Aleksandra Marjańska
I rok ZP mgr gr 1.
OUTSOURCING
Outsourcing - ustalenia terminologiczne
W literaturze przedmiotu istnieje wiele definicji outsourcingu.
Wg Corbetta to „zatrudnienie zewnętrznych grup do wykonania tej pracy przez kogoś, kto zrobi to lepiej niż my". Gay definiuje go następująco: „ to przeniesienie na stronę trzecią stałej odpowiedzialności menedżerskiej za wykonanie usługi określonej
w umowie”. Jedną z najbardziej trafnych jest definicja wg Trockiego, który powiedział, że „ pewne przedsięwzięcia należy wydzielić ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa macierzystego i przekazanie do realizacji innym podmiotom gospodarczym”.
Pierwsze wzmianki o outsourcingu pojawiły się w latach osiemdziesiątych XX wieku, jednakże jego początków można dopatrzeć się znacznie wcześniej
a mianowicie w czasach Napoleona, który opłacał odpowiednie osoby, w zamian za dostarczanie broni, amunicji oraz zbieranie i transport rannych podczas bitem. Innym przykładem są zakony, którym odpłatnie powierzano zadania prowadzenie działalności edukacyjnej. Wzorce te są oczywiście dalekie obecnie przyjętym kryteriom definiującym outsourcing, dlatego uważany jest on za dzieło XX wieku. Początkowo definicja outsourcingu opierała się na powierzeniu pewnych funkcji zewnętrznym firmom, których realizacja przez własne przedsiębiorstwo mogłaby być niekomfortowa i niewygodna z punktu widzenia jego dalszego rozwoju. Do usług tych zaliczały się m.in. pranie, sprzątanie czy ochronę mienia. Celem tego rodzaju outsourcingu było ograniczenie kosztów związanych
z samodzielną realizacją tych funkcji. Jednak wraz z rozwojem outsourcingu widoczna jest tendencja do wydzielenia usług informatycznych na zewnątrz. Wielu uważa, iż pionierem nowoczesnego outsourcingu była firma EDS Rossa Perot, która jako pierwsza przekazała usługi informatyczne zewnętrznej firmie outsourcingowej. Pierwotnie przedsiębiorstwa zlecały firmom outsourcingowym jedynie sprzęt informatyczny, jednak z czasem powszechne stało się również przejmowanie i zatrudnienie pracowników przez firmy zewnętrze. Początkowo działania outsourcingowe miały charakter taktyczny, będący jedynie tymczasowym rozwiązaniem w odpowiedzi na obecne problemy i dotychczasowe potrzeby przedsiębiorstw. W tym momencie zaczął panować pogląd, że każde przedsiębiorstwo powinno zajmować się jedynie kluczową i podstawową działalnością firmy, czyli sprawami mającymi wpływ na jej rozwój i przyszły biznes, zaś wszelkie dodatkowe działanie należy zlecać na zewnątrz. Łatwiej jest zapanować nad jedną bądź dwoma zasadniczymi gałęziami działalności firmy i w sposób maksymalnie efektywny wykorzystać dostępne zasoby, niż skupiać się na ogólnej działalności zakładu, na rzeczach nieistotnych z punku widzenia innowacji i dalszego rozwoju przedsiębiorstwa. Podsumowując można rzec, iż na przestrzeni lat zmieniło się postrzeganie outsourcingu, począwszy od zlecania na zewnątrz prostych usług, jak sprzątanie czy ochrona, po zastosowanie outsourcingu jako jednej z głównych metod efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem.
Cel i rodzaje outsourcingu
Głównym i oczekiwanym przez przedsiębiorców wynikiem outsourcingu jest wzrost efektywności i skuteczności działań prowadzonych przez firmę.
Poniższa tabela prezentuje podstawowe cele, jakie można osiągnąć wdrażając outsourcing w działalność przedsiębiorstwa.
Tabela 1. Główne cele stosowania outsourcingu
Rodzaje |
Cele |
strategiczne |
|
organizacyjne |
|
rynkowe |
|
motywacyjne |
|
ekonomiczne |
|
Źródło: opracowanie własne na podstawie Trocki M., Outsourcing. Metoda restrukturyzacji działalności gospodarczej. PWE, Warszawa 2001, str.13, 17, 52
Rycina 1. Rodzaje outsourcingu
Źródło: Trocki M.: Outsourcing. Metoda restrukturyzacji działalności gospodarczej. PWE, Warszawa 2001, str.60
Inni autorzy wskazują również na outsourcing:
strategiczny - jego charakterystycznymi cechami są m.in. długofalowość działań czy partnerskie relacje z usługodawcą. Dzięki niemu kadry zarządzające mają możliwość skupienia się na podstawowej, kluczowej działalności przedsiębiorstwa, uzyskać wyższą jakość świadczonych usług, zwiększyć asortyment posiadanych zasobów potrzebnych do realizacji zadań i działań przedsiębiorstwa, uzyskać większy dostęp
do nowoczesnej rozwiązań technologicznych i specjalistycznej wiedzy.
taktyczny - charakteryzuje się krótkim okresem jego stosowanie,
a usługodawca traktowany jest jedynie jako dostawca usług, a nie jako partner. Forma ta jest uznawana jako skuteczne narzędzie, umożliwiające w miarę szybkie rozwiązanie aktualnych problemów firmy związanych m.in.
z ograniczoną ilością posiadanych środków finansowych czy brakiem dostępu
do zaawansowanych metod i specjalistycznej wiedzy. W związku z tym dochodzi
do zmniejszenia zatrudnienia, ograniczenia ponoszonych kosztów, uzyskaniem oszczędności oraz skrócenia czasu wykonania zleconych usług, co wynika
z posiadania przez owe firmy doświadczonej i wykwalifikowanej kadry.
Zastosowanie outsourcingu w systemie ochrony zdrowia
Dla jednych to sposób zoptymalizowania wykorzystania zasobów poprzez oddanie innym podmiotom zewnętrznych realizację pewnych procesów i funkcji, które do tej pory podmiot gospodarczy sam realizował, zaś dla innych ważnym i nieodłącznym elementem restrukturyzacji danego przedsiębiorstwa, czyli w tym przypadku publicznego szpitala. By w przyszłości możliwe do uzyskania stały się korzyści z realizacji działań outsourcingowych, należy przedsięwziąć odpowiednie kroki, a mianowicie:
dokonać odpowiedniego wyboru firmy zewnętrznej,
przeprowadzić analizę jakościową jej usług oraz analizę finansową związana
z wydzierżawieniem usług na zewnątrz szpitala,
jasno określić cele, warunki umów oraz opłacalność przedsięwzięcia.
Za nadrzędny cel realizacji procesów outsourcingowych uważa się wzrost efektywności i skuteczności działań prowadzonych przez przedsiębiorstwo. Do celów cząstkowych zalicza się m.in.:
zmniejszenie ponoszonych kosztów,
efektywniejsze zarządzanie szpitalem,
wyższa jakość świadczonych usług,
uzyskanie dodatkowego źródła dochodu,
większy prestiż czy chociażby większa dostępność świadczeń dla pacjentów.
Dyrektorzy placówek medycznych borykają się z wieloma problemami, począwszy
od wciąż rosnącego zadłużenia szpitala, rosnącej biurokracji, kończąc na złym zarządzaniu, czego konsekwencje odbijają się na pacjentach, którzy w ten sposób mają ograniczony dostęp do świadczeń zdrowotnych. Przyczyn tego można dopatrywać się m.in. w :
rosnących kosztach pracy,
braku działań ze strony organów założycielskich,
nieuzasadnionych i niepotrzebnych wydatkach,
braku zbilansowania kosztów z przychodami.
Zastosowanie outsourcingu pozwala szpitalom, kierownictwu, menedżerom oraz całemu personelowi medycznemu skupić się na kluczowych dla ich zadaniach. Przez
co zarówno cele rynkowe, motywacyjne, jak i ekonomiczne stają się łatwiejsze od osiągnięcia.
Główna idea outsourcingu zakłada możliwość rezygnacji z samodzielnej realizacji usług, mających mniejsze znaczenie dla funkcjonowania przedsiębiorstwa,
a skupienie się na jego priorytetowej działalności. Funkcje te przekazuje się specjalistycznym firmom świadczącym tego typu usługi. Są to najczęściej usługi proste,
o niskim stopniu integracji z działalnością szpitala. Rycina 2 przedstawia relacje między stopniem integracji a rodzajem świadczonych usług, wskazując na atrakcyjność outsourcingu poszczególnych usług.
Rycina 2. Atrakcyjność usług outsourcingowych
Źródło: Hirzel M., Mit und onhe Partner. Alternativen beim Outsourcing von Verwaltunsdienst, “IO Management” 1997, nr3, s.25.
Najczęściej wydzielanymi przez szpitale usługami na zewnątrz są:
usługi gastronomiczne,
usługi ochroniarskie,
usługi pralnicze,
usługi sprzątające.
Większość polskich szpitali zdecydowała się oddać w outsourcing wyżej wymienione usługi, dlatego prawie w każdym szpitalu można spotkać prywatną ochroną, firmy cateringowe, sprzątające. Usługi te są słabo związane z główną działalnością szpitala, jaką jest przede wszystkim leczenie, zatem przekazanie tych zadań firmom zewnętrznym, pozwala skupić się stricte na tym co najważniejsze, czyli na ratowaniu ludzkiego życia. Coraz częściej szpitale decydują się również na takie formy outsourcingu jak:
transport sanitarny,
rehabilitacja,
laboratorium analityczno-diagnostyczne,
konsultacje medyczne,
technologie informacyjne,
zarządzanie kadrami,
usługi techniczne (naprawy, serwis itp.),
usługi psychologiczne,
kolonoskopia i gastroskopia,
usługi prawne,
usługi finansowe,
anestezjologia.
Moschuris i Kondylis postanowili sprawdzić zastosowanie outsourcingu w 100 greckich szpitalach. Z danych zebranych przez nich wyciągnięto następujące wnioski.
W outsourcing oddano następujące usługi:
sprzątanie - 97,7%;
ochrona - 51,0%;
żywienie - 33,0%;
pranie - 16,0%;
badania laboratoryjne - 11,6%.
Dalsza część badań pokazała, iż ponad połowa dyrektorów greckich szpitali uważa, że outsourcing korzystnie wpływa zarówno na stan finansowy szpitala, jak również na satysfakcję pacjentów ze świadczonych tam usług. Głównymi kryteriami wyboru danej firmy outsourcingowej była cena za jej usługi, jakość tych świadczeń oraz renoma danego przedsiębiorstwa na rynku.
Wykres 1. Funkcje przekazywane na zewnątrz w szpitalach publicznych Małopolski
Źródło: E. Marcinkowska, Outsourcing w zarządzaniu szpitalem publicznym. opracowanie własne w oparciu
o wyniki badań. Odpowiedzi nie sumują się do 100 ponieważ respondent mógł wybrać więcej niż jedną odpowiedź.
Outsourcing - wady i zalety
Outsourcing jak każda metoda zarządzania posiada mocne, jak i słabe strony.
W literaturze przedmiotu większość autorów skupia się głównie na jego atutach wskazując m.in. na spadek kosztów, ulepszeniu pracy organizacji oraz większej dostępności
do specjalistycznej wiedzy.
W literaturze przedmiotu autorzy wskazują na następujące zalety stosowania outsourcingu
w placówkach leczniczych:
Sprzątanie
kontrola nad personelem,
lepsza organizacja,
redukcja kosztów osobowych oraz usług,
Sterylizacja sprzętu medycznego
wyższa jakość usług,
redukcja kosztów
spadek nakładów finansowych na dostosowanie pomieszczeń,
większy dostęp do wykwalifikowanego personelu.
Catering
możliwość zwrotów,
dostęp do dietetyka,
bezpośredni transport do szpitali,
Obsługa techniczna
redukcja kosztów związanych z serwisowaniem sprzętu i zatrudnianiem drogich, wykwalifikowanych specjalistów,
dostęp do najnowszych technologii,
sprawniejszy obieg informacji.
Usługi laboratoryjne
dostęp do nowoczesnego sprzętu,
wzrost jakości usług,
większa paleta oferowanych badań.
Jednak nie można zapomnieć o zagrożeniach i nieudogodnieniach, jakie niesie ze sobą realizacja procesów outsourcingowych. Niewłaściwy wybór firmy outsourcingowej, brak uzyskania pełnej kontroli nad realizacja projektów oraz niedotrzymanie przez firmy outsourcingowe warunków umowy to tylko nieliczne trudności z tym związane. Mimo, iż outsourcing jest coraz powszechniejszy i mamy z nim do czynienia
w większości szpitali w Polsce, to niestety jego zastosowanie wiąże się z licznymi zwolnieniami personelu, w szczególności salowych, laborantów itp. Ponadto, outsourcing daje ograniczone możliwości radykalnej zmiany sposobu działania, odpowiedzialność właścicielska za wyniki, ograniczona swoboda doboru wykonawcy, ograniczenie konkurencji, dodatkowe nakłady związane z wydzieleniem.
Bibliografia
Brown D., Wilson S., The Black Book of Outsourcing. How to Manage the Changes, Challenges and Opportunities. John Wiley & Sons Inc., Hoboken, New Jersey, 2005
Corbett M.F., Outsourcing Revolution. Dearborn Trade publishing, Chicago 2004
Dykowska G., Możdżonek M., Opolski K., Zarządzanie przez jakość w usługach zdrowotnych. Teoria i Praktyka. Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2003
Essinger J Gay C.L., Outsourcing strategiczny, koncepcje, modele i wdrażanie. Wydawnictwo Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002
Gay Ch.I., Outsourcing Strategiczny, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002
Gubernat E., Kiełbasa M., Determinanty wykorzystania outsourcingu w zakładach opieki zdrowotnej, Zdrowie Finanse Zarządzanie 2005, nr7
Jończyk J., Zastosowanie outsourcingu w restrukturyzacji samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, [w:] Kierunki i metody zarządzania przedsiębiorstwem, (pod red). Kowalewski W., Matwiejczuk W. Difin, Warszawa 2007,
Majchrzak-Kłokocka E., Outsourcing jako metoda zarządzania usługami higieny szpitalnej, [w:] Zarządzanie i Marketing w Zakładach opieki Zdrowotnej, (pod red.) Grzybowska-Brzezińska M., Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn 2004
Marcinkowska E., Outsourcing w zarządzaniu szpitalem publicznym. Wydawnictwo Wolters Kluwer Business, Warszawa 2010
Michalak J., Outsourcing w opiece zdrowotnej - implikacje dla polskiej służby zdrowia, [w]:Ochrona zdrowia i gospodarka - mechanizmy rynkowe a regulacje publiczne, (pod red.) Ryć K., Skrzypczak Z., Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008
Moschuris S.S., Kondylis M.N., Outsourcing in public hospitals: a Greek perspective, Journal of Health organization and Management” 2006, Vol.29, No. 1, ProQuest Medical library
Niedzielska D., Dać zarobić innym, „Rzeczpospolita” z dnia 29 stycznia 2002 roku
Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie - procesy - metody. PWE, Warszawa 2003
Pytlak A., Salowa z outsourcingu, [w:] „Menedżer Zdrowia” , październik 7/2007
Trocki M., Outsourcing jako metoda restrukturyzacji przedsiębiorstw, Gospodarka Materiałowa i Logistyka 1999, nr 9; M.F. Greaver., Stratetic Outsourcing. A Structual Approach Outsourcing Decision and Initiatives. Amacom, New York 1999, J. Penc, Leksykon biznesu, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1997
Trocki M., Outsourcing. Metoda restrukturyzacji działalności gospodarczej. PWE, Warszawa 2001
Tuczapski K., Szpital na rynku, [w:] „Menadzer Zdrowia”, kwiecień-maj/2003
Zimniewicz K., Współczesne koncepcje i metody zarządzania. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009
Corbett M.F., Outsourcing Revolution. Dearborn Trade publishing, Chicago 2004, str. 34
Essinger J Gay C.L., Outsourcing strategiczny, koncepcje, modele i wdrażanie. Wydawnictwo Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, str. 16
Trocki M., Outsourcing jako metoda restrukturyzacji przedsiębiorstw, Gospodarka Materiałowa i Logistyka 1999, nr 9; M.F. Greaver., Stratetic Outsourcing. A Structual Approach Outsourcing Decision and Initiatives. Amacom, New York 1999, J. Penc, Leksykon biznesu, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1997.
Essinger J Gay C.L., Outsourcing strategiczny, koncepcje, modele i wdrażanie. Wydawnictwo Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, str. 18
Jończyk J.: Zastosowanie outsourcingu w restrukturyzacji samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej [w:] Kierunki i metody zarzadzania przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2007, str. 126
Zimniewicz K., Współczesne koncepcje i metody zarządzania. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009, str. 29-30
Majchrzak-Kłokocka E.,Outsourcing jako metoda zarządzania usługami higieny szpitalnej. [w:] Zarządzanie i Marketing w Zakładach opieki Zdrowotnej, (pod red.) Grzybowska-Brzezińska M., Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2004, str. 265
Marcinkowska E., Outsourcing w zarządzaniu szpitalem publicznym. Wydawnictwo Wolters Kluwer Business, Warszawa 2010, str. 11
Majchrzak-Kłokocka E., Outsourcing jako metoda zarządzania usługami higieny szpitalnej, [w:] Zarządzanie
i Marketing w Zakładach opieki Zdrowotnej, (pod red.) Grzybowska-Brzezińska M., Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn 2004, str. 265
Essinger J., Gay L.C., Outsourcing strategiczny. Koncepcja, modele i wdrażanie. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s.14.
Niedzielska D., Dać zarobić innym, „Rzeczpospolita” z dnia 29 stycznia 2002 roku, s. 11.
Brown D., Wilson S., The Black Book of Outsourcing. How to Manage the Changes, Challenges and Opportunities. John Wiley & Sons Inc., Hoboken, New Jersey, 2005, s.24
Zimniewicz K., Współczesne koncepcje i metody zarządzania. PWE, Warszawa2009, str. 30
Jończyk J., Zastosowanie outsourcingu w restrukturyzacji samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, [w:] Kierunki i metody zarządzania przedsiębiorstwem, (pod red). Kowalewski W., Matwiejczuk W. Difin, Warszawa 2007, s. 127
Pytlak A., Salowa z outsourcingu, [w:] „Menedżer Zdrowia” , październik 7/2007, s. 80-82
Gay Ch.I., Outsourcing Strategiczny, Oficyna Ekonomiczna, Kraków, 2002, str.56-70
Tuczapski K., Szpital na rynku, [w:] „Menadzer Zdrowia”, kwiecień-maj/2003, s. 23
Jończyk J., Zastosowanie outsourcingu w restrukturyzacji samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, [w:] Kierunki i metody zarządzania przedsiębiorstwem (pod red.) Kowalewski W., Matwiejczuk W., Difin, Warszawa 2007, s. 127
Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie - procesy - metody. PWE, Warszawa 2003, str. 100
Majchrzak-Kłokocka E., Outsourcing jako metoda zarządzania usługami higieny szpitalnej, [w]: Zarządzanie i Marketing w Zakładach opieki Zdrowotnej, (pod red.) Grzybowska-Brzezińska M., Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2004, str. 267
Ibidem, str. 267
Dykowska G., Możdżonek M., Opolski K., Zarządzanie przez jakość w usługach zdrowotnych. Teoria i Praktyka. Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2003, str.139
Michalak J., Outsourcing w opiece zdrowotnej - implikacje dla polskiej służby zdrowia, [w]:Ochrona zdrowia i gospodarka - mechanizmy rynkowe a regulacje publiczne, (pod red.) Ryć K., Skrzypczak Z., Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008, str.225
Moschuris S.S., Kondylis M.N., Outsourcing in public hospitals: a Greek perspective, Journal of Health organization and Management” 2006, Vol.29, No. 1, ProQuest Medical library, str. 4
Michalak J., Outsourcing w opiece zdrowotnej - implikacje dla polskiej służby zdrowia, [w:]Ochrona zdrowia i gospodarka - mechanizmy rynkowe a regulacje publiczne, (pod red.) Ryć K., Skrzypczak Z., Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008, str. 225
Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie - procesy - metody. PWE, Warszawa 2003, str. 100
Trocki M., Outsourcing. Metoda restrukturyzacji działalności gospodarczej. PWE, Warszawa 2001, s.7
Gubernat E., Kiełbasa M., Determinanty wykorzystania outsourcingu w zakładach opieki zdrowotnej, Zdrowie Finanse Zarządzanie 2005, nr7, str. 4
Dykowska G., Możdżonek M., Opolski K., Zarządzanie przez jakość w usługach zdrowotnych. Teoria i praktyka. Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2009, str.136
10