ETIOLOGIA I EPIDEMIOLOGIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH.

ETIOLOGIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH.

W psychiatrii panuje pogląd o wieloczynnikowych uwarunkowaniach zaburzeń psychicznych.

Na podstawie holistycznego podejścia do człowieka w psychiatrii uwzględnia się 3 grupy czynników mających znaczenie w etiologii zaburzeń:

1. Czynniki endogenne (wewnętrzne): uwarunkowania dziedziczno-genetyczne.

2. Czynniki somatogenne: podłoże somatyczne, biochemiczne i psychofizjologiczne człowieka.

3. Czynniki psychospołeczne: obejmują cechy osobowości człowieka, sytuację rodzinną, zawodową, środowiskową oraz wynikające z nich sytuacje psychotraumatyzujące.

W powstawaniu chorób i zaburzeń psychicznych biorą udział wszystkie te czynniki.

W mechanizmie patogennym zwykle jedna z nich odgrywa rolę dominującą i od jej charakteru zależy, do której kategorii zaburzeń dany zespół objawów będzie zaliczony.

W związku kompleksowością przyczyn zaburzeń psychicznych również postępowanie diagnostyczne, lecznicze, rehabilitacyjne oraz pielęgnowanie jest kompleksowe. W skład zespołu leczniczego najczęściej wchodzą: psychiatrzy, psycholodzy, pielęgniarki, terapeuci zajęciowi, pracownicy socjalni, rehabilitanci oraz w zależności od dodatkowych schorzeń inni specjaliści.

Czynniki endogenne:

Są to składniki dziedziczno-genetyczne.

Największą rolę odgrywają w etiologii schizofrenii i chorób afektywnych.

Dowody:

-w schizofrenii wśród osób blisko spokrewnionych ryzyko zachorowania wynosi 10-15%, w grupie kontrolnej 1%

-wykazano (badając chorych spokrewnionych), że geny podatności na schizofrenię występują w chromosomach 6,8,22

-wykazano związek między rodzinnym występowaniem schizofrenii a cechami nadczynności układu dopaminergicznego (wiążą się z nasileniem objawów psychotycznych: omamów i urojeń)

-określono umiejscowienie genu dla Choroby Alzheimera (gen 21)

-udowodniono genetyczną podatność na uzależnienia

-badania wśród osób adoptowanych wykazały, że wśród krewnych biologicznych było znacznie więcej osób z zaburzeniami osobowości niż wśród rodziców społecznych i ich krewnych

-badania wśród osób adoptowanych wykazały większą częstotliwość podejmowania aktów samobójczych u dzieci, których rodzice biologiczni przejawiali różnorodne zaburzenia psychiczne (choroby afektywne, schizofrenia, alkoholizm)

-wykazano rodzinne występowanie zaburzeń psychicznych typu organicznego np. pląsawica Huntingtona.

Czynniki somatogenne:

Są to różnorodne stany i procesy chorobowe doprowadzające w konsekwencji do takich zmian czynności ośrodkowego układu nerwowego, które objawiają się zaburzeniami psychicznymi. Dzielimy je na:

a) czynniki pochodzenia mózgowego: choroby mózgu pochodzenia urazowego, metabolicznego, nowotworowego, infekcyjnego, naczyniowego.

b)czynniki pochodzenia pozamózgowego: choroby somatyczne mogące powodować zaburzenia psychiczne o różnym nasileniu (np. zaburzenia hormonalne, wirusy, RZS, toczeń, zatrucia), leki (np. hipotensyjne, przeciwgruźlicze, przeciwnowotworowe działają depresjogennie).

Czynniki psychospołeczne:

Są to cechy osobowości człowieka, wpływ środowiska rodzinnego i zawodowego oraz ich wzajemne relacje.

Duże znaczenie ma tutaj osobowość człowieka, jego podatność na stres, umiejętność zastosowania mechanizmów obronnych oraz społeczne wsparcie (grupy samopomocy, więzi rodzinne, przyjaciele).

EPIDEMIOLOGIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH.

*ZDROWIE PSYCHICZNE-to pełny dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczny, a nie tylko nieobecność choroby.

*ZDROWIE PSYCHICZNE-to zdolność do harmonijnego współżycia z otoczeniem i do pozytywnego przekształcania tego otoczenia.

Czynniki demograficzne:

Płeć:

-u kobiet częściej choroby afektywne (zwłaszcza depresje), nerwice, oraz zaburzenia psychosomatyczne.

-u mężczyzn częściej problemy alkoholowe oraz zaburzenia osobowości.

Różnice wynikają z ze stylu wyrażania dyskomfortu przez kobiety i mężczyzn, (kobiety są skłonne do wewnętrznego cierpienia, mężczyźni do działania).

Schizofrenia występuje równie często u kobiet jak u mężczyzn.

Wiek: U dorosłych szczyt zachorowania 25-44 lat (schi, afektywne, nerwice).

Rasa: Bez większego znaczenia (migracja i „norma kulturowa”).

Czynniki społeczne:

Stan cywilny: Częściej u samotnych niż u pozostających w związkach małżeńskich.

Wykształcenie: Różnie nie swoiste.

Pozycja społeczna: (mierzona stopniem prestiżu i dochodu). Wśród osób o niższej pozycji społecznej częściej.

Najnowsze badania nad korelatami zaburzeń psychicznych wykazały istotne znaczenie przynależności do grupy i związków z innymi ludźmi.

W czynnikach społecznych ważne znaczenie mają następujące uwarunkowania:

1.negatywne zdarzenia losowe

2.złe doświadczenia z dzieciństwa

3.brak wsparcia społecznego

4.nieprawidłowe mechanizmy radzenia sobie w sytuacjach trudnych.

Czynniki kulturowe:

Stopień cywilizacji (poziom wiedzy, sytuacja ekonomiczna, polityczna, położenie geograficzne, dostępność do medyków, „normy kulturowe”, dieta, wartości moralne, religijne, wierzenia, wpływ chorób somatycznych).

CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE:

Choroby psychosomatyczne - to choroby, w których powstaniu, przebiegu i zejściu odgrywają istotną rolę czynniki psychiczne.

SCHORZENIA SOMATYCZNE WYZWALANE LUB ZAOSTRZANE CZYNNIKAMI PSYCHICZNYMI

Schorzenie	Spostrzeżenia
Dusznica bolesna Arytmie Skurcz naczyń wieńcowych	W stanach lękowych często arytmie. W stanach ciężkiego urazu psychicznego często komorowe zaburzenia rytmu.
Dychawica oskrzelowa	Przyczyny napadów: stres, infekcje dróg oddechowych, alergie. Teoria psychologiczna: silna zależność i lęk separacyjny, sapka astmatyczna jest tłumionym wołaniem o miłość i opiekę.
Choroby tkanki łącznej Reumatoidalne zapalenie stawów	Mogą się ujawnić w wyniku silnego stresu (śmierć bliskiego), to wyzwala depresję a ta pogłębia objawy choroby.
Bóle głowy	W stresie napinamy mięśnie, (kurcz mięśni szyi, zmniejszy przepływ krwi w naczyniach mózgowych) i powstaje ból.
Nadciśnienie tętnicze	W stresie wzrost poziomu adrenaliny co powoduje wzrost RR. Teoria psychologiczna: tłumiona złość, potrzeba akceptacji, uznania i dominacji.
Omdlenia Niedociśnienie tętnicze	W lęku, niepokoju spadki ciśnienia u osób z nadmiernie pobudliwym układem wegetatywnym.
Choroby zapalne jelit Choroba wrzodowa	Objawy wyzwala lub potęguje stres, chorobie towarzyszy obniżony nastrój Teoria psychologiczna: osobowość bierna, nieśmiała. W stresie wzrost wydzielania kwasów żołądkowych Teoria psychologiczna: tłumienie gniewu.
Zaburzenia metaboliczne i hormonalne	Tyreotosykoza występuje w ciężkim stresie, cukromocz w lęku i niepokoju, w depresji zmienia się metabolizm wielu hormonów.
Neurodermatozy Pokrzywka	Egzema pojawia się u pacjentów z konfliktami w sferze seksualnej oraz tłumiących złość. Może towarzyszyć przewlekłemu stresowi, lękowi lub depresji. Świąd nasila się w stanie lęku, drapanie skóry jest wyrazem tłumionej wrogości.
Otyłość	Przejadanie się zmniejsza nasilenie lęku.

NORMA KULTUROWA CZY ZABURZENIE PSYCHICZNE?

Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych w różnych państwach (kulturach), wykazuje znaczne rozbieżności i to zarówno w odniesieniu

-do podstawowych wskaźników (chorobowość, zapadalność, umieralność)

-jak i rodzaju zaburzeń.

Po części jest to związane z:

różnym poziomem wiedzy psychiatrycznej, trudnościami w odróżnieniu zaburzeń psychicznych od przyjętej w danej kulturze normy, wierzeniami, obyczajami, sposobami myślenia i zachowania, czasami występuje nieufność do lekarza i wiara w uzdrowicieli plemiennych.

Porównanie z Polską:

Schizofrenia:

*W krajach azjatyckich i wśród ludności hinduskiej częściej występuje postać z osłupieniem katatonicznym (wpływ jogi). Rzadko spotyka się zachowania agresywne (nawyk kontrolowania negatywnych emocji).

*Wśród plemion afrykańskich dominują dziwaczność i stereotypowość czynności ruchowych (wpływ tańców i śpiewów rytualnych).

Choroby afektywne:

*Kraje latynoamerykańskie i afrykańskie - częściej postać maniakalna.

W postaci depresyjnej brak urojeń depresyjnych (winy, grzeszności, małej wartości) tłumaczy się to silną więzią rodzinną, przypisywanie winy złym duchom, stosowanie ochronnych rytuałów magicznych.

Samobójstwa:

*W Irlandii niski współczynnik samobójstw - bliski zeru (wpływy religii)

*W Japonii wysoki współczynnik samobójstw (wpływ seppuku, harakiri, kamikadze - silne poczucie honoru już u małych dzieci).

*W Indiach wysoki współczynnik samobójstw (skrajnie ascetyczne życie prowadzące do śmierci).

*W Indonezji wysoki współczynnik samobójstw (samobójstwo żony po śmierci męża, połączenie się z przodkami w ramach kultu zmarłych).

Zespoły reaktywne:

Depresja reaktywna np. u imigrantów (izolacja, niska więź ze społeczeństwem, kłopoty językowe, tęsknota za bliskimi, dyskryminacja, niższy status społeczny, brak poczucia bezpieczeństwa.

Zespoły lękowe:

*W Azji zespół Koro (kurczenia się przyrodzenia - w Chinach narządy płciowe uważane są za ośrodek siły i życia - ich zanik prowadzi do śmierci stąd lęk przed śmiercią).

*U Indian lęk przed śmiercią podczas snu (gdy ktoś nagle obudzi, dusza nie zdąży wrócić do ciała).

*U Eskimosów podczas połowów występuje „lęk kajakowy” - długie przebywanie na wodzie przy bezwietrznej pogodzie (deprywacja sensoryczna). Lęk można przerwać uderzając wiosłem o wodę.

*U Indian śmierć Voodoo - reakcja na stres związany z lękiem przed gniewem bogów. Osoba taka zostaje wygnana z plemienia i bez konkretnej przyczyny umiera po upływie 1-2 dni.

Zespoły histeryczne:

*Na Jawie krótkie (od kilku min do 2 godz.) napadowe reakcje u kobiet na widok węża, tygrysa albo na dźwięk nazwy tych zwierząt.

*Wśród Eskimosów podobna reakcja, z tym, że chory rozdziera ubranie, tarza się w śniegu, krzyczy, płacze, naśladuje odgłosy zwierząt. Potem zapada w sen i budzi się bez zaburzeń.

*Ameryka Środkowa - zamroczenie histeryczne zwane amokiem (stan ostrego podniecenia, zwężenia świadomości, agresja fizyczna do zabójstwa włącznie. Kończy się snem i niepamięcią zaburzeń.

Zespoły depresyjne:

*”Whitico” - Indianie kanadyjscy głodujący w okresie zimy, nabierają przekonania urojeniowego, że zostali zamienieni w zimowego potwora, pożerającego ludzi. Czasami tak silnie identyfikują się z nim, że zabijają kogoś i zjadają go. Zostają uznani za niebezpiecznych i są leczeni przez szamana plemiennego, wypędzani lub zabijani.

Zespoły zaburzeń świadomości:

*Plemiona Afrykańskie jako wynik infekcji zapalnych mózgu, malarii, chorób pasożytniczych, niedoborów witaminowych, pokarmowych, odwodnienia).

PSYCHIATRIA

PSYCHIATRIA - dziedzina medycyny, której przedmiotem zainteresowania są zaburzenia psychiczne z ich licznymi uwarunkowaniami rodzinno-genetycznymi, biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi. Obejmuje ich etiologię, patogenezę, klinikę i leczenie. (def. Prof. Adam Bilikiewicz)

PSYCHIATRIA - nauka o chorobach psychicznych i ich leczeniu. (def. Prof. Adam Szymusik)

PODZIAŁ ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH:

1.Zaburzenia psychotyczne - utrata poczucia rzeczywistości, urojenia i omamy, np. schizofrenia.

2.Zaburzenia nerwicowe - nie występuje utrata poczucia rzeczywistości, ich przyczyną są głównie konflikty wewnątrzpsychiczne, np. nerwica.

3.Zaburzenia czynnościowe - nie są jak na razie znane czynniki etiologiczne odpowiedzialne za stwierdzane w tej grupie odchylenia np. mnogość osobowości.

4.Zaburzenia organiczne - ich przyczyną są czynniki uszkadzające tkankę mózgową, zazwyczaj tym schorzeniom towarzyszy upośledzenie funkcji poznawczych, np. choroba Picka.

PODZIAŁ PSYCHOPATOLOGII:

1. PSYCHOPATOLOGIA OGÓLNA

Zajmuje się opisem objawów zaburzeń psychicznych i wyjaśnia znaczenie używanych nazw.

Znajomość nazw objawów psychopatologicznych i poprawne posługiwanie się nimi jest niezbędne we wzajemnym porozumiewaniu się członków zespołu terapeutycznego.

2.PSYCHOPATOLOGIA SZCZEGÓŁOWA

Zajmuje się opisem chorób psychicznych.

OBJAWY PSYCHOPATOLOGICZNE:

*subiektywne- rozpoznawane na podstawie relacji badanego,

*obiektywne- rozpoznawane na podstawie obserwacji zachowania pacjenta.

PSYCHOPATOLOGIA OGÓLNA - podział:

I. Zaburzenia spostrzegania

II. Zaburzenia myślenia.

III. Zaburzenia pamięci.

IV. Zaburzenia emocji (uczuć).

V. Zaburzenia aktywności i działań ruchowych.

VI. Zaburzenia świadomości.

PSYCHOPATOLOGIA OGÓLNA podział szczegółowy:

I. ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA

1.Złudzenia (iluzje) 2.Omamy (halucynacje)

a)fizjologiczne a)omamy słuchowe

b)patologiczne b)omamy wzrokowe

c)omamy czuciowe

d)omamy smakowe

e)omamy węchowe

f)omamy czucia ustrojowego.

II. ZABURZENIA MYŚLENIA

Podział według toku myślenia: Podział według treści myślenia

a)przyspieszenie 1.Urojenia

b)zwolnienie a)prześladowcze

c)zahamowanie b)ksobne

d)zatamowanie c)wielkościowe

e)splątanie d)oddziaływania

f)lepkość myślenia e)owładnięcia

g)rozkojarzenie f)nihilistyczne

g)zazdrości

h)hipochondryczne

i)grzeszności i winy

j)urojenia zniekształcenia ciała (dysmorficzne)

2.Idee nadwartościowe

3.Natręctwa i fobie

a)natrętne myśli

b)natrętne wyobrażenia

c)natrętne czynności.

III. ZABURZENIA PAMIĘCI

1.Nadczynność pamięci

2.Niedoczynność pamięci

3.Niepamięć

4. Zafałszowanie pamięci

- (konfabulacje) - wypełnianie luk pamięciowych treściami zmyślonymi.

- zjawiska typu deja vu - złudzenia pamięciowe (poczucie znajomości sytuacji nowej)

“już przeżyte” - deja vecu

“ już widziane” - deja vu

“już pomyślane” - deja pensee

“już słyszane” - deja entendu

IV. ZABURZENIA EMOCJI

Podział emocji:

1.Nastrój

a)podwyższony

b)obniżony

2.Wzruszenie

3.Afekt.

V. ZABURZENIA AKTYWNOŚCI I DZIAŁAŃ RUCHOWYCH

1.Aktywność

a)obniżona

b)podwyższona

2.Zaburzenia ruchowe

a)spowolnienie

b)pobudzenie.

VI. ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI

1.Ilościowe 2.Jakościowe

a)senność patologiczna a)przymglenie proste

b)półśpiączka b)zespół majaczeniowy

c)śpiączka c)zespól pomroczny

d)zespół splątaniowy.

PSYCHOPATOLOGIA - OMÓWIENIE.

Ad. I. ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA:

Dzielimy na złudzenia i omamy.

1.Złudzenia-zaburzenia spostrzegania polegające na zniekształconym spostrzeganiu istniejących bodźców, których chory nie koryguje pomimo dowodów błędności.

a) złudzenie fizjologiczne (nie są wyrazem zaburzeń stanu psychicznego) mogą być uwarunkowane przez nastawienie np.

Pierwszy człowiek otrzymuje informację, że za chwilę na ekranie pokażą się zwierzęta i w różnokształtnych plamach ukazujących się na ekranie widzi zwierzęta.

Drugi człowiek otrzymuje informację, że za chwilę na ekranie ukażą się kwiaty i w różnokształtnych plamach widzi kwiaty.

b) złudzenie patologiczne- zniekształcone spostrzeganie istniejących bodźców, których chory nie koryguje pomimo dowodów błędności np. widzimy na ulicy kogoś, kto przypomina określoną osobę, podchodząc bliżej widzimy, że to nie nasz znajomy, wiemy, że pomyliliśmy się. Chory nie koryguje tego pomimo tego.

Różnica pomiędzy złudzeniem fizjologicznym a złudzeniem patologicznym polega na braku korekty w złudzeniu patologicznym pomimo dostarczenia choremu dowodów błędności spostrzegania.

2.Omamy (halucynacje) - zaburzenia spostrzegania polegające na spostrzeganiu nieistniejących przedmiotów, zjawisk.

np. głos nakazujący samobójstwo przy panującej w pokoju ciszy

Omamy mogą dotyczyć wszystkich receptorów i stąd wynika ich podział:

-omamy słuchowe (głosy lub dźwięki, przeważnie o nieprzyjemnej treści, czasami nakazujące coś zrobić tzw. omamy imperatywne, szczególnie niebezpieczne mogące nakazać kogoś lub samego siebie pozbawić życia).

np. w tym pokoju umieszczone są nadajniki, zamontowane przez KGB, które mówią jak mam się zachować i co mam mówić„

np. słyszę głos Boga nakazujący mi poddawanie się codziennie kąpieli w benzynie, aby rozpuściły się moje grzechy"

-omamy wzrokowe (spostrzeganie ludzi, zwierząt, przedmiotów nieistniejących, np. nieżyjących ludzi, potwory, niekiedy pojedyncze halucynacje przekształcają się w całe sceny, wyrazistość omamów jest różna od zarysów po bardzo wyraźne kolorowe z licznymi szczegółami).

np. „widzę przed sobą tysiące myszy , które usiłują mnie atakować"

-omamy czuciowe (doznania z powierzchni skóry, uczucie dotknięcia, szczypania, ukłucia, odczuwanie na skórze poruszających się owadów, robaków, świąd skóry po napromieniowaniu).

np. "po pobycie w Peru nie mogę się uwolnić od wrażenia , że coś pełza pod moją skórą"

-omamy smakowe (wrażenia smakowe zwykle nieprzyjemne, występujące niezależnie od rodzaju pożywienia, chory odczuwa zmieniony smak potraw, interpretuje to urojeniowo np.: że jedzenie jest zatrute, że ktoś chce go otruć).

np. "krem czekoladowy, który zjadłam był zatruty, miał smak kredy"

-omamy węchowe (odczuwanie nieistniejących zapachów np. gazu, zgnilizny, nieboszczyka, czasami niezwykłych jak zapach nieba)

np. "właśnie odkryłem małą dziurkę w ścianie, przez którą wpuszczany jest ten gaz, który czuję każdej nocy"

-omamy czucia ustrojowego (np. uczucie, że ma się węża w brzuchu, ściskanie mózgu, przemieszczenie serca).

Ad. II. ZABURZENIA MYŚLENIA:

Podział ze względu na:

- tok myślenia

- treści myślenia

Podział według toku myślenia:

1.przyspieszenie (od nieznacznego do gonitwy myśli)

2.zwolnienie (myśli przesuwają się bardzo wolno)

3.zahamowanie (zatrzymanie się wolno przesuwającego się wątku myślenia, myśl nagle urywa się)

4.zatamowanie (nagłe przerwanie myślenia dotąd przebiegającego sprawnie)

5.splątanie (zupełne rozerwanie wątków myślowych)

6.lepkość myślenia (przywieranie do jednego tematu).

7.rozkojarzenie (brak logicznego związku między poszczególnymi dłuższymi fragmentami wypowiedzi)

np.: Przysłał po mnie Nowak, żebym oddał pieniądze. Chcieli liczyć 10, 20… Ale mnie głowa boli, o tutaj. Jak tak leżę to podchodzą do mnie i mówią…A ja mogę chodzić do pracy, chodziłem już kiedyś do kina…ale miałem nakazy. Pani też ma nakazy, zakazy…jak trzeba, to są mniejsze, większe, równo poukładane…moje nazwisko, potem imię…

Podział według treści myślenia:

Dzielimy na:

1.Urojenia

2.Idee nadwartościowe

3.Natręctwa i fobie

Ad.1.

Urojenia - zaburzenia myślenia polegające na błędnych sądach, których chory nie koryguje mimo oczywistych dowodów błędności.

Wyróżniamy:

-urojenia prześladowcze (przekonanie, że jest się prześladowanym, śledzonym, szykanowanym, trutym, że ktoś wykrada bądź nasyła myśli, szkodliwe fale, prądy, że ktoś podgląda podsłuchuje, filmuje).

-urojenia ksobne (chory odnosi do siebie wydarzenia rozgrywające się wokół niego, jest przekonany, iż otoczenie interesuje się nim, obserwuje go, piszą o nim w gazetach, mówią w radiu i telewizji).

-urojenia wielkościowe (przekonanie o swoich rzekomych możliwościach, władzy, zdolnościach, bogactwie, sile).

-urojenia oddziaływania (przekonanie chorego, że na jego ciało, umysł ktoś oddziałuje, albo bezpośrednio albo przy pomocy jakichś aparatów, czuje się hipnotyzowany, naświetlany, myśli są wykradane)

-urojenia owładnięcia (czuje, że działa na niego jakaś siła, tkwiąca w nim samym, jest nią owładnięty, myśli nie przebiegają swobodnie, są narzucane wbrew jego woli).

-urojenia nihilistyczne (przeświadczenie, że jest się skrzywdzonym przez los, niezdolnym do niczego, do żadnej pracy, działania, egzystencji, nic niewartym).

-urojenia zazdrości (przekonanie, że jest się zdradzanym przez partnera, każdy nawet serdeczny gest jest odbierany jako próba wprowadzenia go w błąd, odwrócenia uwagi od potajemnych spotkań).

-urojenia hipochondryczne (nieuzasadnione przeświadczenie o chorobie niszczącej organizm, zniekształcającej ciało, najczęściej twarz).

-urojenia grzeszności i winy (przypisywanie sobie różnych przestępstw i zbrodni, za które pokutują osoby niewinne, obwinianie się o popełnienie szeregu grzechów).

-urojenia zniekształcenia ciała (dysmorphobia) - często twarzy - uważanie twarzy za zniekształconą, odrażająca (zwracanie się do chirurga plastycznego).

Ad.2.Idee nadwartościowe - przekonania, które człowiek uważa za szczególnie ważne i z którymi jest silnie związany emocjonalnie. Przejawia się to przywiązywaniem szczególnej wagi do pewnych dążeń, celów np. fanatyzm).

3.Natręctwa i fobie

natręctwa (myśli lub czynności ruchowe wielokrotnie powtarzane, mimo przeświadczenia o ich niedorzeczności).

a) natrętne myśli (uporczywie doznawane przez chorego wątpliwości czy jego wypowiedź była dobrze zrozumiana, czy nie zaniedbał obowiązków, długotrwałe poszukiwanie w pamięci zapomnianego nazwiska czy nazwy ulicy, chodź nie jest to już potrzebne).

b) natrętne wyobrażenia (np. natrętne wyobrażenia jakiś scen, których chory nie może odsunąć od siebie).

c) natrętne czynności (wielokrotne wykonywanie różnych czynności, np. sprawdzanie czy drzwi są dobrze zamknięte, czy woda jest zakręcona).

d) fobie (lęk w określonych sytuacjach, dążenie do unikania tych sytuacji, przeżywanie lęku przed tymi sytuacjami np. lęk przed otwartą przestrzenią, wysokością, zachorowaniem, ciemnością, czerwienieniem się).

Ad. III. ZABURZENIA PAMIĘCI:

1.Nadczynność pamięci -zdolność szybkiego zapamiętywania i odtwarzania obszernego materiału.

2.Niedoczynność pamięci - upośledzenie zapamiętywania.

3.Niepamięć - luka pamięciowa

-niepamięć wsteczna

-niepamięć następcza

4. Zafałszowanie pamięci

- (konfabulacje) - wypełnianie luk pamięciowych treściami zmyślonymi.

- zjawiska typu deja vu - złudzenia pamięciowe (poczucie znajomości sytuacji nowej)

“już przeżyte” - deja vecu

“ już widziane” - deja vu

“już pomyślane” - deja pensee

“już słyszane” - deja entendu

Ad. IV. ZABURZENIA EMOCJI, WOLI I POPĘDÓW:

Podział emocji:

1.Nastroje: - podwyższony: maniakalny, euforyczny

- obniżony: depresyjny, subdepresyjny (depresyjny o małym natężeniu).

2.Wzruszenia - to np. gniew, strach, rozpacz.

3.Afekty - silne wzruszenia: nie trzymanie afektu, zaleganie afektu, chwiejność emocjonalna.

Apatia -obniżenie zainteresowań i aktywności, przygnębienie i poczucie rezygnacji.

Zobojętnienie uczuciowe - zanik uczuć wyższych.

Abulia -brak woli, zmniejszenie aktywności, niezdolność do wysiłku.

Lęk - niepokój wobec sytuacji, które mogą lub mają wystąpić (przed czymś nieokreślonym).

Strach - niepokój w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia (przed czymś określonym, znanym).

Ad. V. ZABURZENIA AKTYWNOŚCI I DZIAŁAŃ RUCHOWYCH:

AKTYWNOŚĆ - Świadome, uporządkowane, wytrwałe dążenie do określonego celu

1.Obniżenie aktywności (hypobulia).

np. w depresji - osłupienie depresyjne (stupor melancholicus)

- osłupienie katatoniczne (supor catatonicus) czasami nagle - zryw ruchowy, z czynami agresywnymi, gniewem

- osłupienie (sztywne) - pozostawanie w bezruchu, utrzymywanie głowy nad poduszką (obj. poduszki powietrznej), elastyczny opór przy zginaniu biernym, po którego pokonaniu utrzymanie kończyny w nadanej pozycji (giętkość woskowa); negatywizm czynny - aktywne przeciwstawianie się (prosimy o otwarcie oczu, chory je zamyka)

- osłupienie (wiotkie) - spowolnienie nie osiąga zahamowania; zmiana pozycji, wolne poruszanie się; negatywizm bierny - chory nie spełnia kierowanych do nich poleceń, przeciwstawia się zmianie położenia ciała

2.Podwyższenie aktywności (hyperbulia).

3.Stereotypie ruchowe - wielokrotne, monotonne wykonywanie prostych, ale takich samych czynności jak kołysanie się, postukiwanie palcami.

- echopraksja - naśladowanie czyichś ruchów

- echomimia - naśladowanie mimiki

- echolalia - powtarzanie słów i zdań wypowiadanych przez innych

4.Zmanierowanie ruchowe - wykonywanie dziwacznych czynności ruchowych np. przed podaniem ręki zatoczenie koła.

Ad. VI. ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI:

Zespoły zaburzeń świadomości (zdolności zdawania sobie sprawy ze stanu środowiska wewnętrznego i zewnętrznego i odpowiedniego reagowania na zmiany

1.Ilościowe:

- senność patologiczna

- półspiączka (wygaszona przytomność, zachowana reaktywność na silne bodźce)

- śpiączka (całkowite wyłączenie przytomności i świadomości, zniesiona wszelka reaktywność).

2.Jakościowe:

a)przymglenie proste

b)zespół majaczeniowy

c)zespół pomroczny

d)zespół splątaniowy.

Ad. a) Zespół przymglenia prostego:

-trudność oceny odległości

-spowolnienie toku myślenia

-trudny kontakt z otoczeniem

-zaburzenia orientacji w czasie i miejscu

- niepamięć następcza.

Ad. b) Zespół majaczeniowy (zmącenie świadomości):

-na ogół stopniowy rozwój

-zaburzenia orientacji w miejscu, czasie, sytuacji

-trudny kontakt z otoczeniem (wypowiedzi niespójne)

-złudzenia i omamy (głównie wzrokowe)

- dobowe wahania nasilenia: narastanie wieczorem i w nocy

-niepokój, okresowo pobudzenie ruchowe, dysforia z agresją, euforia

-częściowa niepamięć po ustąpieniu zaburzenia

Ad. c) Zespół pomroczny (zawężenie świadomości)

-zniesienie kontaktu werbalnego i niewerbalnego z otoczeniem

-nieprzewidywalność, zmiana zachowania, niekiedy podejmuje aktywność złożoną

-dezorientacja allo- i autopsychiczna

-wyraźne zaburzenia funkcji poznawczych

-nagły początek i koniec, krótki czas trwania- godziny

-całkowita niepamięć po ustąpieniu

Ad. d) Zespół splątaniowy głębokie przymglenie świadomości z zagubieniem

• splątanie wypowiedzi

• chaotyczna, nieproduktywna aktywność ruchowa

• całkowita dezorientacja

• niepamięć po ustąpieniu

---