań. Można odstąpić od tej zasady, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowana szkodę materialną.

Organy mogą odstąpić od tej zasady tylko w przypadku gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą nieporatowaną szkodę naturalną.

6. zasada przekonywania art. 11 organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

7. zasada szybkiego postępowania i ograniczonego formalizmu - art. 12 organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

• organ ma miesiąc w zwykłych sprawach w trudniejszych 2 miesiące - w przypadku gdyby miało dojść do opóźnienia organ musi poinformować o tym stronę za każdym razem

• w przypadku gdy organ nie dotrzyma terminu strona może złożyć zażalenie na bezczynność

• terminy określane w prawie materialnym są ściśle określane

8. zasada ugodowego rozstrzygania spraw administracyjnych art. 13 sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwione w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej.

9. zasada pisemności art. 14 sprawy należy załatwiać w formie pisemnej. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes stron, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie.

10. zasada dwuinstancyjności art. 15 postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.

• prawo do dwukrotnego merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy przez dwa różne organy

• w przypadku gdy jest prowadzona sprawa przez organ II instancji (w pierwotnym postępowaniu) to ten właśnie organ jest tak jakby organem I instancji (i nie ma już nad nim organu wyższego) w takiej sytuacji stronie służy wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy (naczelne organy centralne - organu nadzorcze)

• czasami też odwołanie w kpa jest jednoinstancyjne ale wtedy stronie służy odwołanie do sądu powszechnego (np. odwołanie się od decyzji ZUS) a nie do sądu administracyjnego czy do wyższych organów.

11. zasada trwałości decyzji administracyjnych i zasada sądowej kontroli aktów administracyjnych art. 16 decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania, może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub ustawach szczególnych.

• nie ma decyzji prawomocnych - są decyzje ostateczne! Czyli takie od których nie można złożyć odwołania, bo np. strona uchybiła terminowi złożenia odwołania albo organ już w II instancji rozpoznał to i nie można złożyć odwołania drugi raz;

Wykład III

Postępowanie dowodowe

Stosowanie prawa obejmuje 4 elementy:

1. ustalenie treści obowiązującej w prawie normy prawnej (norma prawna może obejmować część przepisów prawa lub kilka przepisów prawa)

2. ustalenie stanu faktycznego

3. subsumcja - tanu faktycznego pod ustaloną normę prawną - stwierdzenie, że stan faktyczny odpowiada normie prawnej

4. wydanie rozstrzygnięcia

ad. 2 ustalenie stanu faktycznego - art. 77

Postępowanie dowodowe - organ zobowiązany jest zebrać materiał dowodowy i rozpatrzyć go, w tym celu musi podjąć ciąg czynności dowodowych

Materiał dowodowy - to ogół dowodów koniecznych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy

Dowód - środek dowodowy, który umożliwia dowodzenie, pozwala stwierdzić istnienie lub nieistnienie oznaczonych faktów.

Fakty powszechnie znane (notoryjne) - fakty znane każdemu mieszkańcowi danej miejscowości

Organ ustala stan faktyczny nie tylko w oparciu o dowody ale również w oparciu

o domniemanie:

• domniemanie prawne - takie które wynika z przepisów prawa

• domniemanie faktyczne - wynika z naszego doświadczenia życiowego

KLASYFIKACJA ŚRODKÓW DOWODOWYCH

bezpośrednie	sposób zetknięcia się organu z faktem będącym przedmiotem dowodu (np. oględziny nieruchomości)
pośrednie
rzeczowe (np. cechy danej rzeczy)		(posiłkowe) kryterium podziału to źródło informacji
osobowe (np. źródłem są osoby - biegły, świadek)
podstawowe - mogą być stosowane bez żadnych ograniczeń		kryterium podziału to dopuszczalność zastosowania środków dowodowych
uzupełniające - mogą być stosowane tylko pod pewnymi warunkami (tylko przesłuchania stron
uregulowane - dokumenty, świadkowie, biegli		te które są wymienione w kpa
nieuregulowane - np. zdjęcia, filmy

Środki dowodowe uregulowane w kpa:

Dokument - akt pisemny stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości (art. 76)

1. dokumenty urzędowe

2. dokumenty prywatne (np. filmy, zdjęcia)

Dokument urzędowy - sporządzony w formie określonej przepisami, sporządzony przez powołane do tego organu państwowe (np. księgi wieczyste, wypisy z ewidencji)

KPA przyznaje dokumentom urzędowym większą moc dowodową, przypisuje im dwa domniemania: praworządności i zgodności z prawdą

Zeznania świadków.

Świadek - osoba fizyczna, która w postępowaniu dotyczącym innego podmiotu składa zeznania o faktach przez nią spostrzeżonych lub o których dowiedziała się od innych osób.

KPA wprowadza ograniczenia co do zdolności występowania w charakterze świadka, te ograniczenia mają charakter prawny lub faktyczny:

• charakter faktyczny - art. 82 - osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń

• charakter prawny - art. 82 § 2 i 3 - osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy państwowej służbowej a także duchowni

Świadkowi przysługuje:

• prawo do odmowy złożenia zeznań - art. 83 § 1

• prawo odmowy odpowiedzi na określone pytania - art. 83 § 2 (gdy odpowiedź może narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną)

Prawo do odmowy zeznań przysługuje:

• małżonkowi strony

• wstępnym, zstępnym

• rodzeństwu strony oraz jego powinowatym pierwszego stopnia

• osobom pozostającym w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli

Prawo odmowy odpowiedzi przysługuje świadkowi gdy:

• odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną lub karno skarbową bądź na szkodę majątkową

• spowoduje to naruszenie tajemnicy zawodowej

Organ decyduje czy świadkowi przysługuje prawo odmowy zeznań czy prawo odmowy odpowiedzi na pytanie.

Tryb odbierania zeznań od świadka - nie jest regulowany w kpa (art. 83 § 3)

Świadek powinien być pouczony o:

1. prawie odmowy składania zeznań

2. prawie odmowy odpowiedzi na określone pytania

3. odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań - musi być inaczej nie jest to przesłuchanie świadka (nie jest to dowód z przesłuchania) ale zwykłe oświadczenie wiedzy

Z przesłuchania świadka sporządzany jest protokół.

Opinia biegłego

Biegły - osoba fizyczna, powołana do udziału w postępowaniu dotyczącym innego podmiotu w celu wydania opinii w danej sprawie ze względu na posiadaną wiedzę fachową.

Art. 84 - biegłego powołuje się gdy w sprawie wymagane są informacje specjalne.

Biegły podlega wyłączeniu w sprawie w której:

• jest stroną

• strona jest jego małżonek, krewny i powinowaty do II stopnia

• stroną jest osoba związana z nim z tytułu przysposobienia pozostająca pod jego opieką czy kuratelą

• uczestniczył w wydawaniu decyzji organu niższej instancji, która została zaskarżona

• jego udział był powodem wdrożenia przeciwko niemu dochodzenia służbowego, postępowania karnego lub dyscyplinarnego

• stroną jest jego przełożony służbowo

Oględziny

Polegają na bezpośrednim zbadaniu jakiegoś przedmiotu przez organ orzekający za pomocą zmysłu: wzroku, słuchu, dotyku, węchu, smaku. Jest to środek dowodowy bezpośredni, na pierwszym miejscu w systemie środków dowodowych realizujących zasadę prawdy obiektywnej.

Przedstawienie przedmiotu oględzin na wezwanie organu jest obowiązkowe.

Przesłuchanie strony

Przesłuchanie strony w postępowaniu administracyjnym może nastąpić w przypadku wystąpienia łącznie dwóch przesłanek:

1. wyczerpanie innych środków dowodowych lub ich braku - brak możliwości ustalenia stanu faktycznego za pomocą innych środków dowodowych

2. pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy - jeżeli organ nie ma możliwości wyjaśnienia istotnych dla sprawy okoliczności

Do przesłuchania stron stosuje się odpowiedni przepisy o przesłuchaniach świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu.

Oświadczenia strony

Strona składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

Dwie przesłanki muszą by spełnione:

1. przepis prawa wprost nie wymaga przedłożenia zaświadczenia

2. strona zgłasza wniosek, że chce złożyć zaświadczenie

Deklaracje - składane przez podatników, płatników, inkasentów

W polskim postępowaniu administracyjnym wyróżnia się:

- tryb zwykły postępowania - zmierzający do załatwienia indywidualnej sprawy administracyjnej;

- tryb nadzwyczajny postępowania - zmierzający do weryfikacji ostatecznych rozstrzygnięć organów administracji publicznej (decyzje i postanowienia).

Wykład IV

Tryb zwykły postępowania w pierwszej instancji

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA - nawiązanie stosunku administracyjno prawnego formalnego:

Postępowanie administracyjne wszczyna się:

1. na żądanie strony (na wniosek) - datą wszczęcia postępowania na wniosek strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej (nie data stempla pocztowego).

2. z urzędu (zasada oficjalności) - datą wszczęcia jest dzień dokonania pierwszej czynności na piśmie o której strona się dowiedziała (np. pisemne zawiadomienie strony o wszczęciu, protokół z oględzin)

Organ administracji publicznej może ze względu na szczególny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umorzyć.

Organ wszczyna postępowanie z urzędu (zasada oficjalności):

• z własnej inicjatywy - gdy przepis tak stanowi dochodzi do wszczęcia z urzędu (nałożenie obowiązku następuje z urzędu)

• na żądanie podmiotów na prawach strony (Prokurator, RPO)

• na skutek skargi powszechnej - inicjatywa pochodząca od osoby, która nie jest stroną w sprawie (np. donos)

Postępowanie administracyjne na wniosek strony:

• złożenie podania, wniosku do organu - dzień wpłynięcia do organu jest dniem wszczęcia - pismo korzysta z domniemania, że zostało złożone osobiście przez nadawcę

• wyjątek stanowi elektroniczna forma - dniem wszczęcia jest dzień wprowadzenia żądania do systemu organu + bezpieczny podpis elektroniczny

• wnioski, podania mogą być składane: pisemnie, telegraficznie, telefax, poczta elektroniczna, ustnie do protokołu - w przypadku faxu strona na 7 dni na potwierdzenie złożenia (przyniesienie lub dosłanie oryginału)

Współuczestnictwo

• współuczestnictwo formalne - art. 62 - podobne do siebie sprawy pod względem formalnym i prawnym (np. wywłaszczenie 10 działek, każda jest innego podmiotu) - jedno postanowienie - w przypadku zaskarżenia przez 1 osobę decyzji, ta decyzja traci moc tylko co do tej osoby która zaskarżyła (ona skarży swoją decyzję, swój przedmiot postępowania)

• współuczestnictwo materialne - nie jest wyrażone w kpa, dotyczy ona sytuacji gdy przedmiotem postępowania jest przedmiot będący we współposiadaniu (dotyczący) wszystkich stron postępowania (np. zniesienie współwłasności), w przyapdku gdy zostanie wydana decyzja i zostanie ona zaskrzona tylko przez jedngo współposiadacza to ta decyzja traci moc w stosunku do wszystkich

Decyzja administracyjna - organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji.

Decyzja - to objaw woli kompetentnego organu zakomunikowany stronie, podjęty na podstawie przepisów prawa materialnego lub/i procesowego, w trybie, formie i strukturze regulowanej prawem procesowym, rozstrzygający sprawę merytorycznie lub nie merytorycznie.

• skutek materialny - rozstrzyga sprawę

• skutek procesowy - kończy sprawę w danej instancji

np. decyzja o umorzeniu - skutek procesowy

1. objaw (czynność prawna) woli

2. kompetentnego organu administracji publicznej (właściwości: miejscowa, rzeczowa, delegacyjna, instancyjna)

3. zakomunikowany stronie - warunek ich istnienia - doręczenie lub ogłoszenie

4. podjęty na podstawie prawa materialnego lub procesowego

5. w trybie

6. w formie

7. w strukturze - regulowanych prawem procesowym (co decyzja powinna zawierać)

8. rozstrzygający sprawę administracyjną - merytorycznie, niemerytorycznie

ad.3 doręczenie (zakomunikowanie stronie)

1. zwykłe - doręczenie stronie do rąk własnych, gdziekolwiek się ją zastanie

2. zastępcze (art. 43) - stosowane wobec stron, które są osobami fizycznymi - doręczenie dorosłemu domownikowi, sąsiadowi, z adnotacją w skrzynce lub w drzwiach

3. fikcja doręczenia - nie podjęte w terminie i ten dzień 15 jest dniem doręczenia dot. osób fizycznych i prawnych

4. adresat odmawia przyjęcia - dzień odmowy przyjęcia jest dniem doręczenia

ad. 4 przepis prawa materialnego lub procesowego - norma kompetencyjna - upoważnienie do wydania decyzji na podstawie prawnej

ad. 7 struktura decyzji

1. organ - jednostka organizacyjna - to nie nazwa urzędu

2. data,

3. oznaczenie strony - albo w rozstrzygnięciu albo w rozdzielniku - nie można sprostować błędu w nazwisku czy imieniu - wtedy jest nieważność decyzji

4. podstawa prawna

5. rozstrzygnięcie - opisowe np. kwota kary - nie można sprostować - nieważność decyzji

6. uzasadnienie faktyczne i prawne - jako element fakultatywny - można zaniechać ze względu na: bezpieczeństwo lub porządek, gdy w całości uwzględnia żądanie strony

7. pouczenie

8. podpis

9. stanowisko służbowe i wskazanie upoważnienia

minimum do wydania decyzji wg NSA wydany w Warszawie to: oznaczenie organu, strony, rozstrzygnięcie i podpis (musi być własnoręczny lub upoważnienia nie może być wz)

Rygor natychmiastowego wykonania decyzji:

• z mocy prawa - przepisy szczególne o tym mówią - zaskarżalne;

• wydawany odrębnym postanowieniem lub zawarty od razu w decyzji, rozstrzygnięciu

Rektyfikacja decyzji. oczyszczanie - usuwanie wad procesowych o charakterze niekwalifikowanym (wady lekkie, drobne) np. błędy pisarskie, błędy rachunkowe.

Rektyfikacja następuje w drodze:

• sprostowanie błędów pisarskich rachunkowych - art. 113 par. 1 - z urzędu lub na wniosek w drodze postanowienia organ może sprostować błędy rachunkowe lub pisarskie - nie może to jednak dotyczyć błędów przedmiotowych lub podmiotowych - nie można sprostować imienia i nazwiska, chyba że jest określony nr PESEL, NIP -taka decyzji z błędem podmiotowym lub przedmiotowym jest przesłanką do stwierdzenia postępowania

• wykładnia - wyjaśnienie decyzji - organ który wydał decyzje w drodze postanowienia na żądanie strony, organu egzekucyjnego może wyjaśnić treść decyzji poprzez jej wykładnię. Wykładnia nie może przeczyć treści decyzji

• uzupełnienie decyzji co do rozstrzygnięcia - art. 111 par. 1 -

• uzupełnienie decyzji co do pouczenia o przysługujących środkach prawnych art. 111 par. 1 - termin otrzymania prostowania jest terminem doręczenia decyzji

• sprostowanie pouczenia art. 111 par. 1 - w terminie 14 dni można żądać sprostowania i od dnia otrzymania sprostowania liczy się termin 14 dni do wniesienia odwołania od decyzji

Forma rektyfikacji musi mieć formę decyzji, czyli forma uzupełnienia musi mieć formę uzupełnianej.

Umorzenie postępowania - bez rozstrzygnięcia:

Wtedy kiedy stało się bezprzedmiotowe:

• brak podmiotu - np. zlikwidowana organ a jego kompetencje nie przeszły na inny organ, brak strony np. jej śmierć lub strona wycofała wniosek

• brak przedmiotu - np. toczyła się sprawa dotycząca samowolki budowlanej a ktoś tą budowlę rozebrał

WSPÓŁUDZIAŁ ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

CZASAMI DO ROZPOZNANIA SPRAWY POTRZEBNE JEST UDZIAŁ INNEGO ORGANU W POSTĘPOWANIU.

Organ powinien przedstawić stanowisko w terminie 14 dni, następuje ono w formie postanowienia, na które służy zażalenie.

Obowiązek współdziałania administracyjnego - powstaje z mocy przepisów prawa materialnego, w sytuacji gdy w konkretnej sprawie ma miejsce przecinanie się zakresów działania kilku organów administracji publicznej (co najmniej dwóch) z których jeden ma rozstrzygnąć sprawę w formie decyzji administracyjnej natomiast pozostali muszą uzgodnić mu lub zaopiniować projekt tj. decyzji w zakresie swojej właściwości rzeczowej (kompetencji). Współdziałanie podejmowane jest przed wydaniem decyzji w sprawie.

Brak współdziałania pociąga za sobą kwalifikowaną wadliwość procesową skutkującą nałożeniem na decyzje sankcji wzruszalności w trybie wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 par 1 pkt. 6 kpa)

Stanowisko organu wyrażane jest w formie postanowienia na które służy zażalenie.

Postanowienie - dotyczy poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzyga o istocie sprawy (akt procesowy), chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.

Przykładem postanowienia rozstrzygającego o istocie sprawy jest postanowienie organu współdziałającego (art. 106 k.p.a.). Współdziałanie administracyjne między dwoma lub większą ilością organów administracji publicznej ma miejsce wówczas, gdy przepis prawa uzależnia wydanie decyzji przez jeden organ od wyrażenia opinii, zgody itp. przez inny organ.

Postanowienie w formie nie różni się od decyzji, istotne jest to że postanowienie różni się w zakresie skutków materialnych - dotyczą kwestii prowadzonych w toku postępowania nie ostatecznej decyzji. (postanowieniem przekazujemy wg właściwości, zawieszamy, powołujemy dowody, ustalamy koszty).

Wyjątkowo postanowienie może dotyczyć kwestii materialnych - merytorycznych (może rozstrzygać) są to np.;

• postanowienie organu współdziałającego;

• postanowienie o zatwierdzeniu ugody

Do postanowień stosuje się przepisy prawa dotyczy decyzji:

Różnice miedzy decyzją a postanowieniem;

• Przedmiot (zakres) rozstrzygnięcia - decyzja rozstrzyga co do sprawy o prawach i obowiązkach stron a postanowienie dotyczy kwestii procesowych

• Podstawa prawna wydania - decyzje wydawane są na postawie przepisów prawa materialnego a postanowienie wydawane są na postawie przepisów prawa procesowego

• Krąg adresatów - decyzja kierowana jest tylko do stron a postanowienie kierowane może być podmiotom uczestniczącym w postępowaniu np. postanowienie o ukaraniu świadka grzywną - te postanowienia kierowane SA do osób trzecich

• Środki zaskarżenia - od decyzji ostatecznej służy odwołanie w terminie 14 dni d ty doręczenia decyzji w przypadku postanowienia służy wniesienie zażalenie i terminie 7 dni (jeżeli tak stanowi kodeks lub ustawa)

Postanowienia można dzielić na kategorie:

1. postanowienia ściśle procesowe - np. postanowienie o dowodach, o ukaraniu grzywną, o wyłączeniu pracownika;

2. postanowienia procesowe takie które wpływają na dalszy bieg postępowania np. o przywróceniu uchybionego terminu, o zawieszeniu postępowania

3. postanowienia wywołujące skutki materialno - prawne np. o współdziałaniu lub zatwierdzeniu ugody - mają one charakter merytoryczny mające skutki decyzji

4. inne postanowienia - tzn. postępowanie w wydawaniu zaświadczeń np. interesant domaga się zaświadczenia organ wydaje post o odmowie i na to służy zażalenie

Ugoda. W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracji publicznej, strony mogą zawierać ugodę - jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do przyspieszenia lub uproszczenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa. Ugoda nie jest formą załatwienia sprawy administracyjnej, bowiem do swej skuteczności wymaga zatwierdzenia w formie postanowienia. A zatwierdzona ugoda wywołuje takie skutki, jak decyzja administracyjna. Gyd organ zatwierdza ugodę postanowieniem to ugoda jest ostateczna gdy postanowienie jest ostateczne. Z chwilą gdy postanowienie jest ostateczne ugoda tratowana jest jak decyzja.

Ugoda nie jest formą załatwiania sprawy, jest nim postanowienie zatwierdzające ugodę.

Ugodę mogą zawrzeć organ z organem lub ugoda między stronami zawierana przed organem. Będzie miała miejsce gdy jest co najmniej dwóch uczestników (stron), które mają sprzeczne interesy, które można w drodze ustępstwa - dogadania się załatwić.

To nie organ wychodzi z inicjatywą ugody a jedynie strony mogą zwrócić się do organu, że chcą zawrzeć ugodę.

Przesłanki zawarcia ugody:

• Co najmniej dwóch uczestników

• Nie może omijać przepisów prawa

Tryb zwykły postępowania w drugiej instancji - postępowanie odwoławcze

Prawo do odwołania jest stosowaniem zasady dwuinstancyjności.

Wyłączenie prawa do odwołania:

Prawo do odwołania nie może być odebrane, ale w niektórych sytuacjach zamiast odwołania jednostka otrzymuje coś innego.

Przykładem wyłączenia odwołania może być np. ZUS - od decyzji ZUS nie można się odwołać bo ZUS nie mam organu II instancji ale w zamian za to strona otrzymuje możliwość wniesienia sprawy z powództwem do sądu powszechnego.

Przedmiot prawa do odwołania to decyzja, strona może się odwołać od każdej decyzji nieostatecznej.

Prawo do odwołania w stosunku do innych czynności postępowania:

Prawo do odwołania - kompetencja, uprawnienie przysługujące stronie od ostatecznej decyzji.

Cecha niekonkurencyjności prawo do odwołania a trybem nadzwyczajnym nie ma konkurencji - nie są one zastępowalne - odwołanie służy od decyzji ostatecznej a tryb nadzwyczajny gdy decyzja jest ostateczne

Prawo odwołania a prawo wniesienia skargi do WSA - gdy jest ostateczna i jest wydana przez organ II instancji - wniesie skargi ma wymóg tego, że decyzja ostateczna wyczerpała środki odwoławcze. Uprzednie wykorzystanie prawa odwołania jest jedynym warunkiem dopuszczalności skargi na decyzje do WSA.

Podmiotowy zakres prawa do odwołania - legitymacja - uprawnienie do wniesienia odwołania:

• strona każdy kto uważa się za stronę (bo np. złożył wniosek i jego sprawa dotyczy) i kto uważa się za stronę zakończonego postępowania może wnieść odwołanie

• podmioty na prawach strony - RPO, Prokurator, organizacja społeczna - realizują one swoje prawa do odwołania

Procedura (przebieg) postępowania odwoławczego: przebiega ono w dwóch stadiach:

1. przed organem I instancji - organ I instancji nie jest organem odwoławczym

2. przed organem II instancji

Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.

Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia, wystarczy aby wynikało z niego, że strona jest niezadowolona z wydanej decyzji.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu który wydał decyzje w pierwszej instancji w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji stronie. Ma to na celu umożliwienie organowi pierwszej instancji dokonania tzw. samokontroli. Jeśli bowiem odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ pierwszej instancji uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni swą decyzję. Od nowej decyzji znów służy odwołanie. Jeśli organ pierwszej instancji nie skorzysta z uprawnienia do samokontroli - w terminie siedmiu dni przekazuje odwołanie wraz z aktami sprawy do organu drugiej instancji.

Organ drugiej instancji bada dopuszczalność odwołania następnie przeprowadza ponownie postępowanie rozpoznawcze i stosownie do jego wyników wydaje decyzje.

Rodzaje decyzji odwoławczych (art. 138 k.p.a.):

• decyzja, w której organ utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję;

• decyzja, w której organ uchyla zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy;

• decyzja, w której organ uchyla decyzje pierwszej instancji i umarza postępowanie w pierwszej instancji;

• decyzja, w której organ umarza postępowanie odwoławcze;

• decyzja, w której organ uchyla zaskarżoną decyzję w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.

W przypadku postanowień stronom i uczestnikom postępowania służy środek zaskarżenia w postaci zażalenia w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia ale tylko wówczas, gdy przepis wyraźnie to przewiduje.

Wykład 05 06 2010r.

Sposoby (formy) zakończenia postępowania odwoławczego:

1. wydanie decyzji przez organ II instancji;

2. wydanie przez organ II instancji postanowienia o niedopuszczalności wniesienia odwołania czy wydanie postanowienia o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania;

3. uwzględnienie odwołania przez organ I instancji (w trybie samokontroli);

Zakaz reformationis in peius art. 139 - zakaz zmiany na gorsze:

• organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony, chyba, że decyzja narusza rażąco prawo lub interes społeczny

Zażalenie - środek zaskarżenia służący od postanowień.

• do zażaleń mają zastosowanie przepisy dotyczące odwołania, z pewnymi różnicami:

• termin wniesienia odwołania termin 7 dni

• dopuszczalność: odwołanie służy od każdej decyzji niedostatecznej, natomiast zażalenie jest dopuszczalne na postanowienia wydane w toku postępowania, gdy kodeks tak stanowi (lub ustawa szczególna)

• zażalenie jest środkiem względnie suspensywnym - wniesienia zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia (przy decyzji wstrzymuje) - może organ wstrzymać wykonania gdy uzna to za uzasadnione;

• gdy organ uzna zażalenie to wydaje się postanowienie (organ wydaje w tym zakresie postanowienie nie decyzję)

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy - zwany też remonstracją:

• ten środek zaskarżenia służy od decyzji I instancji wydane przez SKO lub Ministra (są oni organami jednoinstancyjnymi nad którymi nie ma II instancji)

• strona może zwrócić się do tego organu o ponowne rozpatrzenie sprawy;

• stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołania (termin 14 dni);

• zakres stosowania przepisów o odwołaniu - jest to jednoinstancyjne postępowanie, nie będzie tu trybu pośredniego tzn., że składamy do tego samego organu, oznacza też że nie ma w trym trybie samokontroli;

• wynikiem takiego wniosku jest: utrzymanie w mocy, uchylenie i zmiana (nie przekazanie do ponownego rozpatrzenia), uchyla i wydaje nową decyzję;

• gdyby taki organ wydał postanowienie a nie decyzje można również stosować wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (zamiast zażalenie) - termin 7 dni

Elementy składowe systemu weryfikacji rozstrzygnięć w postępowaniu administracyjnym:

1. środki zaskarżenia - są to instytucje procesowe, za pomocą których uprawnione podmioty mogą żądać weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych w celu ich kasacji (uchylenia) lub reformacji (zamiany) - działanie na wniosek stron w celu - uchylenia czy zmiany. Klasyfikacja środków zaskarżenia:

1. kryterium mocy prawnej - odpowiada na pytanie, czy użycie danego środka zaskarżenia ma moc prawną do wstrzymania zaskarżonego rozstrzygnięcia

Wyróżnia się:

• środki zaskarżenia względnie suspensywne - takie, których użycie nie prowadzi automatycznie do wstrzymania zaskarżonego rozstrzygnięcia aczkolwiek właściwy organ może je wstrzymać gdy uzna to za uzasadnione

• bezwzględnie suspensywne - takie, których użycie prowadzi automatycznie do wstrzymania wykonania zaskarżonego rozstrzygnięcia

1. kryterium przesunięcia kompetencji do rozstrzygania o danym środku zaskarżenia na organ wyższej instancji:

• środki zaskarżenia bezwzględnie dewolutywne - środki których użycie przenosi te kompetencje (do rozpatrywania, rozpoznawania) na wyższą instancję np. odwołanie, zażalenie

• środki zaskarżenia względnie dewolutywne - odwołanie, zażalenie - kompetencja przechodzi na II instancję dopiero gdy I instancja nie uwzględni zaskarżenia w trybie samokontroli

• środki zaskarżenia niedewolutywne - środki których użycie nie przesuwa kompetencji na organ II instancji np. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

1. kryterium rodzaju zaskarżonego rozstrzygnięcia:

• środki zaskarżenia zwyczajne, które służą od rozstrzygnięć nieostatecznych - odwołania, zażalenia, wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy

• środki zaskarżenia nadzwyczajne, które służą od rozstrzygnięć ostatecznych - wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności

2. środki nadzoru - instytucje procesowe za pomocą, których organy uprawnione do stosowania nadzoru (organu wyższej instancji) z urzędu podejmują działania zmierzające do uchylenia lub zmiany rozstrzygnięcia. Cel - weryfikacja (uchylenie, zmiana)

3. odwołalność - jest to prawna możliwość uchylenia lub zmiany rozstrzygnięcia z urzędu przez organ który wydał dane rozstrzygnięcie (zasada oficjalności - działanie z urzędu) jest to decyzja organu tego który wydał tą decyzję - odwołalność to nie jest odwołanie! Odwołalność działanie z urzędu organu który wydał rozstrzygnięcie .

Charakter prawny środków zaskarżenia:

Odwołanie:

1. w kryterium mocy prawnej - środek bezwzględnie suspensywny (wstrzymuje)

2. w kryterium kompetencji - środek względnie dewolutywny - pośredni tryb odwołania

3. w kryterium środków zaskarżenia - jest to zwykły środek zaskarżenia -

zażalenie

1. w kryterium mocy prawnej - względnie suspensywny - wniesienia zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia

2. w kryterium kompetencji - środek względnie dewolutywny - pośredni tryb odwołania

3. w kryterium środków zaskarżenia - jest zwykły środek zaskrzenia

wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy

• jeżeli od decyzji

• w kryterium środków - zwykły środek zaskarżenia

• w kryterium kompetencji - niedewolutywny - nie przenosi kompetencji na drugą instancję

• w kryterium mocy prawnej - bezwzględnie suspensywny

• jeżeli przysługuje od postanowienia:

1. w kryterium środków - zwykły środek zaskarżenia

2. w kryterium kompetencji - niedewolutywny

3. w kryterium mocy prawnej - względnie suspensywnym

Teoria wadliwości decyzji administracyjnej:

• decyzja wadliwa jest wtedy gdy jest niezgodna z prawem (prawidłowa jest gdy jest wydana z normami prawa materialnego i procesowego)

• art. 16 - zasada ochrony trwałości decyzji ostatecznych - decyzje ostateczne mogą być zmienione, uchylone w przepisach określonych w kodeksie lub innych ustawach (kwalifikowane - ciężkie wady decyzji)

• tryb nadzwyczajny jest sferą kompromisu między trwałością decyzji a jej wzruszeniem i ochroną praw nabytych

Rodzaje wadliwości kwalifikowanych:

1. kwalifikowana wadliwość procesowa skutkująca nałożeniem na decyzje sankcji wzruszalności w trybie wznowienia postępowania administracyjnego;

2. kwalifikowana wadliwość materialno - prawna skutkująca nałożeniem na decyzję sankcji nieważności w trybie art. 156 kpa

Różnica sprowadza się do skutków zastosowania sankcji wzruszalności, nieważności decyzji ostatecznej:

Sankcja wzruszalności

05.05.2010r. wydanie decyzji - 19.05. 2010r. decyzja stała się ostateczna

Kowalski wybudował sobie dom, po pewnym czasie okazuje się, że organ który wydał decyzję nie zasięgnął opinii innego organu. Starosta wydał postanowienie o wszczęciu postępowania w trybie wznowienia. Starosta wydał decyzję o uchyleniu decyzji z 05.05.201r. Organ wznowieniowy może również orzec merytorycznie - starosta odmówił budowy domu. Strona się odwołała, wojewoda wydał decyzję o utrzymaniu w mocy decyzji starosty. Od daty wydania decyzji wojewody została nałożona sankcja wzruszalności - skutek tej decyzji jest na przyszłość - ex nunc

sankcja nieważności:

decyzja wydana i doręczona 05 maja stała się ostateczną 19 maja. Później okazuje się, że starosta wydający decyzję, naruszył prawo tą decyzją. Wojewoda wszczyna postępowanie nadzorcze i wydaje decyzję unieważniającą decyzję na budowę. Strona się odwołuje. Minister wydaję decyzję o utrzymaniu w mocy decyzji wojewody. Od daty doręczenia ta decyzja ministra jest ostateczna - wywołuje skutek ex nunc jak również ex tunc, co oznacza, że Kowalski nie ma i nie miał skutecznego pozwolenia na budowę. Sankcja nieważności działa na przyszłość jak i wstecz

Tryby nadzwyczajne:

1. wznowienie postępowania

2. stwierdzenie nieważności

3. zmiana lub uchylenie decyzji prawidłowej z której strona nie nabyła prawa

4. zmiana lub uchylenie decyzji prawidłowej z której strona nabyła prawa

5. wywłaszczenie decyzji administracyjnej w stanie wyższej konieczności administracyjnej

6. wygaszenie mocy prawnej

Tryby nadzwyczajne, których celem jest usunięcie wadliwych decyzji:

1. wznowienie postępowania administracyjnego

2. stwierdzenie nieważności

Tryby których celem nie jest weryfikacja wadliwości ale często osiągniecie celów politycznych, pragmatycznych = pozostałe

Wznowienie postępowania administracyjnego: stwarza prawną możliwość weryfikacji ostatecznych rozstrzygnięć administracji publicznej w przypadku gdy postępowanie poprzedzające ich wydanie było dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową, wymienioną w art. 145 i 145a kpa . Instytucja wznowienia postępowania umożliwia nie tylko kasacje ale również jej zmianę. Kasacja powoduje, że sprawa może być prowadzona jeszcze raz, w zamian za uchyloną decyzję.,

Przesłanki (warunki) wznowienia postępowania:

1. istnienie decyzji ostatecznej

2. decyzja ostateczna musi kończyć sprawę administracyjną (merytoryczne rozstrzygnięcie) np. decyzja o umorzeniu nie kończy merytorycznie sprawy, nie można wtedy wznowić postępowania;

3. zaistnienie jednej z podstaw wznowienia postępowania

Podstawy wznowienia postępowania - wady kwalifikowane (ciężkie):

• ustalono fałszywe dowody, okoliczności, fakty w toku postępowania (np. podrobiony akt stanu cywilnego)

• decyzję wydano w wyniku przestępstwa

• decyzja została wydana przez pracownika lub organ który podlegał wyłączeniu

• strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu

• wyjadą na jaw nowe okoliczności lub dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi w dniu wydania decyzji

• decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu - zobacz art. 106 (tryb współdziałania organów)

• organ wydał decyzje i okazuje się, że wtedy kiedy organ wydawał decyzje nie toczyło się postępowanie w zakresie zagadnienia wstępnego (uwłaszczenie - wywłaszczenie)

• decyzja została wydana w oparciu o orzeczenie sądu lub innego organu, które zostały następnie uchylone lub zmieniono

• jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy na podstawie kotnych została wydane decyzja nie są konstytucyjne - w ciągu miesiąca od dnia wejścia w życie

Art. 145a - podstawa do wznowienia postępowania - wtedy gdy TK orzekł o niezgodności podstawy prawnej do wydania decyzji, wznowienie postępowania składa się w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK.

Art. 146 - przesłanki negatywne wznowienia postępowania - są to warunki które nie powinny mieć miejsca aby można było wykorzystać instytucji wznowienia postępowania: przepisy te zakazuje uchylenia czy zmiany (w określonym czasie) ale nie dotyczy kwestii samego wznowienia postępowania

1. ocena czy przepis jest zgodny lub nie z przepisami prawa

2. ocena czy wada miała wpływ na treść rozstrzygnięcia (np. ciocia wydającą decyzję o przyznaniu nr NIP, jak się wznowi postępowania to ja i tak dostanę taką samą decyzję)

Po upływie ww. terminów organ może stwierdzić naruszenie prawa (strona może dochodzić odszkodowania)

Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania:

1. na wniosek strony (tylko w przypadkach gdy podstawą jest brak udziału strony lub orzeczenie TK) - termin. 1 miesiąc w terminie od miesiąca od dnia kiedy dowiedziała się o podstawie do wznowienia (strona musi uprawdopodobnić ten fakt). Wniosek taki składa się do organu, który wydał decyzję w I instancji. Złożenia wniosku o wznowienie postępowania nie wszczyna postępowania, uruchamia jedynie czynności sprawdzające dopuszczalności wznowienia (czy pochodzi od strony, badanie zachowaniu terminu, wymogi pisma - wskazanie podstawy do wznowienia). Organ wezwie stronę do uzupełnienia braków formalnych a jak strona nie uzupełni braków to wydaje się decyzję o odmowie wznowienia postępowania Jeżeli będzie prawidłowe rozpoznanie czynności prawidłowej organ wydaję postanowienie o wszczęciu postępowania. Odmowa wszczęcia postępowania o wznowienie jest wydaniem decyzji. Po wszczęciu postępowania bada się istnienie przesłanki do wznowienia, nie przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postanowienia o wznowienia postępowania. Organ wydaje decyzję o odmowie wznawia postępowanie i utrzymuje w mocy decyzję w przypadku braku podstawy do wznowienia lub gdy widział podstawę uchyla decyzję i orzeka w sprawie. W przypadku negatywnych przesłanek wydaje się decyzję o !!!!!!!!!!!!!!!! Postanowienie na które służy zażalenie można wykorzystać podstawę do wznowienia postępowania. W przypadku wznowienia postępowania może wstrzymać wykonanie edycji jeżeli uzna że okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji

2. z urzędu - podobnie jak do strony, ogranicza się ono do wewnętrznej kontroli działania.

Charakter prawny wznowienia postępowania

Nadzwyczajny środek zaskarżenia, jest to środek względnie suspensywny, zasadniczo niedewolutywny chociaż są wyjątki na dewolucję kompetencji, środek nadzoru gdy wszczyna to z urzędu organ wyższej instancji, elementy odwołalności wchodzą w grę gdy z urzędu się wznawia.

Stwierdzenie nieważności - wady materialne decyzji

• podstawy do stwierdzenia nieważności:

1. naruszenie przepisów o niewłaściwości,

2. bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa np. bez kompetencji,

3. skierowanie decyzji do osoby nie będącej stronom w sprawie,

4. dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej decyzją ostateczną - powaga rzeczy osądzonej,

5. decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej wykonalność ma charakter trwały,

6. wykonanie decyzji wywołało by czyn zagrożony karą,

7. Zawiera wadę jej niewykonalności ;

• kompetencje ma organ wyższej decyzji

• treść rozstrzygnięcia - kasacja - uchylenie - brak możliwości merytorycznego orzekania

• przedmiot zaskarżenia - tryb stwierdzenia nieważności służy na decyzję (niekoniecznie ostateczną) postanowienie - z urzędu można stwierdzić nieważność decyzji ostatecznej

• przesłanki negatywne - dotyczy tylko czterech podstaw i dotycząca nieodwracalnych skutków prawnych (wydanie z naruszeniem prawa i prawo do odszkodowania); nie stwierdza się nieważności decyzji

• inicjatywna - na wniosek strony jak i z urzędu - nie ma zawitego terminu

Procedura stwierdzenia nieważności: art. 157 kpa;

• odmowa następuje w drodze decyzji,

• wszczęcie następuje zawiadomieniem

• jeśli się stwierdza nieważność lub odmawia stwierdzenia nieważności - wydawana decyzja (w przypadku organu wydaje się decyzję niestwierdzającą nieważności)

• istnieje względna suspensywność - organ adm. publ. właściwy wstrzyma wykonanie decyzji jeżeli stwierdzi prawdopodobieństwo uchylenia decyzji

Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej:

art. 154 i 155 - dotyczy to decyzji ostatecznej - prawidłowej (nie wadliwej)

różnica między tymi trybami dotyczy treści decyzji - art. 154 z której strona nie nabyła prawa, art. 155 z której strona nabyła prawa, może być wydana za zgodą strony na piśmie (element ochrony praw nabytych)

Ten tryb dotyczy tylko decyzji nie dotyczy postanowienia

Wydawana jest decyzja podlegająca odwołaniu.

Zmiana lub uchylenie decyzji w stanie wyższej konieczności w administracji art. 161

• stan wyższej konieczności wyłączał: udział stron, w przypadku zagrożenia życia, rygor natychmiastowej wykonalności, odstąpienie od uzasadnienia

• kierowany jest do Ministra - minister w każdym czasie może zmienić lub uchylić każdą decyzję jeżeli w inny sposób nie można zapobiec zagrożeniu życiu lub zdrowiu ludzkiego, ważnego interesu państwa, gospodarczych

• postępowanie wydanie decyzji

• stronie, która poniosła wskutek tego szkodę, służy odszkodowanie w zakresie

• kierowany jest do Wojewody w przypadku wydania decyzji przez samorząd terytorialny

• stronie przysługuje odwołanie, prawo do wniesienia skargi do WSA

Wygaszenie mocy prawnej decyzji: art. 162

• tryb ten jest procesowym skutkiem kontroli tego czy strona wykonuje decyzję - organ kontroluje czy strona wykonuje decyzję - kontrola ta może mieć rożne skutki: jeżeli strona nie wykonuje to organ wszczyna egzekucję administracyjną, w przypadku wygaszenia organ monitoruje wykonanie tej decyzji, bo może ona wygasnąć

• uprawnienie organu tylko I instancji

• przesłanki wygaszenia: decyzja stała się bezprzedmiotowa (przepis prawa, interes społeczny) , w przypadku spełnienie warunku (w decyzji może być zawarte polecenie, różniące się od warunku - organ uchyla decyzję jeżeli została ona z zastrzeżeniem wykonania czynności a strona nie wypełniła tego warunku)

• w przypadku wygaśnięcia i uchylenia stosowana jest forma decyzji od której przysługuje odwołanie

Opłaty i koszty postępowania administracyjnego.

Organ musi dokonać czynności gdy strona nie uiściła opłaty za wniosek. Organ zawiadamia wójta, burmistrza prezydenta o braku opłaty skarbowej a ten może wszcząć postępowanie egzekucyjne

Zwrot podania bez jego rozpoznania w przypadku braku opłaty

Oplata skarbowa jest za wydanie decyzji nie za wszczęcie postępowania

Koszty postępowania art. 262 kpa

koszt postępowania - wyrażano w pieniądzu wartość postępowania - cena za czynności administracyjne składające się na przebieg postępowania m.in.,

• koszty pracy prawnika,

• koszty pocztowe

• wynajmu pomieszczeń

• koszty biegłych, przesłuchania świadków

Kogo obciążają koszty postępowania:

• strona - te koszty które wynikły z winy tej strony, te koszty które zostały poniesione na interes strony a nie wynikają z ustawowego obowiązku

• organ - koszty administrowania,

Koszty które wynikły z winy stron - organ musi stronie winę udowodnić np. przewlekłość strony, koszty przesłuchania świadka gdy strona się nie stawia, strona wszczyna postępowanie - a w czasie strona wycofuje swoje żądanie. Stronę obciążają koszty poniesione na interes strony a nie wynikające z ustaw.

Forma - art. 264 - reguluje, że z wydaniem decyzji merytorycznej organ w drodze postanowienia ustala koszty postępowania oraz termin i sposób jej uiszczenia - nie wydaje tego w decyzji!

Każdy obciążony takimi kosztami może wnieść o umorzenie kosztów bądź o rozłożenie na raty

Tryby uproszczone postępowania administracyjnego: to uproszczenie jest różnicą od zwykłego trybu, ponieważ nie prowadzi się postępowania.

• w tym postępowaniu nie występuje strona, strona nie jest uczestnikiem postępowania o wydanie zaświadczenia. Taka osoba nazywa się wnioskodawcą, petentem, skarżącym

• nie ma możliwości wydawania rozstrzygnięć (decyzji) wydaje się zaświadczenie, odpowiedzi na wniosek, skargę

• nie ma środka odwoławczego od wydanego zaświadczenia, nie można odwołać się na odpowiedź na skargę, czy wniosek

• postępowanie uproszczone ma sens, z uwagi na to, że odgrywa rolę społeczną, te informacje stanowią materiał dowodowy

Wydawanie zaświadczeń:

Zaświadczenie - dokument urzędowy, który potwierdza określone okoliczności, stan faktyczny lub stan prawny. Urzędowy dokument - domniemanie zgodności z prawem, wydawany przez właściwy organ administracji publicznej. Zaświadczenie nie jest orzeczeniem nie rozstrzyga sprawy, ono tylko potwierdza - ilekroć się zmienia stan faktyczny takie dostanie petent zaświadczenie (każdego dnia może się zmienić)

Organ wydaje zaświadczenie (przesłanki):

1. na wniosek (na żądanie) petenta - ubiegającego się o zaświadczenie, bez żądania nie można wydać zaświadczenia;

2. osoba ubiegająca się o zaświadczenie musi przedstawić interes prawny (potwierdzenie faktów i stanu prawnego) do tego że potrzebuje ona zaświadczenie

3. wnioskodawca musi wskazać właściwy organ do wydania decyzji - jeżeli złoży wniosek do niewłaściwego organu organ ten odmawia wydania zaświadczenia jako niewłaściwy

4. brak danych pozwalających do wydania zaświadczenia

5. brak możliwości wydania zaświadczenia o treści wnioskującego

Odmowa wydania zaświadczenia jest wydawana w formie postanowienia na które służy zażalenie. To trafia do II instancji gdzie ta instancja utrzymuje w mocy lub uchyla i przekazuje do ponownego rozpoznania. Organ II instancji nie wydaje zaświadczenia, stwierdza tylko zgodność postanowienia.

W przypadku braku danych przez organ właściwy (bo np. zalała powódź czy nie archiwizuje informacji) organ odmawia wydania decyzji.

Organ nie może wydać zaświadczenia innego niż żądanie strony (jak wnioskodawca che takie zaświadczenie to takie zaświadczenie dostaje, organ nie może wydać innego zaświadczenia).

Skargi i wnioski:

Skarga - może być skarga z kpa lub wnioskiem, różnica sprowadza się do tego, że jeden i drugi może złożyć każdy (osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna, cudzoziemiec etc.)

Skarga - uruchamia kontrolę zastępczą, jest wyrazem niezadowolenia z pracy organów, urzędników instytucji. Skarga musi zawierać zarzut wadliwej działalności organu czy jej pracownika. Adresatem skarg może być na każdego z życia publicznego (organy administracyjne, sąd, prokuratura, policja, straż). Skarga jest prawnym środkiem ochrony różnych interesów jednostki (interes polityczny, gospodarczy, ekonomiczny nie musi to być interes prawny), które to interesy nie dają tej jednostce podstaw do wszczęcia postępowania administracyjnego ogólnego albo szczególnego, nie dają też podstaw do powództwa cywilnego.

Jest to społeczny środek kontroli.

Wniosek jest skargą plus wnioskiem na przyszłość. Skarga ma charakter wsteczny, wniosek ma skargę plus wniosek o zmianę czy poprawę np. ulepszenia, zmiany.

W przypadku braku określenia żądania organ wzywa wnioskodawcę do uzupełniania braków jeżeli strona nie uzupełni braków w terminie taki wniosek pozostawia się bez rozpoznania.

Przedmiotem skargi może być:

• zadania lub działania organów art. 2ub działania organów art.o ei sw w terminei skargę pozostawia sie soim inetersie ale już podmiot o szczegolnego.

Co oznacza złożenie skargi czy wniosku:

Skarżący może jedynie oczekiwać udzielenia mu odpowiedzi uwzględniając tą skargę czy wniosek. Udzielenie odpowiedzi powinien nastąpić w terminie 30 dni od dnia złożenia (w przypadku radnych 14 dni).

Organ rozpatrujący skargę może przedłużyć termin odpowiedzi ale za każdym razem musi poinformować stronę o przedłużeniu terminu rozpoznania skargi.

Skarżący może złożyć zażalenie na bezczynność organu do tego organu.

Jeżeli skarżący nie jest zadowolony z odpowiedzi na skargę może on złożyć kolejną skargę, w przypadku odpowiedzi na wniosek skarżący może złożyć skargę nie kolejny wniosek.

Granica między postępowaniem skargowo wnioskowym a postępowaniem administracyjnym jest taka że postępowanie można wszcząć z urzędu gdy organ dowie się ze skargi, że jest taka potrzeba - wtedy skarżący może zostać stroną.

Art. 2t. zostać stroną.eba.m a postesię ze skargi że jest taka potrzeba. nistracyjnym jest taka że postepowanie można w

Nadzór na rozpatrywaniem skarg i wniosków sprawują organu nadrzędne: minister i inne

Skargi mogą być składane ustnie, przyjmowanie petentów w sprawie skarg i wniosków,

---