Wykład II Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw

Specyfikacja produkcji rolniczej

Cechy specyficzne produkcji rolniczej.

Rolnictwo jest najstarsza forma zorganizowanej działalności człowieka, a podstawowa komórka tej ukształtowanej historycznie działalności stało się gospodarstwo. W wyniku rozwoju i zachodzących zmian społecznych gospodarstwo przeistoczyło się w przedsiębiorstwo.

Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych odnosi się do pojedynczego przedsiębiorstwa. Jako nauka zajmuje się przede wszystkim ocena konkurencyjności poszczególnych gałęzi produkcji rolniczej, określeniem optymalnej organizacji oraz dostosowaniem gospodarstw do specyficznych i zmieniających się stosunków produkcyjnych i ekonomicznych. Obejmuje ona zarówno problematykę postaw produkcji, bieżące prowadzenie gospodarstw, jak również zagadnienia inwestycyjne i rozwojowe.

Dla występujących problemów ekonomika dostarcza bazujące na uwarunkowaniach materialnych, osobistych i instytucjonalnych modele oceny. Modele te obejmują rozwiązania alternatywne, możliwe do zastosowania ze względów technologicznych, organizacyjnych, instytucjonalnych i prawnych.

Modele decyzyjne składają się zawsze z dwóch komponentów: stosunków techniczno- produkcyjnych procesów wytwarzania oraz ekonomicznych i ekologicznych warunków decydujących o realizacji założonych celów. Zakłada się pełen profesjonalizm i fachowość we wszystkich tych dziedzinach.

W warunkach jasnych relacji technicznych i kryteriów ekologicznych przygotowywanie i podejmowanie decyzji gospodarczych jest zorientowane na kategorie materialne, czyli maksymalizacje zysku i maksymalizacje wykorzystania posiadanych zasobów, przy czym korygowane tez może być także przez kategorie niematerialne (np. poziom zadowolenia).

Zachodzące procesy i zjawiska w przedsiębiorstwie rolniczym maja charakter dynamiczny, jednak w zastosowaniach praktycznych stosowane są statyczne modele podejmowania decyzji z ewentualnym rozszerzeniem ich o ekonomikę zmian i rozwoju zdolności produkcyjnych.

Gospodarstwo powinno prowadzić dokumentacje zawierającą informacje dotyczącą działalności produkcyjno- gospodarczej; jak i również osiągniętych wyników ekonomiczno- finansowych. Podstawowa dokumentacja powinna zawierać mapy glebowo- rolnicze pól z naniesionymi wynikami analiz zawartości składników pokarmowych i odczynu gleby, karty pól z następstwem roślin i wykorzystanymi zabiegami agrotechnicznymi w tym w szczególności stosowane nawożenie i ochrona roślin.

W produkcji zwierzęcej: indywidualne karty zwierząt hodowlanych, obroty poszczególnych grup zwierząt i ich wydajność, sposoby żywienia i ich efektywność. Dodatkowo gospodarstwo powinno posiadać unijny numer identyfikacyjny, NIP, REGON, konto bankowe i prowadzić księgowość w ramach której rejestrowane będą wpływy i wydatki finansowe, stan majątkowy oraz kapitały własne i powstające zobowiązania.

Etapy cyklu życia rodziny rolniczej:

Cechy przedsiębiorstwa rolniczego:

• Organiczny i inwestycyjny charakter

• Uzależnienie od warunków klimatycznych i przestrzeni

• Nierównomierne zaopatrzenie na czynniki produkcji

• Ciągłość procesu produkcyjnego przy nieciągłych procesach pracy

Funkcje przedsiębiorstwa rolniczego:

• Produkcyjne

• Dochodowe

• Zapewnia miejsce pracy

• Akumulacyjne i inwestycyjne

• Ochrony środowiska przyrodniczego i utrzymanie go w równowadze biologicznej.

• Społeczna- rozwój rodziny rolniczej, a także spełnienie oczekiwań innych członków społeczeństwa.

Warunki kształtujące rozwój przedsiębiorstw rolniczych:

• Poziom rozwoju społeczno- gospodarczego kraju

• Położenie względem rynków zbytu

• Warunki przyrodnicze (klimat, gleby)

• Postęp techniczny i biologiczny

• Stosunki demograficzne

• Instrumenty polityki rolnej (system podatkowy, warunki kredytowania i wspierania rozwoju SAPARD, system subwencji, kodeks dobrej praktyki rolniczej, programy rolno- środowiskowe)

Analiza i rachunek ekonomiczny w cyklu sprawnego działania:

Zakres opisu gospodarstwa rolniczego

Potencjał produkcyjny

Warunki produkcji	Zasoby
		Materialne		Niematerialne
przyrodnicze - agroklimat -gleby -warunki wodne - ukształtowanie terenu ekonomiczne -rynek -infrastruktura -usługi produkcyjne społeczne -rynek pracy -usługi społeczne -usługi kulturalne	ziemia plantacje budowle budynki maszyny stado podstawowe stado obrotowe produkty środki do produkcji należności środki pieniężne		siła robocza kwalifikacje (opanowane technologie)
Działalność gospodarcza
Produkcja
Proces		Wyniki
organizacja technologie nakłady koszty → przepływ zarządzanie pieniędzy wpłaty wypłaty		produkcja wartość dodana → rachunek wynik finansowy wyników

Bilans majątkowy

Przepływ pieniędzy podstawowe dokumenty finansowe

Rachunek wyników

4

Warunki środowiskowe: klimat, temperatura, nasłonecznienie, rynki zaopatrzenia i zbytu, opodatkowanie itp.

Zasoby

Informacyjne

Finansowe

Ludzkie

Rzeczowe

Wiedza

Pieniądze

Działy

System społeczno- socjalny

System biologiczno- techniczny

Produkcja roślinna

Produkcja zwierzęca

Usługi

Przetwórstwo

gałęzie

Zboża

Okopowe

Pastewne

Bydło

Trzoda chlewna

Drób

4

1

3

2

Następca + rodzice

Następca ze współmałżonkiem + rodzice

Maż z żona + dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym + dziadkowie

Maż z żona+ dzieci w gimnazjum lub szkole średniej+ Dziadek/ babcia

CEL (jasne i dokładne określenie celu działania)

RACHUNEK EKONOMICZNY

(ocena możliwości, warunków, środków i sposobów realizacji celów)

PLAN (decyzja o sposobie i środkach realizacji celu)

ANALIZA DZIAŁALNOSCI

(kontrola realizacji i ocena stopnia realizacji celu)

WYKONANIE (realizacja celu zgodnie z planem)

Planowanie

Realizacja

Strefa polityki

Strefa ekonomiki

Strefa technologii

Bilans majątkowy

---