21.04.2008 r.
W bilansie wodnym zaleca się uwzględnić także:
- zasoby wody usytuowane do 1,5 km od granicy lasu (w porozumieniu z właścicielem lub zarządcą tych zasobów)
- inne naturalne zasoby wodne znajdujące się w lesie, które mogą być wykorzystane do celów gaśniczych.
Sztuczne zbiorniki wodne zaleca się budować:
- przy skrzyżowaniach z dojazdami pożarowymi
- przy liniach obrony
Przeciwpożarowe stanowiska czerpania wody mogą być:
- ze stałą linią ssawną
- ze studnią czerpalną poza zbiornikiem wodnym
- ze studnią czerpalną usytuowaną w zbiorniku wodnym
- ze studnią głębinową.
Zaleca się , aby przy każdym źródle (zbiorniku) wody do celów przeciwpożarowych w lasach istniały przeciwpożarowe stanowiska czerpania wody ułatwiające pobór wody ze zbiornika pompami pożarniczymi.
Na przeciwpożarowym stanowisku czerpania wody zaleca się wykonać:
- dwa miejsca poboru wody
- duży plac manewrowy
- drogę pozwalającą na ruch dwukierunkowy o szerokości ok. 6m przy przeciwpożarowym stanowisku czerpania wody
- dojazd pętlicowy przy przeciwpożarowym stanowisku czerpania wody
- miejsce wypoczynku na terenie zamkniętym dojazdem pętlicowym.
Zaleca się wykonać zastawki do spiętrzania wody na:
- rzekach
- potokach
- kanałach
- rowach melioracyjnych.
Z otwartych zbiorników wodnych powinien być umożliwiony pobór wody przez śmigłowce z podwieszonymi zbiornikami wodnymi typu „bambi bucker”
UWAGA: W polskich lasach istnieje obecnie ponad 16 tys. Przeciwpożarowych stanowisk czerpania wody.
SPOSOBY PRZESYŁANIA WODY NA DUŻE ODLEGŁOŚCI
W przypadku niedostatecznego zaopatrzenia wodnego na miejscu działań gaśniczych zachodzi konieczność dostarczania wody z dalszych miejsc oddalonych w znacznej odległości od miejsca pożaru. Wyróżnia się trzy podstawowe sposoby przesyłania wody na duże odległości:
PRZEPOMPOWYWANIE (pobór wody ze zbiornika przez pompę i podawanie do zbiornika pośredniego rozstawionego w znacznej odległości od pompy, z którego następna pompa pobiera wodę i przepompowuje do zbiornika kolejnego itd.) - system wygodniejszy od przetłaczania, bezpieczniejszy dla sprzętu i nie powodujący natychmiastowego przerwania transportu wody (rezerwa w zbiornikach pośrednich)
UWAGA: należy uwzględnić straty ciśnienia wynikające z różnicy poziomów między pompami (np. 10m=,1 MPa), a także straty ciśnienia na pokonanie oporów tarcia w linii wężowej w terenie płaskim ok. 0,1 MPa na 100 m linii wężowej.
DOWOŻENIE SAMOCHODAMI POŻARNICZYMI - wymaga dużej liczby pojazdów zaangażowanych w transport wody dla zapewnienia ciągłości jej podawania na teren pożaru i powoduje duży ruch jednostek na terenie działań. Organizując dowożenie wody należy rozważyć:
- stosowanie samochodów o pojemności zbiorników na wodę powyżej 2500 dm3
- nie zaleca się stosować dowożenia gdy wymagany wydatek wody przy pożarze Qw>1800 dm3/min
- nie zaleca się stosować dowożenia gdy odległość przeciwpożarowego stanowiska czerpania wody do pożaru L>3 km
- nie zaleca się stosować dowożenia gdy zachodzi konieczność wprowadzenia znacznych sił gaśniczych do bezpośrednich działań w stosunkowo krótkim czasie.
Liczba samochodów niezbędna do zapewnienia ciągłości podawania wody w wymaganym wydatki zależy od:
- odległości od przeciwpożarowego stanowiska czerpania wody do miejsca opróżniania zbiorników
- wymaganego wydatku wody przy pożarze
- średniej prędkości samochodów
- objętości zbiornika samochodu
- sumy czasów napełniania i opróżniania zbiornika samochodu oraz podwójny czas manewrowania.
Jeden cykl dowożenia składa się z:
- napełnienia zbiornika
- opróżnienia zbiornika
- manewrowania
- przejazdu do przeciwpożarowego stanowiska czerpania wody z miejsca pożaru i z powrotem.
ZAPEWNIENIE SIŁ I ŚRODKÓW DO ZWALCZANIA POŻARÓW LASÓW
Podstawowe siły i środki do zwalczania pożarów lasów są ujęte w „sposobach postępowania na wypadek powstania pożaru lasu” oraz „ planach działań ratowniczych na obszarach leśnych” i są nimi:
- siły i środki właścicieli, zarządców lub użytkowników lasów zgromadzone w bazach sprzętu do gaszenia pożarów lasów w miejscach wyznaczonych w porozumieniu z właściwymi miejscowo komendantami powiatowymi (miejskimi) PSP - jedna taka baza na każde 10000 ha lasów lub dla nadleśnictwa albo parku narodowego
- siły i środki właścicieli, zarządców lub użytkowników lasów w postaci samolotów, śmigłowców lub innych statków powietrznych zgromadzonych w LBL w lasach o powierzchni powyżej 300 ha zaliczonych do I lub II KZPL, w okresach oznaczonego dla tych lasów 1, 2 lub 3 SZPL - wykorzystywane do patrolowania lotniczego dla lasów o powierzchni: do 1000 ha zaliczonych do I KZPL, 2000 ha zaliczonych do II KZPL i w uzasadnionych wypadkach w lasach zaliczonych do III KZPL po wcześniejszym uzgodnieniu z właściwym miejscowo komendantem wojewódzkim PSP
- siły i środki jednostek ochrony przeciwpożarowej: PSP, JOT OSP, WOP, ZSP, ZSR, GZSP, P(M)ZSP, TSR i inne jednostki ratownicze.
BAZY SPRZĘTU DO GASZENIA POŻARÓW LASÓW
Na każde 10000 ha lasu lub dla nadleśnictwa albo parku narodowego organizuje się co najmniej jedną bazę sprzętu do gaszenia pożarów lasów.
Wyposażenie bazy sprzętu do gaszenia pożarów lasów stanowią w szczególności:
Dla lasów zaliczonych do I KZPL
- 10 gaśnic lub hydronetek plecakowych
- 30 łopat
- 20 tłumic
- 2 pługi do wyorywania pasów ppoż.
- samochód patrolowo-gaśniczy albo przyczepa ze zbiornikiem na wodę o poj. min. 400 l z możliwością podawania środka gaśniczego,
Dla lasów zaliczonych do II KZPL
- 10 gaśnic lub hydronetek plecakowych
- 20 łopat
- 10 tłumic
- pług do wyorywania pasów ppoż.
- samochód patrolowo-gaśniczy albo przyczepa ze zbiornikiem na wodę o poj. co najmniej 200 l
Dla lasów zaliczonych do III KZPL
- 10 gaśnic lub hydronetek plecakowych
- 10 łopat
- 10 tłumic
- pług do wyorywania pasów ppoż.
LĄDOWISKA BAZOWE I OPERACYJNE DLA SAMOLOTÓW GAŚNICZYCH
LP corocznie angażują znaczne siły lotnicze do wykonywania zadań (m.in. ok. 40 samolotów gaśniczych):
- gospodarczych
- związanych z patrolowaniem i gaszeniem pożarów leśnych z powietrza
Usługi lotnicze dla LP świadczą firmy posiadające:
- aktualny certyfikat Głównego Inspektoratu Lotnictwa Cywilnego
- pozytywną opinię dot. statków powietrznych o ich przydatności do wykonywania zadań na rzecz LP, w tym przydatność w ochronie ppoż. lasu wydaną przez SPOP IBL.
Lądowiska dla gaśniczych statków powietrznych dzielimy na:
- LĄDOWISKA BAZOWE LBL (w oparciu o miejscowe lądowiska aeroklubów RP, przedsiębiorstw lotniczych, Lasów Państwowych, innych właścicieli),
- LĄDOWISKA OPERACYJNE LBL (na terenach leśnych).
GAŚNICZE STATKI POWIETRZNE
- samoloty gaśnicze
- śmigłowce gaśnicze
- sterowce gaśnicze
ZASADY UŻYCIA SAMOCHODÓW GAŚNICZYCH
Klasy samochodów gaśniczych w zależności od ich MMR
1. lekkie (L) 2t<MMR<=7,5 t
- patrolowanie i prowadzenie rozpoznania
- pilotowanie innych gaśniczych zastępów ratowniczych
- samodzielne gaszenie pożarów pojedynczego drzewa i pożarów podpowierzchniowych
- gaszenie pożarów pokrywy gleby jako siły I rzutu
- dozorowanie pożarzysk o powierzchni do 1 ha
2. średnia (M) 7,5t<MMR<=14t
- samodzielne gaszenie pożarów pojedynczego drzewa, pożarów podpowierzchniowych i pokrywy gleby
- współdziałanie w gaszeniu pożarów całkowitych drzewostanu
- dozorowanie pożarzysk
3. ciężkie (S) MMR>14t
- samodzielne gaszenie wszystkich rodzajów pożarów, ale tylko przy poruszaniu się po drogach publicznych, drogach leśnych i dojazdach pożarowych o nawierzchni utwardzonej
- dostarczanie wody do pożaru systemem dowożenia.
MINIMALNE WYPOSAŻENIE PSP W SPRZĘT PRZEZNACZONY DO ZWALCZANIA POŻARÓW, POJAZDY GAŚNICZE I ŚRODKI DO DZIAŁAŃ GAŚNICZYCH USTALA SIĘ Z UWZGLĘDNIENIEM NASTĘPUJĄCYCH ZASAD:
SAMOCHODY GAŚNICZE
a) lekkie lub średnie samochody ratownicze z pompą (samochody pożarnicze wyposażone w pompę pożarniczą i zazwyczaj zbiornik na wodę a także inny sprzęt używany podczas akcji ratowniczo-gaśniczej oraz środki gaśnicze pianotwórcze)
lub specjalne (samochody pożarnicze ze specjalnym sprzętem z dodatkowymi specjalnymi środkami gaśniczymi lub bez nich):
- co najmniej jeden na 50000 ludności
b) ciężkie samochody gaśnicze
- co najmniej jeden na 100000 ludności lub co najmniej jeden na 500 km2
- ze zbiornikami środka pianotwórczego o pojemności minimum 4 m3 - co najmniej jeden na 400000 ludności lub co najmniej jeden na 2000 km2
Dla terenów o przewadze dróg nieutwardzonych lub na których co najmniej 30 % obszarów leśnych jest zaliczone do I kategorii zagrożenia pożarowego lasów oraz terenów górskich samochody o napędzie terenowym(zdolne do poruszania się po wszystkich drogach i bezdrożach)
28.04.2008 r.
c) samochody cysterny
- wodne o pojemności minimum 15 m3 - co najmniej jeden na 20000 ludności lub co najmniej jeden na 1000 km2
Dla terenów, na których co najmniej 30% obszarów leśnych jest zaliczone do 1 kategorii zagrożenia pożarowego lasów co najmniej jeden na 650 km2
- do przewozu środków pianotwórczych w ilości minimum 15 m3 - co najmniej jeden na 700000 ludności lub co najmniej jeden na 6000 km2
Norma wyposażenia bazy środków gaśniczych:
Środki pianotwórcze 80 m3
Proszki gaśnicze 30t
Zwilżacze 10m3
- 25% środków pianotwórczych jako odwód ruchomy możliwy do zadysponowania w czasie do 15 min. Pozostała cześć przechowywana w zbiornikach stałych, z możliwością zadysponowania w czasie do 40 min.
- minimum 25% ilości przechowywanych środków pianotwórczych stanowią środki proteinowe, minimum 5% - środki pianotwórcze typu AFFF, minimum 5% - środki pianotwórcze do gaszenia cieczy polarnych.
SPRZĘT DO GASZENIA POŻARÓW LASÓW
Można podzielić na następujące grupy:
- podręczny sprzęt gospodarczy
- podręczny sprzęt gaśniczy
- zmechanizowany sprzęt gaśniczy
- inżynieryjny sprzęt wojskowy
- pojazdy gaśnicze
- latające statki gaśnicze
PODRĘCZNY SPRZĘT GOSPODARCZY
- szpadel
- łopata
- siekiera
- pilarki spalinowe
PODRĘCZNY SPRZĘT GAŚNICZY
- tłumice
- gaśnica wodna lub pianowa
- hydronetka wodna
- hydronetka plecakowa wodna lub pianowa
- urządzenie plecakowe IFEX - impulsowe gaszenie pożaru - zasada działania polega na wytworzeniu i podaniu w krótkim czasie do źródła pożaru strumienia wody lub piany o bardzo wysokim stopniu rozproszenia i dużym odrzucie poj. zbiornika na środek gaśniczy 12l, a poj. butli napędowej 2 i sprężonego powietrza
- urządzenie plecakowe IGŁA
-ZMECHANIZOWANY SPRZĘT GOSPODARCZY do tworzenia pasów mineralizowanej gleby:
- równiarka leśna VRETEN 4000
- równiarka leśna V3-220
- pługofrezarka PF
- rozdrabniacz RS
INŻYNIERYJNY SPRZĘT WOJSKOWY
- spycharka BAT-M
Równiarka DZ-122A
- Spycharka DZ-27S
- koparka
POJAZDY GAŚNICZE
- pojazd terenowy - quad z systemem IFEX
LATAJĄCE STATKI GAŚNICZE
- śmigłowiec gaśniczy Mi-2
- śmigłowiec gaśniczy Mi-8
- samolot gaśniczy PZL M18 dromader
- samolot gaśniczy Canadair CL-415
- samolot gaśniczy Ił-76D
OLE
Propozycja prototypu spacerującego robota do wczesnego wykrywania pożarów lasów przedstawiona przez Wyższą Szkołę w Magdeburgu - Stendal (Niemcy). Robot OLE porusza się na sześciu nogach z prędkością od 10 do 20 km/h.
SPRZĘT DO PODAWANIA BETONU JAKO DZIAŁKO WODNE
36 metrowe ramię + 5 prądownic wodnych PW52 o zasięgu działania do 25 metrów daje odległość ok. 60m, na jaką to można podawać środek gaśniczy. Budowa sprzętu sprawie że po ustawieniu pojazdu w odpowiednim miejscu nawet jedna przeszkolona osoba może przygotować sprzęt do działania. Wadą urządzenia jest brak własnego zbiornika wodnego.
ŚRODKI GAŚNICZE DO GASZENIA POŻARÓW LASÓW
WODA (działanie głównie chłodzące)
- prądy zwarte - głównie do gaszenia pożarów całkowitych na froncie, szczególnie w części koron drzewostanu
- prądy rozproszone
ZWILŻACZ(działanie głównie chłodzące)
- lepsze zdolności zwilżające
PIANA GAŚNICZA (działanie głównie tłumiące i izolujące) - w formie pasa zaporowego na linii obrony jest kilkakrotnie skuteczniejszy od wody
- piana ciężka
- średnia
- koncentrat pianotwórczy typu S
- koncentrat pianotwórczy typu A
RETARDANTY (działanie głównie chłodzące i izolujące)
- koncentrat w postaci ciekłej o bardzo wysokiej lepkości w kolorze czerwonym lub brązowym
- koncentrat w postaci proszku łatwo rozpuszczalny w wodzie o kolorze czerwonym
ROZPRZESTZENIANIE SIĘ POŻARÓW LASU
Specyfika pożarów leśnych to przede wszystkim:
- trudne warunki terenowe
- brak możliwości dojazdu do linii ognia
- duże rozmiary obwodu pożaru
- szybko przesuwająca się linia ognia w różnych kierunkach
- ograniczone możliwości zaopatrzenia wodnego na miejscu działań gaśniczych.
Składniki pokrywy gleby ulegają łatwemu zapaleniu, jeżeli ich wilgotność wynosi poniżej 20% a stają się praktycznie niepalne przy wilgotności powyżej 27%.
Przebieg spalania drzewa pod wpływem ogrzewania:
- temp. 110 *C- odparowuje woda i olejki eteryczne
- temp. 128*C -zawarta w drzewach lignina rozkłada się na produkty gazowe
- temp. 150*C - ulatniają się żywice oraz CO i CO2
- temp. 200*C - zawarta w drzewach celuloza rozkłada się na produkty gazowe
- temp. 230*C - powierzchnia drzewa brunatnieje
- temp. 270*C - tworzy się węgiel piroforyczny łatwy do samozapalenia
- temp. 300*C - tworzy się węgiel drzewny, zwęgla się celuloza i następuje zapalenie
Barwa płomienia podczas pożaru lasu świadczy o jego temperaturze:
- czerwona to temp. ok. 400-500*C
- czerwono-żółta to temp. ok. 900*C
- temperatura gleby na głębokości ok. 10cm wynosi kilkadziesiąt *C
WIATR charakteryzuje się dwoma parametrami:
- kierunek
- prędkość (w m/h lub w km/h) - 1m/s odpowiada 3,6km/h
Za kierunek wiatru uważamy tę stronę widnokręgu, z której wiatr wieje i otrzymuje on nazwę tej strony widnokręgu.
Międzynarodowy system określania kierunków wiatru
wiatr północny (N) - 0*
wiatr północno-wschodzi (NE) - 45*
wiatr wschodni (E) - 90*
wiatr południowo-wchodni (SE) - 135*
wiatr południowy (S) - 180*
wiatr południowo-zachodni (SW) - 225*
wiatr zachodni (W) - 270*
wiatr północno-zachodni (NW) - 315*
Wiatr wieje zawsze pulsacyjnie (zmiana kierunku i prędkości w jednostce czasu) na skutek:
- nierówności terenu
- turbulencji termicznej.
Dominacja pożaru nad siłami i środkami gaśniczymi zaczyna się przy prędkości wiatru powyżej 5m/s.
Rozprzestrzenianie się pożaru w przeciętnych warunkach tzw. POGODY POŻAROWEJ powoduje żę płomienie są nachylone w stosunku do podłoża pod kątem 75* a w skrajnych warunkach pogody pożarowej pod kątem 45*.
Pogoda pożarowa to suma niekorzystnych warunków meteo powodująca bardzo łatwe powstanie i szybkie rozprzestrzenianie się pożaru od każdego zarzewia ognia zdolnego do zapalenia występujących form roślinnych i materiałów pochodzenia organicznego.
Pogoda pożarowa dziali się na:
- statyczną
- niewielka szybkość liniowa linii pożaru
- stabilny kierunek rozprzestrzeniania się pożaru
- dynamiczną
- duża szybkość liniowa linii pożaru
- zmienny kierunek rozprzestrzeniania się pożaru.
Elementy meteo charakteryzujące pogodę pożarową wg wielkości wpływu na jej stan to:
- długotrwały okres bez opadów deszczu (susza)
- wilgotność względna powietrza poniżej 40%
- prędkość wiatru ponad 5m/s- główne elementy
- zmienny kierunek wiatru - główne elementy
- zachmurzenie poniżej 5 (stopień zachmurzenia oznaczamy na tzw. „oko” w taki sposób, że:
stopień 0 - niebo całkowicie wolne od chmur
stopień 10- niebo całkowicie pokryte chmurami.)
- temperatura powietrza powyżej 20*C
Dane o pożarze lasu po 45 min przy prędkości wiatru 5m/s:
- obwód pożaru - 500 m
- powierzchnia spalona - 1,5ha
- ilość środka gaśniczego niezbędna do ugaszenia obwodu pożaru na szerokości 5m: woda 0 ok. 17m3, wodny roztwór środka pianotwórczego ok. 10m3
- przebycie odległości 200m przez: front pożaru - ok. 40min, bok pożaru - 3,5h.
ELEMENTY TAKTYKI DZIAŁANIA GAŚICZYCH SIŁ I ŚRODKÓW RATOWNICZYCH PODCZAS POŻARÓW LASÓW
05.05.2008 r.
METODY GASZENIA POŻARÓW
TŁUMIENIE POŻARU ZA POMOCĄ GAŁĘZI
ZASYPYWANIE ZIEMIĄ
WYORYWANIE PASÓW ZAPOROWYCH
WYPALANIE( PRZECIWOGIEŃ)
GASZENIE WODĄ
GASZENIE ŚRODKAMI CHEMICZNYMI
TŁUMIENIE POŻARU ZA POMOCĄ GAŁĘZI
Zastosowanie: pożary pokrywy gleby w przypadku braku sprzętu gaśniczego.
Sposób wykonania: zbijanie płomieni linii ognia zielonymi gałęziami (najlepiej liściastymi) w kierunku wnętrza powierzchni pożaru
Nie stosować: przy pożarach traw i wrzosowiskach ze wzg. na dużą intensywność spalania
Po ugaszeniu dogasić innymi sposobami
ZASYPYWANIE ZIEMIĄ
Zastosowanie: pożary pokrywy gleby
Sposób wykonania: przy użyciu szpadli posypywać czystą ziemią strefę obejmującą zewnętrzną krawędź linia ognia i powierzchnię przed linią ognia na szer. 0,3-0,5m.
WYORYWANIE PASÓW ZAPOROWYCH
Zastosowanie: pożary pokrywy gleby i płytkie pożary murszowo-torfowe oraz do zabezpieczania pożarzysk
Sposób wykonania: przy użyciu sprzętu gospodarczego z pługiem lub innym urządzeniem mineralizującym glebą wykonać pas zaporowy o szer. 1-5m w pewnej odległości od linii ognia i dymu:
- przed frontem w odległości od kilkudziesięciu do 100m
- na bokach w odległości od kilku do kilkunastu metrów
WYPALANIE( PRZECIWOGIEŃ)
Zastosowanie: duże pożary pokrywy gleby i pożary całkowite drzewostanu
Sposób wykonania: sztuczne wywołanie kontrolowanego spalania pokrywy gleby przy użyciu zapalarek, pochodni lub innymi sposobami przed pasem zaporowym od strony linii ognia (szerokość podpalanego pasa przed frontem pożaru pokrywy gleby wynosi 10-20m, a przez frontem pożaru całkowitego drzewostanu 50-200m - minimalna odległość wypaleń) celem oczyszczenia strefy z materiałów palnych pomiędzy pasem zaporowym a linią ognia głównie na froncie pożaru
Uwaga: pas zaporowy w drzewostanie od którego rozpocznie się wypalanie powinien być:
- wykonany lub znajdować się w znacznej odległości od linii ognia (od kilkudziesięciu do 150m przy pożarach pokrywy gleby i od kilkuset do ponad 1000m (- maksymalna odległość wypaleń) przy pożarach całkowitego drzewostanu)
- odpowiednio szeroki (od kilkunastu metrów dla dużych pożarów pokrywy gleby do ponad 100m dla pożarów całkowitego drzewostanu)
- pozbawiony drzew, zmineralizowany lub pokryty środkami gaśniczymi; środkami gaśniczymi należy również pokryć całą ścianę drzewostanu bronionego
RYSUNEK(Schemat graficzny wypalania wyprzedzającego)
(Schemat graficzny wypalania stopniowego)
(Schemat graficzny wypalania grzebieniowego)
(Schemat graficzny wypalania cętkowego)
RODZAJE LOTÓW
- loty patrolowe - wykonywane w celu wykrycia pożaru lasu, określenia miejsca i powierzchni objętej pożarem oraz podanie charakterystyki wykrytego pożaru; loty patrolowe winny być wykonywane według ustalonych tras,
- loty rozpoznawcze - wykonywane w określony rejon kompleksów leśnych celem ustalenia sytuacji pożarowej - loty samolotów patrolowo-gaśniczych wykonywane są w tym przypadku z pełnym ładunkiem środka gaśniczego,
- loty gaśnicze - wykonywane są w celu przetransportowania środków gaśniczych z lądowisk, względnie z miejsc poboru wody przez śmigłowce i wykonania ich zrzutu w określone miejsce w sposób pozwalający na ugaszenie lub ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru, w zależności od decyzji kierującego działaniami ratowniczymi.
TAKTYKA WYKORZYSTANIA GAŚNICZYCH STATKÓW POWIETRZNYCH PODCZAS POŻARÓW LASU
Stosowanie statków powietrznych do gaszenia pożarów lasu nie eliminuje prowadzenia naziemnych działań gaśniczych. Stosowanie piany oraz barwienie wody umożliwia orientację pilotom, w którym miejscu nastąpiły zrzuty wcześniejsze.
Rozróżnia się 3 rodzaje zrzutów gaśniczych w zależności od miejsca ich wykonania względem pożaru i zamiaru taktycznego:
- zrzut izolujący (pośredni) - zrzut środka gaśniczego przed linią ognia w celu stworzenia pasa izolacyjnego przez rozprzestrzeniającym się ogniem, - stosować przy wszystkich rodzajach pożarów lasu,
- zrzut bezpośredni - zrzut środka gaśniczego bezpośrednio na strefę spalania w celu ugaszenia lub stłumienia ognia - stosować przy pożarach w zarodku i małych do 1 ha oraz na otwartej przestrzeni
- zrzut dogaszający - zrzut środka gaśniczego bezpośrednio na pożarzysko lub jego obrzeża w celu zapobieżenia wtórnemu zapaleniu - stosować do gaszenia pożarzysk przy niewystarczającej ilości sił i środków naziemnych.
ZRZUTY ŚRODKÓW GAŚNICZYCH
Podczas gaszenia pożaru lasu z powietrza można użyć takich środków gaśniczych jak: woda, piana, zwilżacz. Można stosować też zagęszczacze i retengenty.
Zalecane stężenia:
Środka pianotwórczego „Deteor”:
- dla otrzymania piany stężenie roztworu wynosi 3%
- stosując go jako zwilżacz 0,5 do 1% objętości
Charakterystyka zrzutów środków gaśniczych
- zrzut wody - posiada dużą siłę uderzeniową; czas opadania najkrótszy ze stosowanych środków gaśniczych; niewielkie ilości wody zatrzymywane przez korony drzew pozwalają na dobre jej przenikanie w głąb drzewostanu,
- zrzut piany - charakteryzuje się najdłuższym czasem opadania, małą zdolnością przenikania z uwagi na zatrzymywanie jej przez korony drzew i wolnym wykraplaniem,
- zrzut zwilżacza - średni czas opadania z uwagi na jego lekkie spienienie, jest częściowo zatrzymywany przez korony drzew ale w krótkim czasie przedostaje się w głąb drzewostanu na skutek wykroplenia.
ZASTOSOWANIE RODZAJÓW ŚRODKÓW GAŚNICZYCH PRZY POŻARACH LASU:
- wodę - zaleca się stosować jako „bomby wodne” z uwagi na efekt mechaniczny zbijania płomienia, szczególnie przy pożarach pokrywy gleby osłoniętych okapem drzewostanu,
- pianę - zaleca się stosować głównie do wykonywania pasów izolacyjnych na koronach drzew,
- zwilżacze - zaleca się stosować na otwartych powierzchniach upraw w drzewostanach o małym zwarciu.
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY RODZAJEM POŻARU A ŚRODKAMI GAŚNICZYMI
- pożar pokrywy gleby na otwartej przestrzeni - woda, zwilżacz, piana
- pożar pokrywy gleby pod okapem drzewostanu - głównie wodę, w przypadku małego zwarcia koron może być użyty zwilżacz,
- pożar upraw i młodników - przede wszystkim pianę, ewentualnie zwilżacz,
- pożar całkowity - pianę w postaci linii zaporowych lub wodę jako środek do zwilżania drzewostanów przed frontem ognia lub na dogaszanie zarzewi na zewnątrz obszaru objętego pożarem.
POŻARY POJEDYNCZEGO DRZEWA
Podawać środki gaśnicze bezpośrednio na drzewo.
Okopać pień drzewa w odległości ok. 2-3m od niego.
Zwilżyć środkami gaśniczymi ściółkę i mursz przy pniu.
POŻAR POKRYWY GLEBY
Gdy pożar jest mały (do 1ha) przeprowadzić natarcie z frontu przesuwając się po bokach w kierunku tyłu pożaru lub od razu otoczyć pożar na całym obwodzie,
Najlepiej zastosować pianę, a jeśli to niemożliwe - zwilżacz lub wodę,
Przy prędkości rozprzestrzeniania się linii ognia poniżej 3m/min:
- wykonać pas zaporowy o szer. ok.1m przy użyciu podręcznego sprzętu gaśniczego,
- zastosować metodę tłumienia za pomocą gałęzi lub tłumic albo metodę zasypywania ziemią,
4. Przy prędkości rozprzestrzeniania się linii ognia powyżej 3m/min:
- wyorać pas zaporowy o szer. 2-5m lub wykonać zwilżony pas zaporowy z piany ciężkiej o szer. 2-3m równoległy do linii ognia,
- przy dostępie samolotów lub śmigłowców gaśniczych wykonać na froncie:
* w przypadku pożaru na odkrytej powierzchni wykonać zwilżony pas zaporowy ze zwilżacza, wody lub piany,
* w przypadku pożaru pod okapem drzewostanu wykonać zrzut wody w postaci „bomby wodnej”, w przypadku małego zwarcia koron może być zwilżony pas zaporowy ze zwilżacza.
5. Po zrzutach gaśniczych na froncie do działań powinny wkroczyć siły naziemne.
6. Przy pożarach dużych gaszenie rozpocząć z boków pianą ciężą przesuwając się w kierunku frontu i tyłu pożaru. Przed frontem wykorzystać przeszkody naturalne lub sztuczne (np. pas ppoż. typu D, linie podziału powierzchniowego, drogi itp.) albo wyorać pas zaporowy do tworzenia linii obrony, a pas pokrywy gleby przed linią obrony od strony linii ognia zwilżyć prądami piany ciężkiej. Stworzyć dodatkowo linię obrony dalszej (osłony) do gaszenia przerzutów zarzewi ognia na skutek „ogni lotnych”.
12.05.2008 r.
POŻAR CAŁKOWITEGO DRZEWOSTANU.
W zależności od sytuacji pożarowej przed frontem pożaru podjąć działania obronne, na bokach działania połączone, a z tyłu natarcie na linię ognia.
Linię obrony tworzyć na kilkaset metrów przed linią ognia na przeszkodach naturalnych lub sztucznych (np. pas ppoż. typu D, linie podziału powierzchniowego, drogi, itp.) wycinając drzewa i wyorując pas zaporowy.
Po obu stronach linii obrony na ścianach drzewostanu oraz na pokrywie gleby powinna być położona przede wszystkim piana.
Przy dostępie samolotów lub śmigłowców gaśniczych wykonać zrzuty zwilżonych pasów zaporowych z piany (w zależności od sytuacji pożarowej z wody w postaci „bomb wodnych” i zwilżacza) przed frontem i na bokach pożaru w celu zawężenia frontu oraz na dogaszanie zarzewi na zewnątrz obszaru objętego pożarem.
POŻAR PODPOWIERZCHNIOWY
Określić rozmiar i granice obrzeży pożaru na podstawie:
- obserwacji wydobywających się produktów spalania i barwy darniny,
- tradycyjnej metody dotykowej - wyczuwanie ręką cieplejszych miejsc,
- metodą termowizyjną przy pomocy kamer termowizyjnych używanych na ziemi i z powietrza.
2. Okopać rowem teren pożaru:
- szerokość rowu w jego części dolnej - ok. 1m,
- nachylenie skarp rowu w stosunku do poziomu dna - ok. 120*
- skarpę od strony przeciwległej do pożaru obsypać piaskiem
3. Nawodnić rowy i teren sąsiadujący z rowami wodą lub środkami zwilżającymi.
4. W sprzyjających warunkach spiętrzyć cieki wodne w sąsiedztwie torfowisk objętych pożarem.
DOGASZANIE POŻARZYSKA
Po zlokalizowaniu i zlikwidowaniu pożaru nie stosować do dogaszania metody zasypywania ziemią.
Linię obwodu pożaru dogaszać pianą, zwilżaczem lub wodą w pasie szer. 3-5m, a następnie otoczyć pożarzysko wyoranym pasem zaporowych o szer. min 2m.
Obserwację pożarzyska należy prowadzić przez min. 24h.
Pożarzyska przekazać właścicielowi, zarządcy, użytkownikowi spalonego obszaru leśnego, a w przypadku ich braku lub braku możliwości ustalenia - przedstawicielowi Policji, straży gminnej (miejskiej), bądź organom samorządu terytorialnego.
ZASTĘP 1 samochód (3-6 ratowników)
SEKCJA 2 zastępy (9-12 ratowników)
Plutony 3 zastępy (15-21 rat)
Pluton 4 zastępy lub 2 sekcje (15-21 rat)
Kompania 3 plutony lub 4 sekcje (8-12 zastępów, do 36 rat.)
PPSS - punkt przyjęcia sił i środków
RKSS - rejon koncentracji sił i środków
OB - odcinek bojowy
OT - odwód taktyczny
kategoria zagrożenia pożarowego lasów (KZPL) |
wilgotność ściółki leśnej w % |
|
do 10 11-25 powyżej 25 |
I KZPL - duże zagrożenie II KZPL - średnie zagrożenie III KZPL - małe zagrożenie
|
gaśnicze zastępy ratownicze |
|
4 3 2 3 2 1 2 1 1
|
(42 strefy prognostyczne!!)
PODWYŻSZONA GOTOWOŚĆ OPERACYJNA
Wyróżniamy dwa stopnie PGO:
- I stopień( pozostają pod telefonem)
- II stopień( zostają na terenie strażnic)
Ponadto
Do zadań komendanta powiatowego (miejskiego) PSP należy wprowadzenie PGO w KP(M)PSP w sytuacji zwiększonego prawdopodobieństwa katastrofy naturalnej lub awarii technicznej, których skutki mogą zagrozić życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach oraz w przypadku wystąpienia i utrzymywania się wzmożonego zagrożenia pożarowego w tym zagrożenia pożarowego lasu w szczególności gdy:
- ogłoszony jest przez jednostki organizacyjne PL lub Parków Narodowych ZAKAZ WSPĘPU DO LASU
- pożar lasu jest bardzo duży
- co najmniej 50% stanu powiatowych sił PSP działa poza granicami powiatu
- akcja gaszenia dużych i bardzo dużych pożarów lasu trwa ponad dwie doby.
Do zadań komendanta wojewódzkiego PSP należy wprowadzenie PGS w PSP na obszarze województwa i powiatów w sytuacji zwiększonego prawdopodobieństwa katastrofy naturalnej lub awarii technicznej których skutki mogą zagrozić życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach oraz w przypadku wystąpienia i utrzymywania się wzmożonego zagrożenia pożarowego, w tym zagrożenia pożarowego lasu w szczególności gdy:
- ogłoszony jest przez jednostki organizacyjne LP lub Parków Narodowych ZAKAZ WSPĘPU DO LASU
- pożar lasu objął powierzchnie ponad 1000 ha
- co najmniej 1/3 wojewódzkich sił PSP działa poza granicami województwa
- akcja gaszenia bardzo dużych pożarów lasu trwa ponad dwie doby
Do zadań Komendanta Głównego PSP należy wprowadzenie PGO w PSP w sytuacji zwiększonego prawdopodobieństwa katastrofy naturalnej lub awarii technicznej których skutki mogą zagrozić życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach oraz w przypadku wystąpienia i utrzymywania się wzmożonego zagrożenia pożarowego, w tym zagrożenia pożarowego lasu w szczególności gdy:
- ogłoszony jest przez jednostki organizacyjne LP lub Parków Narodowych ZAKAZ WSPĘPU DO LASU
- pożar lasu przekracza 1000ha, a siły i środki PSP zaangażowane w jego gaszenie pochodzą z kilku województw.
ROZPOZNANIE - zorganizowane, aktywne i ciągłe działanie prowadzące do uzyskania informacji dotyczących warunków zdarzenia
ROZPOZNANIE
1. INFORMACJE O ZAISTNIAŁYM POŻAŻE
- miejsce pożaru (położenie kompleksu leśnictwa, obwodu, oddziałów i pododdziałów leśnych)
- rodzaj pożaru (podpowierzchniowy, pokrywy gleby, upraw, całkowitego drzewostanu)
- charakterystyka powierzchni pożaru (wielkość pożaru, gatunek i wiek drzewostanu, rodzaj pokrywy gleby)
- kierunki rozprzestrzeniania się pożaru
- warunki meteo (temperatura, wilgotność ściółki i powietrza, kierunek i siła wiatru, zachmurzenie)
- zadymienie i odległość przerzutów „ogni lotnych”
2. INFORMACJE O MOŻLIWOŚCIACH ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU
- charakterystyka powierzchni sąsiadujących z pożarem (wielkość powierzchni przed frontem, z boków i tyłu pożaru, gatunek i wiek drzewostanu oraz rodzaj pokrywy gleby na tych powierzchniach)
- prognoza meteo na najbliższe dni ze szczególnym uwzględnieniem siły i kierunku wiatru
- miejsca szczególnie niebezpieczne (np. składowiska materiałów niebezpiecznych, obszary zalegania niewybuchów, itp.)
- ukształtowanie terenu
- linie obrony (naturalne i sztuczne) dla rozprzestrzeniania się pożaru
3. INFORMACJE DOTYCZĄCE GAŚNICZYCH DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH
- siły i środki ratownicze oraz wsparcie działań zadysponowane do pożaru
- siły i środki ratownicze oraz wsparcia działań pozostające w obwodzie taktycznym i operacyjnym
- miejsca szczególnie zagrożone na terenie kompleksu leśnego (np. użytkownicy dróg, zakłady przemysłowe lub magazynowe, obiekty magazynowe, wojskowe i użyteczności publicznej, jednostki osadnicze, składowiska, rurociągi i gazociągi, miejsca masowego wypoczynku)
- lokalizacja punktów przyjęcia sił i środków ratowniczych oraz rejon koncentracji tych sił i środków z zapleczem logistycznym włącznie
- dojazdy pożarowe
- lokalizacja źródeł wody do celów ppoż. wraz z ppoż. stanowiskami czerpania wody (odległość i wydajność)
- warianty, formy i metody gaśniczych działań ratowniczych
WSPÓŁDZIAŁANIE JEDNOSTEK OCHRONY PPOŻ. BIORĄCYCH UDZIAŁ W DZIAŁANIACH RATOWNICZYCH
Współdziałanie jednostek ochrony ppoż. biorących udział w działaniu ratowniczym polega na:
- wzajemnej pomocy w celu zachowania ciągłości i skuteczności procedur ratowniczych
- powiadamianiu o występujących zagrożeniach oraz zastosowanych i wymaganych środkach ochrony osobistej ratowników i zabezpieczeniu terenu działań ratowniczych
- informowaniu o stosowanych technikach ratowania życia, zdrowia, środowiska i mienia oraz sposobach ewakuacji poszkodowanych i zagrożonych ludzi oraz zwierząt ze strefy zagrożenia
- wzajemnym wsparciu logistycznym prowadzonych działań ratowniczych
- zapewnieniu łączności i ciągłości wymiany informacji z powiatowym (miejskim) stanowiskiem.
Współdziałanie jednostek ochrony ppoż., o której mowa wyżej organizuje dowodzący siłami ratowniczymi.
19.05.2008 r.
SZTAB AKCJI
Szef akcji
- zespół analiz
- zespół łączności
- zespół logistyki
- koordynator ratownictwa medycznego
- policja
- lasy państwowe
- gmina/powiat
- inne służby
(szef zespołu operacyjnego) Do zespołu analiz (organizacyjnego) należy realizacja całokształtu pracy związana z analizą i oceną sytuacji, prognozą rozwoju, opracowaniem rozkazów i meldunków, nadzorowanie, koordynowaniem i dokumentowaniem operacyjnym działań ratowniczych. W skład zespołu operacyjnego wchodzą:
- oficerowie operacyjni
- specjaliści, analitycy, meteorolog
- kreślarze - plansześci
(szef zespołu łączności) Do zespołu łączności należy:
- organizacje łączność dowodzenia i współdziałania
- dokonuje rozdziału kanałów pracy
- programuje radiotelefony
- zapewnia łączność radiową, faksową, telefoniczną, modemową
- prowadzi korespondencję
- prowadzi nadzór nad korespondencją na terenie całej akcji
- organizuje łączność współdziałania z siłami międzynarodowymi
(szef zespołu logistyki) do Zespołu Logistyki należy:
- organizowanie punktów przyjęcia sił i środków oraz rozprowadzanie ich na odcinki bojowe
- zapewnienie zaopatrzenia wodnego specjalistycznego sprzętu, chemicznych środków gaśniczych
- organizacja i dostarczanie materiałów pędnych części zamiennych, napojów i wyżywienia
- organizowanie i prowadzenie polowych stacji obsługi sprzętu
- organizowanie napraw sprzętu
- organizowanie zakwaterowania uczestników akcji
- organizowanie punktów wyżywienia
- organizowanie systemu kontroli i przestrzegania dyscypliny służbowej przez strażaków - ratowników w miejscach zakwaterowania i na terenie akcji
- współpraca z koordynatorem medycznych działań ratowniczych w zakresie zabezpieczenia medycznego działań.
POŻARY LASU W POLSCE W ROKU 1992
W roku 1992 w Polsce miały miejsce 4 katastrofalne pożary lasu, które objęty łączną powierzchnię spaloną 20165ha.
1. nadl. Szprotawa w woj. Lubuskim (9.08 10.08) pow. Spal. 2260ha
2. nadl. Solec Kuj. Gniewkowo w woj. Kujawsko-pomorskim (10.08 - 11.08) pow. Spal. 3000ha
3. Nadl. Potrzebowice, Wronki, Krucz w woj. Wielkopolskim (10.08) - pow. Spal. 5130ha
4. NADL. RUDY RACIBORSKIE, KĘDZIERZYN, RUDZIENIEC