Joannici

Zakon św. Jana Jerozolimskiego, inaczej zwany zakonem szpitalników (pierwotnie równierz Zgromadzeniem, Wspólnotą Świętego Jana), powstał w wyzwolonej od saracenów Ziemi Świętej, około 1130 roku. Początkowo zakon ów miał swoją siedzibę w Jerozolimie przy tamtejszym kościele Św. Jana, gdzie znajdowało się hospicjum (szpital) dla potrzebujących pomocy pielgrzymów. Joannici - zwani tak na pamiątkę swojego świętego patrona - łączyli utrzymywanie szpitala wraz ze zbrojną obroną Kościoła przed Saracenami. Rycerze tego zakonu rozpoznawani byli po czarnych płaszczach z białymi krzyżami.

Zwyczajem było, że podczas marszu chrześcijańskich wojsk przez Palestynę, na tyle lub przedzie armii maszerowali bądź joannici bądź templariusze - w ten sposób zakonni bracia ochraniali te części chrześcijańskiego wojska, które były najbardziej  narażone na muzułmańskie ataki.

Po zdobyciu przez muzułmanów Ziemi Świętej, joannici uzyskali swoją nową siedzibę na greckiej wyspie Rodos - stamtąd strzegli rubieży chrześcijańskiego świata przed tureckimi atakami. Tamtędy właśnie poszedł pierwszy atak Turków na Europę. Pozbawieni wsparcia, po wielomiesięcznym oblężeniu joannici zmuszeni zostali do opuszczenia Rodos (1530 rok). Kolejnym miejscem pobytu dla walecznego Zakonu św. Jana stała się leżąca u południowych wybrzeży Italii wyspa Malta. Tam joannici wybudowali potężną twierdzę, zza murów której wielokrotnie odpierali tureckie próby zawładnięcia wyspą. Od nazwy wyspy pochodzi inna nazwa zakonu joannitów - maltańczycy.

Zakon św. Jana istnieje do dzisiaj. Utrzymuje wiele szpitali i na całym świecie niesie pomoc ludziom najbardziej potrzebującym.  

Kawalerowie Maltańscy

Joannici (Kawalerowie Maltańscy) to zwyczajowa nazwa zakonu o oficjalnej współczesnej nazwie: Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana z Jerozolimy, z Rodos i z Malty zwany też Zakonem Maltańskim. Jest to najstarszy z istniejących zakonów typu rycerskiego, które powstały na fali krucjat w XII w. Odegrał znaczącą rolę w historii Europy, głównie ze względu na swój potencjał militarny i znakomitą flotę, zasłynął także jako organizator pierwszych europejskich szpitali. Powstał w 1085 r. jako bractwo przy szpitalu św. Jana w Jerozolimie. Na początku mnisi zajmowali się chorymi przybyłymi do Ziemi Świętej. Później rozszerzyli swoją działalność na ochronę pielgrzymów przed atakami niewiernych werbując rycerzy z katolickich, arystokratycznych  rodów Francji, Włoch, Hiszpanii, Portugalii i Anglii. Ambitni rodzice już przy narodzinach syna składali prośbę o przyjęcie do Zakonu i wpłacali ogromne wpisowe. Wymagane było nienaganne pochodzenie, śluby ubóstwa, posłuszeństwa i czystości.

Po upadku Królestwa Jerozolimskiego Joannici musieli opuścić Ziemię Świętą i osiedlili się na Rodos, gdzie utworzyli państwo zakonne. Niestety nie spodobało się to muzułmańskiej Turcji, która zagroziła wyspie Rodos. Bitwa o wyspę trwała 6 miesięcy i niestety Joannici ponieśli klęskę. Musieli opuścić swoje państwo i nie mieli gdzie się podziać. Król Hiszpanii Karol V zaproponował rycerzom zamieszkanie w Trypolisie lub na Malcie. Ostatecznie, mimo niegościnnego wyglądu wyspy zdecydowano osiąść się na Malcie. Na wyspie była tylko wioska rybacka Borgo, fort św. Antoniego i miasto w głębi lądu - Mdina. Rdzenni mieszkańcy ucieszyli się z powodu przybycia rycerzy, gdyż ich wyspa od lat nękana była napadami korsarzy z północnej Afryki. Kawalerowie Maltańscy zaczęli prace nad umacnianiem fortyfikacji, aby udaremnić ataki wrogów. Wybudowano fort św. Anioła, św. Michała i św. Elma. Zagrożeniem dla wyspy i zakonu znów okazali się Turcy, którzy 18 maja 1565 r, przystąpili do Wielkiego Oblężenia. Trwały zacięte walki trwały 5 miesięcy i zakończyły się ostatecznym zwycięstwem Joannitów, ale okupione zostały ogromem zniszczeń i śmiercią wielu rycerzy.

Zwycięstwo nad Turkami spowodowało wielki oddźwięk w Europie, ponieważ została zatrzymana inwazja na świat chrześcijański. Na Wielkiego Mistrza Jeana Parisot de la Valette spadł deszcz nagród i zaszczytów. Ponieważ zakon zaczął opływać w dostatek postanowiono wybudować nowe miasto, które nazwano Valettą. Założono w 1574 r. najnowocześniejszy w Europie szpital. Rycerze dzielili się na różne grupy (langues), które mieszkały w oddzielnych zajazdach (auberges). Każda z tych grup stanowiła oddzielne bractwo. Czasami było to przyczyną niesnasek pomiędzy poszczególnym bractwami. Zakonnikom mieszkało się na wyspie bardzo wygodnie, opływali w dostatki, co po pewnym czasie spowodowało upadek morale. Religia przestała być sensem życia, rycerze zaczęli pić i awanturować się, dochodziło do pojedynków o damy. Słynna flota popadła w ruinę, a rycerze sami stali się piratami, aby zarobić na uciechy.

Podczas wybuchu rewolucji francuskiej joannici stanęli po stronie Ludwika XVI, co spowodowało zemstę Napoleona. Zajął on Maltę i kazał ją splądrować. Rycerze Maltańscy poddali się praktycznie bez walki. Rdzennym Maltańczykom nie podobała się okupacja wyspy i kilkakrotnie zrywali się do walki z wrogiem. Pomogli im w tym Brytyjczycy i 5 września 1800 r. nad Valettą załopotała brytyjska flaga. Losy Zakonu Maltańskiego rozstrzygnęły się w 1834 r. , kiedy to siedzibą władz stał się pałac w Rzymie.

Obecnie Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego liczy ok. 11 tys. członków. Zakon współpracuje z wieloma kościołami i wyznawcami różnych religii. Obecna misja polega na pomocy humanitarnej, opieki nad obozami uchodźców, opiece nad dziećmi w południowoamerykańskich slumsach. Zakon prowadzi leprozoria w Afryce i Azji, szpital położniczy w Betlejem, banki krwi i organizuje szpitale polowe w czasie klęsk żywiołowych. Zakon ma status niezależnego podmiotu prawa międzynarodowego, wydaje własne znaczki, ma swój korpus dyplomatyczny, a głowie państwa przysługuje tytuł książęcy i miano "wielkiego mistrza".

---