EKONOMIKA PRZEDSIĘBIORSTW - ćwiczenia

Analiza ekonomiczna - system badań i ocen efektywności działania określonej jednostki gospodarczej. Przedmiotem analizy ekonomicznej są zjawiska oraz procesy gospodarcze we wszystkich sferach działalności przedsiębiorstwa występujące zarówno w jego obrębie jak i otoczeniu. Podstawą każdej analizy są pomiary i opisy zjawisk występujących w danej jednostce. Odpowiednio dobrane informacje liczbowe odzwierciedlające zjawiska gospodarcze nazywamy miernikami działalności gospodarczej.

RODZAJE ANALIZ EKONOMICZNYCH

Uwzględniając horyzont czasowy wyodrębnia się następujące rodzaje analiz :

• ex post - dane historyczne

• analiza operatywna - dotyczy bardzo krótkich okresów czasu ( 1 dzień, tydzień )

• ex ante - dotyczy okresów przyszłych ( opiera się na danych prognozowanych )

METODY ANALIZY EKONOMICZNEJ

• analiza jakościowo - opisowa bez obliczeń

• analiza ilościowa - opiera się na miernikach

Podstawową metodą stosowaną raczej w każdej analizie jest metoda porównań. Metoda porównań polega na porównaniu co najmniej dwóch wielkości czyli wielkości wyrażającej stan faktyczny i wielkości stanowiącej bazę odniesienia oraz ustaleniu różnicy.

W zależności od tego czy porównuje się zjawiska jednorodne czy różnorodne odchylenia określane są jako bezwzględne lub względne.

ODCHYLENIE BEZWZGLĘDNE - różnica występująca w cechach tych samych zjawisk ustalana przez porównanie z wielkościami występującymi w planie, czasie lub przestrzeni.

A = A₂ - A₁

A - odchylenie bezwzględne

A₂ - badane zjawisko w okresie sprawozdawczym

A₁ - badane zjawisko w okresie bazowym

ODCHYLENIA WZGLĘDNE - różnice występujące przy porównaniu cech dwóch zjawisk z których jedno jest podstawowe, a drugie towarzyszące. Tempo rozwoju zjawisko podstawowego określa tempo rozwoju zjawiska towarzyszącego.

Aw = A₂ - A₁B' = A₁ ( A' - B' )

A' =

B' =

A - wielkość badana

A₁ -

A₂ -

B₁ - zjawisko podstawowe w okresie bazowym

B₂ - zjawisko podstawowe w okresie sprawozdawczym

B' - dynamika zjawiska podstawowego

A' - dynamika zjawiska badanego

USTALENIE ODCHYLENIA WZGLĘDNEGO WYMAGA :

• określenia czy zjawisko podstawowe limituje wysokość odchyleń zjawiska badanego

• ustalenie wskaźników wykonania planu ( dynamiki ) zjawiska podstawowego i badanego

• określenie jak kształtowałoby się badane zjawisko, gdyby przyjąć dla niego tempo rozwoju zjawiska podstawowego

• określenie jakie jest odchylenie pomiędzy rzeczywistym stanem badanej wielkości a stanem skorygowanym

PRZYKŁAD

Ustalić i ocenić odchylenie bezwzględne i względne kosztów materiałów bezpośrednich na podstawie następujących wielkości:

	PLAN	WYKONANIA
Koszty materiałów bezpośr. ( zł )	10000	11132
Wielkość produkcji ( szt. )	100	110

A_b = 11132 - 10000 = 1132 zł

A_w = 11132 - 10000 * 1,1 = 132 zł

A_w = 10000 ( 1,1132 - 1,1 ) = 132

A' =
= 1,132

B' =
= 1,1

Ustalenie wielkości odchylenia jest czynnością wyjściową każdej analizy w przypadku gdy badana wielkość jest iloczynem lub ilorazem innych wielkości wówczas do obliczenia odchylenia można zastosować różne rodzaje metod matematycznych takich jak metoda kolejnych podstawień, różnic cząstkowych, logarytmowania, funkcyjna.

METODA KOLEJNYCH PODSTAWIEŃ ( ŁAŃCUCHOWYCH ) - służy do określenia wpływu poszczególnych czynników na wielkość badanego zjawiska.

S - badana wielkość

S₁ - badana wielkość w okresie bazowym S = a * b * c

S₂ - badana wielkość w okresie sprawozdawczym

S = S₂ - S₁

S_a = a₂ * b₁ * c₁ - a₁b₁c₁ = ( a₂ - a₁ ) b₁ * c₁

S_b = a₂ * b₂ * c₁ - a₂b₁c₁ = a₂ ( b₂ - b₁ ) c₁

S_c = a₂ * b₂ * c₂ - a₂b₂c₁ = a₂b₂ (c₂ - c₁ )

S_a + S_b + S_c =
S

W metodzie podstawień łańcuchowych istotne znaczenie ma kolejność czynników w iloczynie. Nie wpływa ona na wielkość odchylenia łącznego ale ma wpływ na wielkość odchyleń cząstkowych. Za prawidłową należy uznać kolejność wynikającą za związku przyczynowo - skutkowego. W praktyce najczęściej należy kierować się zasadą wg której w pierwszej kolejności należy ustalić czynniki ilościowe, jakościowe i na końcu wartościowe.

PRZYKŁAD

	PLAN ( 1 )	WYKONANIE ( 2 )
S- koszty materiałów bezpośr. ( zł )	10000	11132
a - wielkość produkcji ( szt. )	100	110
b- norma zużycia materiałów ( kg / szt. )	5,0	4,6
c - cena jednostkowa materiałów ( zł / kg )	20	22

S = 1132 zł

S_a = ( a₂ - a₁ ) b₁c₁ = ( 110 - 100 ) 5 * 20 = 1000 zł

S_b = a₂ ( b₂ - b₁ ) c₁ = 110 ( 4,6 - 5 ) 20 = - 880 zł

S_c = a₂b₂ ( c₂ - c₁ ) = 110 * 4,6 ( 22 - 20 ) = 1012 zł

1000 - 880 + 1012 = 1132

METODY RÓŻNIC CZĄSTKOWYCH - również może być stosowana wówczas gdy badana wielkość jest iloczynem lub ilorazem innych wielkości.

ZALETY TEJ METODY :

• wyniki obliczeń nie są zależne od przyjętej kolejności czynników

• metoda pozwala na ustalenie oprócz odchylenia cząstkowego wyrażających wpływ poszczególnych czynników również odchyleń wyrażających łączny wpływ dwóch lub więcej czynników

S = a * b * c

S₁ = a₁ * b₁ * c₁

S₂ = a₂ * b₂ * c₂

S_a = ( a₂ - a₁ ) b₁c₁

S_b = a₁ ( b₂ - b₁ ) c₁

S_c = a₁b₁ ( c₂ - c₁ )

S_ab = ( a₂ - a₁ ) ( b₂ - b₁ ) c₁

S_ac = ( a₂ - a₁ ) b₁ ( c₂ - c₁ ) b₁

S_bc = a₁ ( b₂ - b₁ ) ( c₂ - c₁ )

S_abc = ( a₂ - a₁ ) ( b₂ - b₁ ) ( c₂ - c₁ )

S = S₂ - S₁ = S_a + S_b + S_c + S_ab + S_ac + S_bc + S_abc

Jeżeli liczba czynników wynosi n to możemy policzyć :

• n odchyleń cząstkowych wyrażający indywidualny wpływ poszczególnych czynników

• 
  - odchyleń cząstkowych wyrażających łączny wpływ dwóch czynników

• 
  czyli taką wielkość odchyleń cząstkowych wyrażających łączny wpływ trzech czynników

• i tylko jedno odchylenie cząstkowe wyrażające łączny wpływ wszystkich czynników

S_a = ( a₂ - a₁ ) b₁c₁ = 10 * 5 * 20 = 1000 zł

S_b = a₁ ( b₂ - b₁ ) c₁ = 100 ( 4,6 - 5 ) 20 = - 800

S_c = a₁b₁ ( c₂ - c₁ ) = 100 * 5 ( 22 - 20 ) = 1000 zł

S_ab = ( a₂ - a₁ ) ( b₂ - b₁ ) c₁ = 10 ( - 0,4 ) 20 = - 80 zł

S_ac = ( a₂ - a₁ ) b₁ ( c₂ - c₁ ) = 10 * 5 * 2 = 100 zł

S_bc = a₁ ( b₂ - b₁ ) ( c₂ - c₁ ) = 100 ( - 0,4 ) 2 = - 80 zł

S_abc = ( a₂ - a₁ ) ( b₂ - b₁ ) ( c₂ - c₁ ) = 10 ( - 0,4 ) 2 = -8 zł

METODA LOGARYTMOWANIA - może być stosowana wówczas gdy badana wielkość jest iloczynem lub ilorazem innych wielkości.

Zalety tej metody :

• ustalenie łącznego odchylenia badanej wielkości

• ustalenie dynamiki badanej wielkości i poszczególnych czynników

=
dynamiki poszczególnych czynników

• zlogarytmowanie powyższej równości

• ustalenie wpływu poszczególnych czynników na odchylenie badanej wielkości.

PRZYKŁAD

	PLAN	WYKONANIE
S - miesięczne wynagrodzenie	1920	2255
a- liczba godz. Przypadających na jednego zatrudnionego	192	205
b- stawka wynagrodzenia za 1 godz	10	11

S = a*b

= 2255 -1920 = 335 - jest to łączne odchylenie

=

*


1,1745 = 1,067 * 1,1 / log

0,0698 = 0,0284 + 0,0413 / : 0,0698

• = 0,406 + 0,594

a b

16,82

S_a =
S * a'' = 335 * 0,406
136

S_b =
S * b'' = 355 * 0,594
199 335

METODA FUNKCYJNA - stosowana jest gdy badana wielkość jest iloczynem lub ilorazem innych wielkości. w praktyce stosowana jest dla maksymalizacji trzech czynników. Polega ona na ustaleniu wskaźników a następnie na wykorzystaniu ich do obliczenia odchyleń cząstkowych.

(1) dla dwóch czynników

S = a*b

S = S2 - S1

A =
- 1

B =
- 1

S_a = S₁ * A * ( 1 +
)

S_b = S₁ * B * ( 1 +
)

A - wskaźnik czynnika zmienności A

S₁ - badana wielkość w bazie wyjściowej

	PLAN	WYKONANIE
S miesięczne wynagrodzenie	1920	2255
a liczba godz przypadająca na 1 pracownika	192	205
b stawka wynagrodzenia za 1 godz	10	11

A =
- 1 = 0,06

B =
- 1 = 0,1

Sa = 1920 * 0,06 * ( 1 +
) = 120,9

Sb = 1920 * 0,1 * ( 1 +
) = 197,7

S = 2255 -1920 = 335

(2) dla trzech współczynników

*

Jeżeli badana wielkość jest ilorazem to wskaźniki zmienności dla wielkości występujących w liczniku ustala się tak samo jak przy iloczynie natomiast wskaźniki zmienności dla wielkości występujących w mianowniku ustala się dzieląc podstawę porównań przez wielkość rzeczywistą.

*

zad 1

METODA LOGARYTMICZNA

METODA FUNKCYJNA

ANALIZA PRODUKCJI PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁOWYCH

W zależności od rodzaju zastosowanego miernika, produkcja może być wyrażana :

1. w ujęciu ilościowym

2. w ujęciu wartościowym brutto

3. w ujęciu wartościowym netto

Ad. 2.

PRODUKCJA GLOBALNA - wyraża całkowity wynik działalności przedsiębiorstwa obejmujący zarówno produkcję zakończoną jak i znajdującą się w określonym etapie przetwarzania.

PRODUKCJA TOWAROWA - jest to wartość wytworzonej i przeznaczonej do sprzedaży produkcji przemysłowej obejmuje tylko produkcję zakończoną i wyrażona jest najczęściej w cenach zbytu.

Ad. 3.

PRODUKCJA NOWA WYTWORZONA - stanowi różnicę pomiędzy produkcją globalną a wartościach kosztów materialnych.

PRODUKCJA SPRZEDANA NETTO - stanowi różnicę pomiędzy wartością przychodów za sprzedaży wyrobów i usług przedsiębiorstwa, a kosztami materialnymi bez kosztów amortyzacji majątku trwałego.

PRZEDMIOTEM ANALIZY PRODUKCJI SĄ :

• analiza dynamiki produkcji

• analiza jakości produkcji

• analiza ... produkcji

• analiza rytmiczności produkcji

W_t =
* 100 % ( tempo )

W_d =
* 100 %

ANALIZA JAKOŚCI PRODUKCJI OBEJMUJE :

• analiza gatunkowości

• analiza braków

• analiza reklamacji

CENA GATUNKOWOŚCI MOŻE BYĆ PRZEPROWADZONA NA PODSTAWIE :

1. wskaźników struktury obrazujący procentowy udział produkcji poszczególnych gatunków w ogólnej wielkości produkcji danego wyrobu

2. wskaźników gatunkowości średniej ilościowo

G_śr =

1

= P_I + P_II + P_III

3. wskaźniki gatunkowości przeliczeniowe czyli wartościowe

G_p =

1

G_p =

Cśr =

4. wskaźniki gatunkowości wartościowe pozwalają określić wpływ zmian jakości produkcji na przychody ze sprzedaży

P_g =

P₂ - wartość produkcji w okresie sprawozdawczym

G_p - wskaźniki wartościowe

A:

B:

C:

Analiza asortymentowości produkcji przeprowadzona jest w miernikach... . obejmuje ocenę struktury oceny planowanej i wykonanej według asortymentu oraz ocenę dynamiki produkcji w poszczególnych asortymentach.

1. ustalenie współczynników asortymentowości prostego i skorygowanego :

wskaźnik asortymentowności prostej - obliczany jest jako udział wartości produkcji zaliczanej do asortymentu w wartości produkcji planowanej.

Pa - wartość produkcji zaliczonej do asortymentu

P₁ - wartość produkcji planowanej

W_ap =
* 100 %

ZALICZENIE DO ASORTYMENTU USTALA SIĘ WEDŁUG NASTĘPUJĄCYCH ZADAŃ :

1. jeżeli wartość produkcji wykonanej jest wyższa od produkcji planowanej to do obliczeń przyjmujemy wielkość planowaną.

2. Jeżeli wartość produkcji wykonanej jest niższa od produkcji planowanej to przyjmujemy wielkość wykonaną.

Wskaźnik asortymentyzacji skorygowanej ( wskaźnik równomierności wykonania planu asortymentowego )

Sposób obliczeń :

• ustala się wskaźnik dynamiki całości produkcji

• produkcję planowaną poszczególnych asortymentów koryguje się wskaźnikiem dynamiki

• porównuje się produkcję rzeczywistą poszczególnych asortymentów z produkcją planowaną skorygowaną wskaźnikiem dynamiki i zalicza się do asortymentu według zasad podanych przy wskaźniku asortymentyzacji prostym.

W_as =
* 100 %

P_as - zaliczenie do asortymentu

P₂ - wartość produkcji wykonanej

Zad. 6

Na podstawie danych zawartych w tabeli dokonać kompleksowej analizy asortymentowości - cel analizy. Określić czy wprowadzenie w stosunku do planu zmiany były korzystne dla przedsiębiorstwa.

	PRODUKCJA		CENA
	Plan	Wykonanie	Plan	Wykonanie
A	800	750	25	25
B	400	500	50	70
C	500	250	20	18
D	-	100	-	30
Suma	1700	1600

	Plan zł	Struktura %	Wykonanie	Struktura %	Dynamika %	Pa
A	20000	40	18750	36,23	93,75	18750
B	20000	40	25000	48,31	125	20000
C	10000	20	5000	9,66	50	5000
D	-	-	3000	5,8	-	-
Suma	50000	100	51750	100	103,5	43750

WAP =
* 100 % = 87,5 %

	KOREKTA PLANU	Pas
A	20000*1,035 =20700	18750
B	20000*1,035=20700	20700
C	10000*1,035=10350	5000
D
Suma	51750	44450

Was =
* 100 % = 85,89 %

Analiza gospodarowania majątkiem trwałym

UMORZENIE - pomniejszenie wartości majątku trwałego w związku ze zużyciem fizycznym lub ekonomicznym. Jest to suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych.

AMORTYZACJA - utrata wartości użytkowania środka trwałego lub innego składnika majątku tzw w ujęciu kosztowym.

Odpisy amortyzacyjne dokonywane są systematycznie począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek trwały wzięto do użytkowania do miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową.

METODA LINIOWA AMORTYZACJI - polega na podziale całkowitej wartości początkowej składnika majątku trwałego na równe części kwotowe odpisywane przez ustalony okres amortyzacji w równych odstępach czasu.

A_r = A_% * W_p - kwota rocznego odpisu amortyzacyjnego

t_a =
- czas amortyzacji

przykład

Przedsiębiorstwo zakupiło XII. 97 r. Maszynę o wartości 66000 zł. Określić wysokość umorzenia tego środka oraz jego wartość netto na koniec III 99 r. Jaki będzie okres amortyzacji tego środka jeżeli stawka amortyzacji wynosi 20 % rocznie.

METODA DYGRESYJNA - polega na stosowaniu malejących odpisów amortyzacyjnych w kolejnych latach. Umożliwia dokonywanie odpisów amortyzacyjnych według podwyższonych stawek przy zastosowaniu współczynnika podwyższającego. Kwota rocznego odpisu w 1 roku ustalana jest w odniesieniu do wartości początkowej, a w kolejnych latach do wartości początkowej pomniejszonej o sumę dokonywanych odpisów amortyzacyjnych.

A_r = A_%p * ( W_p - U )

Metodę tę stosuje się do roku, w którym następuje zrównanie rocznej kwoty amortyzacji liczone metodą liniową z kwotą amortyzacji liczoną metodą degresywną. Od następnego roku po zrównaniu stosuje się metodę amortyzacji liniową.

Przykład

Firma zakupiła środek trwały w XII. 97 r. O wartości 10000 zł. Stawka amortyzacyjna tego środka wynosi 12,5 % korzystając z przepisu rozporządzenia przyjęto współczynnik 2 do podwyższenia stawki amortyzacyjnej. Kiedy zostanie dokonany ostatni odpis.

Przykład

Wartość brutto maszyny zakupionej w I.96 r. Wynosi 60000 zł. Stawka amortyzacji wynikająca z wykazu 10% i stawka amortyzacji po uwzględnieniu współczynnika podwyższającego 2 czyli 20 %. Kiedy środek trwały zostanie zamortyzowany.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

1

---