Logika pojęcia występujące w książce Ziembińskiego

12. Rozdział Przyczyny nieporozumień

1. Wieloznaczność słów

2. Szczególne rodzaje wieloznaczności słów i zwrotów językowych

1. Znaczenie aktualne - mowa o czynności bądź przedmiocie, o którym interesujemy się w czasie teraźniejszym, co robi bądź jaki jest w danej chwili

2. Znaczenie potencjalne - wyrażanie ogonach przekonań, pewnego uogólnionego stanu rzeczy

3. Znaczenie okazjonalne - znaczenie które dane słowo może mieć za każdym razem inne (np.: ja , ty, on)

3. Ekwiwokacje. Spory słowne

1. Błąd ekwiwokacji - używanie jednego słowa w danej rozmowi, wypowiedzi, procesie myślowym w kilku znaczeniach, nie zdając sobie sprawy z tego iż znaczenia te się różnią

2. Spór słowny ( logomachia) - dyskusja, w której każdy z rozmówców nadaje inne znaczenie (bez uzgadniania) danemu słowu, każdy mówi o czym innym więc dyskusja może trwac w nieskończoność

4. Wieloznaczność wypowiedzi złożonych

5. Amfibologie

1. Błąd amfibologii - wygłaszanie wypowiedzi wieloznacznej ze względu na składnię, osoba nie zdaje sobie z tego sprawy

6. Znaczenie dosłowne i niedosłownie

1. Eufemizm - słowa, wyrażenia starające się złagodzić pewne inne slowa ( np.: brzydki - nie ładny)

2. Błąd myślenia figularnego - pojawia się kiedy ktoś pewne zwroty obrazowe ( niedosłownie) stara się rozumieć w znaczeniu dosłownym i wysnuwa dziwaczne wnioski

13. Rozdział Uzasadnianie bezpośrednie

1. Sposoby uzasadniania

1. Uzasadnianie - wskazywanie podstawy uznania za prawdziwe zdań, w których formułujemy uznawane przez nas sądy

2. Postulat racji dostatecznej (krytycyzmu) - za prawdziwe uznajemy tylko takie zdania, dla których umiemy wskazać należyte uzasadnienie

3. Uzasadnianie bezpośrednie - bezpośrednio przez doświadczenie, doznania

4. Uzasadnianie pośrednie - na podstawie zdań uznanych wcześniejsza prawdziwe

2. Spostrzeganie

1. Spostrzeżenia zewnętrzne (introspekcje) - dot. Świata zewnętrznego poznawane za pomocą narządów wzroku, smaku słuchu

2. Spostrzeżenia wewnętrzne (introspekcje) - zwracamy się ki przebiegom zachodzącym w naszej świadomości

3. Obserwacja

1. Obserwacja - dochodzenie na podstawie rozmyślnego spostrzegania do sądów, które mają być odpowiedzią na pewne, w danej chwili stawiane pytanie

2. Rozróżniamy przypadkowe spostrzeżenia oraz obserwacje

3. Pomiar - rodzaj obserwacji, w której przedmiotom obserwowanym przyporządkowujemy pewne liczny w ten sposób, że ze stosunków między tymi liczbami możemy wnioskować o stosunkach pomiędzy przedmiotami zmierzonymi

4. Eksperyment - rodzaj obserwacji przy której sami wpływamy na określone zjawisko wywołując je, oraz w sposób kontrolowany zmieniając warunki w jakich dane zjawisko ma miejsce w celu zaobserwowania zmian reakcji

14. Rozdział Wnioskowanie dedukcyjne i jego podstawy logiczne

1. Pojęcia ogólne

1. Wnioskowanie

1. Wnioskowanie - proces myślowy polegający na tym że ktoś przyjmując pewne zdanie lub kilka zdań za prawdziwe dochodzi na tej podstawie do przeświadczenia o prawdziwości innego zdania.

2. Przesłanki - zdania na podstawie których wnioskujemy prawdziwość bądź fałszywość innych zdań

3. Wniosek - zdanie które uznajemy za prawdziwe w procesie wnioskowania

4. Przesłanka entymematyczna - przemilczana domyślna przesłanka występująca w procesie wnioskowania

5. Schematy interferencyjne - różne schematy ogólnych wnioskowań

6. Schematy wnioskowań niezawodnych - w rozumowaniach z nimi zgodnych zawsze od prawdziwej przesłanki dojdziemy do prawdziwych wniosków

7. Schematy wnioskowań uprawdopodobniających - (zawodnych) według których wnioskując od prawdziwych przeslanek nie zawsze dochodzmy do prawdziwych wniosków

8. Wnioskowanie zawodne - prawdziwośc przesłanek nie przesądza prawdziwości wniosku

2. 
   Proces wnioskowanie a stosunek wynikania

1. racja a następstwo

3. Prawa logiczne

1. stale logiczne (symbole) - a, e, i, o funktory , kwantyfikatory, funktory prawdziwościowe, inne wyrażenia, które można zdefiniowac za pomocą wyżej wymienionych.

2. 
   
   

3. 
   

4. 
   

5. 
   

6. funkcja logiczna - funkcja zdaniowa zbudowana jedynie ze stałych logicznych oraz zmiennych

7. prawo logiczne - funkcja logiczna, która przy dokonywaniu wszelkich składnych podstawień za występujące w niej zmienne daje zdanie prawdziwe

8. prawo transpozycji -
   

9. prawo kontrapozycji (SaP):
   

10. 
    a

11. Rachunek zdań - występują zmienne zdaniowe (oznaczone malymi literami)

12. Rachunek nazw - wystepują w nich zmienne nazwowe (S, M, P - zastępujące nazwy generalne, x, y, z - zastępujące jakieś nazwy indywidualne)

13. Dla uwidocznienia w jaki sposób prawo logiczne o postaci implikacji ma służyć jako podstawa do przeprowadzenia wnioskowań stosować będziemy odpowiedni zapis( formułowac będziemy dyrektywę interferencyjną) wiec np. prawo kontrapozycji zdań typu Sap zapiszemy:

4. Wnioskowanie dedukcyjne

1. Wnioskowanie dedukcyjne - takie, z którego przesłanek wynika logicznie jego wniosek np.: ponieważ jeśli dziś jest tęgi mróz, to dziś jest lód na stawie, i dziś jest tęgi mróz - więc: dziś jest lód na stawie (wnioskowanie dedukcyjne jest wnioskowaniem niezawodnym)

2. prawo logiczne modus ponendo ponens:
   

3. wnioskowanie dedukcyjne entymematycznym - takie w którym z wypowiedzianych przesłanek wniosek nie wynika logicznie ale wynika z koniunkcji przesłanek wypowiedzianych i pewnych przesłanek domyślnych np.: ponieważ każdy z obecnych na Sali jest adwokatem, więc każdy z obecnych jest z zawodu prawnikiem {zawiera domyślne zdanie ze każdy adwokat jest prawnikiem})

2. Prawa logiczne ze zmiennymi zdaniowymi

1. Zaprzeczenie zdaniom złożonym

1. Pierwsze prawo de Morgana (negowanie koniunkcji)
   Ponieważ: nie jest tak, że zarazem p i q - więc: nie jest tak że p lub nie jest tak ze q (i odwrotnie)

2. Drugie prawo de Morgana ( negowanie alternatywy)
   nie jest tak, że: p lub q - więc: nie jest tak, że p i nie jest tak, że q (i odwrotnie)

3. Prawo negacji implikacji
   Ponieważ: nie jest tak, że jeżeli p to q więc: jeżeli p to nie jest tak, że q

2. Transpozycja

1. Transpozycja - takie zdanie warunkowe, które powstaje przez przestawienie poprzednika zdania z następnikiem oraz zanegowaniem każdego z nich

2. prawo transpozycji :
   jeżeli p to q więc: jeżeli nie jest tak że q to nie jest tak że p (i odwrotnie)

3. Prawa o budowie sylogistycznej

1. Sylogizm - wypowiedź o postaci zdania warunkowego (implikacja materialna lub formalna) mającego w poprzedniku koniunkcje dwóch zdań (funkcji zdaniowych), w których powtarza się pewnien składnik wspólny, następnik jest zaś zdaniem (funkcja zdaniową) zbudowanym ze składników nie powtarzających się w poprzedniku

2. Prawo sylogizmu hipotetycznego:
   
   

3. Sylogizm hipotetyczno-kategoryczny -taki, w którym po podstawieniu wystąpi w poprzedniku koniunkcja jakiegoś zdania hipotetycznego i zdania prostego (kategorycznego)

4. Tryb przez stwierdzenie(modus ponendo ponens=> prawo Sylwg hipotetycz.) :
   

5. Tryb przez zaprzeczenie (modus tollendo tollens) :
   (jeżeli p to q i nie jest tak ze q wiec nie jest tak ze p)

6. Zdania alternatywne (modus tollendo ponens) :
   (p lub q i nie jest tak ze p wiec q)

7. Właściwości dysjunkcji (modus ponendo tollens):
   (bądź p bądź q i pwiec: nie jest tak ze q)

4. Inne prawa rachunku zdań

1. prawo impostacji i eksportacji:
   

2. Prawo dylematu konstrukcyjnego

3. prawo dylematu konstrukcyjneo złożonego

DOKONCZ TOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

5. System dedukcyjny

1. pojęcia występujące:

1. teoria

2. aksjomat

3. system aksjomatyczny sformalizowany - postać systemu dedukcyjnego zbudowane z wyrażeń pierwotnych oraz wyrażeń zdefiniowanych przy użycu tych wyrażeń pierwotnych

4. Reguły dowodowe

1. Podstawiania - jeśli jako aksjomat albo stwierdzenie przyjęto do systemu jakąś funkcje, to wolno też przyjąć funkcje, która powstaje z tej pierwszej przez podstawienie w niej na miejsce określonej zmiennej jakiejś dowolnej funkcji sformułowanej w języku danego systemu - byleby podstawienie było konsekwentne

2. Zastępowania - jeśli jako aksjomat albo twierdzenie przyjęto do systemu jakąś funkcję, to wolno też przyjąć funkcję, która powstaje z tej pierwszej przez zastąpienie jakiegoś jej fragmentu wyrażeniem (definicyjnie) równoważnym

3. Odrywania - jeśli jako aksjomat albo twierdzenie przyjęto do systemu jakaś fukcję o postaci implikacji i przyjęto też jej poprzednik, to wolno też przyjąć do systemu jej następnik

3. Prawa logiczne ze zmiennymi nazwowymi

1. Współczesny a tradycyjny rachunek nazw

1. terminy - nazwy generalne występujące w zdaniach kwadratu logicznego

2. Termin rozłożony w danym zdaniu - jeżeli z samej budowy zdania subsumcyjnego (funkcji zdaniowej) widać, że w zdaniu tym mowa o wszystkich desygnatach któregoś z terminów tego zdania.

2. Związki kwadratu --> logicznego[Author:CN]

1. S a P - nie istnieją S, które są nie - P

2. S e P - nie istnieją S, które są P

3. S i P - istnieją S, które są P

4. S o P - istnieją S, które są nie - P

3. Konwersja, obwersja, kontrapozycji

1. Konwersja - zdanie powstałe poprzez zamienienie miejscami terminów które są orzecznikami i podmiotami

2. Prawo konwersji prostej:
   ,
   

3. Prawo konwersji ograniczonej:
   

4. Obwersja - zdanie powstałe ze zdania subsumcyjnego poprzez wpisanie na miejsce dotychczasowego orzecznika nazwu w stosunku do tego ostatniego negatywnej, przy jednoczesnej zmianie tzw. Jakości zdania: z twierdzącego na odpowiednie przeczące i odwrotnie

5. Prawa obwersji

1. 
   

2. 
   

3. 
   

4. 
   

6. Kontrapozycja - zdanie powstałe ze zdania supozycyjnego powstałe przez przestawienie i zanegowanie obu jego terminów

1. --> a[Author:CN]

7. Prawa kontrapozycji --> prostej[Author:CN]

1. 1

2. 2

8. Prawo kontrapozycji ograniczonej

4. Prawa sylogizmu kategorycznego

4. Błędy we wnioskowaniach dedukcyjnych

1. Błąd materialny - popełniamy wtedy jeśli bierzemy we wnioskowaniu przesłanki fałszywe, mylnie uważając je za prawdziwe

2. Błąd formalny - popełniamy jeśli swoje wnioskowanie uważamy za dedukcyjne a w rzeczywistości dany wniosek nie wynik logicznie z przesłanek

15. --> Rozdział Wnioskowania uprawdopodobniające[Author:CN]

1. Wnioskowanie redukcyjne

1. Wnioskowanie uprawdopodabniające - rodzaj wnioskowania zawodnego,

1. redukcyjne - takie, w którym z wniosku wynika przesłanka, choć z przesłanek tego wnioskowania nie wynika wniosek(z samego tylko wniosku takiego wnioskowania przesłanka nie wynika logicznie; wynika ona logicznie z wniosku branego w koniunkcji z drugą przesłanką, zazwyczaj jedynie entymematyczną, a dot. Związku zachodzącego pomiędzy wnioskiem a pierwszą przesłanką

2. Wnioskowanie indukcyjne - takie wnioskowanie w którym na podstawie wielu przesłanek jednostkowych, stwierdzających, iż poszczególne zbadane przedmioty pewnego rodzaju maja pewną cechę, dochodzi się ( przy braku przesłanek negatywnych) do wniosku ogólnego, ze każdy przedmiot taką cechę posiada

1. Przez indukcję zupełną - jeśli wiemy ze nie ma innych przedmiotów poza tymi które zostaly wymienione w przesłankach jednostkowych (niezawodne)

2. Przez indukcje niezupełną - jeśli nie wszystkie przesłanki jednostkowe zostały wzięte pod uwagę (zawodne)

3. Kaniony indukcji

1. Eliminacyjnej - są ogólnymi wskazówkami, jak wykrywać związek między występowaniem zjawisk pewnego rodzaju w wyst. Zjawisk innego rodzaju

2. Kanon zgodności - jeżeli zjawisko Z występowało jednocześnie z różnymi zjawiskami podejrzanymi o związek z tym zjawiskiem wśród owych zjawisk stale występowało zjawisko X podczas gdy inne nie występowały stale to prawdopodobnie zjawisko X ma istotny związek ze zjawiskiem Z

3. Kanion jedynej różnicy - jeżeli zjawisko Z tale występowało gdy wystąpiło zjawisko X i stale newystępowało , gdy nie wystąpiło zjawisko Z choc inne poprzednio występujące zjawiska zachodziły również i w tych przypadkach - to prawdopodobnie zjawisko X ma istotny związek ze zjawiskiem Z

4. Kanion zmian towarzyszących - jeśli zjawisko Z ulega zmianom i odpowiednio do zmian, które zachodzą w zjawisku Podczas gdy inne towarzyszące zjawiska pozostają bez zmian, to prawdopodobnie zjawisko X ma istotny związek ze zjawiskiem Z

5. Wskazówki heurystyczne - ogólne wskazówki rozwiązań, typów poszukiwań

4. Wnioskowanie z analogii

1. Pierwszy rodzaj: jeśli
   

2. Drugi rodzaj wnioskowania przez analogie: Znajać przedmiot S1 który ma cechy A, B, C, D, i jest P, oraz przedmiot S2 który ma cechy A, B, C, D to wnioskujemy ze przynależy on do klasy P

16. Rozdział Myślenie z góry postawionymi zadaniamiweweweweweeewewwea

1. Myślenie spontaniczne a myślenie kierowane zdaniami

1. Myślenie spontaniczne - nieumyślne

2. Myslenie kierowane z góry wyznaczonymi zasadami

3. Zadania rozstrzygnięcia - czy prawdą jest ze p??

4. Zadania wyjaśnienia - dlaczego jest prawdą ze p??

2. Dowodzenie wprost i nie wprost

1. Dowodzenie polega na przeprowadzeniu pewnego wnioskowania dedukcyjnego zaplanowanego w określony sposób, aby stwierdzić to następstwo które nas interesuje

2. Dowodzenie nie wprost (apagogiczne)- dowodzimy ze negacja stwierdzenia ma fałszywe następstwa

3. Błąd patitio principii - polega na przyjęciu za przesłankę zdania niepewnego

4. Błędne koło w dowodzeniu - przyjęcie za przesłankę tego co dopiero ma być wywnioskowane

5. Błąd ignoranto elenchi - nieznajomośc tezy dowodzonej

3. Sprawdzanie -rozumowanie polegające na tym iż uważając jakieś zdanie za wątpliwe szukamy jego następstw by z ich prawdziwości wnosić o prawdopodobieństwie owego wątpliwego zadania albo o fałszywości następstwa wnosić o fałszywości owego pierwszego zdania

1. Redukcyjnie - znajdujemy następstwa prawdziwe i szukamy następstw sprawdzanego zdania

2. Dedukcyjnie - znajdujemy następstwa fałszywe i dedukcyjnie wnioskujemy o fałszywości sprawdzanego zdania

4. Wyjaśnianie i hipotezy wyjaśniające

1. Wyjaśnienie - polega na wskazaniu racji dla zdania które stwierdziliśmy

2. Hipoteza wyjaśniająca - zdanie o nie ustalonej jeszcze wartości logicznej, które przyjmujemy tymczasowo za prawdziwe ze względu na to iż owo zdanie w koniunkcji ze zdaniami naszej wiedzy stanowi racje dla zdań o faktach stwierdzonych w doświadczeniu

3. Hipoteza konkurencyjna - inna niezgodna z poprzednia hipoteza wyjaśniająca to same zjawisko

5. Teoria naukowa

1. Indukcjonizm - podstawą budowania teorii w naukach empirycznych jest nagromadzenie odpowiedniego zasobu zdań jednostkowych opartych na odpowiednio krytycznych spostrzeżeniach.

2. Empiryczna teoria -

3. Terminy obserwacyjne

4. Terminy teoretyczne

5. Teorie idealizowane

Dokładnie przeczytaj ten rozdział

Uzupełnij

uzupełnij

nie przeczytane!!!!

RACJA NASTĘPSTWO

PRZESŁANKA WNIOSEK

Zdania, które łączy obiektywny STOSUNEK WYNIKANIA

Zdania, z których pierwsze jest uznawane przez kogoś za prawdziwe, jest dla tej osoby podstawą uzania drugiego zdania za prawdziwe w akcie WNIOSKOWANIA

Patrz logika1-8 rozdz6 (struktura zdania)

Jeśli jakieś zdanie powstaje przez właściwe podstawienia jakichś wyrażeń na miejsce zmiennych występujących w poprzedniki prawa logicznego o postaci implikacji (czy równoważności), a drugie zdanie powstaje przez takie same podstawienia w następniku takiego prawa, to winu iż w takim przypadku z pierwszego zdania jako racji logicznej wynika logicznie drugie zdanie jako następstwo pierwszego

Przesłanka jest: Wniosek jest:

Wnioskowanie dedukcyjne racją następstwem

Wnioskowanie redukcyjne następstwem racją

---