Rozdział 1

SZKOLENIE TAKTYCZNE

BROŃ I ŚRODKI BOJOWE.

Broń wojskowa.

Broń wojskowa, środki do obezwładniania siły żywej, broni, sprzętu i umocnień przeciwnika. Współczesna broń wojskowa dzieli się na: konwencjonalną, rakietową i masowego rażenia. Broń wojskowa konwencjonalna dzieli się na białą (w zaniku) i palną. Broń wojskowa palna dzieli się ze względu na przeznaczenie - na bojową i ćwiczebną; ze względu na kaliber i budowę na artyleryjską i strzelecką. Broń wojskowa o kalibrach ponad 20 mm zaliczamy do artyleryjskiej, poniżej 20 mm - do strzeleckiej. Broń wojskowa artyleryjska (działa) w zależności od względnej długości lufy (stosunek długości przewodu lufy do kalibru) dzieli się na moździerze artyleryjskie (l/d < 20 kalibrów), haubice (l/d w granicach 20 do 30 kalibrów) i armaty o dość długich lufach (40 do 75 kalibrów). Broń wojskowa strzelecka w zależności od przeznaczenia taktycznego dzieli się na indywidualną i zespołową. Broń wojskowa indywidualna stanowi wyposażenie (uzbrojenie) pojedynczego żołnierza. Są to pistolety maszynowe, karabiny, karabinki itd. Broń wojskowa zespołowa stanowi uzbrojenie grupy żołnierzy i jest obsługiwana przez więcej niż jednego żołnierza (ręczne karabiny maszynowe, ciężkie karabiny maszynowe, wielkokalibrowe karabiny maszynowe, rusznice przeciwpancerne itd.). Ze względu na stopień zautomatyzowania mechanizmów rozróżniamy broń wojskową nieautomatyczną, z częściową automatyzacją i automatyczną. Obecnie broń wojskowa nieautomatyczna prawie nie jest stosowana.

Środki bojowe.

Uzbrojenie i wyposażenie sił zbrojnych, dzieli się ogólnie na środki bojowe i środki pomocnicze. Do środków bojowych należą:

• broń biała,

• broń palna wraz z amunicją,

• czołgi,

• samochody pancerne,

• transportery opancerzone,

• działa samobieżne,

• samoloty,

• okręty oraz ich uzbrojenie,

• środki inżynieryjne o działaniu wybuchowym,

• pociski rakietowe kierowane i niekierowane.

Rys. 1 Schemat klasyfikacyjny broni wojskowej.

Środkami pomocniczymi są: sprzęt fortyfikacyjny, drogowy, mostowy, oświetleniowy, maskujący, środki do budowy zapór, techniczne środki łączności, techniczne środki obserwacji i rozpoznania, środki obrony przeciwchemicznej i przeciwatomowej, środki obrony przeciwlotniczej, urządzenia pomocnicze dla pocisków rakietowych.

Broń biała, rodzaj broni zaczepnej, obejmującej wszystkie środki do walki wręcz, a wiec: broń kłującą, drzewcową, obuchową oraz sieczną. Dawniej broń biała odgrywała znacznie większą rolę niż broń miotająca, z chwilą pojawienia się jednak broni palnej zaczęła tracić swe znaczenie. Obecnie prócz bagnetu i częściowo noża zwiadowcy, broń biała jako środek walki odgrywa w wojsku znikomą rolę.

Broń palna, broń miotająca pociski siłą gazów prochowych, powstających podczas spalania się prochu. Broń palna w zależności od sposobu ładowania dzieli się na broń odprzodową i odtylcową; w zależności od rodzaju zamka - na broń lontową, kołową, skałkową i kapiszonową; w zależności od kalibru i związanego z nim ciężaru - na broń strzelecką i artyleryjską; w zależności od sposobu przeładowania i odpalenia - na broń powtarzalną i automatyczną; w zależności od przeznaczenia - na broń wojskową i sportową; w zależności od liczby osób obsługi - na broń indywidualną i zespołową. Współczesna broń palna stanowi nadal podstawowe uzbrojenie wojsk, mimo istnienia takich broni, jak rakietowa i jądrowa.

Czołg, opancerzony, najczęściej gąsienicowy wóz bojowy, uzbrojony w działo umieszczone w wieży obrotowej, a także w broń maszynową umieszczoną również w wieży i sprzężoną z działem lub nieruchomo w kadłubie. Korpus czołgu wykonany jest z reguły z płyt pancernych. Czołg charakteryzują trzy podstawowe cechy: manewrowość, siła ognia oraz osłona pancerna, wg których ocenia się podstawowe walory bojowe.

Jest zasadniczym środkiem prowadzenia walki lądowej, zwłaszcza natarcia, przełamania umocnionej obrony, zwalczania wozów bojowych i schronów, pokonywania terenów skażonych.

Samochód pancerny, pojazd terenowy kołowy (najczęściej o układzie 4x4), uzbrojony, dość szybki, zwrotny, z pancerzem tworzącym często jego samonośne nadwozie i szczelny kadłub umożliwiający przystosowanie do pływania. Dzięki dużym mocom jednostkowym mogą rozwijać znaczne prędkości. Opancerzenie chroni je przed pociskami z broni ręcznej i maszynowej oraz odłamkami pocisków armatnich, a uzbrojenie zależne jest od ich przeznaczenia.

Transporter opancerzony, opancerzony i uzbrojony pojazd mechaniczny na podwoziu kołowym lub gąsienicowym. Źródłem napędu są najczęściej silniki wysokoprężne, wielopaliwowe. Kadłub transportera opancerzonego wykonany jest ze specjalnych płyt pancernych o odpowiednich kątach pochylenia w celu zmniejszenia możliwości przebicia. Do poruszania się na wodzie służą śruby napędowe, pędniki wodne lub gąsienice o specjalnym kształcie. Transportery opancerzone uzbrojone są na ogół w karabiny maszynowe, często dodatkowo w środki do zwalczania sprzętu pancernego.

Działo samobieżne, działo zamocowane na podwoziu wyposażonym w napęd. Podwozia działa samobieżnego mogą być kołowe, gąsienicowe lub kołowo gąsienicowe. W zależności od typu uzbrojenia i przeznaczenia działa samobieżne dzieli się na: polowe, przeciwlotnicze i przeciwpancerne zwane również niszczycielami czołgów lub - ogólnie - działami pancernymi.

Samolot bojowy, samolot przeznaczony do wykonywania samodzielnych zadań bojowych lub we współdziałaniu z wojskami lądowymi lub marynarką wojenną. Do samolotów bojowych należą przede wszystkim samoloty myśliwskie, bombowe, rozpoznawcze i szturmowe. Cechą szczególną samolotów bojowych jest wzrastająca w ostatnich latach liczba i jakość ich urządzeń elektronicznych.

Okręt, jednostka pływająca przeznaczona do wykonywania zadań bojowych, pomocniczych lub specjalnych, na której została podniesiona bandera wojenna. Pod względem przeznaczenia okręty dzielimy na: okręty bojowe, okręty specjalne i pomocnicze jednostki pływające. Okręty dzieli się na klasy, podklasy i typy zgodnie z zasadami klasyfikacji okrętów.

Środki inżynieryjne o działaniu wybuchowym (materiał wybuchowy), związek chemiczny lub mieszanina, która pod wpływem bodźców zewnętrznych zdolna jest do chemicznej reakcji wybuchowej postępującej samorzutnie z wielką szybkością, z wydzieleniem dużej ilości ciepła i produktów gazowych. Tę reakcję wybuchową w zależności od rodzaju materiału wybuchowego można wywołać bodźcami: cieplnymi, mechanicznymi, elektrycznymi i wybuchowymi.

Pocisk rakietowy, pocisk napędzany silnikiem rakietowym, przeznaczony do niszczenia celu za pomocą przenoszonego ładunku bojowego. Pocisk rakietowy może być pociskiem kierowanym lub niekierowanym. Współczesny pocisk rakietowy składa się z kadłuba, niekiedy usterzenia w postaci płatów nośnych (skrzydeł). Ładunek bojowy umieszczony jest z reguły w części wierzchołkowej kadłuba, zwanej głowicą bojową, i przebywa drogę do celu razem z kadłubem lub oddziela się od niego przed celem i osiąga go po wykonaniu samodzielnego lotu. Pocisk rakietowy startuje zawsze ze specjalnego urządzenia zwanego wyrzutnią rakietową, która zapewnia mu odpowiednie położenie w momencie startu.

SPOSÓB PORUSZANIA SIĘ W TERENIE.

Sposoby pokonywania terenu

Technika poruszania się żołnierzy musi być ściśle dostosowana do terenu. Chcąc wykorzystać ruch do przodu, żołnierz powinien:

• dokładnie zlustrować przedpole;

• wybrać drogę do następnego miejsca zatrzymania się;

• określić sposób poruszania się i prowadzenia ognia;

• określić sposób zachowania się w razie nagłego ataku przeciwnika;

Dokładna lustracja przedpola ma na celu upewnienie się, czy nie ma tam przeciwnika, a jeśli jest - ustalenie, gdzie mogą być jego środki ogniowe.

Każdy żołnierz powinien posuwać się do przodu zawsze skrycie, od jednego przedmiotu terenowego do drugiego i wykorzystując teren starać się podejść jak najbliżej do przeciwnika. Stosowanie tej zasady jest najtrudniejsze w terenie otwartym, równinnym. W takim terenie żołnierze mogą zbliżyć się do przeciwnika tylko czołgając się lub w sprzyjających warunkach (słaby ogień przeciwnika, dobra osłona ogniowa z własnej strony) - krótkimi skokami.

Sposób czołgania się zależy od wysokości zasłony (trawa, krzaki)znajdującej się przed żołnierzem oraz od rodzaju ognia przeciwnika.

Rozróżniamy następujące sposoby czołgania się:

• czołganie na brzuchu;

• czołganie na czworakach;

• czołganie na boku.

Rys. 2 Czołganie się:

a - na brzuchu; b - na czworakach; c - na boku.

Podczas czołgania na brzuchu należy położyć się płasko na ziemię, prawą ręką chwycić broń za pasek przy zaczepie górnym i położyć ją na przedramię prawej ręki. Podciągnąć prawą (lewą) nogę i jednocześnie wysunąć lewą (prawą) rękę jak najdalej. Podpierając się podgiętą nogą, przenieść ciało do przodu, podciągając drugą nogę, wysunąć drugą rękę i kontynuować czynności w tej samej kolejności. Podczas czołgania nie należy podnosić wysoko głowy.

Podczas czołgania na czworakach należy klęknąć na kolana i oprzeć się na przedramionach lub pięściach rąk. Podciągając prawą (lewą) nogę pod pierś, jednocześnie lewą (prawą) rękę wyciągnąć do przodu. Przenieść ciało do przodu - aż do pełnego wyprostowania prawej (lewej) ręki, jednocześnie podciągając pod siebie drugą zgiętą nogę i - wysuwając drugą rękę - kontynuować ruchy w tej samej kolejności. Broń podczas opierania się na przedramionach należy trzymać tak samo jak przy czołganiu na brzuchu, a przy opieraniu się na pięściach - w prawej ręce.

Podczas czołgania na boku należy położyć się na lewym bok i podciągnąwszy w przód lewą nogę zgiętą w kolanie, oprzeć się na przedramieniu lewej ręki, zaprzeć się obcasem prawej nogi o ziemię możliwie jak najbliżej siebie. Wyprostowując prawą nogę i nie zmieniając położenia lewej, przesunąć ciało do przodu, a następnie kontynuować ruch w taki sam sposób. broń trzymać prawą ręką, opierając ją na udzie lewej nogi.

Wykonując czołganie na brzuchu, na czworakach lub na boku, po zapowiedzi komendy żołnierz powinien określić drogę ruchu i ukryte miejsca przystanków, a po haśle komendy - czołgać się jednym ze wskazanych sposobów. W celu przemieszczenia się plutonu i drużyny podaje się komendy: „Pluton, w kierunku... (na rubież...), czołganiem od prawego (lewego), drużynami - NAPRZÓD” lub „Drużyna w kierunku... (na rubież ...), czołganiem, od prawego (lewego, prawego i lewego), pojedynczo - NAPRZÓD”.

Podczas poruszania się krótkimi skokami obowiązuje wzajemna osłona ogniowa. Gdy jeden żołnierz wykonuje skok, drugi żołnierz go ubezpiecza. Jeśli ukształtowanie pokrycie terenu chroni przed obserwacją oraz przed ogniem broni ręcznej i maszynowej przeciwnika, wtedy można się zbliżyć do przeciwnika w postawie wyprostowanej lub chyłkiem. Szczyt wzgórza należy przekroczyć czołgając się. Najlepiej jednak poruszać się dolinami, wąwozami, pojawiając się przed przeciwnikiem tam, gdzie się tego nie spodziewa.

Wykonując skok po zapowiedzi komendy, żołnierz określa drogę przemieszczania i miejsca przystanków, a po haśle komendy szybko wyrusza i zdecydowanie przebiega. Długość skoku między przystankami zależy od terenu oraz ognia przeciwnika. W miejscu przystanku przebiegający z marszu zajmuje postawę leżącą, odczołguje się nieco w bok i - osiągnąwszy wcześniej wybrane miejsce - osłania ogniem skok sąsiada, a po zajęciu przez niego miejsca przystanku wykonuje kolejny skok. Kompania może wykonać skoki drużynami, pluton - pojedynczo, grupami (parami) i drużynami, a drużyna pojedynczo, grupami lub całością sił.

Przemieszczanie kompanii (plutonu, drużyny) skokiem dokonuje się na komendę (sygnał): „Kompania (pluton, drużyna) w kierunku ... (na rubież ...) skokiem, drużynami - NAPRZÓD”

„Pluton (drużyna), w kierunku ... (na rubież ...), od prawego (lewego, od prawego i lewego), pojedynczo - NAPRZÓD”

„Pluton (drużyna), w kierunku ... (na rubież ...), skokiem, grupami, pierwsza grupa - ..., druga grupa ..., pierwsza grupa - NAPRZÓD”

Ruch spieszonego plutonu (drużyny) do tyłu dokonuje się takimi samymi sposobami jak w przód, na komendę „Pluton (drużyna), wycofać się, w kierunku ... (na rubież ...), od prawego (lewego, od prawego i lewego), pojedynczo - W TYŁ” lub „Pluton (drużyna), wycofać się, w kierunku ... (na rubież ...), grupami, pierwsza grupa ..., druga grupa ..., pierwsza grupa - W TYŁ” albo „Pluton, wycofać się w kierunku ... (na rubież ...), drużynami, pierwsza drużyna - W TYŁ”

Padanie umożliwia żołnierzowi sprawne i szybkie zajmowanie stanowiska ogniowego w postawie strzeleckiej leżąc. Wykonuje się je samodzielnie w nagłej sytuacji pod ogniem przeciwnika lub na komendę „Padnij”. Żołnierz z bronią długą bierze ją do prawej ręki, robi długi wykrok prawą nogą w prawo skos, pochyla tułów, zgina lewą nogę, jednocześnie opiera o ziemię dłoń lewej ręki, tak aby palce znalazły się w pobliżu prawej stopy, po czym kładzie się na lewy bok i przyjmuje postawę strzelecką leżąc. Kolbę składaną rozkłada po przyjęciu postawy strzeleckiej - bez komendy.

Rys. 3 Przyjmowanie leżącej postawy strzeleckiej

a, b, c - kolejne czynności.

Wstawanie umożliwia żołnierzowi szybkie i sprawne opuszczanie stanowiska ogniowego. Wykonuje się samodzielnie lub na komendę „Powstań”. Żołnierz z bronią długą chwyta ją prawą dłonią, kciukiem do góry, a pozostałymi palcami - od spodu, unosi się i wstaje. Kolbę składaną składa przed powstaniem - bez komendy.

Wykorzystanie naturalnych i sztucznych form terenu podczas praktycznego działania.

Teren jest sprzymierzeńcem dobrze wyszkolonego żołnierza. Żołnierz, który wie, w jaki sposób wykorzystać właściwości ochronne terenu, dłużej zachowa swoją żywotność i zawsze lepiej wykona postawione mu zadanie.

Do osłony przed obserwacją i ogniem przeciwnika każdy żołnierz może wykorzystać:

• tło terenu;

• nierówności terenowe;

• pokrycie terenu (przedmioty terenowe).

Wykorzystanie tła terenu. Mundur żołnierza ma taki kolor, który umożliwia szybkie dostosowanie się do otaczającego go tła terenu na wiosnę latem i jesienią, tz. prawie przez cały rok. Kolor munduru polowego żołnierza odróżnia się na jasnym i ciemnym tle terenu. Sylwetka żołnierza wyraźnie się uwidacznia zwłaszcza na jasnym tle. Każdy żołnierz powinien zatem wybierać stanowiska ogniowe (działać na tych odcinkach) w terenie, który swym kolorem (tłem) jest zbliżony do koloru munduru. Gdy takich odcinków brak, należy niezwłocznie upodobnić się do otaczające go terenu przez odpowiednie zamaskowanie się. Przede wszystkim należy zamaskować odkryte części ciała, metalowe części uzbrojenia i przyrządy obserwacyjno - celownicze, które mogą zdradzić położenie żołnierza. Do maskowania można wykorzystać trawę, liście, kwiaty, gałązki drzew, wilgotna ziemię i inne przedmioty. Wykorzystując tło terenu należy również zwrócić odpowiednią uwagę na wykorzystanie cieni różnego rodzaju przedmiotów terenowych.

Wykorzystanie nierówności terenowych. Podczas działań szczególnie ważne jest odpowiednie wykorzystanie nierówności terenowych dla ukrycia się przed ogniem przeciwnika. Nierówności terenowe w dużym stopniu ograniczają zasięg rażenia wybuchu jądrowego i mogą stanowić dość skuteczną ochronę przed działaniem fali uderzeniowej, promieniowania przenikliwego i cieplnego. Najdogodniejsze do ukrycia wojsk i sprzętu bojowego są jamy i kręte wąwozy, a najbardziej bezpieczne krótkie i głębokie. Nierówności terenowe (doły, leje, rowy, doliny, wąwozy itd.) chronią nie tylko przed bronią masowego rażenia, ale również przed ogniem broni zwykłej, dlatego też każdy żołnierz powinien je jak najbardziej wykorzystać do skrytego poruszania się lub urządzenia dogodnego stanowiska ogniowego.

Wykorzystanie pokrycia terenu (przedmiotów terenowych). Pokrycie terenu (lasy, zagajniki, sady) umożliwia ukrycie wojsk oraz odpowiedni manewr siłami i środkami. Działając w takim terenie każdy żołnierz ma doskonałe warunki do zamaskowania swego ruchu i miejsca zatrzymania się. Poruszając się w terenie mającym gęste pokrycie każdy żołnierz musi zachować szczególną czujność, wówczas bowiem przeciwnik ma większe możliwości ukrycia się i niespodziewanego otwarcia ognia. Samodzielne działanie małych pododdziałów i pojedynczych żołnierzy w lesie oraz zdecydowane i odważne atakowanie z bliskiej odległości najczęściej zapewnia powodzenie, nawet w działaniach przeciwko liczniejszemu przeciwnikowi. Odgłosy walki i zła widoczność w lesie powodują zamieszanie i demoralizację w szeregach przeciwnika. Trzeba to natychmiast wykorzystać.

W lesie należy się poruszać w całkowitej ciszy, możliwie najlepiej wykorzystując teren, jego pokrycie i tonacje barwy; należy unikać łamania gałęzi ponieważ trzask słychać daleko i może to zdradzić przeciwnikowi zbliżanie się naszych wojsk.

Wszelkiego rodzaju przedmioty terenowe jak: pojedyncze drzewa, pnie, krzaki, ruiny zabudowań, kamienie, zboże, wysoka trawa itd. powinny być w jak największym stopniu wykorzystane do ukrycia się przed obserwacją przeciwnika. Do ukrycia się przed wzrokiem przeciwnika wykorzystać przede wszystkim te przedmioty które nie zwracają uwagi np.: kilku krzaków o rozmaitej wielkości nie należy wybierać - jako zasłon - największego, gdyż tam niewątpliwie najpierw skieruje wzrok przeciwnik.

Poruszanie się na polu walki w nocy.

Każdy żołnierz powinien być przyzwyczajony do cichego chodzenia w terenie w nocy. Aby tłumić dźwięki, należy ostrożnie stawiać nogi, odpowiednio do położenia terenu i wysoko je unosić, by nie spowodować szelestu roślinności, kamieni itp. Trzeba także owijać obuwie materiałami tłumiącymi dźwięki (np.: szmatami). Należy pamiętać, że podczas chodzenia ciężar ciała trzeba przenosić na nogę wykroczną wówczas, gdy stopa pewnie dotknie podłoża. Duże znaczenie ma również znajomość zasad stawiania stóp zależnie od rodzaju gruntu. Podczas chodzenia po gruncie miękkim należy stawać na piętach, na gruncie twardym - stąpać czubkiem stopy, a na gruncie porośniętym trawą należy stawać całą powierzchnią stopy.

Rys 4. Sposób stawiania nóg w czasie marszu:

a - po gruncie miękkim; b - po gruncie twardym; c - po gruncie porośniętym trawą.

Trzeba także unikać szczękania bronią i oporządzeniem.

Na polu walki żołnierz może być często niespodziewanie oświetlony zarówno środkami stosowanymi przez wojska własne jak i przeciwnika. W takich przypadkach należy paść na ziemię i nie ruszać się doputy, dopuki nie zgaśnie światło.

Jeżeli się przypuszcza, że przeciwnik użyje noktowizorów i radiolokatorów, należy stosować takie same zasady maskowania jak w dzień. Trzeba więc skrupulatnie wykorzystywać ukształtowanie i pokrycie terenu, aby odpowiednio ukryć swój ruch lub miejsce zatrzymania się w terenie.

Rozróżnianie dźwięków i ocena odległości.

W nocy słyszymy różne głosy z różnych odległości, na przykład:

• kroki człowieka z odległości - 30 m;

• szept - 50 m;

• łamanie gałązek - 70 m;

• rozmowa - 100 m;

• odgłosy marszu, grupy ludzi - 300 m;

• szczęk łopat - 500-1000 m;

• jadący samochód - 1000 m;

• jadący pojazd gąsienicowy w terenie - 3000 m;

• jadący pojazd gąsienicowy po szosie - 3-4 km.

WYBÓR MIEJSCA NA STANOWISKA OGNIOWE W DZIEŃ I W NOCY.

Wybór stanowisk ogniowych

Stanowiska ogniowe przeważnie buduje się i urządza w czasie działań obronnych. Nie mniej jednak każda przerwa w natarciu jest nakazem do niezwłocznego rozpoczęcia budowy i urządza stanowiska ogniowego. Stanowisko należy wybierać w miejscach zapewniających dobrą obserwacje, dogodne warunki prowadzenia ognia i maskowania.

Zależnie od zaistniałej sytuacji stanowiska ogniowe mogą być w zasadzie wybierane na każdym odcinku terenu, z wyjątkiem np.: grząskiego bagna lub wody. Nie ma terenu który stanowiłby idealne warunki do urządzenia stanowisk ogniowych, dlatego też każdy żołnierz powinien wykazać dużą inicjatywę przy wyborze stanowiska ogniowego, dostosowując jego miejsce do charakteru zadania, które ma wykonać. Na jednym odcinku terenu część stanowisk ogniowych może być np.: rozmieszczona na szczytach wzgórz, część na stokach, a część na przeciwstokach. Stanowisko ogniowe w nocy podobnie jak w dzień powinno zapewnić dobre warunki prowadzenia obserwacji, a także dobre warunki maskowania, przy czym również przed obserwacją z wykorzystaniem podczerwieni. W nocy warunki obserwacji są inne niż w dzień, dlatego trzeba unikać zajmowania stanowisk na szczytach wzgórz, gdyż są one dobrze widoczne na tle horyzontu. W nocy należy mieć wybrane, a niekiedy też przygotowane stanowiska zapasowe. Na stanowiskach zapasowych żołnierz działa podobnie jak na stanowisku głównym. W nocy konieczne jest unikanie lub tłumienie odgłosów powstających podczas prac związanych z urządzaniem stanowisk ogniowych. Odgłosów można całkowicie uniknąć, jeżeli żołnierze będą się ostrożnie obchodzić z narzędziami, którymi się posługują. Podczas wykonywania prac ziemnych często trzeba wbijać pale, kołki itp. Wówczas podczas uderzenia młota (siekiery) o drewniany kołek słuchać z dużej odległości i nie można tego całkowicie uniknąć. W takich sytuacjach wskazane jest tłumienie dźwięków przez zastosowanie warstwy izolacyjnej (guma, szmaty). Dzięki temu unika się bezpośredniego zetknięcia młota z drewnem.

Rys. 5 Sposoby tłumienia dźwięków w czasie wykonywania prac fortyfikacyjnych.

Prowadzenie obserwacji i składanie meldunków o wykrytych celach.

Obserwacja jako jeden z podstawowych sposobów prowadzenia rozpoznania jest niezbędnym elementem każdego działania bojowego pododdziału. Nieprzerwana obserwacja pola walki umożliwia rozpoznanie przeciwnika, obserwowanie działań pododdziałów oraz studiowanie terenu w rejonie zajmowanym przez przeciwnika i w rejonie działania wojsk własnych. Wyniki rozpoznania prowadzonego za pomocą obserwacji zależą głównie od tego, w jakim stopniu obserwator zna zwyczaje, taktykę prowadzenia walki i zachowanie się przeciwnika. Obserwację prowadzi się w czasie działań bojowych zarówno w ruchu, jak i w miejscu. Niezależnie od tego, że obserwację prowadzą wyznaczeni obserwatorzy w pododdziałach oraz załogi posterunków obserwacyjnych, ciągłe prowadzenie obserwacji jest obowiązkiem każdego żołnierza. Wszyscy żołnierze powinni umieć prowadzić obserwację przeciwnika zarówno naziemnego, jak i powietrznego oraz obserwację terenu, szybko wykrywać cele i określać do nich odległości.

Stawiając zadania obserwatorowi, dowódca podaje jego stanowisko, dozory, sektor obserwacji i sposób meldowania spostrzeżeń, a także podaje swoje miejsce.

Może się zdarzyć, iż dowódca nie wskaże obserwatorowi stanowiska, lecz określi jedynie ogólny rejon. Wówczas żołnierz jest obowiązany wybrać je sam. Wybierając stanowisko do prowadzenia obserwacji żołnierz musi przede wszystkim zwrócić uwagę, aby było ono ukryte przed obserwacją (naziemną i powietrzną) przeciwnika, aby było ukryte do niego dojście, aby stanowisko umożliwiało dobrą widoczność terenu w wyznaczonym sektorze obserwacji oraz utrzymanie łączności z dowódcą. Stanowisko nie może znajdować się w pobliżu charakterystycznych przedmiotów terenowych. Wskazane jest aby znajdowało się ono w cieniu drzew lub zabudowań (oczywiście jeżeli to nie są jedyne przedmioty na przedpolu przeciwnika). Niewskazane jest zajmowanie stanowiska obserwacyjnego na szczytach wzniesień, gdyż będzie ono widoczne na tle horyzontu. Jeżeli już trzeba zająć stanowisko na wzniesieniu, to obserwator powinien wybrać je na stoku od strony przeciwnika.

Obserwator używając lornetki powinien nałożyć na nią ochraniacze przeciwodblaskowe oraz starannie zamaskować wszystkie metalowe części oporządzenia (jeśli to będzie zima, powinien także ukryć wszystkie ciemne części oporządzenia, by nie były widoczne na tle śniegu).

Po zajęciu stanowiska obserwacyjnego i starannym zamaskowaniu go obserwator powinien najpierw dokładnie zapoznać się ze wszystkimi szczegółami w wyznaczonym sektorze obserwacji oraz zapamiętać odległości do poszczególnych dozorów. Powinien przy tym zwrócić uwagę na pokrycie terenu, dobrze zapamiętać na przykład wygląd pojedynczych krzaków, koron drzew, dachów pojedynczych zabudowań itp. (W trakcie prowadzenia obserwacji będzie porównywać, czy w wyglądzie tych przedmiotów terenowych nie zaszły jakieś zmiany, czy na przykład na którymś z krzaków nie została obłamana część gałęzi lub zwiększona ich liczba, czy w którymś z dachów nie pojawiły się jakieś nowe otwory itp. Te drobne szczegóły mogą dopomóc w wykryciu obserwatorów lub strzelców wyborowych przeciwnika). Jeżeli obserwacja będzie prowadzona podczas słonecznej pogody, powinien zwrócić uwagę przede wszystkim na miejsca zacienione, gdyż tam przeważnie będzie się starał ukryć przeciwnik.

Obowiązkiem każdego obserwatora jest:

• szybkie orientowanie się w terenie;

• umiejętne ocenianie odległości do wybranych celów i przedmiotów terenowych na oko i za pomocą przyrządów;

• skryte zajmowanie i urządzanie pod względem inżynieryjnym miejsca do prowadzenia obserwacji oraz zamaskowanie go;

• obserwowanie działania przeciwnika, wykrywanie celów i meldowanie przełożonym o spostrzeżeniach;

• obserwowanie czynności swego dowódcy i działania własnych pododdziałów.

Po wykryciu celu obserwator powinien najpierw określić jego charakter, następnie ocenić do niego odległości i złożyć dowódcy meldunek. Meldunek musi być dokładny, zrozumiały i jak najkrótszy, np.: „Dozór 1, palec w prawo, pod krzakiem - karabin maszynowy” albo „Dozór 1, palec w prawo, dalej (bliżej) 100, pod krzakiem - karabin maszynowy”.

DZIAŁANIE ŻOŁNIERZY W BEZPOŚREDNIM UBEZPIECZENIU POSTOJU PODODDZIAŁÓW.

Zasady organizowania ubezpieczenia.

Ubezpieczenie organizuje się w celu niedopuszczenia do przeniknięcia elementów rozpoznania przeciwnika do rejonów rozmieszczenia wojsk, uniemożliwienia niespodziewanego napadu przeciwnika oraz zapewnienia wojskom czasu i dogodnych warunków przygotowania i prowadzenia działań.

W zależności od charakteru wykonywanych zadań pododdziały ubezpieczają się: w walce - ubezpieczeniem bojowym, w marszu - marszowym, w rejonie ześrodkowania (wyjściowych, odpoczynku) - ubezpieczeniem postoju. Ponadto we wszystkich sytuacjach organizuje się ubezpieczenie bezpośrednie.

Ilość sił i środków wydzielonych do ubezpieczenia zależy od stopnia zagrożenia ze strony przeciwnika, charakteru i rodzaju działań bojowych, właściwości terenu, widoczności i warunków meteorologicznych.

Ubezpieczenie bojowe ma ochronić wojska przed niespodziewanym napadem naziemnym przeciwnika, przenikaniem jego elementów rozpoznania do rejonu działania oraz zmusić przeciwnika do wcześniejszego rozwinięcia sił głównych. Z reguły wysyła się je na odległości nie przekraczającą zasięgu ognia środków strzelających na wprost.

Ubezpieczenie marszowe organizuje się dla ochrony przemarszu wojsk i uprzedzenia ich o niespodziewanym napadzie z ziemi oraz zapewnienia im czasu i dogodnych warunków rozwinięcia się i podjęcia walki. Ubezpieczenia marszowe z oddziału wysyła się na odległość z reguły nie przekraczającą pół godziny marszu.

Ubezpieczenie postoju organizuje się w celu uniemożliwienia przeciwnikowi penetracji rejonów rozmieszczenia ubezpieczanych wojsk oraz dokonania niespodziewanego napadu, a w wypadku napadu, zatrzymania przeciwnika do czasu rozwinięcia się wojsk ubezpieczanych. W zależności od sytuacji wysyła się je na odległość gwarantującą zatrzymanie przeciwnika na czas niezbędny do reakcji ubezpieczonych wojsk.

Ubezpieczenie bezpośrednie organizuje w każdych warunkach dla własnej ochrony przed niespodziewanym napadem przeciwnika. Zapewnia się je przez aktywne działanie szperaczy, patroli, czujek (podsłuchów), placówek, dyżurnych środków ogniowych oraz wartowników.

Dla zapewnienia sprawnego funkcjonowania ubezpieczeń i wzajemnego rozpoznania się żołnierzy na każdą dobę ustala się hasło i odzew. Hasło podaje się ustnie do wiadomości wszystkich żołnierzy, którzy biorą udział w ubezpieczeniu i rozpoznaniu oraz osobom wysyłanym poza rejon rozmieszczenia pododdziału.

Odzew - podaje się dowódcom pododdziałów oraz osobom wysyłanym do przekazania ustnych rozkazów. Hasła żąda się od wszystkich osób przechodzących przez rubież ubezpieczeń i poruszających się po rejonie rozmieszczenia pododdziałów w nocy, odzew - od osób przekazujących zadania od przełożonego i od dowódców prowadzących rozpoznanie. Wszystkich żołnierzy nie znających hasła oraz żołnierzy przybyłych z rozkazami a nie znających odzewu zatrzymuje się.

Elementy ubezpieczenia bezpośredniego na postoju.

Elementami ubezpieczenia bezpośredniego na postoju są:

• czujka;

• podsłuch;

• patrole.

Czujkę wystawia się jeśli przed frontem pododdziału znajduje się skryte podejście. W skład czujki wchodzi zwykle 2 - 3 żołnierzy. Jeden z nich występuje w roli starszego czujki. Stawia on zadania pozostałym żołnierzom, podaje sposób obserwowania przeciwnika i sygnałów dowódcy oraz urządzenia stanowiska. Stanowisko czujki zajmuje się skrycie. Odległość między żołnierzami czujki powinna zapewnić porozumiewanie się w dzień półgłosem, a w nocy szeptem.

W czasie urządzania stanowiska żołnierze czujki nie mogą przerywać obserwacji. Czujkę wystawia się w celu:

• ubezpieczenia pododdziałów przed niespodziewanym atakiem przeciwnika ;

• uniemożliwienia przedostania się małych grup przeciwnika, poszczególnych żołnierzy i osób cywilnych na stronę wojsk własnych;

• prowadzenia rozpoznania terenu.

Czujka prowadzi obserwację oraz melduje dowódcy o pojawieniu się przeciwnika, a także o zatrzymaniu osób, które zbliżyły się do czujki. Żołnierze wyznaczeni do pełnienia służby w składzie czujki powinni dokładnie znać położenie przeciwnika i wojsk własnych, drogę i przypuszczalny czas wycofywania się oraz wiedzieć, czy na przedpolu znajdują się własne pododdziały (zwiadowcy) patrole itp. Powinni zapamiętać wyznaczone czujce pas obserwacji i miejsca, na które należy zwrócić szczególną uwagę, znać sygnały łączności z dowódcą, sposób przekazywania mu wyników rozpoznania, sygnałów i drogę wycofania się z zajmowanego stanowiska.

Żołnierze czujki otrzymują hasło, a starszy czujki dodatkowo odzew. Po zauważeniu przeciwnika czujka obserwuje jego działanie, a starszy czujki w ustalony sposób melduje o tym dowódcy. Pojedynczych żołnierzy przeciwnika, którzy podeszli do jej stanowiska, czujka bierze do niewoli lub obezwładnia ogniem. Jeżeli zbliżają się wozy bojowe lub grupy przeciwnika, otwiera do nich ogień.

Osobom zbliżającym się do stanowiska czujki i dokładnie nie rozpoznanym czujka pozwala podejść jak najbliżej (jednak nie bliżej niż jak na odległość rzutu granatem), po czym starszy czujki zatrzymuje je, nakazuje odłożyć broń, odejść od niej w bok i odwrócić się. Przez cały czas żołnierze czujki powinni mieć broń gotową do strzału i wycelowaną w stronę zatrzymanych.

O zatrzymaniu osób starszy czujki powiadamia dowódcę. Z zatrzymanymi nie wolno prowadzić żadnych rozmów do czasu przybycia dowódcy.

Bez rozkazu dowódcy czujka nie może przepuszczać żadnych osób udających się od strony przeciwnika, czy też na przedpole. Pod żadnym pozorem czujce nie wolno opuścić zajmowanych stanowisk.

Czujkę wystawia się na czas określony. Obsadę czujki zmienia się co 2 godziny, a w czasie niesprzyjającej pogody (silny mróz, zamieć śnieżna, upały, ulewne deszcze) - co godzinę.

Podsłuch. Podczas ubezpieczenia postoju w nocy (w warunkach ograniczonej widoczności) obserwacje uzupełnia się podsłuchem. Dowódca wyznacza dodatkowo żołnierzy do podsłuchiwania, wskazując im stanowisko jeszcze w warunkach dobrej widoczności, a także drogę dojścia, powrotu, sposób ich zmiany, znaki lub sygnały rozpoznawcze oraz na co mają zwrócić szczególną uwagę. Miejscem podsłuchiwania mogą być np.: wykop, lej, a także krzaki, ruiny budynków itp. Podczas urządzania miejsca podsłuchiwania nie wykonuje się w zasadzie żadnych prac ziemnych. Żołnierze wyznaczeni do prowadzenia podsłuchiwania zajmują wskazane miejsca na sygnał (rozkaz) dowódcy.

Wiadomości o przeciwniku zdobywa się przede wszystkim przez nasłuchiwanie odgłosów dochodzących od strony przeciwnika i określanie ich na podstawie wykonywanych czynności.

Patrole. Ze względu na możliwości przenikania grup przeciwnika ze wszystkich kierunków zwłaszcza rozpoznawczych, dywersyjnych i desantowych, ubezpiecza się nie tylko drogi prowadzące do rejonu rozmieszczenia (ześrodkowania), lecz także cały rejon. W tym celu wyznacza się również patrole (piesze lub wozy patrolowe).

Wozy patrolowe lub patrole piesze wyznacza się w celu rozpoznania terenu, wysyła się je okresowo, zwłaszcza w nocy w warunkach ograniczonej widoczności. Mogą one być również wysyłane w celu prowadzenia rozpoznania na kierunkach trudno dostępnych.

Patrol pieszy działa zazwyczaj w składzie dwóch - trzech żołnierzy, z których jeden jest dowódcą.

Wozy patrolowe (patrole piesze) przesuwają się skrycie wyznaczoną drogą marszu, szczegółowo rozpoznając teren. W razie wykrycia przeciwnika dowódca wozu patrolowego (patrolu pieszego) melduje o tym dowódcy i prowadzi obserwację działań przeciwnika. Napotkane drobne grupy przeciwnika obezwładnia ogniem lub bierze do niewoli.

ZASADY PRZEWOŻENIA LUDZI I SPRZĘTU TRANSPORTEM KLEJOWYM.

W celu dokonania przewozu pododdziały i oddziały dzieli się na transporty operacyjne. Transportem operacyjnym nazywa się zorganizowany do przewozu jednym pociągiem oddział wojskowy lub jego pododdziały, grupy żołnierzy lub partie wozów bojowych.

Na każdy transport operacyjny wyznacza się komendanta. Stopień i nazwisko komendanta oraz numer transportu operacyjnego podaje się do wiadomości całemu składowi osobowemu przed załadowaniem. Trasy przejazdu ani miejsca przeznaczenia transportu nie podaje się. Przewóz wojsk powinien być zachowany w tajemnicy. Nie wolno więc rozmawiać o nim z osobami postronnymi, podawać w korespondencji danych o przewozie, pozostawiać w wagonach gazet, listów i adresów prywatnych. Zabrania się wychodzenia w czasie postoju z wagonów oraz przewożenia osób nie należących do składu osobowego transportu.

Jeżeli żołnierz odłączy się od transportu, powinien zgłosić się do wojskowego komendanta odcinka kolejowego danej stacji lub zawiadowcy stacji i podać numer transportu operacyjnego, od którego się odłączył.

Komendant transportu wyznacza na cały czas trwania przewozu następujące zespoły i drużyny:

• zespoły ładunkowe (do zdejmowania i otwierania ścian wagonów, budowy ramp improwizowanych, ustawiania sprzętu i ładunków);

• drużynę łączności (do zapewnienia łączności w czasie załadowania, przejazdu i wyładowania);

• drużynę rozpoznania i likwidacji skażeń (do obserwacji i rozpoznawania skażeń, kierowania odkażaniem i częściową dezaktywacją sprzętu, umundurowania, uzbrojenia i wagonów z ludźmi);

• drużynę awaryjną (do ochrony przeciwpożarowej i usuwania skutków awarii).

Oprócz tego do pełnienia służby wewnętrznej i wartowniczej wyznacza się (na każdą dobę):

• oficera dyżurnego transportu i pomocnika oficera dyżurnego;

• wartę i pododdział alarmowy;

• podoficerów dyżurnych w pododdziałach;

• starszych wagonów i dyżurnych wagonów.

Przed załadowaniem pododdziały udają się do rejonów wyczekiwania, a po wyładowaniu do rejonu zbiórki. Na sygnał pododdziały w ustalonej kolejności udają się na punkt ładunkowy (stację).

Ruch ładowanych pojazdów po rampie i wagonach powinien się odbywać na pierwszym biegu, bez zrywów i ostrych skrętów. Załadowaniem i wyładowaniem każdego pojazdu kieruje jego dowódca lub dowódca zespołu ładunkowego, dając kierowcy odpowiednie sygnały.

W czasie ładowania i wyładowania obowiązują wymienione niżej zasady bezpieczeństwa.

1. Podczas otwierania i zdejmowania ścian wagonów należy zachować szczególną ostrożność, aby nie zostać uderzonym opadającą ścianą.

2. W czasie ładowania pojazdu, może się w nim znajdować tylko kierowca, któremu sygnały może podawać wyłącznie dowódca pojazdu lub zespołu załadunkowego.

3. Zabrania się przebywania między załadowanym a dojeżdżającym do niego pojazdem.

4. Jeżeli pracuje dźwig, nie wolno znajdować się pod jego wysięgnikiem, a obsługujący dźwig przed jego uruchomieniem musi dać dźwiękowy sygnał ostrzegawczy.

5. Wykonywanie ruchów obrotowych, lufami armatnimi lub wysięgnikami dźwigów jest dozwolone wówczas, gdy nie zagraża to bezpieczeństwu ruchu pociągów po sąsiednim torze. Na liniach zelektryfikowanych praca dźwigu jest dozwolona po uprzednim wyłączeniu dopływu prądu do sieci.

6. Na liniach zelektryfikowanych zabrania się wchodzić na sprzęt załadowany na platformach (na wieże czołgów, samochody specjalne) i na dachy wagonów. Zabrania się także rozwijania drutów, gdy odległość od przewodów trakcyjnych jest mniejsza niż 2 metry.

7. W czasie ładowania się żołnierzy do wagonów broń powinna być rozładowana.

Na stacji ostatniego postoju transportu komendant transportu zarządza przygotowanie do wyładowania.

W czasie zbliżania się do stacji wyładowania żołnierze na rozkaz starszego wagonu wykonują zbiórkę (z bronią). Wyładowanie odbywa się na sygnał komendanta transportu. Po wyładowaniu pododdziały maszerują do rejonu zbiorki. W wagonach pozostają starsi wagonów, którzy po zdaniu ruchomych urządzeń wagonowych, dołączają do swoich pododdziałów.

Podczas przewozu koleją nie wolno:

1. Zatrzymywania pociągu na stacjach dłużej niż przewiduje to rozkład jazdy.

2. Wsiadać i wysiadać przed zatrzymaniem się pociągu i podaniem odpowiedniego sygnału lub rozkazu.

3. Zatrzymywać pociągu za pomocą hamulca bezpieczeństwa lub sygnałów, z wyjątkiem wypadków zagrażających bezpieczeństwu ruchu lub życiu żołnierzy.

4. Przebywać w budkach hamulcowych, w czołgach, samochodach oraz na dachach wagonów (dyżurne obsługi, wartownicy i obserwatorzy zajmują wyznaczone miejsca, w żadnym jednak razie nie na dachach wagonów).

5. Nalepiać na wagonach plakatów, ozdabiać wagonów gałęziami i napisami.

6. Wyrzucać śmieci oraz załatwiać potrzeb naturalnych w miejscach do tego nie przeznaczonych.

7. Wywieszać świateł, wymachiwać na zewnątrz wagonu chorągiewkami lub czapkami gdyż obsługa pociągu mogłaby zrozumieć to jako - na przykład - sygnał zatrzymania pociągu.

8. Wychylać się i zwieszać nóg na zewnątrz wagonu.

Wyjście z wagonów może nastąpić tylko na polecenie oficera dyżurnego i to na stacjach, na których postój jest dłuższy niż 10 minut. Wsiadanie musi być zakończone na 3 minuty przed odejściem pociągu.

SYGNAŁY DOWODZENIA.

17

19

Szkolenie taktyczne

---