Nadzór Inspekcji Sanitarnej

• Polscy przedsiębiorcy mogą być kontrolowani przez ponad 40 podmiotów. Jednym z nich jest Państwowa Inspekcja Sanitarna, określana skrótowo mianem sanepidu.

Kiedy sanepid może kontrolować przedsiębiorcę?

• Instytucja sanepidu, czyli Państwowa Inspekcja Sanitarna, uregulowana została w ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. 2006, Nr 122, poz. 851 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 1 ustawy sanepid jest powołany do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności sanepid sprawuje nadzór nad warunkami higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny radiacyjnej, warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higieniczno-sanitarnymi.

Powyższe działania są realizowane w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości środowiska oraz zapobiegania powstawaniu chorób.

Sanepid sprawuje również nadzór na podstawie art. 73 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2010, Nr 136, poz. 914 z późn. zm.) urzędową kontrolę żywności w zakresie bezpieczeństwa żywności w odniesieniu do żywności pochodzenia niezwierzęcego przywożonej z państw niebędących członkami Unii Europejskiej oraz wywożonej i powrotnie wywożonej do tych państw, produktów pochodzenia zwierzęcego znajdujących się w handlu detalicznym, żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego, a także kontrolę w zakresie prawidłowości stosowania zasad systemu HACCP w zakładach objętych nadzorem sanepidu.

• W związku z powyższymi zadaniami sanepid w ramach wykonywanej kontroli ma prawo wstępu do zakładów pracy (czyli do każdego przedsiębiorcy) oraz do wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w ich skład, żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób, żądania okazania wszelkich danych, w tym dokumentów oraz pobierania próbek do badań laboratoryjnych (art. 25 ust. 1 ustawy).

• Co więcej sanepid może sprzeciwić się m.in. uruchomieniu wybudowanemu zakładowi pracy, wprowadzeniu nowych technologii, jeśli mogłoby nastąpić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Celem wykonania powyższych zadań sanepid może zabezpieczać wyposażenie lokalu, środki spożywcze i substancje chemiczne.

• W przypadku stwierdzenia istotnych uchybień w działalności kontrolowanej jednostki danego zakładu pracy, przedsiębiorcy, mogących mieć wpływ na życie lub zdrowie ludzi, sanepid musi zawiadomić także o stwierdzonych uchybieniach kierownictwo kontrolowanej jednostki lub jednostkę albo organ powołany do sprawowania nadzoru nad tą jednostką.

• Organy kontroli, w tym sanepid, zawiadamiają przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli (kontrola rozpoczyna się nie wcześniej niż 7 dni po zawiadomieniu i nie później niż 30 dni), chyba że przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego - wówczas nie zawiadamia się o kontroli (art. 79 GospDziałU). Kontrola rozpoczyna się po okazaniu przedsiębiorcy legitymacji upoważnionego pracownika do przeprowadzania kontroli oraz stosownego upoważnienia.

• Czynności kontrolne dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej, jednakże gdy kontrola jest uzasadniona bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego, wówczas nie ma możliwości uczestniczenia kontrolowanego ani osoby przez niego upoważnionej w tych czynnościach. W związku z kontrolą przeprowadzaną u przedsiębiorcy, przedsiębiorca ma obowiązek prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli (art. 81 GospDziałU).

• Sanepid może przerwać kontrolę na czas niezbędny do przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej po uprzednim zawiadomieniu przedsiębiorcy. Do kontroli przeprowadzanej przez sanepid nie stosuje się przepisów o ilości kontroli u jednego przedsiębiorcy i o czasie trwania kontroli zgodnie z art. 84 pkt 7 GospDział U, a więc nie ma wymogów zakończenia kontroli w określonym czasie i wymogów o przeprowadzaniu tylko jednej kontroli u przedsiębiorcy w tym samym czasie.

• Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw na piśmie do organu podejmującego i wykonującego kontrolę w przypadku naruszenia przepisów uzasadniając go w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli (art. 84c GospDziałU).

• Przedsiębiorca nie może jednakże wnieść sprzeciwu, gdy kontrola ma na celu m.in. przeciwdziałanie popełnieniu przestępstwa lub zabezpieczenie dowodów jego dokonania.

Ustawy prawne, rozporządzenia

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy

(Dz.U.98.21.94 j.t. z późn. zm.)

Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.01.128.1405)

Ustawa 1) z dnia 21 listopada 2008 r., 2) 7 maja 2009 r., 3) 5 listopada 2009 r., 4) 25 listopada 2010, 5) 5 stycznia 2011 r.

o zmianie ustawy - Kodeks pracy

1) Dz.U.08.223.1460); 2) DzU.09.115.958; 3) Dz.U.09.219.1704; 4) 10.249.1655; 5)11.36.181

Ustawa 1) z dnia 22 maja 2009 r., 2) o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz zmianie niektórych innych ustaw

(Dz.U.09.99.825)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.03.169.1650 j.t. z późn. zm.: 1) DzU.07.49.330; 2) Dz.U.08.108.690)

3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r.

w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

(Dz.U.97.109.704 z późn. zm.: 1) Dz.U.04.246.2468; 2) Dz.U.05.117.986)

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki

zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy

(Dz.U. 96.69.332 z późn. zm.: 1) Dz.U. 97.60.375; 2) Dz.U. 98.159.1057; 3) Dz.U.01.37.451;4) Dz.U.10.240.1611)

5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U.02.132.1115)

6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 1sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób /Dz.U.02.132.1121)

7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U.09.105.869)

8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U.04.280.2771 z późn. zm.: Dz.U.05.160.1356)

9. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony pracowników zawodowo narażonych na te czynniki

(Dz.U.05.81.716 z późn. zm. Dz.U.08.48.288)

10. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 czerwca 1996 r.w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przygotowywaniu, podawaniu przechowywaniu leków cytostatycznych w zakładach opieki zdrowotnej

(Dz.U.96.80.376 z późn. zm.: Dz.U.00.79.897)

11. Ustawa z 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest

(Dz.U.04.3.20 j.t. z późn. zm.: Dz.U.05.10.72)

12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest

(Dz.U.04.71.649 z póżn. zm.: Dz.U.10.162.1089)

13. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów

(Dz.U.05.216.1824)

14. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy /Dz.U.11.33.166)

15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych

(Dz.U.05.11.86 z późn. zm. Dz.U.08.203.1275)

16. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz.U.02.217.1833 z późn. zm.:

1) Dz.U.05.212.1769; 2); Dz.U.07.161.1142)

3); Dz.U.09.105.873 4); (Dz.U.10.141.950)

17. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne

(Dz. U. 05.157.1318)

18. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz.U.96.114.545 z późn. zm.: Dz.U.02.127.1092)

19. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac

(Dz.U.04.200.2047 z późn. zm.:

1) Dz.U.05.136.1145; 2) Dz.U.06.107.724)

20. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. 98.148.973)

21. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów /Dz.U.96.60.279/

22. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1996 rok.

w sprawie wykazu jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań materiałów i procesów technologicznych w celu ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia oraz zakresu tych badań. (Dz.U.96.101.473)

Zmiany do 21.03.2011 r.

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY - ogół norm prawnych oraz środków badawczych, organizacyjnych i technicznych mających na celu stworzenie pracownikowi takich warunków pracy, aby mógł on wykonywać pracę w sposób produktywny, bez narażania go na nieuzasadnione ryzyko wypadku lub choroby zawodowej oraz nadmierne obciążenie fizyczne i psychiczne. 

W świetle uregulowań międzynarodowych, a szczególnie, biorąc pod uwagę definicję Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), według której zdrowie jest nie tylko brakiem choroby ale jest to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego oraz socjalnego wydaje się, że podstawowym celem ochrony pracy jest zapewnienie zdrowia pojmowanego zgodnie z tą definicją.

Ochrona pracy według W. Szuberta

OCHRONA PRACY - system środków prawnych, ekonomicznych, organizacyjnych i technicznych służących zapewnieniu pracownikom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie pracy.

Źródło:  W. Szubert: Ochrona pracy. Studium społeczno-prawne. Warszawa 1966.

Klasyfikacja czynników środowiska pracy człowieka

• Uwarunkowania związane z wykonywaniem pracy przez człowieka w środowisku pracy określane są jako warunki pracy

• Warunki pracy jest to całokształt czynników występujących w przedsiębiorstwie, które mają bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie pracowników oraz na komfort pracy.

• Warunki pracy są zdeterminowane głównie przez: czynniki środowiska materialnego, zastosowaną technologię, wyposażenie techniczne, organizację pracy, warunki przestrzeni roboczej, stosunki międzyludzkie, bodźce ekonomiczne.

Środowisko pracy tworzą wszystkie materialne i społeczne czynniki warunkujące wykonywanie pracy przez człowieka.

Elementy wyposażenia technicznego (maszyny, urządzenia, narzędzia, środki transportu i inne środki pracy wraz z całym sprzętem pomocniczym), pomieszczenia pracy oraz występujące czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne środowiska pracy obejmują materialne środowisko pracy.

Załoga i stosunki międzyludzkie wraz z relacjami zachodzącymi pomiędzy pracownikami, dozorem i kierownictwem obejmują społeczne środowisko pracy.

• Czynniki środowiska pracy są to wszystkie czynniki materialne i społeczne występujące w środowisku pracy, które mają bezpośredni lub pośredni wpływ na warunki pracy oraz determinują bezpieczeństwo, zdrowie i komfort pracy. Czynniki te oddziaływają na człowieka w procesie pracy i mogą powodować wystąpienie takich zdarzeń niepożądanych jak: wypadki i choroby, awarie i uszkodzenia obiektów technicznych.

• Czynniki środowiska pracy można podzielić według skutków oddziaływania na trzy podstawowe grupy,

• czynniki niebezpieczne środowiska pracy (czynniki urazowe) są to wszystkie czynniki, które działając na człowieka w sposób nagły i gwałtowny mogą powodować wypadki lub zdarzenia potencjalnie wypadkowe;

oddziaływanie niebezpieczne czynnika środowiska pracy polega na stwarzaniu bezpośredniego zagrożenia utraty życia lub zdrowia pracowników,

Wśród wielu czynników niebezpiecznych można wyróżnić m.in.: maszyny i urządzenia w ruchu, transportowane przedmioty, ruchome elementy, ostre i wystające elementy spadające przedmioty, śliskie i nierówne powierzchnie, substancje palne, substancje wybuchowe, prąd elektryczny, rozgrzane ciała i powierzchnie, substancje żrące i parzące.

czynniki szkodliwe środowiska pracy (szkodliwości zawodowe) są to wszystkie czynniki, które w wyniku najczęściej długotrwałego oddziaływania na organizm człowieka mogą powodować choroby pochodzenia zawodowego (choroby zawodowe i parazawodowe);

oddziaływanie szkodliwe czynnika środowiska pracy występuje wtedy, gdy w organizmie człowieka występują chorobowe mechanizmy adaptacyjne;

• czynniki uciążliwe środowiska pracy (uciążliwości zawodowe) są to wszystkie czynniki, które mogą utrudniać pracę lub okresowo obniżać sprawność psychofizyczną człowieka, ale nie powodują chorób pochodzenia zawodowego;

- oddziaływanie uciążliwe czynnika środowiska pracy występuje wtedy, gdy w organizmie człowieka występują właściwe fizjologicznie mechanizmy adaptacyjno-przystosowawcze o charakterze obronnym.

Czynniki środowiska pracy można podzielić według natury oddziaływania na :

• - fizyczne

• -chemiczne

• -biologiczne

• -psychofizyczne

Fizyczne czynniki występujące w procesach pracy

• - poruszające się maszyny i mechanizmy

• - ruchome elementy urządzeń technicznych

• - przemieszczające się wyroby, materiały, półwyroby

• - naruszenie konstrukcji

• - obrywanie się mas i brył skalnych ze stropu

• - tąpnięcia

• - powierzchnie, na których jest możliwy upadek

pracujących

• - ostrza, ostre krawędzie, występujące elementy, chropowatość lub szorstkość wyrobów urządzeń lub narzędzi.

• - temperatura powierzchni

• - położenie stanowiska pracy w stosunku do powierzchni ziemi lub podłogi pomieszczenia.

• - ciśnienie

• - wibracje

• - hałas

• - mikroklimat

• - oświetlenie

• - promieniowanie

• - pole elektromagnetyczne

• - promieniowanie elektrostatyczne

• - zagrożenie pożarowe

• - zagrożenie wybuchem

• - pył przemysłowy, aerozole stałe i ciekłe.

Chemiczne czynniki niebezpieczne i szkodliwe:

a) w zależności od rodzaju działania na organizm człowieka :

• - toksyczne

• - drażniące

• - uczulające

• - rakotwórcze

• - mutagenne

• - upośledzające funkcje rozrodcze

b) w zależności od sposobu wchłaniania:

• - przez drogi oddechowe

• - przez skórę i błonę śluzową

• - przez przewód pokarmowy

Biologiczne czynniki szkodliwe i niebezpieczne obejmują:

• Organizmy żywe oraz wytworzone przez nie substancje

• Dzielą się na:

• - mikroorganizmy (bakterie, wirusy, grzyby) i wytworzone przez nie substancje(toksyny, alergeny)

• - makroorganizmy (rośliny i zwierzęta)

Klasyfikacja czynników biologicznych ze względu na sposób zagrożenia

• Grupa I zagrożenia - wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne

• Grupa II zagrożenia - to czynniki, które mogą wywołać chorobę ludzi mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenianie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

• Grupa III zagrożenia - to czynniki, które mogą wywołać u ludzi ciężkie choroby są niebezpieczne dla pracowników a rozprzestrzenianie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

• Grupa IV zagrożenia - to czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby są niebezpieczne dla pracowników i rozprzestrzenianie ich populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skutecznie metody profilaktyki i leczenia.

Psychofizyczne czynniki niebezpieczne i szkodliwe:

a) obciążenia fizyczne

- statyczne i dynamiczne

b) obciążenia nerwowo psychiczne

- obciążenia umysłu

- obciążenia emocjonalne

- przeciążenie percepcyjne

c) czynniki związane z czynnościami

roboczymi:

- wymuszona pozycja ciała

-ciężki wysiłek fizyczny

1

---