Uniwersytet Warszawski

Instytut Socjologii

Diagnoza problemów miasta X i propozycje działań dla organizacji pozarządowych

Przemysław Birus

Justyna Kania

Beata Lisiewicz

Krzysztof Romaniuk

Marcin Starkowski

Warszawa, maj 2011

Spis treści

1. WSTĘP

1.1 Cel

Celem niniejszego raportu jest diagnoza problemów miasta X, wgłębienie się w wyzwania przed nim stojące, oraz propozycje zmian ułatwiających życie mieszkańcom. Na początku pragniemy przedstawić wizytówkę miasta, następnie omówić problemy nękające różne grupy społeczne je zamieszkujące i zaproponować konkretne zmiany, jakie można by wcielić w życie, aby obywatelom żyło się lepiej. Na końcu chcielibyśmy podsumować nasze rekomendacje.

Po analizie doniesień prasowych, prześledzeniu działań organizacji pozarządowych istniejących w mieście oraz przede wszystkim po zapoznaniu się z wywiadami eksperckimi mamy własną wizję zmian miasta X, usprawniających jego funkcjonowanie.

1.2 Metody badawcze

Aby pozostać obiektywnym należy przeprowadzić dokładne badanie lokalne. We wstępie, jednak zaprezentujemy informacje czysto statystyczne, by nakreślić zakres naszego przedsięwzięcia. Podstawowe dane demograficzne, jakimi dysponujemy zostały zebrane 31.08.2009. Mimo upływu czasu, zakładamy, że są one wystarczająco aktualne i pomogą czytelnikowi wyobrazić sobie skalę badania oraz środków, które można będzie wykorzystać przy rozwiązywaniu problemów X.

Zdecydowaliśmy się na skorzystanie z metod jakościowych. Chcemy zwrócić szczególną uwagę na potrzeby, motywacje i oceny mieszkańców. Pośrednio poznamy je dzięki rozmowom z pracownikami lokalnych instytucji, przede wszystkim tych, które zajmują się problemami badanej przez nas społeczności. Nasi rozmówcy posiadają informacje, które zebrane razem pozwolą nam spojrzeć na społeczność X z różnych perspektyw i uwzględnić różnorodność potrzeb mieszkańców.

1.3 Opis miasta

Miasto X położone jest w pobliżu jednej z polskich metropolii (około 25 kilometrów od centrum dużego miasta), a także na trasie pomiędzy dwoma dużymi miastami (droga krajowa). Miasteczko to jest jednorodne, bez formalnego podziału na dzielnice. Jego powierzchnia to 24 km². Liczba ludności to 19415, co daje 812 os/km², z czego kobiet zamieszkuje tam 10369, a mężczyzn 9240.

Placówki oświatowe w mieście X to 2 przedszkola, 2 publiczne szkoły podstawowe, 2 prywatne gimnazja i prywatne liceum.

W mieście znajduję się ponadto 15 obiektów objętych ochroną konserwatorską (lista zabytków obejmuje 15 pozycji, czasami na jedną pozycję na liście składa się kilka nieruchomości o różnej numeracji adresowej).

Bliskość dużego miasta oraz warunki naturalne zdecydowały o ukształtowaniu gospodarki miasteczka. Rozwinęła się tutaj przede wszystkim drobna wytwórczość, usługi związane z turystyką oraz bieżącą obsługą mieszkańców. Na dzień 31.08.2009 w ewidencji działalności gospodarczej zarejestrowanych było 2850 podmiotów działających na terenie miasta X działających w zakresie:

1. handlu - 880 podmiotów,

2. produkcji wyrobów - 444 podmiotów,

3. pozostałych usług niematerialnych - 434 podmiotów,

4. usług przemysłowych - 255 podmiotów,

5. budownictwa - 243 podmiotów,

6. pozostałych usług materialnych - 202 podmiotów,

7. zakładów produkcyjno-usługowych - 166 podmiotów,

8. transportu - 165 podmiotów,

9. gastronomii - 61 podmiotów.

Położenie w sąsiedztwie dużego miasta, gdzie pracuje większa część zamieszkujących X, oraz wysoki potencjał mieszkańców X powodują, że w mieście występuje również stosunkowo niski poziom bezrobocia. Na dzień 31.08.2009 stopa bezrobocia wynosiła 7,85%, zarejestrowanych było 791 osób bez pracy. Dodatkowo, stopa bezrobocia wykazuje silną tendencję spadkową.

Wstępny opis problemów należy rozpocząć od problemów już wcześniej zidentyfikowanych w mieście X, z którymi ciągle się nie uporano:

1. niepełne wyposażenie w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną,

2. brak sieci wodno-kanalizacyjnej na części terenów miasta,

3. brak bitumicznej nawierzchni drogowej na części gminnych dróg,

4. występowanie własnych, niekontrolowanych ujęć wody,

5. nieczynne od 2000 roku składowisko odpadów,

6. zły stan nawierzchni drogowych,

7. niewystarczająca ilość obiektów sportowych,

8. brak pełnego wykorzystania potencjału stwarzanego przez rzekę Y.

W naszej ocenie jednak istnieją poważniejsze problemy, z którymi miasto powinno się uporać.

Opisaliśmy miasto X z najróżniejszych punktów widzenia. Skorzystaliśmy z danych statystycznych urzędu miasta, które pomogły nam wyobrazić sobie skalę przedsięwzięcia. Sporządziliśmy spis działających tu organizacji. Zebraliśmy także informacje bardziej subiektywne. Zbadaliśmy doniesienia prasowe na temat sytuacji w mieście, aby na podstawie opinii o mieście wstępnie spróbować zrekonstruować potrzeby mieszkańców. Przeprowadziliśmy wywiady z pracownikami instytucji mającymi na co dzień do czynienia z problemami społeczności X. Badanie lokalne pozwoliło nam wydzielić cztery grupy społeczne, które powinny być w centrum zainteresowania organizacji pozarządowych:

1. młodzież,

2. mieszkańcy korzystający z pomocy społecznej,

3. ofiary i sprawcy przemocy,

4. osoby starsze.

2. Młodzież

Młodzież wydaje się być grupą szczególnie istotną dla miasta X. To od niej zależy jego przyszły wizerunek. Są to ludzie, którzy w przeciągu kilku lat wejdą na rynek pracy i, jeżeli stworzy im się szanse rozwoju, staną się grupą dynamicznych, wrażliwych na potrzeby społeczne obywateli. Młodzież jest grupą bardzo liczną w mieście X. Uczęszcza do dwóch publicznych szkół podstawowych, dwóch prywatnych gimnazjów i prywatnego liceum.

2.1 Problemy

W oczach pedagoga w gimnazjum w X nie ma większych problemów wychowawczych z młodzieżą. Uczniowie są pod stałą kontrolą, odnosi się wrażenie, że w szkole panuje spokój i porządek, nawet podczas przerw. W opinii pedagoga, gimnazjum należy do bardziej elitarnych w tej okolicy i nie każdy nastolatek może się tu dostać. Władze miasta powinny zrobić wszystko, by takich szkół było więcej.

1. Problemy majątkowe oraz konflikty równieśnicze

Jednak największym problemem jest status majątkowy mieszkańców. Jest to również powód konfliktów między rówieśnikami. Szkoła powinna robić wszystko, aby zapewnić młodzieży ciekawe i atrakcyjne zajęcia, dzięki którym młodzież nie usiałaby myśleć o spędzaniu wolnego czasu w nieodpowiedni sposób.

W liceum w X istnieją konflikty rówieśnicze, konflikty między grupami, brak porozumienia, dokuczanie, nieakceptowanie. Wychowawcy zwracają też uwagę na problemy związane z nauką: z ocenami i z umiejętnością uczenia się. Szkoła ta jednak dosyć dobrze radzi sobie z tego typu problemami.

Rozmowy z pracownikami szkół dowodzą, ze zachowanie uczniów podczas zajęć lekcyjnych nie odbiega od przeciętnego zachowania uczniów w wieku szkolnym. Zdarzają się sytuacje wywierania presji psychicznej na osoby wyróżniające się np. biedniejsze, nie ma to jednak charakteru systematycznego wyszydzania, ani nie prowadzi do fizycznego ponizania tych uczniów. Pedagogów cechuje duże zaangażowanie w poprawę sytuacji uczniów. Widać także, że pedagodzy potrafią wytworzyć atmosferę współpracy, wzajemnego zaufania - uczniowie korzystają z porad, rozmawiają z nimi o swoich problemach. Jednakże zauważalne są także trudności jak np. niski status majątkowy niektórych uczniów. Szkoła jednak działa poprawnie w ramach swoich kompetencji. Budynek gimnazjum poddanego badaniu jest nowoczesny, schludny, a wejścia pilnuje portier. Uniemożliwia to wejście do budynku niepożądanym osobom. Uczniowie noszą jednolite mundurki z logiem szkoły. Dzięki temu można skutecznie przeciwdziałać działalności dilerów narkotykowych.

2. Brak miejsc, w których uczniowie mogliby się spotykać i spędzać wspólnie wolny czas

Zachowanie młodzieży w szkole różni się od prezentowanego po zajęciach. Dostrzega to także pedagog gimnazjum i jako podstawowe przyczyny problemów z młodzieżą określa brak miejsc, w których uczniowie mogliby się spotykać i spędzać wspólnie wolny czas. Dotyczy to szczególnie okresu zimowego, kiedy młodzież umawia się w pizzerii lub barze, gdzie podawany jest alkohol.

3. Spożywanie napoi wyskokowych oraz palenie papierosów

To właśnie napoje wyskokowe i papierosy stanowią największy problem młodzieży. Znikomy problem stanowią narkotyki i innego typu używki. Zdarza się nawet, że osoby nieletnie spożywają alkohol wraz z dorosłymi. Taki sposób postępowania może prowadzić do alkoholizmu, którego leczenie jest długie i uciążliwe oraz wiąże się z trwałym urazem psychicznym młodego człowieka.

4. Wandalizm, podpalenia lasu

Dzięki działaniom władz miasta coraz więcej miejsc w X, w których spotykała się młodzież, jest monitorowana. Rozbudowa monitoringu spowodowała zmniejszenie się lokalnego wandalizmu, lecz sprawiła również, że młodzi zaczęli chować się w lasach, okolicach basenu, na uboczu placu zabaw, stacji PKP, mostku „kolejkowego” nad ŚZ, rejonach szkół itp.. Zdarzały się nawet nieliczne podpalenia lasu.

5. Jazda kładami, które nie są nieprzystosowane do poruszania się po drogach publicznych

6. Bójki i szapraniny, brak zajęć dla młodzieży

Strażnik miejski pracujący w X uważa, że młodzież X raczej nie jest kłopotliwa, potwierdza natomiast to, co mówił policjant, że do barów przyjeżdża młodzież z innych miast, ale jest to, według strażnika, jedyne miejsce potencjalnie niebezpieczne, gdzie coś się dzieje. Najczęściej dochodzi wtedy do bójek i szarpanin. Młodzież zachowuje się głośno i zakłóca spokój. Z kolei nastoletni mieszkańcy X często wyjeżdżają do pobliskiej metropolii w poszukiwaniu rozrywki. Władze miasta nie postrzegają tego zjawiska jako problem, jednak społeczność wyraźnie odczuwa brak odpowiednio zorganizowanej atrakcyjnej oferty zajęć dla młodzieży. Pracownik MOK opowiada o libacjach alkoholowych za ośrodkiem i związanych z nimi zbitych szybach na tablicy informacyjnej. Twierdzi jednak, że młodzież nie jest nastawiona agresywnie, jej działania nie wynikają z frustracji, lecz raczej z nudy i braku atrakcji. Nie spotkała się z wulgarnym zachowanie młodych ludzi. Doniesienia prasowe informują, że młodzież zajęła stary opuszczony budynek, gdzie zorganizowała prowizoryczny tor do jazdy rowerowej. Pustostan jednak grozi zawaleniem i tego rodzaju zabawa zagraża życiu rowerzystów.

7. Brak odpowiednich ośrodków rekreacyjnych

Miasto dostrzega problem braku odpowiednich ośrodków rekreacyjnych. Istnieją plany wybudowania skate parku w wyznaczonym miejscu w X oraz powstania ogromnego centrum sportowego nad ŚZ, gdzie młodzież jeżdżąca na rolkach i rowerach będzie mogła spędzać czas i rozwijać swoje pasje.

8. Uboga lub niedostosowana do potrzeb oferta zajęć pozalekcyjnych

9. Niskie becikowe oraz zbyt mała ilość przedszkoli

Szczególnie istotne wydaje się spojrzenie na formy pomocy rodzinom mające na celu wzrost liczby urodzin, a zwłaszcza tzw. „becikowe”. Ustawa przewiduje, że na każde nowonarodzone dziecko przysługuje 1000 zł „becikowego“. Mieszkańcy korzystają z niego już od czterech lat. Faktem jest, że przyrost naturalny w X wzrasta czy to na skutek owej ustawy, czy to na skutek osiedlania się nowych rodzin, jednak niewątpliwie suma ta nie jest bez znaczenia, szczególnie dla biedniejszych, tudzież wielodzietnych rodzin. Urzędnicy skomplikowali jednak proces składania wniosków o to dofinansowanie. Interesanci mają problemy z pozyskiwaniem należnych im środków. Pomijając ocenę działalności Rady Miasta należy skupić się na zorganizowaniu systemu fachowej pomocy prawnej najbardziej potrzebującym, a także wpływać na Radę Miasta, aby stwarzała lepsze warunki prawne dla starania się o pomoc. Należy w tym celu przekonywać mieszkańców o istotności zmiany przepisów, aby mogli oni skutecznie wywierać presję na władzę. Informacje prasowe relacjonują również skargi rodziców dzieci, które nie mogą dostać miejsca w przedszkolu. Władze nie nadążają z organizacją przedszkoli w obliczu zwiększającej się ilości małych dzieci w mieście X. Rodzice często rezygnują z pracy zawodowej, gdyż muszą zająć się dziećmi. Należy działać na rzecz wybudowania kolejnej placówki, gdyż dwie obecnie istniejące nie są w stanie przyjąć wszystkich dzieci. Edukacja wczesnoszkolna, oprócz odciążenia rodziców, jest również ważnym etapem w rozwoju dziecka. Dziecko często po raz pierwszy właśnie w przedszkolu styka się z rówieśnikami, uczy się samodzielności oraz nabywa podstawową wiedzę rozwijaną w toku dalszej edukacji. Dlatego ważne jest, aby jak największa liczba dzieci miała możliwość rozpoczęcia edukacji już we wczesnym okresie życia.

2.2 Rekomendacje

Obserwując działania lokalnych organizacji, które choć w części swej działalności zajmują się młodzieżą stwierdzamy, że najpoważniejszym problemem jest uboga lub niedostosowana do potrzeb oferta zajęć pozalekcyjnych oraz brak odpowiedniego miejsca, w którym młodzież mogłaby i chciałaby się spotykać.

Pożyteczne wydaje się przeprowadzenie ankiety, która pozwoliłaby określić, w jaki sposób młodzi ludzie najchętniej spędzaliby czas i jakie zajęcia interesują ich najbardziej.

Można poddać nowe pomysły typu: kurs tańca, zajęcia dla graficiarzy itp. Oferta musi być na tyle szeroka, aby młodzież nie odczuwała potrzeby spędzania czasu w pobliskiej metropolii, aby korzystała z miejscowych atrakcji i sama brała udział w ich tworzeniu. Zalecamy, więc próbę zorganizowania spontanicznej akcji np. w momencie, gdy uczniowie kończą zajęcia. Może to być pokaz grupy tanecznej przygotowany przez rówieśników z innego miasta, tak, aby młodzież zobaczyła, że wspólna i konsekwentna praca potrafi dać spektakularne efekty. Równie ważne wydaje się zatrudnienie do proponowanej akcji promocyjnej, ludzi młodych aktywnych, o ciekawych zainteresowaniach, potrafiących „zarazić“ młodych swoją pasją.

Palący problem w X to zróżnicowanie majątkowe. Należy dać szanse rozwoju uczniom z rodzin o niskich dochodach. Kosztem „elitaryzmu“ można działać na rzecz przyjmowania większej ilości uczniów do lokalnych gimnazjów. Jest to wiek, w którym kształtują się przyszłe plany nastolatków, który determinuje ich przyszłe wybory oraz ustala obraz samego siebie, także poprzez relacje z grupą. Miasto powinno kłaść duży nacisk na zdobywanie środków unijnych, dzięki czemu można zapewnić najbiedniejszym dostęp do Internetu, stworzyć sieć darmowego Internetu bezprzewodowego w całym mieście, uruchomić hotspoty, które pozwolą nawet mniej zamożnym uzyskać dostęp do informacji oraz stworzą miejsce gdzie młodzi będą spędzać swój wolny czas.

Innymi działaniami na rzecz dzieci i młodzieży, możliwymi do podjęcia są:

1. organizacja sezonowych zawodów z nagrodami dla deskorolkarzy oraz snowboardzistów na terenie skate parku,

2. udostępnienie kilku ścian/murów dla graficiarzy,

3. budowa nowego przedszkola, dofinansowanie już istniejących placówek,

4. rozbudowa monitoringu na terenie miasta X,

5. budowa miejsca, gdzie młodzież mogłaby jeździć kładami

2.3 Działania dotychczas już podjęte

MOK stara się organizować bezpłatne koncerty, szukać sponsorów na dofinansowanie szkolnych obozów lub wycieczek oraz stworzyć klub studencki, w którym studenci czuliby się dobrze.

Związek Harcerstwa Polskiego ma swój udział we właściwym rozwoju fizycznym i duchowym młodych osób.

Fundacja Aktywni zwraca szczególną uwagę na problem niezdrowego trybu życia oraz braku aktywności sportowej. Instruktorzy owej fundacji w walce z problemem prowadzą zajęcia takie jak Nordic Walking oraz fitness - Gymstick, z których młodzież może w pełni korzystać.

Kolejna organizacja, która ma na celu rozwijanie zamiłowania do uprawiania sportów to Miejski Ludowy Klub Sportowy. Klub organizuje różnego rodzaju turnieje, wyścigi, konkurencje, a także prowadzi działania profilaktyczne w zakresie uzależnień.

Stowarzyszenie Forum Chrześcijańskie w X pomaga w dofinansowaniu dożywiania oraz nabywania podręczników szkolnych dla najuboższych uczniów. Członkowie prowadzą również zajęcia świetlicowe oraz letnie i zimowe półkolonie.

Program Uczniowskiego Klubu Sportowego Victoria, poza celami sportowymi, ma zadbać o pełniejszy rozwój psychofizyczny dzieci i młodzieży.

3. Mieszkańcy X korzystający z pomocy społecznej

Mieszkańcy korzystający z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w X są rozporoszeni na terenie całego miasta, nieco większe ich skupiska znajdują się na terenach leśnych i w obrębie starej zabudowy. Informacje o osobach potrzebujących pomocy społecznej przekazywane są najczęściej poprzez szkoły, organy administracji zajmujące się świadczeniami rodzinnymi, zgłoszenia przekazywane przez Urząd Miasta (ze strony internetowej, na której znajduje się link „Zadaj pytanie burmistrzowi”), a także sąsiadów. Najczęściej pojawiającymi się problemami według dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w X są nadużywanie alkoholu, bezrobocie, problemy wychowawcze i przemoc domowa.

3.1 Alkoholizm

Problem alkoholizmu dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn. Zdarzają się także nieletni sięgający po alkohol. Jeżeli chodzi o nadużywanie alkoholu w miejscach publicznych to istnieje stała grupa „pijaczków”, którzy regularnie pojawiają się nietrzeźwi. Działania mające mu przeciwdziałać to najczęściej: nakłanianie do leczenia- wizyty raz, dwa razy w miesiącu, motywowanie do zmiany postaw, skierowanie do punktu konsultacyjnego, rozmowa z psychologiem, niekiedy odmowa świadczenia z pomocy społecznej.

3.2 Przemoc w rodzinach

Jeżeli chodzi o przemoc w rodzinach osób korzystających z pomocy społecznej w X to występuje ona dość często i jest zróżnicowana. Występuje nie tylko przemoc fizyczna, ale także psychiczna, emocjonalna, finansowa i seksualna. W okolicy brakuje placówki zajmującej się stricte problemem przemocy rodzinnej, pomocą zarówno ofiarom jak i oprawcom.

Problemy wychowawcze najczęściej powiązane są z występowaniem w rodzinach alkoholizmu i przemocy.

3.3 Bieda i bezrobocie

Jeżeli zaś chodzi o problem bezrobocia, sytuacja jest o tyle skomplikowana, że ogólny poziom bezrobocia w X jest dość niski, lecz stosunkowo niewielka liczba osób dotkniętych bezrobociem znacznie wyróżnia się na tle społeczności. Lokalizacja X w pobliżu dużego miasta znacząco wpływa na wielkość stopy bezrobocia i poziom zatrudnienia ludności czynnej zawodowo. Poza tym w X osiedla się coraz więcej zamożnych osób mieszkających dotychczas w pobliskiej metropolii, co jeszcze powiększa kontrast związany ze zróżnicowaną zamożnością mieszkańców. Sytuacja taka kontrastuje przede wszystkim z osiedlami starych drewnianych, popadających w ruinę domków często pozbawionych kanalizacji, w których mieszkają najbiedniejsi mieszkańcy X. Próba rozwiązania tego problemu przez władze miasta poprzez tworzenie skupisk ludności najbiedniejszej wydaje się prowadzić do utrwalania patologii.

3.4 Rekomendacje

Podsumowując, najczęściej pojawiającym się problemem dotyczący klientów pomocy społecznej jest problem alkoholizmu. Jest on zauważany zarówno przez pracowników Ośrodka pomocy społecznej jak i przez Policję oraz Straż Miejską, a także przez pracowników Miejskiego Ośrodka Kultury. Wydaje się, że problem alkoholizmu w X jest istotny szczególnie wśród nieletnich. Najlepszymi środkami przeciwdziałania alkoholizmowi zwłaszcza wśród młodzieży wydaje się stworzenie dodatkowych miejsc spędzania wolnego czasu (np. planowany w X skate park, czy też sugerowany przez kierownika MOK „klub studencki”). Jednakże najtrudniejszy do rozwiązania wydaje się problem związany z aktywizacją osób najbiedniejszych, niedopuszczeniem do „dziedziczenia biedy” i wspomaganiem najbiedniejszych w poszukiwaniu zatrudnienia.

Wydaje się jednak, że najpotrzebniejsza w X jest działalność organizacji pozarządowych wspierających edukację zarówno młodzieży jak i dorosłych. Coraz lepsze wykształcenie powinno znacznie ułatwiać zatrudnienie chociażby w pobliskiej metropolii.

4. Osoby starsze

4.1 Istniejące w X organizacje zajmujące się osobami starszymi

Osoby starsze są w miasteczku X grupą, którą interesują się inne instytucje. Istnieje Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, który jest organizacją kombatancką. Członkowie czynnie uczestniczą w uroczystościach rocznicowych, państwowych i kościelnych.

W mieście działa także Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, który stara się organizować czas osobom starszym jak na przykład wyjazdy do teatru czy wycieczki turystyczne.

Seniorzy mogą także należeć do Stowarzyszenia Uniwersytetu III wieku, gdzie mogą aktywnie i mądrze wykorzystać wolny czas.

Także fundacja Aktywni prowadzi zajęcia skierowane do osób starszych, w tym Nordic Walking oraz fitness.

4.2 Rekomendacje

Jednak mimo istnienia organizacji skupionych na tej grupie docelowej, w mieście X rzuca się w oczy problem seniorów, który często jest wymieniany przez osoby uczestniczące
w badaniu.

Brak w mieście opieki nad osobami starszymi. Nie istnieje dom opieki, w którym osoby starsze znalazłyby profesjonalną opiekę i domową atmosferę. Seniorzy mają bardzo niskie dochody a miasto nie oferuje pomocy w codziennej, niezwykle trudnej w tym wieku- sferze życia. Działające organizacje skupiają się na zapewnieniu przyjemnego czasu wolnego a nie na pomocy w zwyczajnych czynnościach, które osobom starszym mogą sprawiać trudność.

Ułatwiłoby to powstanie domu opieki, gdzie profesjonalna kadra zapewniłaby godziwą starość ludziom, którzy sami nie są w stanie lub nie mogą liczyć na pomoc rodziny.

Organizacja zajęłaby się całościowym działaniem ośrodka. Począwszy od znalezienia odpowiedniego lokum, zatrudnienia odpowiednich pracowników do późniejszego doglądania ośrodka.

Dom opieki byłby miejscem dostępnym dla każdej osoby starszej, nie tylko dla tej z wysoką emeryturą, więc działanie organizacji skupiałoby się także na znalezieniu sponsorów chcących wspomóc dom opieki. Niskie dochody osób starszych jest także problemem miasta X. Rekomendacja dla NGO jest także stworzenie w Domu Opieki przyjaznej atmosfery, domowego ciepła. Sprawienie by nie stał się on formą przytułku, lecz prawdziwym domem dla osób starszych.

Inna formą rozwiązania problemu osób w podeszłym wieku jest stworzenie wolontariatu, w którym pojedyncze osoby opiekowałyby się jedną, konkretną osobą przez dłuższy czas. Wolontariusz odwiedzałby swojego podopiecznego, pomagając mu w codziennym życiu poprzez na przykład zakupy, wyjście na spacer czy do lekarza.

Istniejący w mieście Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów ma w swoim statusie opiekę nad członkami, lecz pracownicy OPS-u wymieniają jako jeden z pierwszych problem braku opieki nad starszymi, więc działa on do końca poprawnie lub dociera do niewielu potrzebujących.

Przyczyną problemu jest przedłużający się wiek życia oraz bardzo niskie emerytury nie adekwatne do współczesnych realiów. Także rozpad rodziny czy upadek podstawowych wartości, jakimi są szacunek do osób starszych czy poczucie obowiązku opieki nas starszym rodzicem rodzą problem osób w podeszłym wieku. Przyczynia się do tego także rozwój świata, technologii i zmiany w codziennym życiu, które mogą powodować, iż osoby starsze czują się wyalienowane i samotne w niekiedy dziwnym dla nich świecie

5. Ofiary i sprawcy przemocy

W mieście X problem przemocy jest opisywany jako dość rzadki. Częściej w rejonach R lub w rodzinach patologicznych. Niebieskie karty sporządzane są przede wszystkim w tych rodzinach. Według pedagoga w szkole brak przemocy, znęcania, wyłudzania czy bicia. Jednak patrząc na przemoc w szerszej perspektywie jako: psychiczny, emocjonalny, finansowy czy seksualny widać już w mieście X dość często. Jest to zjawisko trudne do zbadania, gdyż ofiary często nie zgłaszają aktów przemocy.

Najczęstszymi ofiarami są kobiety: żona, partnerka, a sprawcami mężczyźni, choć zdarzyła się raz kobieta sprawca.

5.1 Rekomendacje

W powiecie brak placówki skierowanej typowo na problem przemocy, także żadna organizacja nie jest skierowana na ten problem. Gdy dochodzi do aktu przemocy nie obejmuje się pomocą całej rodziny a wyłącznie ofiarę, prawie nigdy sprawcę.

Organizacja zajęłaby się zwalczaniem zjawiska przemocy a przede wszystkim pomocą ofiarom, sprawcom i całym rodzinom, których dotyka to zjawisko. Zatrudniałaby prawnika, który pomagałby w sposób prawny ofiarom, np. przy pisaniu wniosku rozwodowego a także psychologa, który prowadziłby terapie dla ofiary, sprawcy i pozostałych członków rodziny, w tym także podejmowanie próby leczenia sprawcy.

Organizacja prowadziłaby także kampanie przeciwko agresji, wśród szkół mimo opinii, iż młodzież nie jest agresywna- przekonywałaby, iż konieczna jest interwencja i zgłaszanie każdej formy agresji, gdyż młodzież często nie jest świadoma jej niektórych form.

Kampanie mogłyby być przeprowadzane także w kościołach czy na Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Formą zwalczania przemocy mogłyby się stać także happeningi organizowane na ulicach miasta X.

6. Wnioski

Zasugerowany przez nas sposób wyszczególnienia czterech grup nie wyczerpuje tematyki problemów miasta. Są to jednak zbiorowości osób o szczególnym znaczeniu lub w wyjątkowo trudnej sytuacji. Pomoc im zmieni trwale podłoże społeczne X.

6.1 Młodzież

Młodzi ludzie są grupą bardzo liczną i zarazem bardzo ważną dla X. Miasto powinno wykorzystywać ich potencjał, zachęcać do działania w obszarze lokalnym, zamiast spędzania czasu w metropolii. Powinno przede wszystkim stworzyć szeroką ofertę aktywności sportowych i kulturalnych. Obecne działania są albo nie wystarczająco rozreklamowane albo nieinteresujące, gdyż młodzi ludzie często wybierają spotkania w barze lub w lesie, czemu towarzyszy alkohol.

6.2 Korzystający z opieki społecznej

Osoby, do których adresowana jest oferta OPS nie stanowią grupy szczególnie licznej, jednak są to zazwyczaj te same osoby lub rodziny. Świadczy to o nieskuteczności tej instytucji, gdyż zamiast mobilizować i pomagać w wyjściu z ubóstwa po prostu ich utrzymuje. Utrwala to podziały na osoby pochodzące z X, mieszkające najczęściej w drewnianych domkach, a osoby, które przeprowadziły się tu z metropolii. Daje to mylący obraz społeczności, gdyż stopa bezrobocia jest na niskim poziomie, jednak wszelkie problemy dotyczą pewnej stałej grupy ludzi, są długotrwałe i często występują jednocześnie. Biedzie często towarzyszy bezrobocie, zdarza się, że pojawia się także alkoholizm i przemoc w rodzinie. Organizacja mająca temu przeciwdziałać powinna skupić się na motywowaniu ludzi do poszukiwania pracy, dokształcaniu ich i szerzeniu edukacji, aby bezrobocie nie było dziedziczone.

6.3 Ofiary i sprawcy przemocy

Jest to grupa zasługująca na wyszczególnienie. Zdarza się, że osoby poszkodowane zgłaszają do OPSu, że zostały skrzywdzone, jednak najczęściej problemy rodzinne wychodzą na jaw podczas interwencji policji. Jest to kwestia niezwykle problematyczna, gdyż trudno oszacować skalę problemu. Dodatkowo terapiami objęte zostają jedynie ofiary. Organizacja podejmująca się rozwiązania tego problemu powinna zbadać czy akty przemocy dokonywane są pod wpływem alkoholu czy mają inne podłoże. Należy przede wszystkim zorganizować terapie dla sprawców przemocy w formie pomocy wyjścia z nałogu, tudzież pomocy psychologicznej.

6.4 Seniorzy

Kolejna grupa, której problemy są często niedostrzegane to osoby starsze. Na pozór istnieje wiele organizacji, które pragną im pomóc. Aktywizują starszych mieszkańców, poprzez zajęcia ruchowe czy wspólne wycieczki. Oferta jest jednak adresowana do osób o względnie dobrym stanie zdrowia. Najbardziej potrzebujące są osoby mniej sprawne, schorowane. Dotyczy to głównie codziennych czynności. Organizacja pozarządowa powinna zorganizować wolontariuszy, którzy zajęliby się tą grupą osób. W przyszłości warto także otworzyć dom opieki dla osób starszych, aby mogły przebywać w miłym towarzystwie, które dałoby im poczucie bezpieczeństwa i rodzinną atmosferę.

Bibliografia

1. Dane statystyczne miasto X.

2. Notatki z wywiadów oraz fragmenty wywiadów eksperckich z badania w mieście X.

3. Miejscowość X: doniesienia prasowe.

Wywiad z pedagogiem z gimnazjum w X.

Ibidem

Wywiad z pedagogiem LO.

Wywiad z „policjantem patrolowym”.

Ibidem.

Wywiad ze strażnikiem miejskim.

Wywiad z kierownikiem MOK.

Artykuł „430 miejsc do wzięcia”.

Ibidem.

Ibidem.

Notatka z wywiadu z dyrektorem Ośrodka Pomocy Społecznej w X.

Ibidem.

Notatka z wywiadu z pracownikiem Ośrodka pomocy Społecznej w X.

Wywiady z policjantem i strażnikiem miejskim.

Notatka z wywiadu z dyrektorem Ośrodka Pomocy Społecznej w X.

Ibidem.

Wywiad z kierownikiem MOK w X.

Dane statystyczne miasto X.

Artykuł prasowy: „Zbudują nowe getto?”.

Więcej w części poświęconej młodzieży.

Wywiad z pracownikiem socjalnym OPS czy dyrektorką OPS

Wywiad z pracownikiem socjalnym OPS

Wywiad z pracownikiem socjalnym OPS

Wywiad z policjantem II

Wywiad z pedagogiem LO

2

---