Notatki wykładowe, WEEIA Informatyka, Semestr 1, Prawo inżynierskie i ochrona własności intelektualnej, Materiały


0x08 graphic
0x08 graphic
Dobra osobiste

materialne niematerialne

Dobrami osobistymi człowieka są w szczególności: zdrowie, wolność, swoboda sumienia, nietykalność mieszkania, nazwisko, pseudonim, tajemnica korespondencji, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza, racjonalizatorska.

Są to dobra niematerialne należące do sfery świata odczuć i intelektu człowieka i są one chronione przez:

1. Z kodeksu cywilnego uprawniony ma następujące roszczenia:

  1. Zaniechania naruszeń

  2. Usunięcia skutków naruszeń np. przez złożenie oświadczenia o odpowiedniej treści i odpowiedniej formie

  3. Jeżeli w wyniku naruszenia dobra osobistego powstanie szkoda majątkowa można żądać odszkodowania

  4. Można żądać zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Przedmiot prawa autorskiego:

Przedmiotem prawa autorskiego jest utwór czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Utwór musi spełniać łącznie kilka cech:

Utwór jest przedmiotem ochrony prawa autorskiego od chwili ustalenia chociażby miał postać nieukończoną np. szkice, plany, projekty itp. są chronione.

Powstanie ochrony nie jest uzależnione od spełnienia jakichkolwiek formalności (np. rejestracji dzieła).

Ustalenie a utrwalenie utworu:

W szczególności przedmiotem ochrony są utwory:

Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:

Podmiot prawa autorskiego:

  1. Twórca

  2. Pracodawca

  3. Producent lub wydawca utworu zbiorowego, utworu audiowizualnego, filmu

Twórca - to osoba fizyczna. Ustawodawca przyjął domniemanie, że twórcą jest osoba której nazwisko jako twórcy jest uwidocznione na egzemplarzach utworu albo której nazwisko podano do publicznej wiadomości w związku z rozpowszechnieniem utworu.

Jeśli twórca wydaje utwór anonimowo lub pod pseudonimem w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent lub wykonawca a w razie ich braku właściwa organizacja zarządzająca prawami autorskimi.

Dziełem współautorskim jest dzieło w którym kilku autorów wyzwala swoje wysiłki twórcze aby osiągnąć zamierzony cel. Wyróżniamy dzieła współautorskie rozłączne i nierozłączne.

Rozłączne to takie w których da się rozdzielić samodzielny wkład każdego twórcy.

Nierozłączne to takie, których wszyscy współautorzy opracowują całość począwszy od pomysłu aż po nadanie ostatecznego kształtu. Nie da się oddzielić wkładów twórczych poszczególnych autorów. Jeżeli dzieło ma charakter rozłączny to każdy współtwórca może wykonywać samodzielnie prawa autorskie do swojej części o ile nie powoduje to naruszenia praw pozostałych współtwórców.

Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. W razie braku takiej zgody każdy ze współautorów może zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie, które zostanie wydanego rozważeniu interesu wszystkich współtwórców. Jeżeli chodzi o dochodzenie roszczeń z tytułu praw autorskich do wspólnego utworu to każdy współtwórca może ich samodzielnie dochodzić, wnieść powództwo.

Prawa autorskie majątkowe do utworu zbiorowego w szczególności encyklopedii przysługują producentowi lub wydawcy. Twórcy zachowują tylko prawo do stworzonych przez siebie części o ile są samodzielne. Przyjmuje się, że producentowi lub wydawcy utworu zbiorowego przysługuje prawo do tytułu.

Utwór zależny - Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.

Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. W przypadku baz danych spełniających cechy utworu zezwolenie twórcy jest konieczne także na sporządzenie opracowania.

Twórca utworu pierwotnego może cofnąć zezwolenie, jeżeli w ciągu pięciu lat od jego udzielenia opracowanie nie zostało rozpowszechnione. Wypłacone twórcy wynagrodzenie nie podlega zwrotowi.

2. Pracodawca

Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej i nic innego w umowie nie ustalono pracodawca którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy nabywa z chwilą przejęcia utworu autorskie prawa majątkowe. Umowa o pracę może wyłączać ten sposób nabycia praw autorskich. Pracodawca z chwilą przyjęcia utworu nabywa własność nośnika na którym utrwalono utwór. Z chwilą przyjęcia utworu pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe, licząc od dostarczenia utworu pracodawca ma 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu, nie przyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania zmian. Jeżeli ten termin bezskutecznie minie to znaczy, że przyjął utwór bez zastrzeżeń. Strony mogą ustalić inny termin niż 6 miesięcy. Jeżeli pracodawca w okresie 2 lat od przyjęcia utworu nie rozpowszechni go twórca może wyznaczyć mu na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu. Jeśli termin minie bezskutecznie prawa autorskie majątkowe wraz z własnością nośnika na którym utrwalono utwór powracają do pracownika. Strony mogą ustalić inny niż 2-letni termin na rozpowszechnienie.

3. Producent utworu audiowizualnego

Przyjmuje się że producent utworu audiowizualnego nabywa na mocy umowy o stworzenie utworu albo umowy o wykorzystywanie już istniejącego utworu wyłączne prawa majątkowe do jego eksploatacji w całości.

Prawa autorskie które przysługują twórcy dzielą się na:

Autorskie prawa osobiste mają charakter niematerialny, nie podlegają zrzeczeniu, nie są przedmiotem obrotu, nie są dziedziczone i nie są ograniczone w czasie. Są to w szczególności: prawo do autorstwa utworu, prawo do oznaczania utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępnienia anonimowo, prawo do nienaruszalności formy i treści utworu, prawo decydowania o pierwszym udostępnieniu publiczności, prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu, prawo wycofania utworu z obiegu.

Autorskie prawa majątkowe:

Są to:

  1. Prawo do korzystania z utworu

  2. Prawo do rozporządzania utworem

  3. Prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

Czas trwania autorskich praw majątkowych:

Prawa te wygasają po upływie 70-ciu lat:

Czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku w którym nastąpiło jedno z wyżej wymienionych zdarzeń.

Obrót autorskimi prawami majątkowymi

Są dwie formy obrotu:

  1. Przeniesienie autorskich praw majątkowych w drodze umowy rozporządzającej

  2. Upoważnienie do korzystania z utworu na określonych polach eksploatacji (umowa licencyjna)

1. Nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości. Umowa może dotyczyć tylko tych pól eksploatacji które są znane w chwili jej zawarcia np. wyświetlenie, wystawienie, zwielokrotnienie określoną techniką, przekazanie za pomocą fonii, wizji, satelity.

Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Jeżeli chodzi o umowę licencyjną to tylko licencja wyłączna wymaga formy pisemniej pod rygorem nieważności.

2. Umowa licencyjna zawiera upoważnienie do korzystania z dzieła na tych polach eksploatacji które są wyraźnie w niej wymienione a ponad to musi zawierać określenie zakresu i czasu korzystania z utworu. Umowa licencyjna upoważnia do korzystania z utworu w okresie 5 lat na terytorium państwa na którym licencjobiorca ma swoją siedzibę. Po upływie tego terminu licencja wygasa, chyba że strony postanowią inaczej.

Rodzaje licencji:

Wyłączna gwarantuje licencjobiorcy wyłączność korzystania z utworu w określony sposób, na jej podstawie także twórca może wyłączyć swojej uprawnienie do czynienia użytku z dzieła w zakresie określonym licencją. Wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Niewyłączna - jej udzielenie nie pozbawia twórcy możliwości upoważnienia innych osób do korzystania z utworu na tych samych polach eksploatacji. Jej forma może być dowolna.

Zasada mówi że umowa na 5 lat chyba że sama umowa mówi inaczej. Licencjobiorca nie może udzielić licencji innej osobie tzw. sublicencji, chyba ze umowa mówi inaczej.

Umowa rozporządzająca, cechy:

OCHRONA AUTORSKICH PRAW OSOBISTYCH

Roszczenia które przysługują w razie naruszenia autorskich praw osobistych:

  1. Roszczenie o zaniechanie działań naruszających

  2. Roszczenie o usunięcie skutków naruszeń

  3. Roszczenie o zadośćuczynienie o ile działanie naruszającego było zawinione lub roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Z powództwem o ochronę praw osobistych mogą wystąpić:

  1. Osoba przez niego wskazana

  2. Jeśli nie wskazał takiej osoby to kolejno: małżonek, zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa

Z powództwem może wystąpić również stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, która zarządzała prawami zmarłego twórcy.

Roszczenie przysługujące w razie naruszenia autorskich praw majątkowych:

Z powyższymi roszczeniami mogą wystąpić:

PLAGIAT to przywłaszczenie autorstwa lub wprowadzenie w błąd co do autorstwa całości lub części utworu.

Plagiat jawny - ktoś podaje się za autora cudzego dzieła.

Plagiat ukryty - gdy ktoś wykorzystuje fragment utworu w swoim utworze nie podając autora i źródła.

OCHRONA PROGRAMÓW

Twórcy programu komputerowego przysługują następujące prawa majątkowe:

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej legalny dysponent programu (nabywca kopii lub licencjobiorca) może bez zgody twórcy zwielokrotniać program w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie, a także tłumaczyć, przystosowywać i zmieniać go jeżeli jest to niezbędne do korzystania z programem zgodnie z jego przeznaczeniem. Wśród działań tego rodzaju mieszczą się:

Nie wymaga zezwolenia uprawnionego (nie podlega ograniczeniu umowy) :

Twórcy programu komputerowego przysługują następujące autorskie prawa osobiste:

Pracodawca, w braku odrębnych postanowień w umowie nabywa bez konieczności uiszczania dodatkowego wynagrodzenia na rzecz twórcy. Całość autorskich praw majątkowych do programu stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy.

Prawo własności przemysłowej reguluje warunki udzielania patentów na wynalazki, praw ochronnych na wzory użytkowe i znaki towarowe, praw z rejestracji, nadzory przemysłowe, topografie układów scalonych oraz oznaczenia geograficzne a także projekty racjonalizatorskie.

Wynalazek, wynalazki - nie ma definicji wynalazku. Ustawodawca podaje cechy, które wynalazek musi mieć by nadawał się do opatentowania. Wynalazek ma być po pierwsze nowy, po drugie posiadać poziom wynalazczy, po trzecie nadawać się do przemysłowego zastosowania.

Wynalazek jest nowy jeśli nie należy do stanu techniki. Przez stan techniki rozumie się wszystko to co przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawianie lub ujawnianie w inny sposób.

Wynalazek posiada poziom wynalazczy jeżeli dla znawcy z danej dziedziny nie wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki (jest zaskoczeniem dla znawcy z danej dziedziny). Wynalazek nadaje się do przemysłowego stosowania jeżeli według wynalazku może być uzyskany wytwór lub wykorzystany sposób w rozumieniu technicznym w jakiejkolwiek działalności nie wykluczając rolnictwa.

Za wynalazki nie uważa się:

Pierwszeństwo do uzyskania patentu: