Postępowanie administracyjne - to uregulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organ adm. publ. oraz inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy adm. w formie decyzji adm. jak i ciąg czynności procesowych podjętych w celu weryfikacji decyzji adm. Celem tego postępowania jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy w drodze decyzji adm. która to decyzja określa uprawnienia albo nałoży obowiązki jak również weryfikacja tych decyzji w trybie odwoławczym lub w toku postępowań nadzwyczajnych.
Postępowanie administracyjne:
- ustrojowe określa strukturę organu adm. publ. (kto)
- materialne normy określające w aspekcie stosunki publiczno-prawne jednostki nadające obowiązki i uprawnienia (co)
- procesowe w jaki sposób będzie nast. Konkretyzacja normy prawa materialnego dokonywana przez organ.
Rodzaje postępowania adm.
Postępowanie ogólne - jego podmiotem jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy adm. w trybie i formie przewidzianych przez przepisy prawa procesowego zgodnie z przepisami prawa materialnego.
Postępowanie szczególne - dochodzi tu do rozpoznania i rozstrzygnięcia spraw określonego rodzaju.
Tryby tych postępowań:
Postępowanie główne - polega na rozpoznaniu i rozstrzygnięciu spraw adm. zgodnie z trybem i formą przewidzianą w przepisach prawa procesowego i zgodnie z przepisami prawa materialnego.
Postępowanie nadzwyczajne - dokonywana jest weryfikacja ostatecznych decyzji wydanych w toku postępowania adm.
- postępowanie w sprawie wznowienia postępowania
- stwierdzenia nieważności decyzji
- zmiany lub uchylenia decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadami niekwalifikowanymi
Stadia postępowania:
- wstępne które obejmuje czynności wszczęcia postępowania
- wyjaśniające które obejmuje ciąg czynności procesowych mających na calu ustalenie stanu faktycznego sprawy co w konsekwencji umożliwi zastosowanie odpowiedniej normy prawa materialnego
- podjęcia decyzji która rozstrzyga sprawę indywidualną konkretnej osoby
Stosunek prawa administracyjnego do prawa materialnego - stosunek jest równy, bo zarówno prawo materialne i administracyjne określone jest ustawą. Prawo materialne nie mówi jak wydać decyzję, o tym mówi prawo procesowe - postępowanie administracyjne.
Zasady ogólne postępowania administracyjnego
Źródła zasad:
- źródła normatywne:
Konstytucja, ustawy
Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - zawiera katalog zasad podstawowych (np. prawa do sądu)
Międzynarodowy Pakt Praw Politycznych
Europejski kodeks dobrej administracji
- źródła nie normatywne (nieformalne)
orzecznictwo sądów - nie stanowi prawa powszechnie obowiązującego ale poprzez swoją powtarzalność zaczynają formułować przekonania
doktryny - są to stanowiska przedstawicieli nauki prawa, podręczniki,
Zasady naczelne (wywodzą się z Konstytucji)
Zasady ogólne (wywodzą się z KPA) które dzielą się na pierwotne i pochodne, kultury administrowania i techniczno-procesowe
Zasada praworządności - stanowi o działaniu na podstawie i w granicach prawa. Działanie na postawie prawa oznacza obowiązek stosowania w sprawach indywidualnych przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania prawidłowego ustalania obowiązującego stanu prawnego sprawy poprawnej wykładni przepisów przy rozstrzygnięciu o obowiązkach i uprawnieniach.
Zasada prawdy obiektywnej - z tej zasady wynik obowiązek organu wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych z kreśloną sprawą aby w ten sposób stworzyć jej rzeczywisty obraz i uzyskać podstawę do trafnego zastosowania przepisów prawa.
Uwzględniania z urzędu interesu publicznego i słusznego interesu obywateli - polega na tym że organ adm. publ. musi sam ocenić interes indywidualny oraz społeczny. Nie ma z góry określonej nadrzędności jednego z wymienionych interesów lecz konieczne jest ustalenie w każdej sprawie oddzielenie dominacji jednego z nich przy orzeknięciu rozstrzygnięcia sprawy. Ma to szczególne znaczenie przy podejmowaniu decyzji adm. na zasadzie uznania adm. należy zaspokoić dobro jednostki jeśli nie stoi to w wyraźnej kolizji z wymaganiami interesu publ. w przypadku udziału wielu stron konieczne jest oszacowanie słuszności każdego interesu z osobna i porównanie ich ze sobą nie tylko wtedy gdy SA sprzeczne ale również gdy są zbieżne.
Pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa - zasada ta obejmuje przewidywalność toku czynności stałość decyzji dotyczących takich samych spraw nie zaskakiwanie stron niespodziewanymi czynnościami rozstrzyganie wątpliwości procesowych na korzyść uczestników postępowania.
Informowania stron - organ adm. publ. ma obowiązek udzielenia z urzędu stronie info. o okolicznościach faktycznych i prawnych które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem post. adm. organ obowiązany jest również informować stronę o uprawnieniach i obowiązkach wynikających z przepisów prawa procesowego których realizacja będzie miała wpływ na wynik sprawy. Ma również obowiązek czuwania nad tym aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielają im niezbędnych wskazówek i wyjaśnień.
Czynnego udziału stron - ma na celu zagwarantowanie stornie czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz zagwarantowanie stronie przed wydaniem decyzji możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Organ adm. obowiązany jest do pełnego wyjaśnienia sprawy w całości i zawiadomienia strony o wszystkich czynnościach w których może ona brać udział albo w których musi wziąć udział dla ich ważności i skuteczności. Pozbawienie strony prawa wglądu w cały materiał sprawy dopuszcza się tylko wtedy gdy zwłoka w załatwieniu tej sprawy stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub niepowetowanej szkody materialnej. Naruszenie tej zasady jest podstawą do wznowienia post. ale tylko na wniosek strony.
Przekonywania - powinna być realizowana we wszystkich stadiach sprawy. istotne znaczenie ma też uzasadnienie decyzji załatwiającej sprawę które skłoni adresata do jej dobrowolnego wykonania.
Szybkości i prostoty postępowania - treścią tej zasady jest racjonalne projektowanie i prowadzenie czynności postępowania z możliwie najniższym nakładem kosztów eliminowaniem zbędnych działań procesowych zapobieganie ociągania się pracowników organu lub tendencji do przewlekania postępowania.
Ugodowego załatwiana spraw - to obowiązek organu admin. publ. ustalenia po wszczęciu postępowania czy są sporne interesy strony postępowania czy istnieje możliwość zawarcia między nimi ugody odnośnie do całości lub części tych interesów i podjęcia czynności służących nakłonieniu do takiego załatwienia sprawy. Strony mają prawo żądać podjęcia przez organ czynności które umożliwiają im taką ugodę.
Pisemności - to obowiązek zachowania formy pisemnej jednak dopuszcza się w interesie strony załatwienia sprawy ustnie albo z obowiązkiem utrwalenia na piśmie w uproszczonej formie istotnym wyjątkiem od tej zasady jest możliwość załatwienia sprawy w formie elektronicznej.
Dwuinstancyjności - to prawo do dwukrotnego merytorycznego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia danej sprawy. strony mają prawo więc do złożenia odwołania od każdej niedostatecznej decyzji admin. do organu wyższego stopnia. Wyjątkiem jest możliwość dwukrotnego rozpatrzenia sprawy przez ten sam organ jeśli nie ma nad nim innego organu nadrzędnego lub dają prawo do rozpoznania takiej sprawy załatwionej w jednaj tylko instytucji przez sąd powszechny.
Trwałości decyzji administracyjnej - odnosi się ona do decyzji ostatecznych czyli takich do których nie służy odwołanie termin odwołania minął decyzji organu odwoławczego rozpatrzonych w toku jednoinstancyjnym z mocy ustawy. Zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego stosowanie jej jest ograniczone ponieważ nie możne być przeszkód w obaleniu decyzji niezgodnej z prawem ani też w dostosowaniu załatwienia sprawy admin. do zmiany warunków społ. lub gosp.
Sądowej kontroli decyzji administracyjnej - wywodzi się z zasady demokratycznego państwa prawnego, sąd admin. kontroluje działalność admin. publ. pod względem zgodności z prawem i w takim też zakresie służy skarga na ostateczne decyzje admin. przedmiotem skargi jest decyzja admin. w rozumieniu materialnym czyli indywidualny akt admin. władczy i jednostronny niezależnie od nazwy jaką nosi i od ścisłego zachowania przez organ admin. publ. wymagań jego formy procesowej.
Wpływu wychowawczego na obywateli - jest związana z kultura administrowania a jej skutki są powiązane z funkcjami prawa admin. z kształtowaniem podstaw wobec prawa obowiązującego wpływ wychowawczy zamyka się z reguły w kręgu uczestników postępowania oraz tych osób na których prawa lub obowiązki mają wpływ skutki decyzji.
Udzielania informacji faktycznej i prawnej storonom oraz niezbędnej info. Prawnej stroną i uczestnikom postępowania - obowiązek informowania musi być wykonany przez organ z urzędu bez osobnych wniosków stron lub uczestników postępowania i rozciąga się on na wszystkie stadia i czynności postępowania aż do ich zakończenia w danej instancji. Strony mają prawo do uzyskania info. dot. okoliczności faktycznych istotnych dla sprawy oraz info. o prawie obowiązującym na podstawie którego nastąpi załatwienie sprawy. organ musi pointo. Tez o negatywnych skutkach podejmowania czynności przez stronę lub uczestników jak też o takich skutkach bierności w określonych sytuacjach. Zasada tez nakłada również na organ admin. publ. obowiązek ustalenia rzeczywistej woli strony w sytuacji gdy podanie ma niejednoznaczną treść lub zawiera kilka żądań.
Zakres mocy obowiązującej kodeksu postępowania administracyjnego
Zakres zastosowania przepisów kpa:
- zakres pozytywny i zakres negatywny,
- zakres przedmiotowy (odpowiada na pytanie do czego kpa ma zastosowanie)
- zakres podmiotowy (kogo dotyczy kpa)
Przedmiotowy
a/ pozytywny:
rozstrzyganie w sprawach indywidualnych w formie decyzji przez organy administracji
normuje postępowanie przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych
normuje postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość
normuje postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń;
normuje postępowanie w zakresie rozstrzygania skarg i wniosków (donos)
b/ negatywny:
przepisów k.p.a. nie stosuje się do postępowania w sprawach karnych- skarbowych
nie stosuje się do spraw uregulowanych w Ordynacja podatkowa
nie stosuje się do spraw należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej;
nie stosuje się do spraw wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi;
nie stosuje się do spraw podległości służbowej pracowników.
Podmiotowy
Określa kto stosuje przepisy kodeksu, a tylko organ adm. publ. stosuje przepisy proceduralne (wydaje decyzje).Wyróżnia się dwa określenia pojęcia organu:
określenie normatywne;
określenie doktrynalne.
Określenie normatywne - zgodnie z tym przepisem organ adm. publ. to: ministrowie, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji (zespolonej i nie zespolonej), organy jst oraz organy, którym zlecono funkcje administrowania. Organy jst to: organy gmin, powiatów, województw, związków gmin, związków powiatów, związków województw, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta, marszałek województwa, kierownicy służb, inspekcji i straży działający w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa oraz samorządowe kolegium odwoławcze.
Określenie doktrynalne cechy charakterystyczne podmiotu, których jednoczesne istnienie pozwala stwierdzić, że w danym przypadku mamy do czynienia z organem administracji publicznej.
Cechy te są następujące:
wyodrębnienie organizacyjne (w formie ustawy);
działanie w imieniu państwa (samorządu terytorialnego) i na jego rzecz;
posiadanie kompetencji i działanie w zakresie tych kompetencji;
uprawnienie do stosowania środków władczych.
Organ prowadzący postępowanie administracyjne
Organami prowadzącymi postępowanie administracyjne są organy adm. publ. tzn. organy administracji rządowej i organy jst. Poza tymi organami postępowanie prowadzić mogą i podejmować rozstrzygnięcia również inne organy, jednostki czy instytucje, którym przepisy szczególne powierzyły prowadzenia spraw z zakresu administracji publicznej. O tym jaki organ powinien prowadzić postępowanie w danej sprawie, rozstrzygają przepisy kodeksu dotyczące właściwości organów.
Kompetencja - to zdolność prawna organów adm. publ. do rozpoznawania i rozstrzygnięcia konkretnej sprawy administracyjnej. To zespół przesłanek decydujących o zdolności do podejmowania czynności procesowych w postępowania adm. dolność prawna organów wyznaczają normy prawa procesowego. Wyróżnia się ogólną i szczególną kompetencję organów adm.
Kompetencja ogólna - zdolność prawna organów adm. do załatwiania spraw administracyjnych w danym układzie postępowania.
Kompetencja szczególna - jest to zdolność prawna do prowadzenia orzecznictwa administracyjnego w konkretnym postępowaniu i w konkretnych okolicznościach. Wyznacza ją:
- właściwość organu
- wyłączenie organu ze sprawy (ma miejsce wtedy gdy jest rozstrzygana konkretna sprawa interesów majątkowych kierownika tego organu lub osoby zajmującej kierownicze stanowisko, wtedy organ podlega wyłączeniu - następuje przeniesienie sprawy do innego organu - organ wyższego stopnia wyznacza inny organ do rozstrzygnięcia sprawy).
Własność organów - rozumiemy jak zdolność prawną organu do rozpoznania i rozstrzygnięcia określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. Organy adm. publ. są obowiązane z urzędu przestrzegać swojej własności. Naruszenie przepisów o własność pociąga za sobą nieważność decyzji.
Ze względu na podstawę działania organu można wyróżnić dwa rodzaje własności: ustawowa i delegacyjna.
Własność ustawową dzielimy na:
Właściwość rzeczowa - to zdolność organów adm. do rozpoznania i załatwienia spraw określonej kategorii podstawą ustalenia własności rzeczonej są przepisy o zakresie działania organu przepisy prawa materialnego
Właściwość miejscowa - to zdolność prawna organu adm. publicznej do rozpoznania i załatwienia sprawny danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju. Kryteria kwalifikowania spraw do kompetencji organów adm. publ.
- we wszystkich sprawach z wyłączeniem spraw dot. nieruchomości oraz prowadzenia zakładu pracy właściwość ustala się wg miejsca zamieszkania
- w sprawach nieruchomości wg miejsca jej położenia a gdy leży na dwóch obszarach to właściwość a ten na czyim terenie leży większa część nieruchomości
- gdy nie można ustalić własności wg powyższych zasad to wg miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania
Właściwość instancyjną - jest to zdolność prawna organu do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w toku instancji administracyjnej jest przyznawana organom wyższego stopnia wynika w pierwszym rzędzie z przepisów prawa materialnego i ustrojowego.
Wg tego przepisu organami wyższego stopnia są:
- w stosunku do organów jst SKO chyba że ustawa stanowi inaczej
- w stosunku do wojewodów właściwi w sprawie ministrowie
- w stosunku do organów adm. publ. innych niż określone powyżej odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie a w razie ich braku organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością
- w stosunku do organów organizacji społ. organy nadrzędne albo państwowe organy nadzoru
Własność delegacyjna - możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy albo czynności procesowej w określonej sprawie będącej przedmiotem postępowania jednemu organowi administracji przez drugi np. przesłuchanie świadka w jego miejscu zamieszkania, a nie w miejscu gdzie toczy się postępowanie.
Spory o właściwość - jest sytuacja prawna w której co do zakresu działania organów państwowych zachodzi rozbieżność poglądów która powinna być usunięta na skutek podjętych w tym kierunku środków prawnych. Wyodrębniamy spór:
- negatywny - nikt nie chce się sprawą zająć - ochrona strony przed bezczynnością
- pozytywny - organy toczą spór, bo każdy chce prowadzić sprawę - chroni się stronę przez nadmierną ingerencją administracji, aby postępowanie w tej samej sprawie nie toczyło się przed kilkoma organami
Rozstrzyganie sporów o właściwość należy do kompetencji organów administracyjnych:
- między organami jednostek samorządu terytorialnego - sad administracyjny jst
- między kierownikami służb inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających imieniu własnym lub imieniu starosty - starosta jst
- między organami administracji zespolonej w jednym województwie - wojewoda (RZ)
- między organami jednostek samorządu terytorialnego różnych województwach sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw adm. publ. jst
- między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej (RZ)
- między wojewodą a organami administracji nie zespolonej - minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą
- między organami administracji publicznej - wspólny dla nich organ wyższego stopnia a w razie braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej
- między organami administracji publicznej gdy jednym z nich jest minister - Prezes RM
Zasady rozstrzenia sporów o właściwość - jeżeli jest spór to rozwiązuje, czyni to organ wyższy dla obydwu organów toczących spór, jeżeli nie ma takiego organu to czyni to Naczelny Sąd Administracyjny w postępowaniu nieprocesowym.
Spory zewnętrzne to spory między organami samorządy terytorialnego a organami administracji rządowej ( NSA) i spory między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi.
Wyłączenie w postępowaniu adm. - przepisy kpa wyodrębniają wyłączenie pracownika organu adm., organu adm. oraz członka kolegialnego. W razie wyłączenia organu traci on zdolność prawną do prowadzenia postępowania w określonej sprawie. Zdolność prawna może też stracić organ kolegialny na skutek wyłączenia pewnej liczby członków tego organu jeśli nie będzie można zapewnić kworum niezbędne do podejmowania ze skutkiem prawnym uchwał. Wydanie decyzji lub postanowienia przez organ adm. lub przez pracownika który podlegał wyłączeniu stanowi kwalifikowana wadliwość procesową skutkującą nałożeniem na decyzję lub postanowienie sankcji wzruszalności w trybie wznowienia postępowania adm.
Strona postępowania administracyjnego
Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie ][ albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Art. ten zawiera dwie odrębne normy prawne które się wzajemnie wykańczają. W pierwszym przypadku istnieje podstawa prawna do wezwania do udziału w postępowaniu podmiotu będącego w nim stroną w drugim zaś w dacie żądania wniesionego do organu adm. publ. następuje wszczęcie postępowania. Organ nie może toczyć postępowania bez sprawy.
Normę pierwszą stosuje się gdy występują przesłanki:
- prawo materialne ustanawia określony organ adm. publ. jako właściwy w sprawie
- sprawa może być załatwiona tylko przez wydanie decyzji
- istnieją podmioty mające interes prawny lub obowiązek którego będzie dotyczyć postępowanie
W przypadku drugiej normy przesłanki są następujące:
- istnieje podmiot legitymowany do występowania w postępowaniu przed organem adm.
- jest podmiot mający interes prawny lub obowiązek o którym można rozstrzygnąć decyzją
- podmiot ten dokonuje czynności procesowej przez wniesienie żądania wszczęcia postępowania w jego indywidualnej sprawie.
Atrybuty strony:
Interes prawny - oznacza to samo co ustalić przepis prawa materialnego powszechnie obowiązującego na którego podstawie można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś właściwej potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danego podmiotu - strony postępowania. Interes prawny powinien być konkretny, indywidualny, aktualny i sprawdzalny obiektywnie.
Interes faktyczny - jest to sytuacja w której dany podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającego stanowić podstawę skierowanego żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji.
Obowiązek prawny - kategoria normatywna - powinność określonego zachowania się wynikające z nakazów, zakazów, może polegać nas działaniu, zaniechaniu, znoszeniu. Obowiązek prawny musi być indywidualny, konkretny, aktualny i obiektywnie sprawdzalny przed wydaniem decyzji w postępowaniu adm.
Strona może brać czynny udział we wszystkich czynnościach postępowania jak również adresatem rozstrzygnięcia które może zawierać określone dla strony prawa i obowiązki. Dlatego też stroną może być jedynie taki podmiot który ma zdolność administracyjno-prawną czyli prawną możliwość występowania jako strona w postępowaniu administracyjnym. Zdolność administracyjną wyznacza Art. 29. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.
Aby podmiot mógł być uznany za stronę musi mieć zdolność prawną i zdolność procesową.
Zdolność do czynności prawnych (reprezentacja strony w postępowaniu) - jest to prawna możliwość podejmowania czynności prawnych:
- pełną zdolność do czynności prawnych osoby fizyczne posiadają jeżeli ukończyły 18 rok życia oraz nie zostały orzeczeniem sądowym ubezwłasnowolnione lub ograniczone w tej zdolności. Osoby prawne zawsze posiadają pełną zdolność do czynności prawnych.
- ograniczona zdolność do czynności prawnych posiadają osoby fizyczne pomiędzy 13 a 18 rokiem życia i osoby dorosłe częściowo ubezwłasnowolnione.
- osoby pozbawione zdolności do czynności prawnych to te które nie ukończyły 13 roku życia oraz osoby które na mocy orzeczenia sądowego zostały całkowicie ubezwłasnowolnione.
Zdolność prawna - jest to prawna możliwość do bycia podmiotem prawa i obowiązków. Osoby prawne nabywają zdolność prawną z chwilą wpisu do rejestru, tracą ją z chwilą wykreślenia z rejestru. Osoby fizyczne nabywają zdolność prawną z chwilą urodzenia a tracą z chwilą śmierci.
Następstwo procesowe - w przypadku śmierci lub zbycia rzeczy czy też praw których post. dotyczy. Jednak jeżeli post. dot. spraw stricte osobistych a następnie śmierć strony następuje umorzenie postępowania.
Pełnomocnictwo procesowe - następuje przez jednostronne oświadczenie woli mocodawcy złożone w dowolnej formie. Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna mająca zdolność procesową. Od dania powiadomienia organu o ustanowieniu pełnomocnika musi on zapewniony czynny udział w post. tak samo jak strona.
Legitymacja procesowa strony (uprawnienie): wynikające z prawa materialnego bądź prawa procesowego uprawnienie do uczestniczenia w konkretnym postępowaniu cywilnym w charakterze powoda - legitymacja czynna, w charakterze pozwanego - legitymacja bierna.
Koncepcja subiektywna i obiektywna legitymacji strony w postępowaniu:
Koncepcja subiektywna - opiera się na założeniu, że to jednostka, podmiot sama ocenia w danych okolicznościach faktycznych czy prawnych, istnienie interesu prawnego lub obowiązku, składa podanie i z tą chwilą staje się stroną (strona robi to sama, żąda czynności od organu)
Koncepcja obiektywna - opiera się na założeniu, że to organ administracji publicznej dokonuje oceny istnienia w danych okolicznościach faktycznych i prawnych interesu prawnego lub obowiązku. Pozytywny wynik tej oceny musi prowadzić do wszczęcia stępowania administracyjnego z urzędu, na zasadzie oficjalności (organ ocenia istnienie interesu prawnego (wszczyna postępowanie)
Różnica sprowadza się do tego kto ocenia interes prawny, czy robi to sama strona czy organ z urzędu.
Podmioty na prawach strony w postępowaniu administracyjnym
Podmiotom tym przysługują wyłączenia prawa procesowe strony podmioty te nie występują w postępowaniu adm. ze względu na swój interes prawny lub obowiązek źródłem ich uprawnień procesowych są realizowane przez nie zadania ustawowe lub cele statusowe.
Do kategorii podmiotów na prawach strony zaliczamy:
Prokurator - jest on organem państwa działającym na podstawie ustawy o prokuraturze. Ta ustawa wskazuje dwa zadania prokuratora: ścigać przestępstwa i stać na straży praworządności
Uprawnienia Prokuratora wg kpa:
- służy mu prawo do zwrócenia się do organu o wszczęcie postępowania - wtedy gdy istnieje możliwość wszczęcia postępowania z urzędu
- prawo do udziału w toczącym się postępowaniu
- służy mu prawo do wystąpienia z odwołaniem - jeżeli brał udział w postępowaniu w I. instancji (służy mu sprzeciw lub skarga do WSA - termin zawity 30 dni do rozpoznania od dnia wniesienia)
Rzecznik Praw Obywatelskich przysługują mu te same uprawnienia co Prokuratorowi. Inaczej jednak uzasadnia się udział Rzecznika w postępowaniu:
- jego zadaniem jest ochrona praw i wolności człowieka
- stanie na straży praw i wolności człowieka
Organizacja społeczna - organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne. Organizacje społeczne jest to swego rodzaju trwałe zrzeszenie osób fizycznych, osób prawnych czy fizycznych, działające w formie organizacyjnej przewidzianej w formie prawem, mające cel o charakterze społecznym i nie wchodzące w skład aparatu państwa.
Organizacja może występować z żądaniem wszczęcia postępowania jeżeli jest to uzasadnione:
- celami statutowymi
- interesem społecznym
Organizacja społeczna może złożyć odwołanie. Organizacja która nie została dopuszczona do udziału w postępowaniu może wyrazić swój pogląd na dany temat.
Uczestnicy postępowania - zalicza się do nich os. fizyczne, os. prawne lub inne jednostki organizacyjne które w sprawie będącej przedmiotem postępowania nie mają interesów chronionych prawem lecz są zainteresowani daną sprawą ze względu na ich faktyczne interesy i wobec tego rozstrzygnięcie sprawy nie będzie dla nich obojętne albo ze względu na ich udział w niektórych czynnościach postępowania. Uczestników postępowania mających w sprawi interes faktyczny określa się mianem osób zainteresowanych do drugiej grupy uczestników postępowania zaliczamy: świadków biegłych i osoby trzecie wezwane do przedstawienia przedmiotu oględzin. Tej grupie nie przysługują pełne prawa procesowe lecz pojedyncze uprawnienia. Świadek może odmówić zeznań odmówić odpowiedzi na niektóre pytania tak samo jest w przypadku biegłego może on uchylić się od wydania opinii skutecznie domagając się wyłączenia od udziału w sprawie może odmówić odpowiedzi a niektóre pytania. Świadek biegły i os. 3 mają obowiązek stawić się na wezwanie organu admin. a jeżeli tego nie dopełnią mogą być ukarani grzywną. Mają oni prawo do zwolnienia z grzywny w przypadku odmowy mogą wnieść zażalenie. Mogą wnieść także wniosek o przywrócenie terminu. Osoby zainteresowane mogą podjąć ochronę swoich interesów wnosząc skargę powszechną. Skarga ta powoduje podjęcie przez organ czynności z urzędu. Jeżeli toczy się już sprawa organ powinien rozpatrzyć skargę z urzędu wraz z zebraną w sprawie dokumentacją. Osoba ta ma jedynie interes faktyczny. Może wystąpić w postępowaniu tylko wtedy gdy prowadzona jest rozprawa.
Wszczęcie postępowania administracyjnego (czynności procesowe postępowania adm.)
- nawiązanie stosunku administracyjno - prawnego formalnego:
Postępowanie administracyjne wszczyna się:
- na żądanie strony (na wniosek) - datą wszczęcia postępowania na wniosek strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej (nie data stempla pocztowego). W tym dniu zaczyna się postępowanie w sprawie czyli zaczynają biec terminy do jej załatwienia powstają obowiązki procesowe organu admin. publicznej strony oraz innych uczestników postępowania.
- z urzędu (zasada oficjalności) - datą wszczęcia jest dzień dokonania pierwszej czynności na piśmie o której strona się dowiedziała (np. pisemne zawiadomienie strony o wszczęciu, protokół z oględzin)
Organ administracji publicznej może ze względu na szczególny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a w razie nie uzyskania zgody - postępowanie umorzyć.
Organ wszczyna postępowanie z urzędu (zasada oficjalności):
- z własnej inicjatywy - gdy przepis tak stanowi dochodzi do wszczęcia z urzędu (nałożenie obowiązku następuje z urzędu)
- na żądanie podmiotów na prawach strony (Prokurator, RPO)
- na skutek skargi powszechnej - inicjatywa pochodząca od osoby, która nie jest stroną w sprawie (donos)
Postępowanie administracyjne na wniosek strony:
- złożenie podania, wniosku do organu - dzień wpłynięcia do organu jest dniem wszczęcia - pismo korzysta z domniemania, że zostało złożone osobiście przez nadawcę
- wyjątek stanowi elektroniczna forma - dniem wszczęcia jest dzień wprowadzenia żądania do systemu organu, bezpieczny podpis elektroniczny
wnioski, podania mogą być składane: pisemnie, telegraficznie, telefax, poczta elektroniczna, ustnie do protokołu - w przypadku faxu strona na 7 dni na potwierdzenie złożenia (przyniesienie lub dosłanie oryginału)
Współuczestnictwo
współuczestnictwo formalne - podobne do siebie sprawy pod względem formalnym i prawnym (np. wywłaszczenie 10 działek, każda jest innego podmiotu) - jedno postanowienie - w przypadku zaskarżenia przez 1 osobę decyzji, ta decyzja traci moc tylko co do tej osoby która zaskarżyła (ona skarży swoją decyzję, swój przedmiot postępowania)
współuczestnictwo materialne - nie jest wyrażone w kpa, dotyczy ona sytuacji gdy przedmiotem postępowania jest przedmiot będący we współposiadaniu (dotyczący) wszystkich stron postępowania (np. zniesienie współwłasności), w przypadku gdy zostanie wydana decyzja i zostanie ona zaskarżona tylko przez jednego współposiadacza to ta decyzja traci moc w stosunku do wszystkich
Podanie - treścią można być żądanie wyjaśnienie odwołanie zażalenie a więc każdy wniosek procesowy lub inne oświadczenie strony uczestnika postęp. Może być wniesione osobiście pocztą telefaksem w formie elektronicznej (musi spełnić wymagania określone w przepisach wykonawczych kpa oraz być opatrzone podpisem elektrycznym) ustnie do protokołu. Wnosząc podanie może żądać potwierdzenia wniesienia przez adnotację na kopii lub osobistym poświadczeniu. Braki podania wnoszący podanie zostaje wezwany do uzupełnienia braków w określonym terminie pod sankcją pozostawienia podania bez rozpoznania jeżeli braki są nieusuwalne i nie można ustalić adresu wnioskodawcy podania zostaje bez rozpatrzenia. Mylnie skierowane podanie organ odsyła do organu właściwego.
Wezwanie - skierowane do każdej osoby mającej informację konieczne w postępowaniu, musi dokładnie określić podmiot sprawę pozycję procesową wezwanego oraz cel, w którym się go wzywa z zaznaczeniem czy musi stawić się osobiście czy może Wręczyc się pełnomocnikiem lub przekazać wiadomość na piśmie, termin stawiennictwa oraz pouczenie o skutkach niestawienie się do wezwania, w sprawach szczególnie pilnych możliwe jest wezwanie telegraficzne telefoniczne innymi środkami łączności z obowiązkiem podania wszystkich elementów wezwania, w przypadku gdy osoba wezwana jest chora lub kaleka może nastąpić wysłanie pracownika lub osoby sprawującej funkcję organu do tej osoby.
Doręczenia - od daty doręczenia biegną terminy procesowe lub materialne, obowiązek stron zawiadamiania organów o zmienia adresu, doręczenie właściwe (zwykłe) do rąk własnych przez pocztów lub pełnomocnika organu adm. Lub inne osoby do tego upoważniane w przypadku odmowy przyjęcia pisma przyjmuje się fikcje doręczenia z datą odmowy. Doręczenie zastępcze - oddanie pisma osobie która przyjmie na siebie zobowiązanie doręczenia pisma adresatowi (upełnoletni domownik, sąsiad dozorca domu) o doręczeniu takim info. Się adresata zastawiając w skrzynce oddawczej lub w drzwiach mieszania w przypadku osoby nieobecnej doręcza się pismo przedstawicielowi ustanowionemu przez sąd kurator albo doraźnie wyznaczonemu przez organ adm. Doręczeniu podlegają pisma wezwania zawiadomienia protokoły decyzje postanowienia i inne dokumenty z którymi powinna być zaznajomiona strona lub uczestnik postępowania. Fikcja doręczenia pismo może być złożone na okres 14 dni w urzędzie pocztowym lub Gminy a adresat jest o tym informowany dwukrotnie po upływie 14 dni pismo uważa się za doręczone.
Protokół - kto kiedy gdzie i jakich czynności dokonał kto i w jakim charakterze był przy tym obecny co i w jaki sposób w wyniku tych czynności i zebrać ich podpisy.
Adnotacja - notatka sporządzona w aktach sprawy albo jako osobny dokument albo na innym dokumencie w której opisuje się czynności mające jakiekolwiek znaczenie w sprawie.
Udostępnienie akt sprawy - strona ma [prawo wglądu w akta sprawy oraz utrwalania sobie wiadomości w notatkach i opisach a gdy wymaga tego ważny interes strony może sporządzić uwierzytelnione odpisy, które mogą być używane w danym postępowaniu lub poza nim jako samodzielne dokumenty.
Terminy - jeżeli organ niższej instancji charakteryzuje opieszałość sprawę przenosi się do organu wyższej instancji, organ po upływie terminu nie traci kompetencje powoduje to jednak powstanie określonych uprawnień procesowych strony, w razie rozprawy lub post. gabinetowego termin załatwienia sprawy wynosi miesiąc a sprawy szczególnie skomplikowanej 2 miesiące, terminy liczy się od daty wszczęcia post. a w post. odwoławczym od daty otrzymania odwołania przez organ, w sprawach wszczętych na skutek sprzeciwu prokuratora termin wynosi 30 dni od daty jego wniesienia do organu, po upływnie terminu organ musi zawiadomić strony z podaniem przyczyny i wyznaczyć nowy termin stronie służy prawo wniesienia zażalenia do organu wyższego stopnia (opieszałość organu), termin będzie zachowany jeżeli pismo będzie nadane w krajowym urzędzie pocztowym przed upłynięciem terminu a za granicą za pośrednictwem urzędu konsularnego. Przywrócenie terminu brak winy zainteresowanego w uchybieniu terminu, wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu, dochowanie terminu do wniesienia wniosku, dopełnienie wraz z wnioskiem tej czynności dla której był ustanowiony przywracany termin. Przywrócenie nast. W drodze postanowienia postanowienie odmowne może być poddane zażaleniu.
Czynności orzecznicze - decyzje(ugody), postanowienia (ściśle procesowe post. procesowe wpływające na dalszy bieg postępowania.
System środków dowodowych w postępowaniu administracyjnym
System środków dowodowych w postępowaniu administracyjnym jest otwarty zbudowany na zasadzie równości środków dowodowych.
Środek dowodowy - to źródło prawdziwych informacji umożliwiających dowodzenie, a więc pozwala na przekonanie się o istnieniu lub nieistnieniu oznaczonych faktów a tym samym o prawdziwości względnie nieprawdziwości twierdzeń o tych faktach.
KLASYFIKACJA ŚRODKÓW DOWODOWYCH
bezpośrednie |
sposób zetknięcia się organu z faktem będącym przedmiotem dowodu (np. oględziny nieruchomości)
|
pośrednie |
|
rzeczowe (np. cechy danej rzeczy) |
(posiłkowe) kryterium podziału to źródło informacji |
osobowe (np. źródłem są osoby - biegły, świadek) |
|
podstawowe - mogą być stosowane bez żadnych ograniczeń |
kryterium podziału to dopuszczalność zastosowania środków dowodowych |
uzupełniające - mogą być stosowane tylko pod pewnymi warunkami (tylko przesłuchania stron |
|
uregulowane - dokumenty, świadkowie, biegli |
te które są wymienione w kpa |
nieuregulowane - np. zdjęcia, filmy |
|
Materiał dowodowy - to ogół dowodów koniecznych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy.
Fakty powszechnie znane (notoryjne) - fakty znane każdemu mieszkańcowi danej miejscowości
Organ ustala stan faktyczny nie tylko w oparciu o dowody ale również w oparciu
o domniemanie:
- domniemanie prawne - takie które wynika z przepisów prawa
- domniemanie faktyczne - wynika z naszego doświadczenia życiowego
Środki dowodowe uregulowane w kpa:
Dowód z dokumentu - akt pisemny stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości
- dokumenty urzędowe
- dokumenty prywatne (np. filmy, zdjęcia)
Dokument urzędowy - sporządzony w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego co zostało w nich urzędowo stwierdzone. Dokumentom urzędowym przyznaje się większą moc dowodową, przypisuje się im dwa domniemania: praworządności ( dokument pochodzi od organu który go wystawił) i zgodności z prawdą oświadczenia organu od którego dokument pochodzi.
Zeznania świadków.
Świadek - osoba fizyczna, która w postępowaniu dotyczącym innego podmiotu składa zeznania o faktach przez nią spostrzeżonych lub o których dowiedziała się od innych osób. Zdolność do występowania w charakterze świadka maja tylko osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych posiadające wiadomości o określonych faktach mających znaczenie dla ustalenia stanu faktycznego w danej sprawie adm.
Ograniczenie w zdolności występujące w charakterze świadka:
- faktyczny - osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń
- prawny - osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy państwowej służbowej a także duchowni
Świadkowi przysługuje:
- prawo do odmowy złożenia zeznań
- prawo odmowy odpowiedzi na określone pytania (gdy odpowiedź może narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną)
Prawo do odmowy zeznań przysługuje:
- małżonkowi strony
- wstępnym, zstępnym
- rodzeństwu strony oraz jego powinowatym pierwszego stopnia
- osobom pozostającym w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli
Prawo odmowy odpowiedzi przysługuje świadkowi gdy:
- odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną lub karno skarbową bądź na szkodę majątkową
- spowoduje to naruszenie tajemnicy zawodowej
Organ decyduje czy świadkowi przysługuje prawo odmowy zeznań czy prawo odmowy odpowiedzi na pytanie.
Tryb odbierania zeznań od świadka - nie jest regulowany w kpa
Świadek powinien być pouczony o:
- prawie odmowy składania zeznań
- prawie odmowy odpowiedzi na określone pytania
- odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań - musi być inaczej nie jest to przesłuchanie świadka (nie jest to dowód z przesłuchania) ale zwykłe oświadczenie wiedzy
Z przesłuchania świadka sporządzany jest protokół.
Opinia biegłego
Biegły - osoba fizyczna, powołana do udziału w postępowaniu dotyczącym innego podmiotu w celu wydania opinii w danej sprawie ze względu na posiadaną wiedzę fachową. Biegłego powołuje się gdy w sprawie wymagane są informacje specjalne.
Biegły podlega wyłączeniu w sprawie w której:
- jest stroną
- strona jest jego małżonek, krewny i powinowaty do II stopnia
- stroną jest osoba związana z nim z tytułu przysposobienia pozostająca pod jego opieką czy kuratelą
- uczestniczył w wydawaniu decyzji organu niższej instancji, która została zaskarżona
- jego udział był powodem wdrożenia przeciwko niemu dochodzenia służbowego, postępowania karnego lub dyscyplinarnego
- stroną jest jego przełożony służbowo
Oględziny
Polegają na bezpośrednim zbadaniu jakiegoś przedmiotu przez organ orzekający za pomocą zmysłu: wzroku, słuchu, dotyku, węchu, smaku co do właściwości tego podmiotu. Jest to środek dowodowy bezpośredni, na pierwszym miejscu w systemie środków dowodowych realizujących zasadę rawdy obiektywnej. Szczególną formą oględzin jest eksperyment procesowy który polega na tym że dokonuje się oględzin nie naturalnego stanu faktycznego lecz stworzonej w sposób sztuczny sytuacji mogącej przekonać organ orzekający o słuszności czy niesłuszności założenia dowodowego. Przedstawienie przedmiotu oględzin na wezwanie organu jest obowiązkowe.
Przesłuchanie strony
Przesłuchanie strony w postępowaniu administracyjnym może nastąpić w przypadku wystąpienia łącznie dwóch przesłanek:
- wyczerpanie innych środków dowodowych lub ich braku - brak możliwości ustalenia stanu faktycznego za pomocą innych środków dowodowych
- pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy - jeżeli organ nie ma możliwości wyjaśnienia istotnych dla sprawy okoliczności
Do przesłuchania stron stosuje się odpowiedni przepisy o przesłuchaniach świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu.
Oświadczenia strony
Strona składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.
Dwie przesłanki muszą by spełnione:
- przepis prawa wprost nie wymaga przedłożenia zaświadczenia
- strona zgłasza wniosek, że chce złożyć zaświadczenie
Deklaracje - składane przez podatników, płatników, inkasentów
Zasady rządzące postępowaniem dowodowym:
- zasada dysponowania zakresem postęp. dowodowego przez prowadzący postęp. organ adm. publ. - organ adm. publ. obowiązany jest w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy
- zasada bezpośredniości postęp. dowodowego - rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy jest uwarunkowane przeprowadzeniem postęp. dowodowego przez organ orzekający w sprawie
- zasada otwartego systemu dowodowego - jako dowód należy dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy a nie jest sprzeczne z prawem.
- zasada równej mocy środków dowodowych - to rozwiązanie, które nie wprowadza ograniczeń co do rodzaju dowodów, którym należy przyznać pierwszeństwo w ustaleniu istnienia danego faktu
- zasada czynnego udziału strony w postęp. dowodowym - jest to prawo strony do czynnego udziału w ustaleniu stanu faktycznego oraz prawo do udziału w czynnościach postęp. dowodowego
- zasada swobodnej oceny dowodów - organ adm. publ. ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego czy dana okoliczność została udowodniona. Należy opierać się na materiale dowodowym zebranym przez organ. Organ powinien dokonać oceny znaczenia i wartości dowodów dla toczącej się sprawy.
Formy postępowania wyjaśniającego w postępowaniu administracyjnym
Formy postępowania wyjaśniającego:
1) Rozprawa
2) Postępowanie gabinetowe
Rozprawa - jest formą postępowania wyjaśniającego umożliwiająca realizację zasady kontradyktoryjności (istnienie dwóch przeciwstawnych stron toczących spór) koncentracji dowodów bezpośredniości szybkości prostoty oszczędności jedności i celowości wszystkich czynności składających się na proces administracyjny.
Rozprawę przeprowadza się gdy:
- przyspieszy to lub uprości postępowanie
- zapewni to osiągnięcie celu wychowawczego
- wymaga tego przepis prawa
- zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron
- jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków w drodze oględzin
Do czynności poprzedzających rozprawę należą:
- wezwanie stron do złożenia wyjaśnienia
- dokumentów i innych dowodów
- stawienie się na rozprawę
- wezwanie świadków i biegłych
- zawiadomienie o rozprawie państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych a także innych osób jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jego przedmiot.
Postępowanie wyjaśniające gabinetowe - to postępowanie wyjaśniające mniej sformalizowane w swym przebiegu niż rozprawa ale obowiązują w nim wszystkie reguły postępowania dowodowego. Prowadzone jest dość często wtedy gdy do udowodnienia stanu faktycznego wystarczają tylko dokumenty.
Może mieć miejsce:
- gdy nie występują przesłanki obligujące organ do przeprowadzenia rozprawy
- w sprawie jest tylko jedna strona bądź jest ich kilka ale ich interesy nie są sprzeczne
Zawieszenie postępowania administracyjnego
Zawieszenie to taki stan postępowania w którym trwa nadal stan zawisłości sprawy, nadal istnieją powstałe w nim skutki prawno - procesowe ale tok postępowania ulega wstrzymaniu. Sprawa spoczywa bez biegu i w zasadzie żadne czynności procesowe nie są podejmowane. W okresie zawieszenia postępowania żadne terminy w zasadzie nie biegną. Po ustaniu przyczyny zawieszenia postępowanie zostaje podjęte na nowo, zawieszenie postępowania nie oznacza jednak bezczynności organu administrującego w sprawie, a jedynie ograniczenie jego działania do kontroli sprawy:
Przesłanki zawieszenia postępowania
Obligatoryjne:
- Śmierć strony lub jednej ze stron, gdy postępowanie powinno być prowadzone z udziałem jej następców prawnych.
- Śmierć przedstawiciela ustawowego strony.
- Utrata przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych.
- Sytuacja, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ.
Muszą tutaj wystąpić 3 przesłanki:
Postępowanie jest w toku. Rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zagadnienie wstępne nie zostało już rozstrzygnięte. Wszczęcie zawieszonego postępowania przez organ następuje z urzędu lub na żądanie strony gdy ustąpiły przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania.
Fakultatywne:
- Wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte.
- Nie sprzeciwiają się temu inne strony i nie zagraża to interesowi społecznemu.
Przyczyny zawieszenia postępowania:
- Brak reprezentacji stron
- Konieczność rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego
Zagadnienie wstępne jest to zagadnienie materialno - prawne będące we właściwości innego organu niż tego który rozstrzyga co do istoty mające charakter zagadnienia otwartego (wcześniej nie rozstrzyganego od którego zależy wynik sprawy głównej).
Obowiązki organu podejmowane w sytuacji zawieszenia postępowania:
- Podjęcie czynności zmierzających do usunięcia przeszkody w prowadzeniu postępowania czyli złożenie wniosków do właściwych organów, albo wezwanie strony di wniesienia takich wniosków.
- Podjęcie niezbędnych czynności w zawieszonym postępowaniu w razie konieczności odwrócenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego czy poważnej szkody dla interesu społecznego
- Zastosowanie wyjątkowego trybu rozstrzygania kwestii wstępnej w razie gdy strona nie dąży do usunięcia przeszkody procesowej
- Wszczęcie z urzędu czynności zawieszonego postępowania po ustaniu przeszkody w jego prowadzeniu chyba że wcześniej z takim wnioskiem wystąpi strona
- Respektowanie tego że jest wstrzymany bieg terminów kodeksowych.
Umorzenie postępowania administracyjnego
Umorzenie postępowania - jest to decyzja, kończąca sprawę w organie I lub II instancji lub w trybie nadzwyczajnym. Decyzja ta nie rozstrzyga o materialno- prawnych uprawnieniach lub obowiązkach stron. Zakończenie sprawy w danej instancji nie oznacza postępowania w sprawie, bo decyzja umarzająca postępowanie może być zaskarżona w drodze odwołania.
Przyczyny umorzenia:
Bezprzedmiotowość postępowania - brak 1 z elementów materialnego stosunku prawnego w odniesieniu do jego strony podmiotowej lub przedmiotowej. Bezprzedmiotowość może powstać w trakcie postępowania (sprawa zawisła). Postępowanie będzie bezprzedmiotowe, gdy np. sprawa ma charakter cywilny lub nie istnieje w znaczeniu prawnym przedmiot rozstrzygnięcia. Przesłanką umorzenia postępowania odwoławczego nie będzie fakt wykonania przez stronę decyzji organu I instancji, od której wniesiono odwołanie. Bezprzedmiotowe też będzie postępowanie prowadzone przez organ niewłaściwy kompetencyjnie w sprawie oraz w sprawie, nie ma podstawy prawnej w przepisach szczególnych.
Obligatoryjne - ma miejsce wówczas gdy występuje bezprzedmiotowość postępowania tzn. z każdej przyczyny powodującej brak jednego z elementów materialnego stosunku prawnego w odniesieniu do jej strony podmiotowej lub przedmiotowej.
Ewentualność taka może powstać, ujawnić się lub zostać stwierdzona w toku postępowania.
Przykłady:
- Strona występuje o rozstrzygnięcie co do samego prawa
- Gdy sprawa ma charakter cywilny.
- Nie istnieje w znaczeniu prawnym przedmiot postępowania
- Gdy sprawę rozpozna organ niewłaściwy
- W sprawie nie regulowanej przepisami prawa
Fakultatywne - trzy przesłanki które muszą być spełnione łącznie:
- Z wnioskiem o umorzenie występuje strona która żądała wszczęcia postępowania
- Nie sprzeciwiają się temu inne strony
- Nie narusza to interesu społecznego.
Decyzja administracyjna
Decyzja adm. - jest formą załatwienia indywidualnej sprawy adm. przez organ adm. publ. która rozstrzyga sprawę co do istnienia w całości lub części albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji.
Decyzja - to objaw woli kompetentnego organu zakomunikowany stronie, podjęty na podstawie przepisów prawa materialnego lub/i procesowego, w trybie, formie i strukturze regulowanej prawem procesowym, rozstrzygający sprawę merytorycznie lub nie merytorycznie.
skutek materialny - rozstrzyga sprawę
skutek procesowy - kończy sprawę w danej instancji
np. decyzja o umorzeniu - skutek procesowy
- objaw (czynność prawna) woli
- kompetentnego organu administracji publicznej (właściwości: miejscowa, rzeczowa, delegacyjna, instancyjna)
- zakomunikowany stronie - warunek ich istnienia - doręczenie lub ogłoszenie
- podjęty na podstawie prawa materialnego lub procesowego
- w trybie
- w formie
- w strukturze - regulowanych prawem procesowym (co decyzja powinna zawierać)
- rozstrzygający sprawę administracyjną - merytorycznie, nie merytorycznie
3 cechy dające podstawę do uznania prawnej czynności organu administrującego za decyzją:
Decyzja jest przejawem woli organu co oznacza że organ rozstrzygając sprawę władczo narzuca swe stanowisko.
Decyzja musi wyraźnie wskazywać podstawę prawną do powszechnie obowiązujących przepisów prawa administracyjnego lub finansowego.
Decyzja rozstrzyga konkretną sprawę konkretnej osobie fizycznej lub prawnej w postępowaniu unormowanym przez przepisy proceduralne.
Decyzja jest wyposażona w atrybut ważności jej adresat może odwoływać się za pomocą środków przewidzianych prawem. Decyzja jest jednostronnym aktem stosowania prawa o wiążących konsekwencjach, obowiązującej normie prawnej dla indywidualnie określonego podmiotu konkretnej sprawy podjętej w sferze stosunków zewnętrznych.
Decyzja jest określoną czynnością procesową bo musi zaistnieć w postępowaniu administracyjnym aby wywrzeć skutki w sferze prawa materialnego powodując przekształcenie tego co było interesem prawnym lub obowiązkiem strony w postępowaniu w prawo nabyte z decyzji lub w obowiązek prawny.
Rygor natychmiastowej wykonalności wynika z przepisów odrębnych bądź organ może stwierdzić niezbędność nadania decyzji ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny.
Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu w tym przypadku organ wydaje postanowienie na które służy zażalenie.
Postanowienie
Postępowanie - dotyczy poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania lecz nie rozstrzyga o istocie sprawy chyba że przepisy stanowią inaczej. Postanowienie jest władczym aktem indywidualnym jednostronnym zewnętrznym wydanym w odpowiedniej formie procesowej przez organy jednoosobowe lub kolegialne na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących dot. konkretnego przedmiotu i podmiotu. Postępowanie wydawane jest na podstaw.
Rodzaje postanowień:
Ściśle procesowe - od razu wykonalne
Procesowe - wpływające na dalszy bieg postępowania
Wywierające skutek materialno - prawny
Wydawane po za ramami postępowania administracyjnego - zaświadczenia
Postanowienia można dzielić na kategorie:
- postanowienia ściśle procesowe - np. postanowienie o dowodach, o ukaraniu grzywną, o wyłączeniu pracownika;
- postanowienia procesowe takie które wpływają na dalszy bieg postępowania np. o przywróceniu uchybionego terminu, o zawieszeniu postępowania
- postanowienia wywołujące skutki materialno - prawne np. o współdziałaniu lub zatwierdzeniu ugody - mają one charakter merytoryczny mające skutki decyzji
- inne postanowienia - tzn. postępowanie w wydawaniu zaświadczeń np. interesant domaga się zaświadczenia organ wydaje post o odmowie i na to służy zażalenie
Różnice miedzy decyzją a postanowieniem;
Przedmiot (zakres) rozstrzygnięcia - decyzja rozstrzyga co do sprawy o prawach i obowiązkach stron a postanowienie dotyczy kwestii procesowych
Podstawa prawna wydania - decyzje wydawane są na postawie przepisów prawa materialnego a postanowienie wydawane są na postawie przepisów prawa procesowego
Krąg adresatów - decyzja kierowana jest tylko do stron a postanowienie kierowane może być podmiotom uczestniczącym w postępowaniu np. postanowienie o ukaraniu świadka grzywną - te postanowienia kierowane SA do osób trzecich
Środki zaskarżenia - od decyzji ostatecznej służy odwołanie w terminie 14 dni d ty doręczenia decyzji w przypadku postanowienia służy wniesienie zażalenie i terminie 7 dni (jeżeli tak stanowi kodeks lub ustawa)
Odwołanie
Odwołanie - należy do podstawowego środka zaskarżenia w postępowaniu adm. zarówno ze względu na krąg decyzji adm. podlegających zaskarżeniu jak i na szerokie podstawy zaskarżenia. Umożliwia kwestionowanie zarówno legalności jak i zasadności decyzji. Postępowanie odwoławcze jest oparte na zasadzie skargowości. Odwołanie jest środkiem zaskarżenia względnie dewolutywnym który co do zasady powoduje przesunięcie środka zaskarżenia do wyższej instancji. Prawo do odwołania jest stosowaniem zasady dwuinstancyjności.
Wyłączenie prawa do odwołania:
Prawo do odwołania nie może być odebrane, ale w niektórych sytuacjach zamiast odwołania jednostka otrzymuje coś innego. Przykładem wyłączenia odwołania może być np. ZUS - od decyzji ZUS nie można się odwołać bo ZUS nie mam organu II instancji ale w zamian za to strona otrzymuje możliwość wniesienia sprawy z powództwem do sądu powszechnego.
Przedmiot prawa do odwołania to decyzja, strona może się odwołać od każdej decyzji nie ostatecznej.
Prawo do odwołania w stosunku do innych czynności postępowania:
Prawo do odwołania - kompetencja, uprawnienie przysługujące stronie od ostatecznej decyzji.
Cecha niekonkurencyjności prawo do odwołania a trybem nadzwyczajnym nie ma konkurencji - nie są one zastępowalne - odwołanie służy od decyzji ostatecznej a tryb nadzwyczajny gdy decyzja jest ostateczne
Prawo odwołania a prawo wniesienia skargi do WSA - gdy jest ostateczna i jest wydana przez organ II instancji - wniesie skargi ma wymóg tego, że decyzja ostateczna wyczerpała środki odwoławcze. Uprzednie wykorzystanie prawa odwołania jest jedynym warunkiem dopuszczalności skargi na decyzje do WSA.
Podmiotowy zakres prawa do odwołania - legitymacja - uprawnienie do wniesienia odwołania:
- strona każdy kto uważa się za stronę (bo np. złożył wniosek i jego sprawa dotyczy) i kto uważa się za stronę zakończonego postępowania może wnieść odwołanie
- podmioty na prawach strony - RPO, Prokurator, organizacja społeczna - realizują one swoje prawa do odwołania
Procedura (przebieg) postępowania odwoławczego: przebiega ono w dwóch stadiach:
- przed organem I instancji - organ I instancji nie jest organem odwoławczym
- przed organem II instancji
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.
Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia, wystarczy aby wynikało z niego, że strona jest niezadowolona z wydanej decyzji.
Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu który wydał decyzje w pierwszej instancji w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji stronie. Ma to na celu umożliwienie organowi pierwszej instancji dokonania tzw. samokontroli. Jeśli bowiem odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ pierwszej instancji uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni swą decyzję. Od nowej decyzji znów służy odwołanie. Jeśli organ pierwszej instancji nie skorzysta z uprawnienia do samokontroli - w terminie siedmiu dni przekazuje odwołanie wraz z aktami sprawy do organu drugiej instancji.
Organ drugiej instancji bada dopuszczalność odwołania następnie przeprowadza ponownie postępowanie rozpoznawcze i stosownie do jego wyników wydaje decyzje.
Rodzaje decyzji odwoławczych (art. 138 k.p.a.):
decyzja, w której organ utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję;
decyzja, w której organ uchyla zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy;
decyzja, w której organ uchyla decyzje pierwszej instancji i umarza postępowanie w pierwszej instancji;
decyzja, w której organ umarza postępowanie odwoławcze;
- decyzja, w której organ uchyla zaskarżoną decyzję w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.
Sposoby (formy) zakończenia postępowania odwoławczego:
- wydanie decyzji przez organ II instancji;
- wydanie przez organ II instancji postanowienia o niedopuszczalności wniesienia odwołania czy wydanie postanowienia o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania;
- uwzględnienie odwołania przez organ I instancji (w trybie samokontroli);
Zakaz reformationis in peius - zakaz zmiany na gorsze: organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony, chyba, że decyzja narusza rażąco prawo lub interes społeczny.
Zażalenie
Zażalenie - zwykły środek zaskarżenia od postanowień. Zażalenie przysługuje tylko wtedy jeżeli konkretny przepis tak stanowi zatem w tym wypadku zażalenie jest środkiem prawnym samoistnym. Do zażaleń mają zastosowanie przepisy dotyczące odwołania, z pewnymi różnicami:
- termin wniesienia odwołania termin 7 dni
- dopuszczalność: odwołanie służy od każdej decyzji niedostatecznej, natomiast zażalenie jest dopuszczalne na postanowienia wydane w toku postępowania, gdy kodeks tak stanowi (lub ustawa szczególna)
- zażalenie jest środkiem względnie suspensywnym - wniesienia zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia (przy decyzji wstrzymuje) - może organ wstrzymać wykonania gdy uzna to za uzasadnione;
- gdy organ uzna zażalenie to wydaje się postanowienie (organ wydaje w tym zakresie postanowienie nie decyzję)
Zażalenie podobnie jak odwołanie należy do grupy środków zaskarżenia o charakterze względnie dewolutywnym czyli powodującym przesunięcie uprawnienia do rozpatrzenia środka zaskarżenia do organu wyższego stopnia jeżeli organ I instancji nie uwzględni go w trybie samokontroli. Nadto zażalenie jest środkiem względnie superlatycznym gdyż nie wstrzymuje ono wykonania zaskarżonego postanowienia organ może jednak wstrzymać wykonanie jeżeli uzna to za uzasadnione.
Weryfikacja decyzji i postanowień w trybach nadzwyczajnych.
Składowymi elementami systemu weryfikacji decyzji i postanowień są:
środki zaskarżenia - są to instytucje procesowe, za pomocą których uprawnione podmioty mogą żądać weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych w celu ich kasacji (uchylenia) lub reformacji (zamiany) - działanie na wniosek stron w celu - uchylenia czy zmiany.
Klasyfikacja środków zaskarżenia:
- kryterium mocy prawnej - odpowiada na pytanie, czy użycie danego środka zaskarżenia ma moc prawną do wstrzymania zaskarżonego rozstrzygnięcia
Wyróżnia się:
-środki zaskarżenia względnie suspensywne - takie, których użycie nie prowadzi automatycznie do wstrzymania zaskarżonego rozstrzygnięcia aczkolwiek właściwy organ może je wstrzymać gdy uzna to za uzasadnione
-bezwzględnie suspensywne - takie, których użycie prowadzi automatycznie do wstrzymania wykonania zaskarżonego rozstrzygnięcia
- kryterium przesunięcia kompetencji do rozstrzygania o danym środku zaskarżenia na organ wyższej instancji:
-środki zaskarżenia bezwzględnie dewolutywne - środki których użycie przenosi te kompetencje (do rozpatrywania, rozpoznawania) na wyższą instancję np. odwołanie, zażalenie
-środki zaskarżenia względnie dewolutywne - odwołanie, zażalenie - kompetencja przechodzi na II instancję dopiero gdy I instancja nie uwzględni zaskarżenia w trybie samokontroli
-środki zaskarżenia nie dewolutywne - środki których użycie nie przesuwa kompetencji na organ II instancji np. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
- kryterium rodzaju zaskarżonego rozstrzygnięcia:
-środki zaskarżenia zwyczajne, które służą od rozstrzygnięć nie ostatecznych - odwołania, zażalenia, wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy
-środki zaskarżenia nadzwyczajne, które służą od rozstrzygnięć ostatecznych - wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności
środki nadzoru - instytucje procesowe za pomocą, których organy uprawnione do stosowania nadzoru (organu wyższej instancji) z urzędu podejmują działania zmierzające do uchylenia lub zmiany rozstrzygnięcia. Cel - weryfikacja (uchylenie, zmiana)
odwołalność - jest to prawna możliwość uchylenia lub zmiany rozstrzygnięcia z urzędu przez organ który wydał dane rozstrzygnięcie (zasada oficjalności - działanie z urzędu) jest to decyzja organu tego który wydał tą decyzję - odwołalność to nie jest odwołanie! Odwołalność działanie z urzędu organu który wydał rozstrzygnięcie .
Charakter prawny środków zaskarżenia:
Odwołanie:
w kryterium mocy prawnej - środek bezwzględnie suspensywny (wstrzymuje)
w kryterium kompetencji - środek względnie dewolutywny - pośredni tryb odwołania
w kryterium środków zaskarżenia - jest to zwykły środek zaskarżenia -
Zażalenie
w kryterium mocy prawnej - względnie suspensywny - wniesienia zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia
w kryterium kompetencji - środek względnie dewolutywny - pośredni tryb odwołania
w kryterium środków zaskarżenia - jest zwykły środek zaskrzenia
Wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy
jeżeli od decyzji
w kryterium środków - zwykły środek zaskarżenia
w kryterium kompetencji - nie dewolutywny - nie przenosi kompetencji na drugą instancję
w kryterium mocy prawnej - bezwzględnie suspensywny
jeżeli przysługuje od postanowienia:
w kryterium środków - zwykły środek zaskarżenia
w kryterium kompetencji - nie dewolutywny
w kryterium mocy prawnej - względnie suspensywnym
Wznowienie postępowania administracyjnego
Wznowienie postępowania administracyjnego: stwarza prawną możliwość weryfikacji ostatecznych rozstrzygnięć administracji publicznej w przypadku gdy postępowanie poprzedzające ich wydanie było dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową, wymienioną w art. 145 i 145a kpa . Instytucja wznowienia postępowania umożliwia nie tylko kasacje ale również jej zmianę. Kasacja powoduje, że sprawa może być prowadzona jeszcze raz, w zamian za uchyloną decyzję.,
Przesłanki (warunki) wznowienia postępowania:
- istnienie decyzji ostatecznej
- decyzja ostateczna musi kończyć sprawę administracyjną (merytoryczne rozstrzygnięcie) np. decyzja o umorzeniu nie kończy merytorycznie sprawy, nie można wtedy wznowić postępowania;
- zaistnienie jednej z podstaw wznowienia postępowania
Podstawy wznowienia postępowania - wady kwalifikowane (ciężkie):
- ustalono fałszywe dowody, okoliczności, fakty w toku postępowania (np. podrobiony akt stanu cywilnego)
- decyzję wydano w wyniku przestępstwa
- decyzja została wydana przez pracownika lub organ który podlegał wyłączeniu
- strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu
- wyjadą na jaw nowe okoliczności lub dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi w dniu wydania decyzji
- decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu - (tryb współdziałania organów)
- organ wydał decyzje i okazuje się, że wtedy kiedy organ wydawał decyzje nie toczyło się postępowanie w zakresie zagadnienia wstępnego (uwłaszczenie - wywłaszczenie)
- decyzja została wydana w oparciu o orzeczenie sądu lub innego organu, które zostały następnie uchylone lub zmieniono
- jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy na podstawie kotnych została wydane decyzja nie są konstytucyjne - w ciągu miesiąca od dnia wejścia w życie
Art. 145a - podstawa do wznowienia postępowania - wtedy gdy TK orzekł o niezgodności podstawy prawnej do wydania decyzji, wznowienie postępowania składa się w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK.
Art. 146 - przesłanki negatywne wznowienia postępowania - są to warunki które nie powinny mieć miejsca aby można było wykorzystać instytucji wznowienia postępowania: przepisy te zakazuje uchylenia czy zmiany (w określonym czasie) ale nie dotyczy kwestii samego wznowienia postępowania
- ocena czy przepis jest zgodny lub nie z przepisami prawa
- ocena czy wada miała wpływ na treść rozstrzygnięcia (np. ciocia wydającą decyzję o przyznaniu nr NIP, jak się wznowi postępowania to ja i tak dostanę taką samą decyzję)
Po upływie ww. terminów organ może stwierdzić naruszenie prawa (strona może dochodzić odszkodowania)
Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania:
- na wniosek strony (tylko w przypadkach gdy podstawą jest brak udziału strony lub orzeczenie TK) - termin. 1 miesiąc w terminie od miesiąca od dnia kiedy dowiedziała się o podstawie do wznowienia (strona musi uprawdopodobnić ten fakt). Wniosek taki składa się do organu, który wydał decyzję w I instancji. Złożenia wniosku o wznowienie postępowania nie wszczyna postępowania, uruchamia jedynie czynności sprawdzające dopuszczalności wznowienia (czy pochodzi od strony, badanie zachowaniu terminu, wymogi pisma - wskazanie podstawy do wznowienia). Organ wezwie stronę do uzupełnienia braków formalnych a jak strona nie uzupełni braków to wydaje się decyzję o odmowie wznowienia postępowania Jeżeli będzie prawidłowe rozpoznanie czynności prawidłowej organ wydaję postanowienie o wszczęciu postępowania. Odmowa wszczęcia postępowania o wznowienie jest wydaniem decyzji. Po wszczęciu postępowania bada się istnienie przesłanki do wznowienia, nie przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postanowienia o wznowienia postępowania. Organ wydaje decyzję o odmowie wznawia postępowanie i utrzymuje w mocy decyzję w przypadku braku podstawy do wznowienia lub gdy widział podstawę uchyla decyzję i orzeka w sprawie. Postanowienie na które służy zażalenie można wykorzystać podstawę do wznowienia postępowania. W przypadku wznowienia postępowania może wstrzymać wykonanie edycji jeżeli uzna że okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji
- z urzędu - podobnie jak do strony, ogranicza się ono do wewnętrznej kontroli działania.
Charakter prawny wznowienia postępowania
Nadzwyczajny środek zaskarżenia, jest to środek względnie suspensywny, zasadniczo nie dewolutywny chociaż są wyjątki na dewolucję kompetencji, środek nadzoru gdy wszczyna to z urzędu organ wyższej instancji, elementy odwołalności wchodzą w grę gdy z urzędu się wznawia.
Stwierdzenie nieważności decyzji i postanowień w postępowaniu administracyjnym
Stwierdzenie nieważności decyzji przewidziane jest w art. 156 k.p.a., służy ono usunięciu z obrotu prawnego wadliwych decyzji i postanowień. Kodeks nie zawiera zamkniętego katalogu przyczyn stwierdzenia nieważności decyzji, poprzez zawarcie w pkt 7 art. 156 § 1 k.p.a. odesłania do przepisów szczególnych, które mogą wskazywać także inne wady decyzji uzasadniającej jej nieważność.
Przesłankami (pozytywnymi) zastosowania tej instytucji są:
1. decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości;
2. decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa; bez kompetencji
3. decyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;
4. decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;
5. decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
6. decyzja w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;
7. decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
- kompetencje ma organ wyższej decyzji
- treść rozstrzygnięcia - kasacja - uchylenie - brak możliwości merytorycznego orzekania
- przedmiot zaskarżenia - tryb stwierdzenia nieważności służy na decyzję (niekoniecznie ostateczną) postanowienie - z urzędu można stwierdzić nieważność decyzji ostatecznej
- przesłanki negatywne - dotyczy tylko czterech podstaw i dotycząca nieodwracalnych skutków prawnych (wydanie z naruszeniem prawa i prawo do odszkodowania); nie stwierdza się nieważności decyzji
- inicjatywna - na wniosek strony jak i z urzędu - nie ma zawitego terminu
Procedura stwierdzenia nieważności:
- odmowa następuje w drodze decyzji,
- wszczęcie następuje zawiadomieniem
- jeśli się stwierdza nieważność lub odmawia stwierdzenia nieważności - wydawana decyzja (w przypadku organu wydaje się decyzję nie stwierdzającą nieważności)
- istnieje względna suspensywność - organ adm. publ. właściwy wstrzyma wykonanie decyzji jeżeli stwierdzi prawdopodobieństwo uchylenia decyzji
Przesłanki (negatywne), powodujące niedopuszczalność stwierdzenia nieważności:
1. upływ 10 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji obarczonych wadą
2. wywołanie przez decyzję ostateczną nieodwracalnych skutków prawnych.
Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej:
- dotyczy to decyzji ostatecznej - prawidłowej (nie wadliwej)
różnica między tymi trybami dotyczy treści decyzji - z której strona nie nabyła prawa, z której strona nabyła prawa, może być wydana za zgodą strony na piśmie (element ochrony praw nabytych)
Ten tryb dotyczy tylko decyzji nie dotyczy postanowienia. Wydawana jest decyzja podlegająca odwołaniu.
Zmiana lub uchylenie decyzji w stanie wyższej konieczności w administracji
- stan wyższej konieczności wyłączał: udział stron, w przypadku zagrożenia życia, rygor natychmiastowej wykonalności, odstąpienie od uzasadnienia
- kierowany jest do Ministra - minister w każdym czasie może zmienić lub uchylić każdą decyzję jeżeli w inny sposób nie można zapobiec zagrożeniu życiu lub zdrowiu ludzkiego, ważnego interesu państwa, gospodarczych
- postępowanie wydanie decyzji
- stronie, która poniosła wskutek tego szkodę, służy odszkodowanie w zakresie
- kierowany jest do Wojewody w przypadku wydania decyzji przez samorząd terytorialny
- stronie przysługuje odwołanie, prawo do wniesienia skargi do WSA
Wygaszenie mocy prawnej decyzji:
- tryb ten jest procesowym skutkiem kontroli tego czy strona wykonuje decyzję - organ kontroluje czy strona wykonuje decyzję - kontrola ta może mieć rożne skutki: jeżeli strona nie wykonuje to organ wszczyna egzekucję administracyjną, w przypadku wygaszenia organ monitoruje wykonanie tej decyzji, bo może ona wygasnąć
- uprawnienie organu tylko I instancji
- przesłanki wygaszenia: decyzja stała się bezprzedmiotowa (przepis prawa, interes społeczny) , w przypadku spełnienie warunku (w decyzji może być zawarte polecenie, różniące się od warunku - organ uchyla decyzję jeżeli została ona z zastrzeżeniem wykonania czynności a strona nie wypełniła tego warunku)
- w przypadku wygaśnięcia i uchylenia stosowana jest forma decyzji od której przysługuje odwołanie.
Koszty postępowania administracyjnego
Opłaty i koszty postępowania administracyjnego.
Organ musi dokonać czynności gdy strona nie uiściła opłaty za wniosek. Organ zawiadamia wójta, burmistrza prezydenta o braku opłaty skarbowej a ten może wszcząć postępowanie egzekucyjne
Zwrot podania bez jego rozpoznania w przypadku braku opłaty. Oplata skarbowa jest za wydanie decyzji nie za wszczęcie postępowania
Koszty postępowania
koszt postępowania - wyrażano w pieniądzu wartość postępowania - cena za czynności administracyjne składające się na przebieg postępowania m.in.,
- koszty pracy prawnika,
- koszty pocztowe
- wynajmu pomieszczeń
- koszty biegłych, przesłuchania świadków
Kogo obciążają koszty postępowania:
- strona - te koszty które wynikły z winy tej strony, te koszty które zostały poniesione na interes strony a nie wynikają z ustawowego obowiązku
- organ - koszty administrowania,
Koszty które wynikły z winy stron - organ musi stronie winę udowodnić np. przewlekłość strony, koszty przesłuchania świadka gdy strona się nie stawia, strona wszczyna postępowanie - a w czasie strona wycofuje swoje żądanie. Stronę obciążają koszty poniesione na interes strony a nie wynikające z ustaw.
Forma - art. 264 - reguluje, że z wydaniem decyzji merytorycznej organ w drodze postanowienia ustala koszty postępowania oraz termin i sposób jej uiszczenia - nie wydaje tego w decyzji!
Każdy obciążony takimi kosztami może wnieść o umorzenie kosztów bądź o rozłożenie na raty
1