sciaga 3, PKM egzamin kolosy ( łukasik, Salwiński )


Funkcja mowy w zabawie tematycznej i w innych zabawach.

Już we wczesnych zabawach manipulacyjnych, gdzie dziecko działa na przedmioty - eksplorując je, a także w zabawach konstrukcyjnych zauważamy, że wypowiedzi towarzysząc tym zabawom ułatwiają dziecku wyodrębnienie istotnych elementów działania, np. celu, środków, i sposobów zabawy( Szuman).

Szczególnie ważna rolę odgrywa zabawa w zabawach tematycznych - samotnych , jak i zespołowych. Dyner twierdzi, że mowa w tej zabawie jest jej podstawowym tworzywem, a tekst wypowiadany przez dzieci ma doniosłe znaczenie. Sceny ruchowe i pantonimiczne stanowią jedynie krótkie fragmenty tych zabaw.

Mowa pełni tu wiele funkcji:

  1. To - zapowiadanie tematu zabawy.

  2. Rozwijanie i trwanie zabawy w czasie(akcja się rozwija w oparciu o wątki - w miarę jak rozwija się tekst mówiony).

  3. Tworzenie wewnętrznej struktury zabawy( wzajemne uzgadnianie zadań).

  4. Zastępowanie akcji rzeczywistej bądź kreowanie akcji fikcyjnej( tutaj tekst pełni funkcję zastępczą , wskutek czego nadaje fikcyjne istnienie rzeczom, których tak naprawdę nie ma lub nadaje dowolne cechy przedmiotom zabawie) .

  5. Funkcja ekspresywna ( dzięki mowie dziecko wyraża swoje uczucia, kształtuje nowe emocje, np. wczuwając się w odtwarzane role)

W zabawach ruchowych - jak pisze Piaget dzieci 7 - 8 letnie odczuwają potrzebę wzajemnego porozumiewania się w czasie gry- w: Rozwój ocen moralnych dziecka , str. 35.)Mogą to być zabawy spontaniczne , jak i dowolne, np. zabawa w chowanego- tu dziecko oprócz aktywności ruchowej rozwija naukę liczenia. Emocje sprzyjają aktywności językowej.

Najczęściej w przedszkolu dzieci są podejmowane przez dzieci zabawy dydaktyczne- z ustalonym tokiem przebiegu. Są to - loteryjki, układanki, rebusy, krzyżówki i zabawy słowne. Rozwijają one aktywność językową, gdyż dobre rozwiązanie sprawia dziecku przyjemność i stanowi bodziec do podejmowania tych działań . Zabawy te rozwijają język dziecka, poprawność wymowy , bogacą słownictwo i wpływają na kreatywność.

Małe dzieci tworzą nowe zestawy dźwięków . powtarzają i modyfikują zasłyszane. Starsze - spontanicznie rymują słowa , układają wierszyki, kalambury, wymyślają zagadki, bajki i opowiadania.

Neologizmy

Nowe słowa pojawiają się u dzieci intensywnie między 3 - 5 rokiem życia, po czym ta tendencja zanika. Są to - nowe elementy słowne pojawiające się w języku. Obecność ich świadczy o rozwoju umysłowym i intelektualnym. Dziecko wymyśla nowy wyraz, gdyż jego słownik jest jeszcze ubogi . Najczęściej neologizmy powstają na potrzeby komunikacji i pod wpływem pobudzenia emocjonalnego i intelektualnego, np. w podróży, czy podczas oglądania obrazków i ilustracji.

Przykłady:

Budowacz- budowniczy

Malownica - malarka

Włosianka - suszarka

Krajacz - nóż

Chociaż pomysłowość jest ogromna, to dzieci czynią to z pewnymi zasadami:

  1. zasada produktywności- preferowanie produktywnych wzorców.

  2. zasada regularyzacji - używanie regularnych form językowych.

  3. z. przezroczystości semantycznej -szukanie wzorców wyrażających jasno znaczenie.

Opowiadania

Opowiadania dzieci w wieku przedszkolnym są najczęściej modyfikacją zasłyszanych bajek lub historyjek, bądź wytworami cłkiem nowymi. Są tworzone spontanicznie bądź zachęcamy je za pomocą różnych środków dydaktycznych, np. na podstawie obrazka lub mogą dokończyć rozpoczęte przez nzs opowiadanie.

Wg. Badań M. Przetacznik - Gierowskiej i Kielar najlepiej stymulują :

- obrazki wieloznaczne i fantastyczne,

- przedmioty, które dzieci mogły zmieniać w fikcyjn postacie, np. korale, muszelka, ,

- instrukcje, że dziecko ma ułożyć swoją bajkę , ale taką której nie słyszało.

Używają wielu środków językowyc- : neologizmy, przekształcają wzorce dorosłych na swój sposób,np. myśleli 3 noce i 3 doby, czy musiała sprzątać, sprzątać , sprzątać.

Znaczenie twórczości językowej dla rozwoju dziecka.

  1. Wspomaga jego rozwój i osobowość.

  2. Rozładowuje napięcie, agresję oraz koi niepowodzenia.

  3. Sprzyja wyzwalaniu pozytywnych przeżyć.

  4. Przedstawia rzeczywistość, obraz dziecka.

  5. Dzieci lepiej poznają świat, siebie.

  6. Daje radość i przyjemność.

Możliwości wykorzystania funkcji rozwojowych i wychowawczych zabawy w praktyce Pedagogicznej

Diagnostyczne funkcje zabaw dowolnych wykorzystuje się często w poradnictwie psychologicznym i pedagogicznym

W wyniku terapii zabawowej dziecko z jednej strony zrzuca z siebie ciężar napięć i stresów z drugiej zaś strony odpowiednio i dyskretnie kierowane, dostrzega nowe możliwości działania i komunikowania w grupie, dzielenie z innymi ludźmi swych radości i smutków.     

Zabawa jako główna forma aktywności i działalności dziecka odgrywa ważną role w jego rozwoju psychicznym

Liczne i różnorodne funkcje rozwojowe wiążą się ściśle z wartościami wychowawczymi zabawy, obejmują również kształcące i nauczające jej składniki. Można skojarzyć walory wychowawcze zabawy z rozwojem:

procesów instrumentalnych: percepcja, wyobraźnia, myślenie,

procesów kierunkowych : potrzeby, emocje, motywy, postawy.

Można również odnieść owe pedagogiczne wartości do :

Kształtowanie się osobowości dziecka podczas zabawy

Zabawa jest manifestacja całej osobowości dziecka 2-6 letniego, wchodzącego w złożone kontakty ze swym otoczeniem rzeczowym i ludzkim, a jednocześnie takie formy działalności wyodrębnione u ludzi dorosłych jak uczenie się, praca i aktywność społeczna nie występują u dzieci w postaci „czystej” , lecz przejawiają się właśnie w ich zabawach (Wincenty Okoń 1987)

Kształtowanie się wymiaru osobowościJa

Sfera wartości

- przyjęte z zewnątrz zbiory zasad i reguł jakimi kierują się ludzie służą dziecku w zabawie do ich zrozumienia oraz kierowania się nimi we własnym postępowaniu.

- dziecko uczy się dostosować do norm i reguł zachowania typowego dla podjętej roli.

Sfera poznawcza i intelektualna

Podczas zabaw funkcjonalnych i manipulacyjnych:

Zabawy manipulacyjno-konstrukcyjne

w trakcie zabawy dziecko uświadomi sobie jakie sposoby działania prowadzą do celu i pozwalają na osiągnięcie określonego skutku czy wyniku.

Sfera popędowo-emocjonalna

Zabawa dla dzieci sprawia przyjemność, po przez zabawę dziecko oddziałuje na przedmioty, porusza się i działa , w ten sposób zaspokaja potrzebę aktywności, ale także odczuwa radość w przekształcaniu rzeczywistości podczas zabaw tematycznych.

Sfera emocjonalna

Zabawa przyczynia się do rozwoju osobowości dziecka w aspekcie powstawania tożsamości osobowej i ujawniania się różnic indywidualnych między dziećmi oraz w aspekcie stopniowego wytwarzania się i koordynowania struktur osobowości. Zabawy manipulacyjno - konstrukcyjne małego dziecka można traktować jako specyficzną formę aktywności kształtującej jego umysł oraz kształcą zmysł estetyczny, poczucie ładu i celowości działania, sprawności motoryczne i sensoryczne. Niezmiernie ważnym składnikiem zabawy z punktu widzenia rozwoju mechanizmów popędowo - emocjonalnych osobowości jest fakt, że bawienie się sprawia dziecku przyjemność. Uczucie przyjemności wiąże się z zaspokojeniem potrzeby aktywności. Zabawa umożliwia dziecku zaspokojenie wielu potrzeb np. potrzeb społecznych w trakcie wspólnego i zespołowego działania, przede wszystkim jednak potrzeb emocjonalnych, stanowi bowiem źródło przeżyć uczuciowych i pole do ekspresji uczuć.

Teorie zabawy z 2 połowy XXw.

Teoria poznawcza Marii Tyszkowej

Maria Tyszkowa zwraca uwagę w funkcjach poznawczych na polisymbolizm czyli używanie różnych kategorii symboli: ruchowych, przedmiotowych i werbalnych.

Ujmuje ona zjawisko zabawy jako jeden z przejawów indywidualnego rozwoju psychicznego.

Zabawa stanowi formę działalności dziecka, dzięki której może ono, odtwarzając i przetwarzając treść swych doświadczeń w świecie realnym, przeżywać je na nowo i opracowywać celem włączenia w organizujące się struktury symboliczne właściwe dla aktywności wewnątrz psychicznej.

   Zabawę tematyczną  M. Tyszkowa  traktuje jako swoistą formę autokomunikacji, dziecko wykonując określone czynności ruchowe i siłowe „przepowiada" czyli komunikuje sobie samemu informacje w granicach przeciętnej konwencji ludycznej i umownej sytuacji.

W autokomunikacji dziecko mówi do siebie  w ten sposób że odtwarza i ujawnia na zewnątrz treści własnych doświadczeń , pochodzących z interakcji z innymi ludźmi

TWÓRCZOŚĆ PLASTYCZNA DZIECKA

Na twórczość plastyczną dziecka składa się praca umysłu dziecka w połączeniu z jego pracą rąk. Procesowi tworzenia „dzieła artystycznego" towarzyszy tło emocjonalne. . Twórczość ta umożliwia rozwój pewnych dyspozycji psychicznych, sprawności umysłowej, manualnej, pamięci wzrokowej, wyobrażani przestrzennej, ruchowej i kolorystycznej.

Odgrywa bardzo ważną rolę, zaspokaja u dziecka ogromne potrzebę działania, wyzwala napięcia wewnętrzne a jednocześnie zaznajamia go z problemem sztuki. . Pomaga dziecku nie tylko spostrzegać i utrwalać w pamięci charakterystyczne cechy przedmiotów, zwierząt oraz zmieniające się w zależności od pór roku, krajobrazy, ale także pobudza u dziecka pomysłowość, twórczą fantazje, wrażliwość, kształtuje spostrzegawczość, uczy skupienia, dając jednocześnie odprężenie i uspokojenie.

W swoich wytworach dzieci uzewnętrzniają swoje przeżycia doświadczenia i wiedzę o otaczającym świecie. W wyniku własnej aktywności dziecka powstają liczne wytwory plastyczne takie jak: rysunki, malowanki, lepianki, wydzieranki. W początkowym okresie rozwoju, twórczość plastyczna ma charakter impulsywny. Dzieci drogą manipulowania i eksperymentowania materiałem tworzą coś, co nie ma jeszcze żądnego określonego znaczenia.

Często do swojej twórczości dziecko wprowadza elementy z otoczenia, które wywarły na nim silne ułożenie negatywne lub pozytywne. Maria Żebrowska określa wytwory dziecka mianem „sztuki dziecka". Uważa, że twórczość dziecka posiada ogromne walory artystyczne jak: zwięzłość, wyrazistość, uproszczony styl, oryginalną kolorystykę oraz kompozycję.                  

W trakcie twórczości plastycznej dziecko po swojemu ukazuje przeżycia, odczucia i pragnienia. Dziecko emocjonuje się odkrywaniem nowych barw, kształtów w otoczeniu i świecie przyrody. Dziecko tworzy swoje malarskie komplikacje z urzekającą szczerością i prostotą.

Temat swojej pracy dziecko czerpie z realnego otoczenia. Stosuje w swojej twórczości bardzo bogatą kolorystykę. Maluje, rysuje to co wie o świecie, o przedmiotach, a nie to widział. U dziecka przedszkolnego, kolorystyka góruje nad wszystkimi elementami rysunku. Kładąc farby na papier, łącząc je uzyskuje bardzo ciekawe kolorystyczne zestawienia. Według dziecka świat jest tym ładniejszy, im bardziej kolorowy, dlatego barwy odgrywają taką ogromną rolę w jego twórczości plastycznej. Przejście do szarych kolorów doprowadza dziecko do wyrzeczenia się tych niezwykłych przeżyć, jakie dostarcza żywa, piękna kolorystyka. Kartka papieru to typowa scena dziecka. Na niej „mały artysta" wyraża swoje nastroje, kształtuje świat swoich niezwykłych marzeń, należy więc zapewnić mu duża swobodę w sensie wyboru środków ekspresji oraz stylu pracy. Wytwory plastyczne dziecka są wiernym obrazem całej jego osobowości, a niekiedy rzeczywiście wyrażają głębię przeżyć.

FAZY ROZWOJU TWORCZOSCI  PLASTYCZNEJ  DZIECKA

Okres bazgrot (czas trwania od 2,do 4,0 lat) czyli formowania się schematu
stadium  bazgrot albo gryzmolenia,  Dzieci zaczynają rysować w bardzo rożnym wieku, zależnie od tego, kiedy dostana ołówek do reki i kiedy naucza się nim w sposób właściwy posługiwać. Dzieci w mniej więcej do 1,5 r.ż, nie kojarzą ołówka czy kredki z papierem.

fazie bazgrot linearnych Gdy przypadkowo, uda się postukując zaostrzonym końcem ołówka, pozostawić na papierze na papierze jakiś ślad, pobudza je to do kreślenia krótkich, urywanych linii; ołówek trzymając „w garści" wykonuje całym przedramieniem  kółko, faliste linie, zygzaki czy pętle. Dziecko nieraz nie patrzy nawet na to, co rysuje, kreski powstają mechanicznie, wyłącznie rytmicznym ruchom reki, faza b. figuralnych ( kształty zamknięte: spiczaste, jajowate i koliste, a później prostokątne).Dzieci 3 letnie uczą  się prawidłowo trzymać narzędzie pisarskie i coraz lepiej opanowują ruchy palców i dłoni. Z chaosu kreślonych linii zaczynają powstawać proste linie, kreski, łuki, pojedyncze punkty, pętelki z czasem kółka. Z łatwością potrafią namalować słoneczko z pięknymi promyczkami, czy też głowę z włosami. Następnie przychodzi czas na tzw. ,,głowonogi" - jest to prosty schemat rysowania postaci głowa + doczepione do niej nogi.

Okres przedschematyczny ( czas trwania 4,0 - 7,0 lat)
Na początku tego okresu dziecko z ,,głowonogów" przechodzi w fazę tzw. ,,głowotułowia" (dziecko dodaje narysowanym postaciom tułów, złożony z pojedynczej kreski bądź rysowany w kształcie bryły); ponadto dziecko tworzy rysunki konturowe i płaszczyznowe pozbawione proporcji obfitujące w rozmaite koła i linie. Po ukończeniu 4 roku życia dziecko znacznie poszerza swój rysunkowy świat. Oprócz frontalnie przedstawionej postaci ludzkiej spotykamy przedmioty z najbliższego otoczenia czyli:: domki, drzewa, kwiaty, pojazdy itp. Są to rysunki bardzo uproszczone , prawie symboliczne.
5-6 latki ciągle ćwiczą i udoskonalają wcześniej poznane techniki malarskie. np. .rysując postacie przedstawiają je już w proporcjach zbliżonych do naturalnych. ,uwzględniają niemal wszystkie części ciała wraz z detalami (kolor, długość włosów, piegi, styl ubierania się itp.).

Okres schematyczny (czas trwania 7,0 - 9,0 lat) (ideoplastyka)
Dzieci ćwiczą szczególnie palce i dłonie jest to ważny element przygotowujący je do pisania.
W tym okresie jest dużo ćwiczeń związanych z formowaniem plasteliny, modeliny, jest sporo miejsca na wycinanki, wydzieranki, a także odwzorowywania, łączenie punktów, malowanie szlaczków, pisanie po śladzie.
7 latki malują wedle wcześniej wypracowanych schematów. Można to łatwo zaobserwować bowiem dany przedmiot dziecko rysuje zawsze w taki sam charakterystyczny sposób.
Również i płeć wpływa na tematykę rysunków. I tak dziewczynki malują księżniczki, ładne kobiety, kwiaty, zwierzątka przy czym chłopcy pojazdy, żołnierzyki czy też urządzenia techniczne - taki dobór tematów  w pracach plastycznych jest związany z zainteresowaniami dzieci.
Okres poschematyczny (rozwój w kierunku fizjoplastyki) (9,0 - 12,0 lat)
Okres początkowego realizmu Jest to faza w której dziecko zaczyna odchodzić od wyrażania się za pomocą linii do przedstawiania płaszczyznowego.
Ponadto dziecko wypowiada własne emocje za pomocą kolorów i ekspresyjnej linii ujmowanej subiektywnie. Tak jak w poprzednim okresie dzieci wyrażają się za pomocą rozmaitych technik malarskich.
Tworząc wyrażają swoje przeżycia, marzenia często są to ich fantazje. To właśnie za pomocą rysunku wyrażają to czego nie potrafią wyrazić słowami. Jako twórcy czują się kimś ważnym, podnoszą swoje poczucie wartości.
Dobrą inspiracją do malowania może być przeczytana książka, obejrzany film, obserwacje z wycieczki, spaceru.

STYMULOWANIE W WYCHOWANIU ESTETYCZNYM

Jednym ze składników które wpływ i  oddziaływanie kształtujące rozwój człowieka oraz przygotowują go do życia w społeczeństwie jest wychowanie estetyczne, którego celami są:

-         kształtowanie wrażliwości estetycznej

-         wyrabianie aktywności twórczej (poprzez pracę w różnych technikach plastycznych)-         wzbogacanie przeżyć estetycznych w kontakcie z naturą i wytworami człowieka, oraz dziełami sztuki

-         wyposażenie w podstawowy zasób wiedzy o sztuce

Rozwój samowiedzy w ontogenezie

Ontogeneza-, czyli rozwój osobniczy, zaczyna się od momentu zapłodnienia i trwa aż do śmierci jednostki.

Samowiedza elementarna: wiek od 0 do 3-4 lat

- w pierwszych miesiącach życia niemowlę nie jest zdolne zróżnicować własnego organizmu, przedmiotów i innych ludzi

- granice między ja i nie-ja są całkowicie rozmyte

- nie może kumulować wiedzy o sobie

- Dixon przyjął ze większość dzieci w wieku ok. 12 m-cy umie rozpoznać swoje odbicie w lustrze, świadczy to o kształtowaniu się poczucia odrębności własnego ciała

- formułuje się demarkacyjna miedzy ja i nie-ja, najpierw dziecko odkrywa innych a później siebie

- poczucie odrębności oraz rozwoju języka umożliwiają formowanie elementarnej samowiedzy, dotyczy ona przede wszystkim wyglądu zewnętrznego

- kształtowanie się i rozwój samowiedzy zachodzi w ciągu pierwszych 3-4 lat

- w tym czasie tworzą się fundamenty, na których wzrasta wiedza jednostki o niej samej

- pojawiają się sądy osobiste, które dotyczą przede wszystkim wyglądu zewnętrznego, konkretnych życzeń oraz zachowań

- sądy te są izolowane i nie tworzą żadnego systemu ( zatomizowane)

- odkrycie odrębności psychicznej następuje w okresie 3-4 lat, na początku okresu przedszkolnego

- istotne znaczenie dla budowanie odrębności psychicznej ma zabawa konstrukcyjna, która kształtuje u dziecka świadomość sprawstwa, a także kontakty z innymi ludźmi

-początkowa dziecko mówi w 3osobie, np.” Jacek chce”, w 3 roku w okresie tzw. negatywizmu dziecięcego często używa wyrażeń typu: „Ja chce” lub „Ja nie chce”, świadczy ono o rozwoju indywidualności, o kształtowaniu się preferencji osobistych

- dzięki elementarnemu rozwojowi samoświadomości oraz języka dziecko formułuje pierwsze sądy osobiste, dotyczą one cech fizycznych,( nazwy ciała), tożsamości ( imię i nazwisko) oraz konkretnych życzeń oraz pragnień ( ja chce)

- samowiedza w tym okresie jest dość uboga, niezróżnicowana i rozproszona

- pełni jedynie funkcję poznawczą

- ułatwia zrozumienie swojej odrębności w ludzkim świecie

Samowiedza zróżnicowana

- od 4 do 11-12 l;

- dziecko formułuje pierwsze samooceny i standardy osobiste ale nie tworzą one spójnego obrazu własnej osoby;

- opinie i oceny innych ludzi, szczególnie osób znaczących, tj. rodziców czy nauczycieli, charakter echoidalny (od osób znaczących); źródło wiedzy o sobie - sądy osób znaczących;

- Kontakty interpersonalne z rówieśnikami, dziecko porównuje swój wygląd, osiągnięcia z innymi i na podstawie tego formułuje sądy o sobie. Charakter takich samoocen nie jest już echoidalny- wymaga znacznej aktywności i samodzielności dziecka.

Dzieci w wieku od 4 do 11-12 lat, zaczynają formułować sądy o standardach osobistych, czyli zaczynają mówić o swoich życzeniach oraz pragnieniach. W ich kształtowaniu ważną rolę odgrywa rodzina, a szczególnie hierarchia wartości matki i ojca.

Standardy osobiste formułowane przez dzieci w wieku 4 do 11-12 lat są z reguły echoidalne, dotyczą konkretnych pragnień i życzeń i mogą zmieniać się w zależności od zewnętrznych okoliczności.

Czynniki zakłócające proces adekwatnego poznania:

Samowiedza dojrzała: wiek od 12 do 24 lat

W tym okresie następują 3 ważne cechy:

1. Dojrzewanie płciowe

2. W wieku 11-24 r.ż. następuje

- przejście od myślenia konkretnego do myślenia abstrakcyjnego,

- rozumie struktury hipotetyczno- dedukcyjne

- młodzież zdolna jest do samodzielnej refleksji i autorefleksji

3. Rozwój społeczny

- rozszerzają się kontakty interpersonalne

- młodzież zaczyna pełnić nowe role społeczne

SAMOWIEDZA- jest w znacznym stopniu zdeterminowana przez rozwój biologiczny, intelektualny i społeczny młodzieży

Składniki samowiedzy:

- sądy opisowe ( ja realne)

- samooceny (wartości)

- sądy o standardach osobistych (ja idealne)

- sądy o regułach generatywnych ( jednostka sama tworzy wiedze o sobie)

- sądy o regułach komunikacji ( publiczna prezentacja własnej osoby)

Opisy tych składników

- pojawiają się wszystkie elementy wiedzy o sobie

- wzrasta bogactwo sądów dotyczących charakteru

- samooceny są bardziej ogólne i krytyczne

- w tym czasie przyjmowane są bardziej dojrzała i stabilne standardy osobiste Np. aspiracje związane z dalszym kształceniem

- szczególne znaczenie maja reguły komunikacji decydujące o prezencji własnej osoby, w zależności od celów oraz pełnionej roli społecznej

- cześć młodzieży posiada pewna wiedzę o regułach generowania sądów osobistych i źródłach informacji o sobie

- dzięki rozwojowi abstrakcyjnego myśleniu i zdolności do autorefleksji próbują odkryć siebie, zbadać swoje wnętrze

STRUKTURA SAMOWIEDZY

- wiązkowa

- hierarchiczna

OPISY:

- w tym stadium następuję przejście od samowiedzy dziecka do samowiedzy człowieka dorosłego, ponieważ autoportret jednostki tworzy pewną całość, istnieją relacje miedzy poszczególnymi składnikami samowiedzy

- w tym okresie cechy charakteru i wartości są uporządkowane i zhierarchizowane

- autoportret jednostki w tym okresie jest bardziej zintegrowany, ale także bardziej stabilny

FUNKCJE SAMOWIEDZY

1. F. poznawcza

- samowiedza pozwala poznać siebie

- zobaczyć siebie na tle innych

- snuć refleksje na temat charakteru, emocji, inteligencji

2. F. instrumentalna ( operacyjna, wykorzystanie zdolności)

- samowiedza w znacznym stopniu decyduje o planach życiowych o wyborze studiów

- a także o aktywności i kontaktach z rówieśnikami

3. F. motywacyjna

- zbieżność między samoocenami a standardami, czyli miedzy ja realnym - a ja idealnym

- wywołuje motywację i stymuluje działanie zmierzające do kształtowania własnej osoby

4. F. generatywna

- dzięki zdolności abstrakcyjnego myślenia jednostka może przekształcać swoje osobiste doświadczenia

- może tworzyć nowe samooceny i standardy dotyczące wiedzy o sobie

- ułatwia proces tworzenia samowiedzy ogólnej i lepiej ustruktualizowanej

MYŚLENIE: Myślenie polega na operowaniu posiadanymi informacjami. Człowiek potrafi sam, na podstawie informacji posiadanych, podając je różnego rodzaju przekształceniom, dochodzić do informacji nowych CHARAKTERYSTYKA OPERACJI UMYSŁOWYCH: Myślenie polega na przekształceniu informacji, przekształcenie to czynności umysłowe noszące nazwę operacji. Na operację składa się analiza czyli wyodrębnianiu w jakiejś całości poszczególnych elementów i synteza czyli ponowne ich łączenie. Wśród operacji wyróżnia się najczęściej (podstawowe) • porównywanie- polega na jednoczesnej koncentracji myślowej na dwu lub więcej obiektach w celu wyodrębnienia między nimi występujących różnic i podobieństw. Małe dzieci nie są w stanie porównać pewnych obiektów, mówią o nich osobno, wymieniając za każdym razem inny rodzaj cechy , które nie są ze sobą powiązane. Dziecko zapytane o podobieństwo kota i myszy odpowie: ,, kot ma futro i wąsy i pazury i ogon, a myszka jest malutka i siedzi w dziurce”. • abstrahowanie- to wyodrębnienie pewnych cech jakiegoś obiektu ,,odrywanie” ich od innego, z jednoczesnym pomijaniem pozostałych jego właściwości • uogólnianie- to łączenie wyabstrahowanych cech wspólnych, tych samych cech wykrytych w różnych obiektach.

Możemy wyróżnić jeszcze operacje szczegółowe: • klasyfikowanie można określić jako operację, której materiał stanowią pojęcia • szeregowanie- są to relacje między obiektami, w wyniku ich porównania dokonuje się na przykład porządkowania przedmiotów według stopnia na silonych cech • wnioskowanie- tworzenie nowych sadów w wyniku zestawienia pewnych innych sądów danych wcześniej CECHY OPERACJI: Odwracalność oznacza zdolność do wykonywania działań umysłowych w przeciwnych kierunkach, szybkiego i wielokrotnego przechodzenia od jednej operacji do drugiej. Piaget po przeprowadzeniu doświadczenia na dzieciach w wieku przedszkolnym stwierdza iż wiek ten charakteryzuje brak odwracalności myślenia. Polega ono na tym, że dziecko nie potrafi wrócić do myśli wcześniejszej sytuacji. Nie wiąże sytuacji obecnej z poprzednią chociaż potrafi ją sobie przypomnieć. Dzieci powyżej 7 lat cechuje odwracalność, powołują się na fakt pierwotnej równości. Świadczy to o decentracji- zdolności do przyjmowania różnych punktów widzenia, uwzględniania różnych aspektów, przedmiotów lub zjawisk. Odwracalność myślenia dziecka kształtuje się w okresie od 6-7 do 11-12 roku życia. Wraz z kształtowaniem odwracalności myślenia następuje rozwój klasyfikowania i szeregowania, które jako podstawowe formy porządkowania rzeczywistości odgrywa ważną rolę w systematyzowaniu poznania. Dziecko staje się zdolne do dokonywania klasyfikacji hierarchicznych- tworzenia układów. Z czasem dokonując klasyfikacji, potrafi jednocześnie stosować kilka kryteriów czyli potrafi przyporządkować jeden obiekt do kilku klas. W zakresie szeregowania potrafi ustalić relację między dwoma elementami (np. jeżeli A<B a B<C tzn. że A<C) Kolejnym aspektem zmian jest koordynacja operacje mają najpierw charakter pojedynczych czynności z biegiem czasu człowiek wykonuje szereg powiązanych ze sobą operacji. Uświadomienie sobie przez człowieka tych zdolności. Piaget nazywa zdolnością do analizy kombinatoryjnej , która rozwija się w wieku dorastania (ułożenie liczb w niepowtarzające się pary- pierwszy przejaw) Następnym aspektem jest to iż operację nabierają charakteru formalnego. Jeżeli dziecko zrozumie, że zmiana kształtu przedmiotu nie wpływa na jego zmianę masy, nie potrafi przenieść tej wiedzy na sytuację kiedy ma określić ciężar czy objętość. W okresie późniejszym operacje umysłowe stają się bardziej uniwersalne wobec różnorodnych treści i z łatwością przenoszone na nowe dziedziny rzeczywistości. ZMIANA SPOSOBÓW ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW: Myślenie pełni ważną rolę w sytuacjach kiedy człowiek nie potrafi poradzić sobie za pomocą posiadanych umiejętności sytuacje problemowe. Zmiany rozwoju myślenia przyczyniają się do postępu w zakresie rozwiązywania problemów. Pierwszą zmianą podstawową jest różnicowanie się struktury czynności rozwiązywania problemów przebiega w kilku forach:

  1. Dostrzeżenie problemu- uświadomienie luki w posiadanej wiedzy

  2. Analiza sytuacji problemowej -sprecyzowanie jakich informacji brakuje

  3. Wytwarzanie pomysłów rozwiązania

Ważną zmianą jest wykradanie poza to co ,,jest” a obejmowanie tego co ,,może być”. Pierwsze rozwiązania przestają być jedynymi, szukany innych rozwiązań. Wytwarza się krytycyzm myślenia nazywany hipotetyczno- dedukcyjnym (przypada na okres dojrzewania) traktowanie informacji jako ,,może trafnych” czy ,,może prawdziwych”.

Rozwojowi procesu radzenia sobie z problemami towarzyszy systematyzacja postępowania. Jest efektem dążenia do nie pominięcia żadnej informacji, ważnej dla rozwiązania problemu.

Rozwój pamięci

Procesy pamięci:

  • przechowywanie:

    1. jest to proces w toku którego magazynuje się zapamiętany materiał

    2. podlega on pewnym zmianom, polegającym na przykład na jego utrwaleniu, organizowaniu, systematyzowaniu, przekształcaniu

    3. czas przechowywania zapamiętywaniu treści jest bardzo zróżnicowany

    4. wiele danych z którymi się stykamy przechowujemy pamięci jedynie bardzo krótko, bezpośrednio po zapoznaniu się z nimi, jest tzw. Pamięć bezpośrednia, dzięki niej człowiek potrafi np. powtórzyć tylko co usłyszane zdanie opisać ujrzany przed chwilą obraz odtworzyć zaobserwowany ruch . Pamięć odroczona która pozwala na przechowywanie materiału przez czas dłuższy wykraczający poza ten jaki następuje bezpośrednio po zapamiętaniu

    5. w zależności od tego jak długi jest czas przechowywania mówimy o mniejszej lub większej trwałości pamięci