PRZYŚPIESZENIE doprowadza do wytworzenia pąków, które przed rozpoczęciem przyśpieszenia nie zostały jeszcze ostatecznie ukształtowane. Np. mieczyki, piwonie, pierwiosnki, róże pod osłon. PĘDZENIE polega na doprowadzeniu roślin z organami spichrzowymi (jak cebule, bulwy, kłącza) zawierającymi całkowicie ukształtowane pąki kwiatowe do kwitnienia, kosztem nagromadzonych w tych organach materiałów zapasowych. Np. tulipany, narcyzy, krokusy, szafirki, lilie, konwalie. Skaryfikacja- uszkadzanie łupiny nasiennej. Wyróżniamy następujące rodzaje skaryfikacji: -s. mechaniczna- pocieranie papierem sciernym, wytrzasanie nasion z ostrograniastym piaskiem, rzucanie nasion na gladka powierzchnie, stosowanie stratyfikatorow mechanicznych. -s. chemiczna- moczenie nasion w stężonych kwasach (zwykle siarkowym) lub zasadach (kilkanaście min do kilkunastu godzin). Nastepnie nasiona zostaja dokladnie przemyte (resztki kwasow lub zasad sa usuwane przez przeplukanie przez odpowiednio bardzo slabą zasadą lub kwasem). -s. termiczna- nagrzewanie nasion do temp. 35-45oC (kilkanaście godzin lub dni), zanurzanie nasion na kilkanaście sec w gotującej się wodzie, a następnie gwałtowne ochlodzenie. Stratyfikacja- przechowywanie nasion w wilgotnym i dobrze napowietrzonym środowisku (wilgotny gruboziarnisty piasek lub torf) w temp. 5oC (zwykle 1-10oC) przez kilkanascie dni do kilkunastu miesięcy. PREPAROWANIE CEBUL polega na przetrzymywaniu ich po zbiorze w ściśle określonych temp o zakresach optymalnych dla poszczególnych stadiów rozwojowych w celu jak najwcześniejszego powstania słupka. Wcześniejsze powstanie słupka warunkuje wcześniejsze rozwinięcie kwiatów i pozwala na przyśpieszenie zakwitania o 3-5 tygodni. Metody pędzenia: Przed pędzeniem sztucznie przerywany jest okres spoczynku tych roślin, przerywanie dokonuje się metodą ciepłych kąpieli lub działania parą wodną (metoda stosowana przy pędzeniu zwłaszcza krzewów ozdobnych), metodą przemrażania i schładzania (stosowaną do pędzenia roślin cebulowych, bulwiastych i kłączowych), za pomocą doświetlania lub zaciemniania, stosowania hormonów. Przykładami roślin częściej niż inne poddawanych pędzeniu są: mieczyki (Gladiolus), frezje (Freesia), konwalia majowa (Convallaria majalis). Sposoby rozmnażania cebul: - oddzielanie cebul przybyszowych: Tulipa, Iris, -niszczenie stożka wzrostu przez nacinanie, drążenie lub wybijanie stożka wzrostu:Hyacinthus, Scylla, -cięcie cebul na części i sadzonkowanie fragmentów łusek połączonych kawałkiem piętki: Hippeastrum, Fritillaria, Narcissus, -sadzonkowanie całych łusek: Lilium. Najwazniejsze rośliny cebulowe, termin sadzenia wykopywania: narcyz sadz: k. VIII p. IX, wykop: 20 VI - 15 VII. tulipan sadz: jesienia IX/X, wykop: 15 VI 10 VII. mieczyk sadz: od pol IV - k. V , wykop: Pol. IX. krokusy wykop: 15-30 VI, sadz VIII. Grupy tulipanow na kwiat cięty: tulipany triumph, liliokształtne, tulipany papuzie. Grupy narcyzów na kwiat cięty: trąbkowe, wielkoprzykoronkowe, pełne, tazetta. Grupy lilii na kwiat cięty: azjatyckie, longiflorum, orientalne. Grupy lilii: 1. Mieszańce azjatyckie, 2. Mieszańce martagon, 3. Mieszańce candidum, 4. Mieszańce amerykańskie, 5. Mieszańce longiflorum, 6. Mieszańce trąbkowe, 7. Mieszańce orientalne, 8. Mieszańce nie zaszeregowane do powyższych grup. 9. Gatunki i ich odmiany botaniczne nie zaszeregowane do żadnej innej grupy. Zasady uprawy tulipana: Tulipany rozmnaża się z cebul przybyszowych. Termin sadzenia cebul do gruntu to koniec wrzesnia do konca października na głęb. 11-15cm.Po sadzeniu wysiewa się nawozy azotowe i potasowe. Po zamarznieciu gleby plantacje przykrywa się krotka słomą. Wiosna w marcu wysiewa się nawozy azotowe i nawadnia plantacje. W czasie kwitnienia wykonuje się selekcje roslin i usuwa zawirusowane. Zbior cebul przypada na koniec czerwca i poczatek lipca. Po wykopaniu cebule suszy się oczyszcza sortuje i przechowuje w KA do jesieni. Grupy narcyzów: Grupa 1 - narcyzy trąbkowe. Wywodzą się od Narcissus pseudonarcissus, kwiaty duże, pojedyńcze na pędach, bardzo duży przykoronek, bywa nawet, że dłuższy niż płatki. Grupa 2 - narcyzy wielkoprzykoronkowe. Mieszańce N. pseudonarcissus oraz N. poeticus. Duży przykoronek, lecz w przeciwieństwie do trąbkowych, zawsze krótszy od płatków. Grupa 3 - narcyzy drobnoprzykoronkowe. To wsteczne mieszańce narcyzów wielkoprzykoronkowych oraz N. poeticus. Przykoronek szeroki, lecz krótki maksymalnie 1/3 długości płatków. Grupa 4 - narcyzy pełne. Wszsytkie odmiany pełne, które należą do innych grup. Kwiaty cechują się większą liczbą płatków i podzielony przykoronek o barwie tej samej co płatki lub odmiennej. Grupa 5 - mieszańce tazetta. Wywodzą się od Narcissus tazetta oraz N. poeticus. Wyróżniają się tym, że na pędzie jest kilka kwiatów. Grupa 6 - mieszańce poeticus. Budowa charakterystyczna dla N. poeticus, pęd zwieńczony jednym, białym kwiatem z przykoronkiem krótkim i barwnym. Grupa 7 - mieszance triandrus. Wywodzą się od N. triandrus. Przykoronek dość długi, lesz wąski. Płatki bardzo wąskie, często charakterystycznie wywinięte. Grupa 8 - mieszance cyclamineus. Wywodzi się od N. cyclamineus. Kwiaty zazwyczaj żółte, przykoronek bardzo długi, dość wąski. Płatki nieduże. Grupa 9 - mieszańce jonquilla (tzw. żonkile). W Polsce żonkilami nazywa się narcyzy żółte, mające również żółty przykoronek. Wywodzą się od N. jonquilla, przykoronek typowych, średnich rozmiarów, płatki szerokie, nie za długie. Grupa 10 - narcyzy o rozszczepionym przykoronku. Grupa 11 - dziko rosnące gatunki i pierwsze mieszańce międzygatunkowe. Grypa 12 - inne odmiany nie zaliczone do poprzednich grup. Goździki- grupy: Grupa I- odmiany standardowe (wielkokwiatowe); Grupa II- odmiany gałązkowe (wielokwiatowe); Grupa III- odmiany miniaturowe- wielokwiatowe. Rośliny dnia krótkiego: -wilczomlecz piękny Euphorbia pulcherima, Szlumbergera grudnik, kaktus bożonarodzeniowy Schlumbergera, Kalanchoe Blossfelda Kalanchoe blossfeldiana, Begonia zimowa Begonia elatior. Rośliny z rodziny Gesneriaceae (Ostrojowate): Achimenes x hybridum - Achimenes mieszańcowy; Saintpaulia ionantha - Sępolia fiołkowa, Fiołek afrykański, Streptocarpus x hybridus - Skrętnik ogrodowy, Sinningia x hybrida - Syningia ogrodowa, Columnea hirta - Kolumnea szorstka. Byliny na kwiat cięty: Arabis caucasica, Doronicum caucasicum, Helleborus niger, Primula elatior, Viola odorata, Fritillaria imperialis Byliny do suchych bukietów: Achillea filipendulina Krwawnik talerzowaty, Gypsophilla paniculata Łyszczec wiechowaty, Eryngium planum Mikołajek płasko listny, Echinops ritro Przegorzan ruski, Physalis alkekengi Miechunka rozdęta. Byliny kwitnące wiosna: Adonis Vernalis- miłek wiosenny, Anemone hepatica- przylaszczka pospolita, Bergenia cordifolia- bergenia sercowata, Helleborus niger- ciemiernik biały, Iris pumila- kosaciec niski, primula elatior- pierwiosnek wyniosły, Crocus vernus- szafran wiosenny. Byliny kwitn jesienią: Aster dumosus - aster krzaczasty, Echinacea purpurea - jeżówka purpurowa, Rudbeckia hirta - rudbekia owłosiona, Solidago x hybrida - nawłoć ogrodowa, Helianthus salicifolius - słonecznik wierzbolistny, Rudbeckia nitida - rudbekia lśniąca, Anemone x hybrida - zawilec mieszańcowy. Rosliny pnące o ozdobnych kwiatach: Hoya carnosa-Hoja różowa, woskownica, Bougainvillea-Bugenwilla, B. glabra- B. gładka, Clerodendrumthomsoniae-Klerodendron Tomsona, Szczęślin, Hoya carnosa-Hoja różowa, woskownica, Stephanotisfloribunda- Stefanotis bukietowy, Passifloracaerulea-Męczennica. O ozdobnych liściach: Cissus antarctica- Cissus australijski, Cissus discolor- Cissus różnobarwny, Tetrastigmavoinierianum- TetrastigmaVoinera, Kasztanowata winorośl, Hederahelix- Bluszcz pospolity, Monstera obliqua- Monstera ukośna, Philodendron erubescens- Filodendronczerwieniejący, Pipernigrum-Pieprz czarny. O pokroju wzniesionym: Lobelia-lobelia, Pelargonia-pelargonium, Aksamitka wąskolistna (Tagetes tenuifolia), Petunia ogrodowa - Petunia xhybrida. Rośliny dwuletnie, roczne z siewu: dwuletnie: bratki, malwy dzwonki ogrodowe, stokrotki, jednoroczne: Nagietek lekarski - Calendula officinalis, Chaber bławatek - Centaurea cyanus, Powój trójbarwny - Convolvulus tricolor, Kosmos podwójnie pierzasty - Cosmos bipinnatus, Dimorfoteka zatokowa - Dimorphoteca sinuata, Godecja wielkokwiatowa - Gotetia grandiflora, Ubiorek gorzki - Iberis Marata. 1roczne z rozsady: Lewkonia letnia - Matthiola incana, Lobelia przylądkowa - Lobelia erinus, Petunia ogrodowa - Petunia hybrida, Szałwia błyszcząca - Salvia splendens, Werbena ogrodowa - Verbena hybryda, Begonia stale kwitnąca - Begonia serpenflorens, Aster chiński - Callistephus chinensis, Niecierpek sułtański - Impatiens balsamina, Aksamitka wyniosła - Tagetes erecta. Jednoroczne: Rosliny zielne przechodza caly cykl rozwojowy w czasie jednego sezonu wegetacyjnego od siewu do wytworzenia nasion. Dwuletnie w ciagu dwich sezonow, a byliny SA roslinami wielu sezonow. Zastosowanie: -na kwiat ciety-astry, cynia wytworna, -rabaty i kwietniki(wszystkie jednoroczne i dwuletnie) wiosenne-bratki, stokrotki, dywanowe na kwietniki-aksamitka, zeniszek, begonia stale kwitnaca, -zywoploty-slonecznik, odm.ozdobne, mietelnik, -nasadzenia do pojemnikow(tarasy,balkony), -rosliny o pieknym zapachu-maciejka, groszek pachnący, aksamitka, -suche bukiety-kocanki, czarnuszka damascenska, -rosliny pnace-nasturcja pnaca, fasola ozdobna, groszek pachnący. Charakterystyka roslin jednorocznych: UPRAWA -z siewu wprost do gruntu, -rozsada, -krotki okres wegetacji 3-5m-cy, -rosliny światłolubne, -rosliny dnia dlugiego, Rosliny jednoroczne sa monokarpiczne co oznacza ze tylko kwitna i owocuja a po dojrzeniu masion zamieraja niezależnie od warunkow klimatycznych Rosliny jednoroczne wysiewane wprost do gruntu na miejsc stale: -sa bardzo dekoracyjne, -uprawa ich jest prosta i tania, -maja umiarkowane wymagania glebowe, -podloze o odczynie obojętnym, -nawozy powinny być stosowane przedsiewnie, -wysiew nasion: rzadowo, gniazdowo, punktowo, -rozstawa rzedow oraz gęstośc siewu zalezy od wysokości pokroju roślin. Termin siewu: -gdy ziemia ogrzeje się do 6-10C, -kwiecień i 1-sza dekada maja, -chabry, eszolcje i maki można wysiewac jesienia Rodzaje sadzonek: liściowe, pędowe (półzdrewniałe, zdrewniałe nieulistnione, słabo zdrewniałe, zielne, korzeniowe). Sadzonki liściowe: Można sporządzać je z całych liści lub ich fragmentów, w większości przypadkow korzenie i pedy przybyszowe tworzą się u nasady ogonkow lisciowych. Powstaja one z: -merystemow pierwotnych, np. Kalanchoe, -merystemow wtornych, np. Begonia rex, Saintpaulia, Sansevieria. Sadzonki liściowe ukorzeniaja się w temp. 20-25oC, wciągu 5-7 tyg. W podlozu torf+piasek lub perlit.. KŁĄCZE Jest to przekształcony pęd podziemny, który pełni dwie bardzo istotne funkcje. Po pierwsze jest organem spichrzowym i przetrwalnikowym. Nie posiada ciałek zielonych ani liści. Pokryte jest łuskami. Kłącze pomaga przetrwać roślinie wtedy, kiedy nie przeprowadza ona fotosyntezy. Robi to poprzez magazynowanie zapasów. Po drugie, kłącze służy do rozmnażania wegetatywnego. Kosaćce kłączowe: kosaćce kłączowe (mają mięsiste pędy podziemne, zwane kłączami): kosaćce bródkowe (charakterystyczną ich cechą jest występowanie gęstej szczoteczki włosków na dolnym płatku), kosaćce bezbródkowe (nie posiadają bródek ani grzebieni na dolnych płatkach). Rozmnażanie Crocusa - sadz.cebul: IX-X Kwitnienie: II-III. Rozmnażanie goździka szklarniowego: Goździki szklarniowe rozmnażane są wyłącznie za pomocą pędowych sadzonek zielnych. - Większość producentów kupuje gotowe ukorzenione sadzonki wolne od chorób i szkodników oraz posiadające gwarancję czystości odmianowej. Sadzonki takie pochodzą z roślin matecznych otrzymanych in vitro z merystemów wierzchołkowych. - Zdrowe rośliny mateczne sadzone są w szklarni najpóźniej do sierpnia po 35-50 roślin na m2. Kontrolę zdrowotności oraz zbiór sadzonek ułatwia uprawa roślin na stołach. Rośliny mateczne eksploatowane są co najmniej przez rok. - Rośliny mateczne od początku uprawy często uszczykuje się, aby stopień rozkrzewienia był jak największy. Z jednej rośliny uzyskuje się ok. 20 sadzonek, co daje 700-1000 sadzonek w ciągu roku z m2 powierzchni uprawnej. - Sadzonki wyłamuje się z węzłów nad 2-3 parą liści z roślin matecznych w fazie wegetatywnej. Sadzonka powinna mieć długość 10-15 cm 4-5 widocznych par liści i łączna masę do 10 g. sadzonki krótsze niż 8cm i lżejsze niż 5g ukorzeniają się bardzo słabo i wolno, dlatego też nie powinny być pobierane. - Za najbardziej wartościowe uważa się sadzonki grube i krępe z krótkimi międzywęźlami i wzniesionymi liśćmi. Sadzonki u których międzywęźla są cienkie i długie a liście odchylają się ku dołowi pobrane są z przerośniętych pędów, na których został zainicjowany już proces kwitnienia i nie nadają się do ukorzeniania. - Sadzonki przed umieszczeniem w podłożu przycina się u nasady żyletką i zanurza ich końce w preparacie do ukorzeniania (np. Rhizopon, Seradix 1, Wurzelfix, Ukorzeniacz B2). Nadmiar preparatu strzepuje się. - sadzonki umieszcza się w podłożu nie głębiej niż 1cm, w takiej rozstawie aby na 1 m2 mieściło się od 400 do 800 sadzonek, zależnie od pory roku i odmiany. - sadzonki najczęściej ukorzenia się w doniczkach torfowo- papierowych o średnicy 2cm. Sadzonki ukorzeniają się 21-28 dni w temperaturze podłoża 18-20C, powietrza 15-18C. w pierwszym etapie ukorzeniania bardzo ważna jest wysoka wilgotność powietrza. Po około 10 dniach sadzonek już zazwyczaj nie zrasza się, należy jednak dbać aby podłoże zawsze było umiarkowanie wilgotne. Do momentu ukorzenienia sadzonkom zapewnia się stałą temperaturę z podłoża i powietrza. Rozmnażanie chryzantemy: rozmnaża się wegetatywnie z sadzonek lub przez podział karp korzeniowych. Pierwszy sposób możliwy jest do wykonania w szklarni lub w ogrzewanych i widnych pomieszczeniach, np. piwnicy z oknem. Karpy roślin matecznych wykopuje się późną jesienią i dołuje w szklarni lub wsadza do doniczek i przechowuje w chłodnych widnych pomieszczeniach. Aby roślina dobrze się przechowała wskazany jest oprysk grzybobójczym preparatem np. Topsinem. W styczniu lub lutym (w innych pomieszczeniach niż szklarnia trochę później) należy je przenieść do nieco cieplejszego pomieszczenia lub podnieść temp w szklarni. Rośliny zaczynamy częściej podlewać i raz w tygodniu zasilać nawozami płynnymi. W temperaturze 8-10 0C zostają one pobudzone do intensywnego wzrostu i szybko pojawiają się nowe przyrosty. Po osiągnięciu 8-10 cm pobieramy ok.7 cm odcinki pędów na sadzonki i ukorzeniamy w podłożu grubości 6-8 cm, składającym się z torfu i piasku w proporcji 1:1. Można użyć ukorzeniacza. Posadzone sadzonki przykrywamy folią, aby zapewnić wysoką wilgotność powietrza. Wymagana temperatura do ukorzeniania sadzonek to 18-22 0C. Sadzonki ukorzeniają się po 2 - 3 tygodniach. Dalsza uprawa jak opisano wyżej. Jeśli mamy odmianę wczesną może nam zakwitnąć już w czerwcu. Po przekwitnięciu ściąć pędy i mamy szansę na drugie już późno-jesienne kwitnienie. Rodzaje pąków u chryzantemy: I pąk kwiatostanowy (koronowy I rzedu) -tzw. Pąk letni- tworzy się w czerwcu, lipcu lub sierpniu w zależności od odm. W uprawie tradycyjnej wprowadza się z tego pąka odm. standardowe wczesne uprawiane pod osłonami bez ogrzewania. Kwiatostan rozwija się z tego pąka po 8-10 tyg. Od wyłamania wszystkich pędów bocznych i jest dużej wielk. -pąk ten jest wydłużony, cechuje go dobre wypełnienie kwiatami jezyczk.( dł. dzień wpływa korzystnie na ich liczbę). - rośl. Kwitnące z tego pąka nie są zbyt kształtne, charakteryzują się b. wydłużoną łodygą. II pąk kwiatostanowy (koronowy II rzędu). -pąk ten tworzy się w lipcu, sierpniu lub wrzesniu. Wyprowadza się z niego odm. standardowe srednio wczesne o słabszej sile wzrostu uprawiane w szklarniach szklarniach lekko ogrzewanych tunelach foliowych. -kwiatostan po 6-8 tyg. Od wyłamania wszystkich pędów bocznych i jest śr. wielk. - pąk ten jest bardziej spłaszczony. pąk szczytowy (koncowy, jesienny) - we wrzesniu i październiku. Wyprow. Się z niego odm. standardowe późne. -kwiatostan po 4-6 tyg jest najmniejszy. -pąk mały płaski z małą liczbą kw. języcz. Ale za to lepiej wybarwionych. -rośl.kwitnące z tego pąka mają lepszy wygląd i liscie choć małe są równomiernie rozmieszczone. Wszystkie 3 rodz. Pąkowtworza się u rosl. rozmnożonych z sadzonek w okresie od II do IV. Pąk szczytowy tworzy się tylko u rośl. Rozmnazanych z sadzonek w VII. Doniczkowe kwitnące zimą: Azalia, amarylis, kalanchoe,cyklamen, chryzanthemum, wilczomlecz lśniący, grudnik. Podział chryzantem ze względu na budowę kwiatostanu - pojedyncze typ I - kwiaty języczkowate tworzą w kwiatostanie jeden okółek otaczający środek kwiatostanu tzw oczko utworzone przez kwiaty rurkowate które nie są wyrośnięte (krótkie kwiaty rurkowate). półpełne typ II - mają większą liczbę kwiatostanów języczkowatych umieszczonych w dwóch lub kilku okółkach. pełne typ III - kwiaty rurkowate są niewidoczne, gdyż przykrywają je liczne kwiaty językowate, które wypełniają cały kwiatostan (*pomponowe, *kuliste, *kuliste nieregularne ( kędzierzawe), półkuliste, *płaskie (dekoracyjne, deliowate lub astrowate), *parasolkowate, *igiełkowe. anemonowe typ IV - środek kwiatostanu zbudowany jest z wydłużonych kwiatostanów rurkowatych, tworzących charakterystyczne wybrzuszenie (oczko nie jest płaskie jak u kwiatostanów pojedynczych lub półpełnych) otoczonych jednym lub kilkoma okółkami kwiatów języczkowatych. Zagrozenia chryzantem: karłowatość chryzantemy, mozaika chryzantemy, chloro tyczna plamistość chryzantemy, mączniak prawdziwy, szara pleśń, rdza biała, mszyce, przędziorki, węgorek chryzantemowiec, wciornastki, miniarki, męczliki, zmienniki. Scharakteryzuj begonie doniczkowe: Begonia ( begonie) pochodzą z lasów Ameryki zwrotnikowej oraz Azji i Afryki. Begonie dzielimy na trzy podstawowe grupy: begonie o ozdobnych kwiatach, o ozdobnych liściach oraz krzewiaste. Najważniejsze odmiany: Begonia stale kwitnąca. Roślina ma duże sercowate wielobarwne liście osadzone na długich, czerwono zabarwianych, owłosionych ogonkach. Kwiaty zazwyczaj są koloru białego, różowego, żółtego ale spotykane są tez inne kolory a nawet mieszanki. Zgodnie z nazwą jest to roślina charakteryzująca się bardzo długim okresem kwitnięcia. Uprawiana zazwyczaj w skrzynkach lub rabatach bylinowych. Inną ciekawą odmianą begonii jest mieszaniec Begonia hybrida. Liście niewielkie, owalnosercowate, zielone i błyszczące. Kwiaty kolory od jasno do ciemno czerwonego. Okres kwitnienia tej odmiany przypada na miesiące zimowe, zazwyczaj od listopada do lutego. Ważna sprawą jest stopniowe przyzwyczajenie rośliny do temperatury w naszym domu, zapobiega to opadaniu liści. Kolejna ciekawą odmianą jest begonia królewska - Begonia Rex. Posiada ona liście duże, niesymetryczne, sercowate, osiągające długość do 35 centymetrów. Liście osadzone są na długich czerwono zabarwionych, owłosionych ogonkach. Odmiana ta kwitnie zazwyczaj wczesną wiosną, ma wielkie różowe kwiaty. Podział kaktusów: k.kolumnowe: Cephalocereus, Cereus, Cleistocactus; K.kuliste: Echinocactus, Ferocactus, Opuntia, Parodia, Mammilaria, Opuntia, Rebutia, Astrophytum. K.epifityczne: Epiphyllum, Phipsalis, Selenicereum. Kaktusy Cactaceace wszystkie są sukulentami łodygowymi. Pochdzą z Ameryki Płn, sawanny prerie pustynie , półpustynie, Rhipsalis-tropikalna Afryka. Budowa kaktusów: ciernie-przekształcone liście, areole-miejsca z których wyrastają ciernie, pędy boczne i kwiaty, podobne do oczek u drzew. + brodawki, system korzeniowy, wiązka przewodząca. Sukulenty: Nauczyły sie gromadzic wode w swoich tkankach i oszczednie nią gospodarować, umieją zassać wodę tylko z dobrze wilgotnego podłoza ( łodygowe, z kaudeksem, liściowe). Łodygowe magazynuja wode w łodygach, sa zwykle pozbawione lisci, ktore u kaktusow przekształciły sie w ciernie z kaudeksem- kaudeks zgrubiala podstawa łodygi, która u siewki nazywa się hypokotylem, do tej grupy należa także rosliny o butelkowatym grubym pniu ( pachykaule) i rosliny których organem spichrzowym sa zgrubiałe podziemne części rośliny, czy korzenie liściowe- magazynuja wode w lisciach. Okulizacja róż: Rozsadę róży wielokwiatowej sadzimy co 12-18cm w rzędzie i 80cm rząd od rzędu, szyjka korzeniowa powinna być tuż nad powierzchnią gleby. W pol VIII wykonuje się okulizację metodą tradycyjna w literę T. Wczesną wiosną ziemię okrywającą szyjkę korzeniową odgarnia się a koronę podkładki wycina sekatorem, jednym cieciem ok. 1cm nad oczkiem. Ze śpiących pąków podkładki b.często wyrastają dzikie pędy - odrosty które musimy usuwać. Kiedy wyrastające z oczka pędy będą miały długość ok. 15cm i przynjamniej 4-5 liści, uszczykuje się je nas 3cim liściem. Uszczykiwanie przeprowadza się 2-3 razy aby róże szlachetne dobrze się rozkrzewiały. Okulanty wykopuje się czasami od k.IX a na pewno od pocz.X, należy wykopać przez 1szymi przymrozkami. Wykopana roslina powinna mieć jak najwiecje korzeni i usunięte liscie by ograniczyc transpiracje. Wykopane okulanty przycina się, sortuje i doluje tak aby pędy w 2/3 były zakryte ziemia. Można też przechowywać w chłodni. Etapy produkcji róż na kwiat cięty: w uprawie letniej pod szklem okres wegetacji trwa od I do k. X, a spoczynek krzewow przypada na XI-XII. Większość producentow ogrzewanie szklarni wlacza od marca, wówczas kwitnienie 1sze przypada na V, drugie na pol VI, w VII i VIII rezygnuje się ze zbioru kwiatow. Ok. pol. VIII przeprowadza się ciecie wyrównujące - przycina się wszystkie pedy na wys 3go liscia od gory. Usuniecie lisci tuz pod miejscem ciecia przyspiesza wybijanie nowych pedow i zwieksza plon o 15%. Ma to na celu uzyskanie dużego plonu kwiatow w X. od 1go XI roze wprowadza się w stan spoczynku - przestaje się podlewac a temp obniza do 5stC lub wylącza ogrzewanie. Zimowy spoczynek przerywa się podwyższając temp w pierwszym tyg stycznia noca 5stC, w drugim 10stC, w trzecim 15stC, od 4go tyg ustala się temp na poziomie 18-20stC. w uprawie całorocznej: sadzie się krzewy w liczbie 7-8 na m2 w dwóch rzędach na 1 zagonie. Nowoczesne metody: przyginanie pędów - pęd pierwotny wyprowadzany z sadzonki gdy osiagnie dł 50-70cm, przygina się do poziomu kostki. Z pąków kątowych przygiętego pedu wybijaja pionowo pąki boczne I rzędu. Podkładki do okuliz róż: Powszechnie stosuje się na podkładki gatunki Rosa canina i Rosa multiflora. R.canina jest gatunkiem rodzimym - róża dzika; R.multiflora - wielokwiatowa pochodzi ze wschodniej Azji. Występują 2 typu róży multiflory: kolczasty i bezkońcowy. Odmiany canina i multiflora różną się morfologią i nasiona r. dzikiej wymagają stratyfikacji co najmniej 1,5 roku i 2 lata żeby uzyskać podkładki do okulizacji. Okulizuje się je w 2 roku uprawy. Nasiona zebrane w 2008 r. kiełkują w 2010, dorastają do okulizacji w 2011 i dorastają do wartości handlowej w 2012 roku. Róże wielokwiatowe wymagają 3-5 miesięcy okresu stratyfikacji, zebrane tej jesieni kiełkują w przyszłym roku i potrzeba 2 lata żeby dorosły. Po jednym sezonie dorastają do okulizacji. Można też je pikować i okulizować na jednorocznej podkładce. Wyróżniamy 2 sposoby okulizacji: > na dzikach - po 2 latach, > na pikówce - jednoroczne pędy. Podkładka rosa multiflora: ROSA MULTIFLORA Pochodzi z Chin, krzew niski bardziej rozłożysty. kwiaty drobne białe, ma liście 9-listkowe, kwiaty zebrane w baldachogrona, owoce małe, czerwone. Wyróżnia się dwa typy: 1)kolczasty, 2) bezkolcowy (ma długi okres wegetacji, mało odporna na mróz) ZALETY: w pierwszym roku dorasta do okulizacji, cykl produkcji dwa lata, preferuje gleby kwaśne o niższym pH (1 Multiflora 2 Rdzawa), dobrze wiąże, nasiona ,łatwo złamać ich spoczynek, można ja mnożyć z sadzonek, długi okres działania miazgi, można ją długo okulizować w szkółce, ma dobra zgodność fizjologiczna z większością odmian, nadaje się do róż wielkokwiatowych, wielokwiatowych i piennych, nadaje się do szklarni, tunelu i do gruntu, przy uprawie szklarniowej w pierwszych latach uprawy daje wyższe kwiaty niż canina WADY: jest podatna na nicienie, wrażliwa na mączniaka, może rozjaśniać barwę kwiatów, ma krotka szyjkę korzeniową, skraca długowieczność krzewów szlachetnych. Zasady produkcji krzewów: Rozsada róży wielkokw.(5-8cm), termin sadz do gruntu: k.I dekady maja, Sadzimy co 12-18 cm w rzedzie i 80 cm miedzy rzedami, szyjka korz.powinna być tuz pod powierzchnia gleby. W poł VIII -okilicacja w litere T Metody produkcji Róż na kwiat cięty - w uprawie letniej pod szklem okres wegetacji trwa od I do k. X, a spoczynek krzewow przypada na XI-XII. Większość producentow ogrzewanie szklarni wlacza od marca, wówczas kwitnienie 1sze przypada na V,drugie na pol VI, w VII i VIII rezygnuje się ze zbioru kwiatow. Ok. pol. VIII przeprowadza się ciecie wyrównujące - przycina się wszystkie pedy na wys 3go liscia od gory. Usuniecie lisci tuz pod miejscem ciecia przyspiesza wybijanie nowych pedow i zwieksza plon o 15%. Ma to na celu uzyskanie dużego plonu kwiatow w X. od 1go XI roze wprowadza się w stan spoczynku - przestaje się podlewac a temp obniza do 5stC lub wylącza ogrzewanie. Zimowy spoczynek przerywa się podwyższając temp w pierwszym tyg stycznia noca 5stC, w drugim 10stC, w trzecim 15stC, od 4go tyg ustala się temp na poziomie 18-20stC. w uprawie całorocznej: sadzie się krzewy w liczbie 7-8 na m2 w dwóch rzędach na 1 zagonie. Nowoczesne metody: przyginanie pędów - pęd pierwotny wyprowadzany z sadzonki gdy osiagnie dł 50-70cm, przygina się do poziomu kostki. Z pąków kątowych przygiętego pedu wybijaja pionowo pąki boczne I rzędu. Budowa nasienia i jakie sa: - zarodek, tkanka zapasowa ( bielma i obielma) łupina nasienna to organ przetrwalnikowy. rodzaje: nasiona z 1 liscieniem, nasiona z 2 liscieniami, podział; nasiona bielmowe, bezbielmowe, bielmowe. Śniezyca, śnieżyczka, śnieżnik: Leucojum vernum- śniezyca wiosenna, L. aestivum- ś.letnia. śnieżyca sadzenie cebul: poł IX, Zbiór: V-VI, zastosowanie: ogrody skalne, obwódki, grupy pod drzewami. śnieżnik zastosowanie: rabaty, ogrody skalne, kwiat ciety. Chinodoxa giganthea- śnieżnik olbrzymi 20cm, kwitnie III-IV, sadzenie: pol IX, zbiór: VI. Chinodoxa luciliae- śnieżnik lśniacy 15cm, kwitnie 6-10dni. Ch. sardensis- ś. sardenski mniej znany do 15cm. śnieżyczka przebiśnieg- Galanthus nivalis sadzenie cebul: X, zbiór VI, kwitnie II-III. Rozmnażanie Pelargonii wielokwiatowej: najłatwiej z odciętych i ukorzenionych sadzonek, które jeszcze nie kwitły. Ciąć powinno się ukośnie i usunąć dolne listki. Taką sadzonkę posadzić aż po liście do doniczki z ziemią liściową z domieszką torfu i piasku. Miejsce do wzrostu młodej roślinki powinno być jasne ale nie narażone na bezpośrednie słońce. Pelargonia: Okres od siewu do kwitnących roślin trwa około 4- 5 miesięcy, dlatego aby uzyskać w maju kwitnące pelargonie siew trzeba wykonywać na przełomie listopada/ grudnia, kwietnia, maj-październik. Rozmnażanie pelargonii odbywa się przede wszystkim wegetatywnie poprzez sadzonki, które pobieramy i ukorzeniamy od połowy lipca do połowy września. Charakterystyka Muscari: Szafirki to niewielkie, choć bardzo atrakcyjne i łatwe w uprawie rośliny cebulowe. Kilkadziesiąt gatunków tego rodzaju występuje w krajach śródziemnomorskich i w Azji Mniejszej. Polska nazwa pochodzi od barwy, choć obecnie paleta barw tych roślin się powiększyła. Najczęściej uprawiane są dwa gatunki szafirek armeński (Muscari armeniacum) i szafirek groniasty - szafirek drobnokwiatowy (Muscari botryoides). Szafirek armeński ma cebule nieznacznie wydłużone, których obwód może wynieść nawet 10 cm, pokryte delikatną, jasnoszarą łuską. Liście szarozielone rynienkowo zgięte i dłuższe od pędu kwiatowego, kwiaty kubkowate, w gęstych gronach o długości do 10 cm. Odmiany to m.in. `Grand Maitre' o ciemnoniebieskich kwiatach z białymi brzegami, `Blue Spike' intensywnie szafirowe. Szafirek drobnokwiatowy jest o mniejszej, kulistej cebuli, o równowąskich liściach, pędach kwiatowych do 20 cm wysokości, kwiatostany groniaste, stożkowe i zbite. Kwiaty kuliste niebieskie, niebieskofioletowe, białe (`Album'). Rozmnażanie dalii: wysiew nasion stosowany jest do rozmnazania karłowych odm rabatowych o kwiatach pojedynczych i pełnych.W 1g jest 100-150nasion,zachowuja zywotnosc przez 3 lata, nasiona wysiewa sie do skrzynek k.II i III i przykrywa piaskiem,opt temp kiełkowania 19-21C,kiełkuja po 3-7dniach,po skiełkowaniu pikuje sie pikuje sie i po 15 maja sadzi na miejsce stale,pozahartowaniu.Wegetatywne: podział karp w pol maja tuz przed sadzeniem na miejsce stale,kazda oddzielona od karpy bulwa powinna miec na wierzcholku co najmniej 1dobrze wyklsztalcony pak , Sadzonkowanie (stosowane w masowej produkcji) Koniec lutego-marzec umieszcza sie karpy w szklarni w temp 18C i przysypuje torfem Po ok 2 tyg zaczynaja wybijac nowe pedy,gdy osiagna dlugosc 7-8cm i maja jedna pare lisci wlasciwych odrywamy je z tzw piętką lub odcinamy pod wezlem (sadzonka bez piętki i ukorzeniamy w mieszaninie torfu z piaskiem i perlitem przez 2-4tyg w temp 20-22C i wilg 90 procent. Primula: obejmuje około 500 gatunków. Długość pędów kwiatowych pierwiosnka waha się od 2-3 cm do niemal 1 m. Kwiaty mają wiele kolorów, m.in. żółty, biały, czerwony. Niektóre gatunki pierwiosnka kwitną w marcu (o ile jest dość ciepło), pełnia kwitnienia większości gatunków przypada jednak na drugą połowę kwietnia i maj. Do pierwiosnków kwitnących wiosną należą: pierwiosnek lekarski (Primula officinalis), wyniosły (Primula elatior), bezłodygowy (Primula acaulis), gruziński (Primula juliae). Latem kwitną: pierwiosnek japoński (Primula japonica), Beesa (Primula beesiana), przyprószony (Primula pulverulenta), kwiecisty (Primula florindae), Viala (Primula vialii). Pierwiosnki lubią stanowiska zacienione. Wymagania glebowe zależą od gatunku kwiatu. Większość pierwiosnków dobrze czuje się na glebach słabo próchniczych o dużej zawartości piasku, wilgotnych, ale przepuszczalnych. Dla innych najlepsze są gleby lekko kwaśne, próchniczne, wilgotne, bez tendencji do zastoin wody. Pierwiosnki są mrozoodporne, wytrzymują temperaturę nawet -20°C. Pierwiosnki zaleca się do skalnych ogródków, na rabaty, do tworzenia obwódek. Można sadzić je pod drzewami, krzewami, a także przy zbiornikach wodnych. Termin wysiewu i długość cyklu produkcji Syningi - Syningia: wysiew: XII- koniec I, wysiew rzutowy,bez przykrycia jest słaba siła kiełkowania, cykl produkcyjny trwa 5-6 miesięcy. Budowa strelicji: Liście dominujące, szerokolancetowate, o równoległym unerwieniu i skórzastej blaszce liściowej, przy nasadzie każdego liści pojawia się zawiązek pędu kwiatostanowego. Liście ułożone są naprzeciwlegle, każdy liść powinien dać jeden pęd kwiatostanowy wys. 1m. Pęd kwiatostanowy otoczony zredukowanymi siedzącymi liśćmi, ostatni liść -pochwa- ma kształt łódki, która otacza kwiatostan-sierpik. Kwiat jest obupłciowy, grzbiecisty składa się z 3 pomarańczowych działek z czego dwie są jednakowej wielkości, trzecia mniejsza; z trzech granatowych płatków korony, 2 płatki korony są ze sobą tylnie zrośnięte i mają kształt strzały. W strzale znajduje się 5 pręcików i szyjka słupka, znamię słupka wystaje poza strzałę. Kiedy pojawia się trzeci kwiat to pierwszy zasycha. Owocem jest trójkomorowa torebka, zawierająca od 50-60 nasion. Nasiona są wielkość grochu o twardej błyszczącej okrywie nasiennej z pomarańczowa osnówką przy okienku. Cykl rozwojowy narcyza: Cebula narcyza jest zbudowana z kilku lub kilkunastu mięsistych łusek otoczonych suchymi, cienkimi łuskami barwy jasnobrązowej z wyraźną siateczką nerwów. Nowe cebule, które tworzą się wewnątrz matecznej, pomiędzy jej łuskami, rosną wolno i dopiero po 2 latach wydostają się na zewnątrz, nie zawsze jeszcze zdolne do samodzielnego wzrostu. Korzenie narcyzów są długie, silne. Z piętki dużej cebuli może ich wyrastać nawet kilkadziesiąt. Po wykopaniu nigdy nie usuwa się starych korzeni, gdyż łatwo można uszkodzić zaczątki nowych, które tworzą się bardzo wcześnie, już podczas letniego spoczynku. Cebule pozostawione na lato w glebie bardzo wcześnie się ukorzeniają, ale wzrost rośliny podejmują dopiero wiosną nastepnego roku i cały cykl rozwojowy się powtarza. Cykl rozwojowy mieczyka: Roślina w okresie wegetacji rozpoczyna rozwój z pąków znajdujących się na bulwie macierzystej, kosztem składników pokarmowych w niej zawartych. Tworzy jednocześnie korzenie w warstwie gleby 30-35 cm miąższości, przy sadzeniu bulwy na głębokości 5-10cm. Pierwsze liście podziemne, stanowią ochronę kiełka, a później nowej bulwy zastępczej. Liście właściwe formują się później, a kwiatostan różnicuje się po rozpoczęciu przez bulwę wegetacji. Jeszcze w czasie przekwitania rośliny bulwa intensywnie rośnie, a po trzech tygodniach stopniowo dojrzewa i przechodzi w stan spoczynku. |