WYKŁADY 2010/2011

Opracowała: agnieszka2912

Kryminalistyka to nauka o indywidualizacji (odpowiada na pytanie kto?czyje?).

Z kolei identyfikacja odpowiada na pytanie co to? (zostawiło ten ślad) - autor definicji rozróżnia indywidualizacje i identyfikacje, w literaturze te pojęcia są synonimami.

Generalnie chodzi o zidentyfikowanie autora.

Identyfikacja= identyfikacja grupowa

Indywidualizacja = identyfikacja indywidualna

Kategorie kryminalistyki:

1. Indywidualizacja (identyfikacja)

1. Identyfikacja -> „to jest ślad siekiery”

2. Indywidualizacja -> „to jest ślad siekiery kowalskiego”

2. Ślad - jest to skutek zdarzenia mogący być podstawą indywidualizacji

1. Ślady niepamięciowe

2. Ślady pamięciowe

Prawo transferu śladów- Edmund Locard- 1920 r.

Dochodzenie przestępstw wg metod naukowych - 1937 r.

• Nikt nie jest w stanie tak postępować aby nie pozostawić żadnych śladów

• Przestępca albo zostawia ślady na miejscu zdarzenia albo zabiera je ze sobą na swoim ciele lub ubraniu

Kryminalistyka działa w układzie : (jądro kryminalistyki)

Ślad z miejsca zdarzenia (ślad dowodowy) ślad u sprawcy (ślad porównawczy)

Aprioryczne ustalenie min. Liczby cech wspólnych w dwóch śladach koniecznych do ich identyfikacji jest nienaukowe- nie ma takiej liczby.

Fałszowanie śladu - Art. 235 k.k.

• Przeniesienie - np. podrzucenie na miejsce przestępstwa kawałka szyby z odciskiem innej osoby

• Wyprodukowanie

• DNA - przeniesienie nasienia, włosów

• Odciski palców, pieczętowanie, przenoszenie, fotomontaż

Wiek śladu

• Ciężko ustalić wiek śladu

• Ślady daktyloskopijne

• Znamiona starzenia się śladów

• Utrata lepkości, matowienie

• „chudnięcie linii papilarnych” - parowanie wody

• Zerwanie ciągłości linii papilarnych

• Pismo ręczne

• Relatywny wiek tuszu długopisowego

• Parowanie fenyloetanolu

• Od ok. 4-6 m-c

• Kontaminacja

• Generalnie jest mnóstwo czynników i nie da się precyzyjnie ocenić wieku śladów

Wniosek: ocena (nie obliczanie!!) wieku śladu kryminalistycznego jest najczęściej relatywna, na podstawie okoliczności zewnętrznych (np. wycieranie powierzchni, rodzaj papieru, tremor, rodzaj tuszu)

Czynniki wpływające na trwałość śladu:

• Osobnicze( wiek, płać, stan zdrowia)

• Środowiskowe( temperatura, wilgotność, zapylenie)

Jak spada roczna liczba poszczególnych przestępstw?

Liczba przestępstw spada: 1.500.000 -> 1.100.000

Zabójstwo: 1325 -> 763

Zgwałcenie: 2200 -> 1500

Rozbój: 50.000 -> 26.000

Kradzież: 325.000 -> 210.000

Kradzież z włamaniem: 140.000 -> 135.000

Kradzież samochodów: 71.000 -> 17.000

Wskaźnik dynamiki pokazuje jak zmienia się przestępczość.

2008 = 100

2009 = 105

Dynamika zabójstw w 2008 r. - 93,1

Liczba zabójstw w 2009 - 729 wszczętych postępowań

Przestępstwa narkotykowe bardzo rosną.

Przestępstwa przemowo własności intelektualnej - wzrost prawie o 100%

Samobójstw jest ok. 6000 rocznie. Z czego 5000 to mężczyźni, a 1000 to kobiety.
Najwięcej przestępstw ogółem - śląskie, najmniej - podlaskie.

Współczynnik na 100 tys. mieszkańców - największy - pomorskie, najmniejszy Podkarpacie.

Ślady krwi:

• Rozkład hemoglobiny 3 dni- 3 tyg.

Ślady powystrzałowe:

- na podstawie korozji:

* pistolety 1 tydz.

Kryminalistyka a nauki sądowe:

• Forensic science

Z historii kryminalistyki:

- 1893 Hans Gross- austriacki sędzia- podręcznik sędziego śledczego jako system kryminalistyki- od tej daty liczy się początek kryminalistyki!!!

- 1892 Galton i Fingerprint

- 1804 katedra medycyny sądowej UJ

- 1929- powstanie Instytutu Ekspertyz sądowych im. Jana Sehna w Krakowie

-1883 skraplanie tlenu

- 1963 - zakład kryminalistyki UJ !!!

- 1984- katedra kryminalistyki UJ !!!

- 1985 - sir Alec Jeffreys- analiza DNA

STRUKTURA NAUK SĄDOWYCH:

- ENFSI (1993-1995- Rijswijk- Holandia) Europejska sieć laboratoriów nauk sądowych

European Network of Forensic Science

58 laboratoriów z 34 krajów

Z Polski 3.

-IAFS- 1957- bruksela- gandawa

- 19 kongres IAFS, 2011 Funchol, Madera- International Association of Forensic Science

- AAFS- 1948- American Academy of Forensic Science

- EAFS- Lozanna 1997, Krk 2000, Stambuł 2003, Halsinki 2006, Glasgow 2009

-EAPL( 1990-1992- Oxford) Europejskie stowarzyszenie psychologii i prawa

Czynności operacyjno-rozpoznawcze to system poufnych albo tajnych działań służb policyjnych ukierunkowanych na zdobywanie dowodów. Art. 14 ust. 1 u.o.Pol. + ustawy o ABW, AW, SG i inne, tajne akty wewnętrzne.

Czynności operacyjne:

• Wywiad

• Obserwacja

• Praca z osobowymi źródłami informacji (konfident, tajny współpracownik, osoba zaufana, tajny agent policji)- art. 22 u. o Policji

• Stosowanie techniki operacyjnej (podsłuch telefoniczny, podsłuch pomieszczeń, podgląd pomieszczeń)

Czynności złożone:

• Inwigilacja

• Rozpracowanie operacyjne

• Infiltracja środowiska

• „Przykrycie”

• Legalizacja

• Kontrola operacyjna

• Kombinacja operacyjna (np. Mr. Big technique- amerykańscy funkcjonariusze policji jako członkowie gangu)

Kontrola operacyjna

Poza procesem	Także w procesie
Informacja + dowody?	Dodowy + informacje
Minister spraw wewnętrznych + zgoda prokuratora generalnego	Sąd okręgowy na wniosek komendanta głównego/wojewódzkiego policji za zgodą prokuratora generalnego/okręgowego
„czas określony”	3m+3m+czas ozn.
Zakres przedmiotowo ograniczony	Zakres przedmiotowy rozszerzony

Podsłuch operacyjny- podsłuch procesowy

Art.. 19 ust. 6 u. o Policji

Art. 237 kpk( 3m+3m)

Provocatio (wywołanie, pobudzenie) - podstępne działanie mające na celu nakłonienie kogoś do określonego postępowania, zwykle zgubnego w skutkach dla tej osoby.

Prawna definicja prowokacji -

art. 18 par. 2 k.k.- prowokator a podżegacz

Podżegacz chce aby inna osoba dokonała czynu zabronionego i nakłania ją do tego.

Art. 24 k.k.- w sensie prawnym

Prowokator - odpowiada jak za podżeganie kto w celu skierowania przeciwko innej osobie postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego.

Kombinacja operacyjna - zespół zachowań organów ścigania stymulujących działania przeciwnika w pożądanym kierunku.- art. 19 a u. o Policji

Stara:

Inf.+dow.

Min. Spr. Wewn. + zgoda Prok. Gen.

Czas określony- podstęp

Nowa:

- inf.+ dow.

- KGPol/woj. + zgoda prok. Okręgowego

- 3+3+ czas oznaczony

- podstęp+ prowokacja

• Prowokacja „bierna” - wampir (policjanci przebrali się za kobiety i czekali na zgwałcenie), samochody (policja podstawia ekstra samochód łatwy w kradzieży)

• Prowokacja „czynna” - jest zakazana z art. 24 k.k. i dozwolona (art. 19a ust 1 i 2, art. 144a u.o.Pol. - kontratyp)

Encouragement a entrapment

• Encouragement - prowokacja dozwolona

• Entrapment - prowokacja zabroniona = linia obrony oskarżonego

• Wariant subiektywny - predyspozycja

• Wariant obiektywny - poziom przyzwoitości policji, (nie) podatność człowieka uczciwego

Wnioski:

• Prowokacja bierna dozwolona zawsze, a nawet konieczna

• Prowokacja czynna dozwolona na mocy wyraźnego przepisu

Oględziny- najważniejsza czynność kryminalistyczna

OGLEDZINY DNA BAZA DANYCH

ZAPACH TRALOWANIE

słomki, jedzenie

Źródła DNA

Krew, nasienie, kał, włosy, odciski palców, niedopałki papierosów, chusteczki higieniczne, kominiarki, okulary, wykałaczki, jedzenie, nici dentystyczne, t-shirty, sierść, ślady botaniczne.

Krew to tkanka płynna, a nie inny ślad biologiczny!

Oględziny dochodzeniowo śledcze- polega na obejrzeniu i zbadaniu miejsca rzeczy osoby lub zwłok. Obejrzenia i badania dokonuje się za pomocą zmysłów przy zastosowaniu odpowiednich środków naukowo technicznych.

Art. 207 208 209 kpk

Art. 74 par2 pkt1 182 par 1 192 par 4 kpk

Grupa operacyjno- procesowa to powołana przez kierownika jednostki policji doraźna struktura organizacyjna składająca się z policjantów lub pracowników służb: kryminalnej, prewencyjnej wspomagającej…. Itd..

Grupa operacyjno procesowa składa się z:

1. Zespół zabezpieczający

2. Zespół oględzinowy

• Kierownik

• Dochodzeniowy

• Koordynator techników kryminalistycznych

• Technicy

• Lekarz medyk sądowy

• Biegli

• Przewodnik psa specjalistycznego

3. Zespół prewencyjny (pościg, blokada itp.)

4. Zespół operacyjny

5. Zespół procesowy

6. Zespół analityczny

7. Zespół logistyczny

8. Zespół ds. kontaktu z dziennikarzami

Max. 8 zespołów

Cele oględzin:

• Ujawnienie śladów

• Zabezpieczenie śladów

• Kryminalistyczne (fotografia odlew folia)

• Procesowe (protokół zdjęcia taśma wideo szkice metryczka)

Czynności oględzinowe

• Ścieżka dostępu (do ciała)

• Wstępna ocena stanu miejsca zdarzenia:

• Zdjęcia wideo oznaczenia wyrazistych śladów, dobranie stałych punktów odniesienia

Definicja

Oględziny szczegółowe to zespół czynności taktycznych i technicznych przeprowadzanych w sposób planowy uwzględniających właściwości badanego miejsca przy wykorzystaniu sprzętu technicznego i środków technicznych służących …itd... a także szczegółowe badanie terenu miejsca przestępstwa drogę dojścia i odejścia sprawcy…

DOKUMENTOWANIE

• Art. 143 par 1 pkt3, art. 147 kpk

• Protokół

• zdjęcia ogólno orientacyjne, sytuacyjne szczegółowe

• Plany, szkice

Kontaminacja:

• Zatarcie, przeniesienie śladów, zanieczyszczenie

• Wprowadzenie nowych śladów

• Wzajemny kontakt odzieży bezpośredni lub pośredni

Zalecenia praktyczne:

• Dla policjantów służby prewencji

• Dla kierującego oględzinami

• W przypadku oględzin zwłok

Praktyka

• Efektywność oględzin- procent oględzin w trakcie których ujawniono ślady około 70%

• Ślady daktyloskopijne (osmologiczne?)

• Nocne oględziny

• Środki techniczne (lasery i inne bajery)

Porównywanie materiału dowodowego - ślad dowodowy a ślad porównawczy

Drogi do sprawcy:

• Pobieranie materiału indywidualnego

• Pobieranie masowe trałowanie

TRAŁOWANIE- dotyczy masowego pobierania materiału porównawczego(DNA, odbitki linii papilarnych) od bardzo licznej grupy osób np. mieszkańców miasta

Pobieranie materiału dowodowego:

• Osoby w procesie i poza nim:

• Osoba z art. 192 kpk

• Osoba podejrzewana- nie wie jeszcze o tym

• Osoba podejrzana- zostaje zatrzymana

• Podejrzany- postawione zarzuty

• Oskarżony

• Skazany

• Pokrzywdzony

• Świadek

• Pobieranie indywidualne

• Art. 41 ust. 1, art. 31 ust. 3 konstytucji

• Art. 8 EKPCZ (ochrona życia prywatnego)

• Art. 74 kpk (oskarżony, podejrzany, osoba podejrzana)

• Art. 74 §2 kpk

• Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się

• Oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności ciała; wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski, fotografować oraz okazać innym osobom

Precedensy:

Barnstable Mass 1847?

Blackburn 1948 odciski palców (46.000 osób) wszyscy faceci w mieście złożyli odciski palców

Whickham on Tyne- zrobili zdjęcia 4,500 zdjęć 3017 zdjęcie poznała dziewczynka

Katowice lata 70- poligraf 196

Leeds 23000 odcisków palców

Leicestershire 5500 DNA

Drezno 100000 osób zbadano DNA

Efektywność trałowania

UK 20%

USA 5,5%

Polska?

Warunki pomocy

• Zaufanie policji

• Zabójstwo na tle seksualnym

• Ofiara kobieta lub dziecko

• Ujawnione indywidualizujące ślady

• Nieduża populacja

• Dobrowolność

• Podstawy prawne oportunizm ścigania( że tylko do tej sprawy)

Registratura DNA

Dawcy profili

USA- aresztowani, skazani

Kanada- skazani

RFN- podejrzani

Polska- osoby podejrzane, osoby o nieustalonej tożsamości lub usiłujące ukryć tożsamość osoby poszukiwane art. 21 a ustawy o policji

Pobieranie próbek

Przymus bezpośredni?

Inne registratury

Daktyloskopijna (AFIS)- Automated Fingerprint Identification Systems

Zbiór Zdjęć Sygnalitycznych

Zbiór Łusek i Pocisków z Miejsc Przestępstw (ASIB)

Zbiór wzorców broni i amunicji (ASIB)

Centralna kartotek broni utraconej (ASIB)

Centralna kartoteka dokumentów anonimowych

Zbiór śladów NN Zbiór Kart Daktyl.

ASIB- Automatyczny System Identyfikacji Broni

Selekcja śladów (jakość)

Eliminacja

Sprawdzenie HIT NO HIT

Rejestracja śladu NN

Zamach w Madrycie

11 marca 2004

13 bomb

10 eksplodowało

192 osoby zginęły

2000 rannych

wykład dotyczący przesłuchania świadka:

Źródła dowodowe

• Osobowe - pokrzywdzeni, świadkowie, oskarżeni, biegli

• Rzeczowe

Nie ma tak wielkich różnic między taktyką przesłuchania podejrzanego, a taktyką przesłuchania świadka, które powodowałyby konieczność zastosowania całkowicie odmiennej taktyki.

Dlaczego?

1. Proces formowania się informacji nie zależy od późniejszej roli procesowej

2. Różnice indywidualnej, jak np. napięcie emocji mogą być takie same u świadków i podejrzanych, a nawet silniejsze w wypadku świadków-pokrzywdzonych

Pamięć nie jest procesem autonomicznym - 9 faz procesu pamięciowego:

1. Spostrzeganie

2. Kodowanie

3. Przechowywanie zakodowanego śladu

4. Rekodowanie

5. przechowywanie śladu rekodowanego

6. Wydobycie informacji z pamięci

7. Wybór informacji, zawartej w śladzie rekordowym i opowiadający wskazówkom dla procesu wydobycia

8. Pamięć świadoma

9. Decyzja o zachowaniu (może powiedzieć że nie pamięta, a może opowiedzieć)

Problemy (zagrożenia) po stronie osobowych źródeł dowodowych

• Fałszywe przyznanie się

• Podmiot przesłuchujący

• Nieprawidłowości przy przesłuchaniu - sugestia, wielokrotne przesłuchania

• Płeć wiek

• Język protokołu

Przesłuchanie to czynność dwustronna, do której niestety przesłuchujący wkłada wiele ze swojej osobowości.

Przesłuchujący powinien sobie zdawać sprawę z tego, że jakość przesłuchania jest najistotniejszym czynnikiem warunkującym wartość zeznań.

Po każdym ponownym powołaniu, pierwotny obraz wzbogaca się i obciąża będąc w coraz mniejszej zgodności ze swoim przedmiotem.

Czynniki zaburzające efekty przesłuchania:

• Wstępna autosugestyjna hipoteza prowadzącego przesłuchanie wpływa na formułowanie przez niego pytań oraz czyni jego percepcję selektywną.

• Tendencja zeznającego świadka do przystosowania się do oczekiwań przesłuchującego

• Zniekształcenia zapamiętanych obrazów, które mogą być spowodowane nieprawidłową taktyką i techniką przesłuchania

• W efekcie powstają wtórne, sugestywne obrazy pamięciowe (świadkowi wydaje się że są one prawdziwe)

Przed przesłuchaniem należy:

• Zapoznać się z całokształtem stojących do dyspozycji materiałów dotyczących zarówno przedmiotu przesłuchania, jak i osoby przesłuchiwanego

• Zapoznać się z topografią miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie stanowiące przedmiot przesłuchania

• Uzmysłowić sobie wersje ogólne oraz cząstkowe odnoszące się do przebiegu zdarzenia, jak i warianty jego prawnej oceny

• Określić ramowo zakres zagadnień, do ustalenia których będzie zmierzać przesłuchanie

• Ustalić przewodnią linię taktyki przesłuchania

• Ustalić czas i miejsce przesłuchania oraz zakres i sposób wykorzystania technicznych środków utrwalających jego przebieg oraz ułatwiających przedstawienie sytuacji (np. plan terenu, skrzyżowania dróg, makiety pojazdów itp.)

• Ustalić, w miarę możności, porozumieć się z psychologiem w sprawie przesłuchania

• Rozważyć ewentualność poddania świadka badaniom lub oględzinom lekarskim

elementy planu przesłuchania:

1. Okoliczności, które trzeba wyjaśnić

2. Istniejące dane o tych okolicznościach

3. Sposób formułowania pytań

Miejsce przesłuchania:

• Niekorzystny wpływ tradycyjnych lokali, w których się przesłuchuje - odbija się negatywnie wpływa na treść oraz formę zeznań świadków dorosłych, nie mówiąc już o dzieciach

• Atmosfera miejsc urzędowych wywołuje zahamowanie procesów intelektualnych, niepokój, onieśmielenie, nieufność, a nawet strach (ograniczenie swobody wypowiedzi)

• Nie sprzyja odtwarzaniu zapamiętywania faktów

• Wybór miejsca przesłuchania dziecka wykorzystywanego seksualnie - może powodować poczucie winy

Należy dostosować język do rozmówcy.

Zasady konwersacji:

• Ilość - przesłuchujemy tyle informacji, ile potrzeba

• Jakość - mówienie prawdy

• Trafność - należy mówić na ten sam temat

• Sposób - rozmówcy powinni wymieniać się rolami - mówiącego i słuchacza, przerywanie jest niegrzeczne

Jakich pytań należy unikać:

• Podchwytliwych - rozmówca może czuć się oszukany

• Wieloznacznych

• Sugestywnych- zakaz art. 171 kpk

• Niewygodnych - budzących złość lub agresję

• Niekończącego się ciągu pytań - długi czas, stres

Wyniki badań

• Swobodna relacja - najmniej kompletne, najmniej błędów( bardziej wierne, mniej kompletne)

• Pytania ukierunkowane - uzyskanie pełniejszych zeznań

• Przesłuchanie krzyżowe - zeznania najbardziej kompletne, ale mają najwięcej błędów( mniej wierne, bardziej kompletne)

Fazy przesłuchania

• Swobodnej relacji

• Zadawania pytań

• Dopuszczalne

• Uzupełniające

• Wyjaśniające - przypominające i precyzujące

• Kontrolne

• Źródła wiadomości objętych relacją

• Okoliczności postrzegania

• Poziomu inteligencji i rozumienia używanych pojęć, pamięci

• Prawdomówności

• Niedopuszczalne

• Sugestywne

• Niestosowne

• Brak związku ze sprawą

• Podstępny charakter pytania

• Nieistotne

• Nie mają związku ze sprawą

• Forma pytań

• Otwarta - najlepsza

• Zamknięte

Rodzaje pytań: (im niżej tym bardziej sugestywne)

• Sprawozdawcze - ogólny charakter - co było dalej? Co świadek widział?

• Żądające określenia - bardziej szczegółowe - jak? Gdzie? Który?

• Rozdzielcze - uwzględniające możliwości co do stanu przedmiotu - czy oskarżony spał czy pisał?

• Rozstrzygające - czy tego dnia padał deszcz?

• Wyczekujące - twierdzące - czy sprawca nie miał przypadkiem w ręku pistolet?

• Nierozdzielcze - czy sprawca miał w ręku siekierę czy nóż?

Szczególne zagrożenia dla przesłuchiwania:

• Pytania naprowadzające

• Procedury psychoterapeutyczne, sugerujące pewne fakty

• Agresywny sposób przesłuchania

Ekspertyza osmologiczna:

Ekspert

• Biegły art. 193 k.p.k., 278 k.p.c., 84 k.p.a. może wystąpić w roli:

• Opiniodawca 193 k.p.k.

• Konsultant 198 k.p.k.

• Specjalista art. 205 - to nie jest biegły, może występować w procesie jako świadek

Rodzaje biegłych:

• Biegły sądowy 195 k.p.k.

• Biegły z instytucji 193 k.p.k.

• Biegły ad hoc - każda osoba o której wiadomo że ma wiedzę specjalną w danej dziedzinie

Obowiązki biegłego:

• Ma obowiązek przyjęcia funkcji biegłego -powołany postanowieniem organu procesowego

• Obowiązek osobistego wykonania ekspertyzy - nie może tego nikomu zlecić

• Obowiązek współdziałania z organem procesowym

• Obowiązek stawiennictwa na wezwanie

• Obowiązek pozostawania w dyspozycji organu

• Składa przyrzeczenie

• Udzielanie odpowiedzi na pytania

• Sporządzenie prawdziwej opinii

• Obowiązek zachowania tajemnicy

Prawa biegłego:

• Prawa procesowe

• Prawo do przeprowadzenia badań

• Prawo wglądu w akta

• Udział w czynnościach procesowych

• Zadawanie pytań

• Prawa materialne

• Zwrot kosztów

• Wynagrodzenie

Ekspertyza - zespół czynności badawczych, wykonywanych przez biegłego, na zlecenie organu procesowego, zakończonych opinią, która ma charakter dowodu w procesie.

Ekspertyza:

• Kontekst - opinia

• Zleceniodawca - co?

• System (kodeks postępowania karnego, procesowego) - jak?

• Nauka (kryminalistyki) - co mogę?

• Biegły - co powinienem?

• Problemy związane z ekspertyzą:

• Postanowienie o zasięgnięciu opinii

• Opinie niepełne, niejasne, sprzeczne

• Opinia kompleksowa - wspólna opinia wydana przez biegłych z różnych dziedzin

• Superopinia

• Metaopinia- opinia o opinii, ocena opinii

• Wnioski opinii

• Kategoryczne

• prawdopodobne

Literatura

• Wójcikiewicz - ekspertyza osmologiczna

• Wójcikiewicz - temida nad mikroskopem

Istota ekspertyzy osmologicznej (zapach):

• Zapach: teoria „tratwowa” MHC HLA - trwałość

• Człowiek: GC MS

• Niepowtarzalność zapachu

• Niezmienność zapachu

• Pies

• Węch

Status naukowy metody

• Nieliczne naukowe badania nad niepowtarzalnością i niezmiennością zapachu ludzkiego (różnice wewnątrz i międzyosobnicze)

• Stosunkowo nieliczne naukowe badania nad identyfikacją zapachu

Standardy pracowni osmologicznej

Do zabezpieczania śladów osmologicznych należy używać

• Rękawiczek jednorazowych

• Fabrycznie nowych słoików, pochłaniaczy (Czas powyżej 30 min)

• Szczypce min 30 cm

• Folia aluminiowa

Przy pobieraniu z małych przedmiotów można je wrzucić do słoika na 30 min a potem wyjąć.

Materiał porównawczy pobiera się tak samo jak normalny. Osoba ugniata pochłaniacze dłońmi przez 15 minut.

Materiału porównawczego nie może pobierać technik kryminalistyki oraz policjant uczestniczący z zabezpieczaniu materiału dowodowego!

Pobieramy też ślady kontrolne - od osób niezwiązanych ze sprawą.

Pies wybiera z pośród kilku materiałów. Przeprowadza się kilka prób - zmienia się kolejność materiałów w pojemnikach - pies musi minimum 3 razy wskazać taki sam wynik przy ciągle zmienianej kolejności.

Stara metodyka

• Metodyka badań osmologicznych

• Zabezpieczenie materiału dowodowego

• Pobranie materiału porównawczego

• Pozyskanie materiału porównawczego

• Użytkowanie materiału porównawczego

• Badania właściwe

• Zabezpieczenia przed kontaminacją

• Niezależność prób

• Algorytm prób kontrolnych - minimum 3 próby kontrolne (2 pozytywne, 1 negatywna)

• Weryfikacja wyników

• Zabezpieczenie przed efektem eksperymentatora

Błędy:

• Braki w dokumentacji

• Kontaminacja zgromadzonych śladów

• Brak obiektywizmu

Nowa metodyka

• Metodyka + 2 instrukcje

• Należy dążyć, dopuszcza się do powtórnego użycia

Słynne standardy SN:

• Właściwe dobranie grupy dowodów

• Jednoczesne pobranie zapachów

• Efekt Rosenthala („Mądrego Hansa”)

• Dwie próby puste (bez śladu porównawczego i dowodowego)

• Dwie próby właściwe

• Dwa niezależne psy z atestem

Rola biegłego osmologa

• Przygotowanie badania

• Przeprowadzanie badań (+specjalista)

• Interpretacja wyników (Statystyka!)

• Próby podwójnie „ślepe”

• Metabiegły

Ekspertyza kariograficzna

Metody badań wariograficznych

• Test pytań krytycznych i obojętnych (RIT)

• Test pytań kontrolnych (STS)

• Test wiedzy ukrytej (GKT)

Test pytań krytycznych

• Czy dalej jest środa?

• Czy to ty zabiłeś kowalskiego?

Test pytań kontrolnych

• Czy kiedykolwiek coś komuś ukradłeś?

Etapy testu

• Zapoznawczy

• Stymulacyjny

• Właściwy

• Interpretacji

• Metoda holistyczna

• Metoda numeryczna

• Rozmowy z badanym

Okazanie -metoda indywidualizacji na podstawie śladów pamięciowych. Nie jest to forma przesłuchania.

Okazanie symultaniczne - wyświetla się wiele osób naraz

Okazanie sekwencyjne - przeważa nad symultanicznym jeżeli sprawcy nie ma na zdjęciach, tutaj świadek nie wie ile osób zobaczy

Stereotyp ujęcia centralnego

Ważne - bardzo mało okazań jest rejestrowanych kamerą - bardzo znikomy procent. Potem sędzia nie wie jak odbywało się okazanie. Powinno to ulec zmianie.

Prawidłowe okazanie - Anglicy pokazują wideoklipy, mają bank wideoklipów na całą Anglię, system dobiera odpowiednie osoby,

Prawie co drugi prokurator i sędzia są w stanie skazać kogoś gdy jedynym dowodem jest okazanie.

Im niższy stres tym lepsze wskazania przy okazaniu. Zarówno prawdziwe pozytywne jak i fałszywe pozytywne.

Reguły Wellsa

• Okazanie powinno być ślepe - osoba organizująca nie powinna wiedzieć który to jest podejrzany.

• Należy pouczyć świadka że sprawcy może nie być w paradzie, a policjant jest „ślepy”

• Podobieństwo podejrzanego (ale do kogo?)

• Zeznania co do stopnia pewności

• Okazanie sekwencyjne

• Fotografowanie/filmowanie okazania

W Anglii - pokazują wideoklipy.

W większości osoby przybrane pochodzą z aresztu.

Rozpoznanie głosu i mowy:

• Długość sygnału mowy

• Upływ czasu

• Zmiana głosu mówcy

• Zmiana tonu mówcy

• Przekaz telefoniczny

Biegły musi przygotować okazanie głosu.

Konieczna jest nowelizacja paragrafu 16.

Taktyka przesłuchania podejrzanego

Confessio est regina probationu!

Optimus testis - confitens reus - najlepszy świadek to przyznający się podejrzany

Najczęściej stosowane metody: pochlebstwa, apelowanie do sumienia, minimalizowanie czynu, dotykanie przyjazne, fizykalne objawy winy

9 kroków - Inbau

1. Zdecydowana konfrontacja

2. Rozwinięcie tematy

3. Radzenie sobie z zaprzeczeniami

4. Odrzucanie zastrzeżeń

5. Trzymywanie uwagi podejrzanego

6. Pokierowanie nastrojem podejrzanego

7. Sposobność do przyznania się

8. Ustne przyznanie się

9. Pisemne przyznanie się

O ofiarach przesłuchań policji:

Pobicia, zgwałcenia, itd.

3 poglądy wobec tortur:

• Tortury mogą być niekiedy moralnie usprawiedliwione i powinny być zalegalizowane

• Tortury nigdy nie mogą być moralnie usprawiedliwione i zalegalizowane

• Tortury wyjątkowo mogą być usprawiedliwione moralnie, ale nie powinny być nigdy zalegalizowane

Ekspertyza hipnologiczna

Franz Anton Mesmer - urodził się w 1734

Matthias Mende - Definiować hipnozę to jak łapać rybę gołymi rękami

Istota hipnozy

• Teorie transowe (fMRI) - hipnoza to odmienny stan świadomości

• Teorie nietransowe

Hipnoza a prawo karne i cywilne:

• Hipnoza estradowa - np. na targach magii

• Hipnoza kryminalna

• Sprawcy

• Oskarżonego

• Ofiara

• Pokrzywdzony

• Świadek

Hipremnezja hipnotyczna - jedni w to wierzą, inni nie, w każdym razie hipnoza sprzyja przypominaniu sobie faktów.

Hipnoza ma niską wartość diagnostyczną.

Wyrok SN - jest dopuszczalne przesłuchanie pokrzywdzonego po odblokowaniu jego pamięci drogą leczenia hipnozą.

Wartość dowodowa ekspertyzy hipnologicznej - art. 171 § 5 pkt. 2 k.p.k. - hipnoza jest zakazana

Art. 192 § 4 k.p.k. - można świadka za jego zgodą poddać badaniu psychologicznemu

Wnioski

• Tylko ekspertyza hipnologiczna (psychologiczna)

• Uwaga na kontaminacje - zeznania mogą być zanieczyszczone

• Granice kompetencji biegłego - nie może od gwarantować prawdziwości zeznań

• Nigdy jako wykrywacz kłamstwa - hipnoza tak nie działa

• Wnikliwa ocena wartości dowodowej ekspertyzy hipnologicznej - trzeba potwierdzać, np. przeszukać wskazaną przez zahipnotyzowaną osobę, inną osobę i znaleźć u niej broń

Ekspertyza radiestezyjna

Radiestezja (różdżkarstwo) - wykrywanie wody i minerałów za pomocą różdżki

Wartość diagnostyczna - SN - wiadomości specjalne nie muszą mieć charakteru naukowego. Istnienie radiestezji i cechu radiestetów uzasadnia wniosek o dopuszczenie opinii biegłego z tego zakresu, choć wobec niej jest pożądany szczególny krytycyzm.

Przydatność dla sądu radiestezji jest zerowa!

Wnioski - wiara w zjawiska nadprzyrodzone (…) nie zna granic klasowych ani wyznaniowych, dotyka wszystkie instytucje, od najwyższych do najniższych” Sutherland.

PSI- ogólny termin określający ESP, czyli spostrzeganie pozazmysłowe

NIESŁUSZNE TYMCZASOWE ARESZTOWANIE

Uchwała SN - odpowiedzialność skarbu państwa z powodu niesłusznego tymczasowego aresztowania opiera się na zasadzie ryzyka.

Niewątpliwie niesłusznym jest takie tymczasowe aresztowanie, które było stosowane z obrazą przepisów rozdziałów 29 kpk oraz tymczasowe aresztowanie oskarżonego (podejrzanego).

Skala zjawiska - najważniejsze

• Ponad 300 badań

• 1% oskarżonych o zbrodnie

• 7500 - 150000 rocznie w USA

• 9969 rocznie (USA, tylko index crimen - te przestępstwa które rejestruje FBI, poważne)

• 1:2400 - 1:90000 z powodu fałszywego samooskarżenia (USA) - stanowi to 14 - 25 % pomyłek sądowych

• Około 8000-1000 w 2001 z powodu błędnego rozpoznania przez świadka (USA)

• Błędne rozpoznanie jest główną przyczyną pomyłek sądowych

Skala zjawiska w USA (Huff, Rattner, Sagarin, 1996)

• 229 respondentów

• Sędziowie, prokuratorzy, adwokaci, szeryfowie itd.

• Nigdy - 5,6%

• Mniej niż 1% - 71,8%

• 1-5% - 20,3%

• 6-10% - 2,3%

Skala zjawiska w Polsce (Mazur, 2011)

• 189 prokuratorów, 450 policjantów

• Prokuratorzy - policjanci

• Nigdy - 6,1% - 8,1%

• Mniej niż 1% - 60% - 70%

• Do 5% - 29,3% - 32%

• Do 10% - 5% - 6%

• Ponad 10% - …

Skala zjawiska w Polsce -

• Prof. Andrzej Rzepliński

• ok. 2000 niewinnych skazanych rocznie,

• 300-400 osób niesłusznie aresztowanych

• 500 osób dostało odszkodowania

Skala zjawiska tego rośnie niestety. Średnio osoby dostawały po 18330zł, 80% to osoby tymczasowo aresztowane.

Błędy kryminalistyczne jako źródła pomyłek sądowych:

• Jedna wersja śledcza

• Błędy w trakcie oględzin

• Kontaminacja

• Błędy w trakcie innych czynności - okazanie, eksperyment

• Błędy biegłego kryminalistyka

Źródła pomyłek sądowych

• Fałszywe samooskarżenie (14% z 350)

• Fałszywe zeznania (33% z 350)

• Opinia biegłego (50% z 20 spraw)

• Błędy policji (23% z 350)

• Niekompetencja obrońcy (3% z 350)

• Wpływ opinii publicznej (20% z 350)

Głównie osoby młode przyznają się do przestępstw których nie popełnili.

Źródła polskich pomyłek sądowych:

• Lenistwo, uprzedzenia, brak odpowiedzialności, potrzeba przypodobania się publiczności, chęć zrobienia kariery

• Niechlujność pracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości

Generalnie błędnie rozpoznanie podczas okazania jest główną przyczyną pomyłek sądowych.

Kazusy

• Szóstka z Birmingham

• Czwórka z Guilford

• Judith Ward

• Lech P. - z Łodzi - spędził 2 lata w areszcie,

• Jarosław D. i Leszek B.

• Kazimierz U. - emeryt, działkowiec, hobbysta

• Jacek B. (historyk - rozbójnik)

Rola sędziego

• Wiedza kryminalistyczna

• Ekspertyzacja procesu (vide okazanie wyglądu i głosu)

• Metaopinie (vide osmologia)

Rola prokuratora

• Kryminalistyka

• Oględziny osobiście przeprowadzone

• Przemyślane akty oskarżenia

• Przemyślane apelacje

Rola adwokata

• Wiedza kryminalistyczna

• Powinien się konsultować ze specjalistami

• Powinien podważać opinie biegłych

• Korzystanie ze standardów Dauberta(FALSYFIKACJA, PUBLIKACJA I RECENZJA, WARTOŚĆ DIAGNOSTYCZNA, STANDARYZACJA I POWSZECHNA AKCEPTACJA- kryteria oceny dowodu)!!!

Rola biegłego

• Uczciwość

• Fred Zain - 189 fałszywych opinii

• Eugeniusz K - 64 fałszywe opinie - miał aparaturę ale jej nie włączał

• Arkadiusz S. - 56 fałszywych opinii, stosował metody których nie ma

• Staranność, dokładność, wnikliwość

Krzysztof Koloch z Opola

• Sprawa dot. taksówkarza, wsiedli do taxi 2 młodzi ludzie, wywalili taksówkarza i pojechali.

• Rozbili auto, były tam ślady krwi taksówkarza i sprawców

• Koloch zapomniał słowa „nie” - napisał we wnioskach „ ślady są…. Tożsame”

• Wniosek: trzeba czytać całość , a nie tylko wnioski

Wnioski:

1. Błędy są nieuniknione

2. Badajmy źródła i przyczyny błędów

3. Ważny jest system zapewnienia jakości (procesowy - instancyjność, kryminalistyczny - w laboratoriach)

4. Czytajmy książki rabina Kushnera

WAŻNIEJSZE ARTYKUŁY Z KPK:

art. 71 § 1- podejrzany

art. 71 § 2 - oskarżony

art. 74 - prawa i obowiązki oskarżonego

art. 143 §1- czynności wymagające spisania protokołu!!!

Art. 177 § 1 - obowiązek stawiennictwa świadka i składania zeznań

Art. 178- zakaz przesłuchiwania obrońcy i duchownego

Art. 182 §1 - prawo odmowy zeznań dla osoby najbliższej

Art. 182 § 2 - prawo odmowy zeznań mino ustania małżeństwa lub przysposobienia

Art. 182 §3 - prawo odmowy zeznań świadkowi oskarżonemu o współudział

Art. 183 §1- prawo do uchylenia się od odpowiedzi

Art. 184 - świadek incognito

Art. 185 - zwolnienie od złożenia zeznania na wniosek osoby pozostającej w szczególnie bliskim stosunku z oskarżonym

Atr. 185a - przesłuchanie pokrzywdzonego małoletniego

Art. 185b- przesłuchanie świadka, który nie ukończył 15 lat

Art. 190 - pouczenie o odpowiedzialności- faza wstępna przesłuchania

Art. 192- oględziny i badanie pokrzywdzonego świadka

Art. 192a- pobranie materiału w celach eliminacyjnych

Atr. 193 - podstawa zasięgnięcia opinii biegłego

Art. 195- biegły ad hoc

Art. 196 wyłączenie biegłego

Art. 199a- wariograf

Art. 205- specjalista

Art. 207-209 oględziny

Art. 210- ekshumacja

Art.. 211- eksperyment

Art. 219- 236 - przeszukanie

Art. 237 - podsłuch

Art. 243- ujęcie na gorącym uczynku

Art. 244- zatrzymanie przez policję

Art. 278 - poszukiwanie

Art. 279 - list gończy

Art.. 285 §1- kara porządkowa dla świadka, biegłego, tłumacza, specjalisty

Art. 297- cele postępowania przygotowawczego

Art. 316- czynności, których nie można powtórzyć( oględziny)

Art. 370 - przesłuchanie na rozprawie głównej

Egzamin

1. Część pytań z wykładów

2. Część pytań z ćwiczeń

3. Brak pytań szczegółowych - nie jest nam potrzebna wiedza jakaś mocno specjalistyczna

4. Pytania bardziej przekrojowe

5. Dokładnie umieć przepisy KPK - może się różnić o 1 słowo, także ustawa o policji (bazy danych, czynności operacyjno-rozpoznawcze )

6. Będą pytania z wszystkimi odpowiedziami poprawnymi jak również puste

7. Dwa rodzaje pytań: zaznaczyć odpowiedzi, pytania gdzie trzeba coś wpisać - 1 wyraz, 3 wyrazy.

8. Egzamin ma być łagodniejszy niż wcześniej

9. Głównie wykłady, ale też Widacki i książka toruńska, Hanusek raczej nie

POWODZENIA NA EGZAMINIE!

---