1995
2000
2005
2010
Austria
0,3
0,2
0,2
0,2
Belgia 1,2
1,2
1,2
1,3
Bułgaria
0,1
0,1
0,1
0,3
Cypr
0,3
0,4
0,6
0,6
Czechy
0,2
0,2
0,2
0,2
ISSN 1896-6659
Dania
1,0
1,0
1,1
1,4
Estonia
0,4
0,4
0,3
0,4
nr 1(138) • 3 stycznia 2013
zagadnienia społeczno-gospodarcze
Finlandia
0,5
0,4
0,5
0,6
Francja
1,8
1,9
2,1
2,3
Grecja
0,2
0,2
0,1
0,3
W Polsce podstawą opodatkowania w podatku od nieruchomości jest powierzchnia (w przypadku gruntów Hiszpania
0,6
0,7
0,7
1,0
Holandia
0,6
0,6
0,7
0,5
i budynków) lub wartość (przyjęta na potrzeby amortyzacji podatkowej w odniesieniu do budowli). Taka Irlandia
0,8
0,6
0,6
0,9
konstrukcja nie odpowiada wymogom gospodarki rynkowej. Od ponad 20 lat postuluje się wprowadzenie Litwa
0,3
0,5
0,3
0,4
podatku opartego na wartości nieruchomości1, co pomogłoby w usprawnieniu systemu fi nansów samorzą-
Luksemburg
0,1
0,1
0,1
0,1
Łotwa
1,0
0,9
0,7
0,8
dowych. W rozwiniętych państwach europejskich najczęściej występują systemy katastralne, choć ich kon-Malta1
0
0
0
0
strukcja różni się w poszczególnych krajach.
Niemcy
0,6
0,5
0,5
0,5
Polska
1,0
1,1
1,3
1,2
Portugalia
0,4
0,4
0,5
0,6
Rumunia
0,3
0,5
0,5
0,7
Słowacja
0,4
0,5
0,5
0,4
Słowenia
0,4
0,4
0,4
0,5
Szwecja
0,8
1,0
0,9
0,8
Węgry
0,1
0,2
0,2
0,3
Paweł Felis
Wielka Brytania
3,0
3,1
3,3
3,4
Włochy
0,8
0,8
0,8
0,6
UE-27
0,6
0,7
0,7
0,7
Podatek od nieruchomości w Europie
1 Brak opodatkowania posiadanych nieruchomości.
Źródło: na podstawie Taxation trends in the European Union, 2012 edition.
SYSTEMY OPODATKOWANIA NIERUCHOMOŚCI W EUROPIE
W systemie wartościowym model opodatkowania nierucho-Systemy opodatkowania nieruchomości w Europie są znacz-mości jest bezpośrednio związany z katastrem nieruchomości, nie zróżnicowane. Problematyka podatków majątkowych nie jest w którym zawarte są wszystkie dane potrzebne do określenia objęta dyrektywami harmonizacyjnymi Unii Europejskiej. Trudno wysokości podatku (np. cechy fi zyczne nieruchomości, wartość także wskazać międzynarodowe standardy wyznaczające pod-nieruchomości). Z kolei w systemie powierzchniowym podstawę stawowe zasady konstrukcji podatków od posiadanych nieru-opodatkowania stanowi powierzchnia nieruchomości, weryfi ko-chomości. Generalnie, obowiązujące w państwach europejskich wana w rejestrach geodezyjnych i kartografi cznych. W sytuacji, systemy opodatkowania nieruchomości2 można podzielić na gdy brak jest ewidencji katastralnych bądź nie funkcjonują jesz-dwie grupy (rys. 1):
cze w prawidłowy sposób, takie właśnie rejestry stanowią pod-
• systemy bazujące na wartości nieruchomości określonej w ka-stawowe źródło informacji podatkowych dla podatników oraz tastrze nieruchomości,
organów skarbowych.
• systemy, w których podstawę opodatkowania stanowi po-W większości państw Unii Europejskiej występują katastralne wierzchnia nieruchomości.
systemy opodatkowania nieruchomości, oparte na jej wartości kapitałowej (najbardziej prawdopodobnej cenie, którą można 1 Najważniejsze bariery reformy systemu opodatkowania nierucho-uzyskać za nieruchomość w wyniku sprzedaży na wolnym ryn-mości zostały przedstawione w P. Felis, System opodatkowania nieru-ku) lub czynszowej (najwyższej możliwej do uzyskania stawce chomości w Polsce, „INFOS. Zagadnienia społeczno-gospodarcze” 2012, rocznego czynszu z tytułu wynajęcia nieruchomości w normal-nr 14 (128).
nych warunkach rynkowych). Obok systemów wartościowych, 2 Europejskie systemy opodatkowania nieruchomości, L. Etel (red.), War-charakterystycznych dla większości państw UE, wykorzystywane szawa 2003.
są – wyłącznie w kilku państwach Europy Środkowej i Wschod-
Rys. 1. Podstawa obliczania podatku od nieruchomości nieruchomości. W niektórych (np. we Francji,
jest tzw. wartość czynszowa nieruchomości, czyli hipotetyczna przedmiotu opodatkowania, pomiędzy 2,6‰ a 10‰ podstawy Danii, Wielkiej Brytanii) przyjęto jednak odmien-wysokość rocznego czynszu, jaki otrzymałby właściciel, gdyby opodatkowania. Niemieckie władze samorządowe mają jednak, Wartość rynkowa, definiowana jako cena
ną koncepcję, wyodrębniając różne świadcze-
zdecydował się wynająć daną nieruchomość na zasadach ryn-podobnie jak w Austrii, możliwość zwiększania kwoty obciążeń nieruchomości uzyskiwana przez nie w obrocie
nia obciążające poszczególne rodzaje majątku.
kowych. Przeszacowanie wartości czynszowych nieruchomości podatkowych. Ze względu na znaczną autonomię gmin przy (cena sprzedaży, wartość odtworzeniowa,
Przykładowo, we Francji ustawodawca przyjął
dokonywane jest raz na pięć lat, ponieważ proces jest niezwykle uchwalaniu wysokości tzw. mnożników, współczynników wy-zdyskontowane dochody).
Wartościowy charakter
rozwiązanie polegające na odrębnym opodat-
skomplikowany. Zestawienie wyceny poszczególnych nierucho-miaru stawek podatkowych, obciążenia nieruchomości mogą się podstawy opodatkowania
kowaniu różnych kategorii nieruchomości: po-
mości obowiązujące od 1 kwietnia 2010 r. zawiera efekty szaco-różnić między poszczególnymi gminami. Stawki są ustalane od-datek od nieruchomości niezabudowanych ( taxe
wania wartości czynszowych według stanu na dzień 1 kwietnia dzielnie dla gruntów stanowiących gospodarstwa rolne i leśne Wartość czynszowa, definiowana jako wartość
fonciere sur les proprietes non baties), podatek od 2008 r. Natomiast w przypadku nieruchomości mieszkalnej pod-
(podatek gruntowy typu A) oraz dla nieruchomości gruntowych czynszu uiszczanego w przyjętym okresie.
nieruchomości zabudowanych ( taxe fonciere sur
stawą opodatkowania jest jej rynkowa wartość (nieruchomości (podatek gruntowy typu B). Zmierzona we wszystkich gminach les proprietes baties), podatek mieszkaniowy ( taxe zostały wycenione wg cen rynkowych, jakie można by za nie uzy-przeciętna wysokość mnożników wyniosła ogółem w 2010 r.
d’habitation). Z kolei system opodatkowania nie-skać na dzień 1 kwietnia 1991 r.).
w przypadku podatku gruntowego typu A – 301%, a w przy-Wartość jednostkowa definiowana
ruchomości w Wielkiej Brytanii obejmuje dwa
Podstawę opodatkowania podatkiem gruntowym w Niem-
padku podatku typu B – 410% kwoty podatku. W Wielkiej Bry-Naturalny charakter
jako powierzchnia nieruchomości
podatki obciążające dwie kategorie nierucho-
podstawy opodatkowania
czech stanowi wartość nieruchomości (rynkowa lub czynszowa) tanii wprowadzono zasadę, zgodnie z którą wysokość podatku (ilość m2 powierzchni gruntu i budynków).
mości: podatek „Council Tax” – nieruchomości
skorygowana o określony w ustawie wskaźnik. Wycena poszcze-
„Council Tax” uzależniona jest od przedziału wartości, w którym mieszkalne, podatek „Non -Domestic Rate” – po-gólnych kategorii majątku odbywa się wg norm określonych znajduje się dana nieruchomość mieszkalna (zróżnicowane za-zostałe nieruchomości (niemieszkalne).
szczegółowo w ustawie o zasadach oszacowania przedmiotów kresy kwotowe dla Anglii, Szkocji i Walii). Podatek jest obliczany majątkowych dla celów podatkowych (np. grunty przedsię-
na podstawie przedziału wartości, w którym znajduje się dana niej (Bułgaria, Czechy, Polska, Słowacja) – powierzchniowe sys-M E T O D Y U S T A L A N I A I A K T U A L I Z A C J I P O D S T A W Y O P O D AT K O W A N I A biorstw gospodarki rolnej i leśnej położone w „starych” lan-nieruchomość oraz określonych proporcji pomiędzy tymi prze-temy opodatkowania nieruchomości. W niektórych krajach wy-Wartościowa podstawa opodatkowania wymaga przyjęcia dach – wartość rynkowa z 1964 r. ustalona zgodnie z ustawą działami. W odniesieniu do drugiego podatku – „Non-Domestic stępują także systemy mieszane, z cechami charakterystycznymi sformalizowanej metody wyceny wartości majątku oraz usta-o szacowaniu; grunty przedsiębiorstw gospodarki rolnej i leśnej Rate”, stawki są różne dla Anglii i Walii. W Anglii przewidziano od-dla dwóch podstawowych form opodatkowania nieruchomości lenia, jak często powinna ona podlegać aktualizacji. Biorąc pod położone w „nowych” landach – wartość zastępcza ustalona na mienne stawki dla Londynu oraz pozostałej części Anglii. Oprócz (Rumunia, Węgry).
uwagę różnorodność rozwiązań praktycznych, dla uproszczenia 1964 r. zgodnie z ustawą o szacowaniu; nieruchomości grunto-stawki podstawowej stosuje się odrębną stawkę dla małych Praktyczne różnice między możliwymi sposobami kwanty-należy przyjąć, że może to być wartość kapitałowa (hipotetyczna we – wartość określona na 1935 r.). Ustalona wartość majątku przedsiębiorców. Stawki podatku „Non-Domestic Rate” w okresie fi kacji podstawy opodatkowania sprowadzają się do tego, że cena) lub czynszowa.
nieruchomego stanowi punkt wyjścia do obliczenia podstawy 2012/2013 wynoszą nieco ponad 45 pensów od każdego funta realizacja koncepcji podatku ilościowego, w przeciwieństwie Stosuje się różne sposoby szacunku nieruchomości dla celów opodatkowania.
wartości czynszu.
do podatku od wartości, nie zapewnia fi skusowi w warunkach podatkowych. Są to:
W procesie wyceny nieruchomości dla celów fi skalnych istot-Z wysokością obciążeń wiąże się kwestia preferencji podatko-infl acji stałego realnego poziomu wpływów. Dynamika ilościo-
• powszechna taksacja, prowadzona w ujęciu porównawczym ną rolę odgrywa jej aktualizacja. Oprócz ustalenia terminów po-wych (ulgi i zwolnienia podatkowe). Na szczególną uwagę wśród wej podstawy opodatkowania jest zdecydowanie niższa niż lub dochodowym. Ujęcie porównawcze obejmuje określenie nownej wyceny nieruchomości, uzasadnione jest przyjęcie obo-przyjętych rozwiązań w związku z wykorzystaniem podatków do podatków wartościowych, ponieważ wyrażona w jednostkach wartości danej nieruchomości, przy założeniu, że odpowiada wiązku corocznej indeksacji wartości nieruchomości pomiędzy realizacji pozostałych funkcji (gospodarczej, społecznej) zasługu-fi zycznych wielkość podstawy opodatkowania jest wolna od ona wartości tzw. nieruchomości reprezentatywnej, oraz jej kolejnymi wycenami. Indeksacja taka powinna być stosowana ją następujące rodzaje preferencji:
skutków infl acji. Przyjęcie naturalnej podstawy opodatkowania korektę ze względu na cechy różniące obie nieruchomości, przede wszystkim w systemach, w których mamy do czynienia
•
wymusza konieczność wprowadzenia mechanizmu waloryza-wreszcie czynnik czasu. W ujęciu dochodowym szacowany jest z dość rzadkimi powtórzeniami dokonanych oszacowań. W od-cyjnego, najczęściej w konstrukcji stawek podatkowych. Nie dochód uzyskiwany z nieruchomości, pomniejszany o koszty różnieniu od ponownych wycen nieruchomości ewentualna co-zawsze jednak, jak to jest w Polsce, określone reguły walory-operacyjne ponoszone w związku z utrzymaniem nierucho-roczna indeksacja to tylko bieżąca korekta wartości nieruchomo-zacyjne przynoszą spodziewane efekty. Ponadto stosowanie mości; odbywa się to na podstawie faktycznych wpływów lub ści, wynikająca z określonych tendencji rynkowych. Podobnie jak jawnego mechanizmu zapobiegającego spadkowi realnego analizy porównawczej dochodów generowanych przez nieru-w przypadku innych elementów systemu opodatkowania nieru-obciążenia podatkiem ilościowym w wyniku procesów infl a-chomości podobne do wycenianej,
chomości, tak i w tej kwestii można zaobserwować odmienne cyjnych jest postrzegane przez podatników jako wzrost cięża-
• autotaksacja, w której podstawa opodatkowania ustalana jest podejście w poszczególnych państwach.
rów podatkowych. Także w podatkach od wartości można się przez samego podatnika, przez zaliczenie nieruchomości do spodziewać waloryzacji wpływów podatkowych, ale dotyczy to określonego przez organy taksacyjne przedziału wartości, W Y S O K O Ś Ć O B C I Ą Ż E Ń
wyłącznie podstawy opodatkowania. Rozwiązanie to nie jest tak
• metoda ksiąg rachunkowych, w której podstawa opodatkowa-Stawki podatkowe to kolejny element konstrukcji, w którym widoczne, co niewątpliwie zmniejsza skalę społecznego nieza-nia ustalana jest na podstawie bilansowej wartości księgowej; występują znaczne rozbieżności. We współczesnych państwach dowolenia3.
dotyczy ona głównie budynków i budowli wykorzystywanych demokratycznych jednostkom samorządu lokalnego zagwa-przez przedsiębiorstwa.
rantowano pewien zakres kompetencji w ustalaniu wysokości OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WARTOŚCIOWYCH
stawek podatkowych. W zależności od pozycji ustrojowej sa-SYSTEMÓW OPODATKOWANIA NIERUCHOMOŚCI
W większości państw europejskich stosuje się powszechną morządu lokalnego w państwie, czyli zakresu samodzielności, W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ4
taksację nieruchomości, dokonywaną przez upoważnione orga-jaką dysponuje w relacjach z władzą centralną, może on w pełni ny administracji rządowej lub samorządowej.
samodzielnie kształtować wysokość stawek podatków od nieru-Z A K R E S P O D M I O T O W Y I P R Z E D M I O T O W Y
System opodatkowania nieruchomości we Francji to przykład chomości bądź – co występuje zdecydowanie częściej – ma on Podatnikami podatków od nieruchomości są ich właściciele wariantu, w którym za podstawę opodatkowania przyjmuje się ograniczone kompetencje. Ograniczenia te mogą obejmować: (lub użytkownicy nieruchomości).
roczną wartość czynszową nieruchomości. W przypadku niektó-
konieczność przestrzegania określonych ustawowo limitów po-Ze względu na zakres przedmiotowy podatków od nierucho-rych nieruchomości czynszowa wartość katastralna pomniejsza-ziomu obciążeń oraz prawo zastosowania pewnych mnożników mości możliwe są dwa rozwiązania: jeden podatek o szerokim na jest o ryczałtowe koszty utrzymania nieruchomości. I tak, dla stawek z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań. W praktyce zakresie przedmiotowym lub kilka danin, obciążających poszcze-nieruchomości niezabudowanych przyjmuje się 80% ich warto-we wszystkich państwach europejskich różnicuje się poziom sta-gólne rodzaje majątku nieruchomego. W większości państw euro-
ści, dla nieruchomości zabudowanych, podstawą opodatkowa-wek podatkowych w zależności od rodzaju, przeznaczenia oraz pejskich zastosowano rozwiązanie polegające na przyjęciu jedno-nia jest kwota stanowiąca 50% wartości czynszowej katastralnej lokalizacji określonej nieruchomości.
litej konstrukcji podatkowej, wymierzanej na określone kategorie danej nieruchomości. Z kolei w przypadku podatku mieszkanio-Przykładowo, w Austrii stawki podatkowe wahają się od wego francuski ustawodawca nie przyjął rozwiązania charaktery-0,05% do 0,2% podstawy opodatkowania. Faktyczna wysokość 3 P. Felis, Elementy teorii i praktyki podatków majątkowych. Poszukiwanie stycznego dla dwóch pozostałych podatków od nieruchomości.
obciążeń jest jednak zazwyczaj wyższa, ponieważ gminy mają ładu w opodatkowaniu nieruchomości w Polsce z perspektywy przedsiębior-Podstawą opodatkowania jest więc wartość stanowiąca 100%
możliwość zastosowania współczynnika ( Hebesatz) dochodzą-
ców oraz jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2012.
czynszowej wartości katastralnej.
cego do 500% kwoty podatku. W Estonii stawki podatku grun-4 Por. też K. Wójtowicz, System opodatkowania nieruchomości w Polsce, W Wielkiej Brytanii podstawą opodatkowania nieruchomości towego wynoszą od 0,1% do 2,5% szacunkowej wartości gruntu.
Lublin 2007.
niemieszkalnych wykorzystywanych w celach gospodarczych W Niemczech stawki podatkowe ustalane są, w zależności od 2
3
jest tzw. wartość czynszowa nieruchomości, czyli hipotetyczna przedmiotu opodatkowania, pomiędzy 2,6‰ a 10‰ podstawy wysokość rocznego czynszu, jaki otrzymałby właściciel, gdyby opodatkowania. Niemieckie władze samorządowe mają jednak, zdecydował się wynająć daną nieruchomość na zasadach ryn-podobnie jak w Austrii, możliwość zwiększania kwoty obciążeń kowych. Przeszacowanie wartości czynszowych nieruchomości podatkowych. Ze względu na znaczną autonomię gmin przy dokonywane jest raz na pięć lat, ponieważ proces jest niezwykle uchwalaniu wysokości tzw. mnożników, współczynników wy-Wartościowy charakter
skomplikowany. Zestawienie wyceny poszczególnych nierucho-miaru stawek podatkowych, obciążenia nieruchomości mogą się podstawy opodatkowania
mości obowiązujące od 1 kwietnia 2010 r. zawiera efekty szaco-różnić między poszczególnymi gminami. Stawki są ustalane od-wania wartości czynszowych według stanu na dzień 1 kwietnia dzielnie dla gruntów stanowiących gospodarstwa rolne i leśne 2008 r. Natomiast w przypadku nieruchomości mieszkalnej pod-
(podatek gruntowy typu A) oraz dla nieruchomości gruntowych stawą opodatkowania jest jej rynkowa wartość (nieruchomości (podatek gruntowy typu B). Zmierzona we wszystkich gminach zostały wycenione wg cen rynkowych, jakie można by za nie uzy-przeciętna wysokość mnożników wyniosła ogółem w 2010 r.
skać na dzień 1 kwietnia 1991 r.).
w przypadku podatku gruntowego typu A – 301%, a w przy-Wartość jednostkowa definiowana
Podstawę opodatkowania podatkiem gruntowym w Niem-
padku podatku typu B – 410% kwoty podatku. W Wielkiej Bry-jako powierzchnia nieruchomości
czech stanowi wartość nieruchomości (rynkowa lub czynszowa) tanii wprowadzono zasadę, zgodnie z którą wysokość podatku (ilość m2 powierzchni gruntu i budynków).
skorygowana o określony w ustawie wskaźnik. Wycena poszcze-
„Council Tax” uzależniona jest od przedziału wartości, w którym gólnych kategorii majątku odbywa się wg norm określonych znajduje się dana nieruchomość mieszkalna (zróżnicowane za-szczegółowo w ustawie o zasadach oszacowania przedmiotów kresy kwotowe dla Anglii, Szkocji i Walii). Podatek jest obliczany majątkowych dla celów podatkowych (np. grunty przedsię-
na podstawie przedziału wartości, w którym znajduje się dana biorstw gospodarki rolnej i leśnej położone w „starych” lan-nieruchomość oraz określonych proporcji pomiędzy tymi prze-dach – wartość rynkowa z 1964 r. ustalona zgodnie z ustawą działami. W odniesieniu do drugiego podatku – „Non-Domestic o szacowaniu; grunty przedsiębiorstw gospodarki rolnej i leśnej Rate”, stawki są różne dla Anglii i Walii. W Anglii przewidziano od-położone w „nowych” landach – wartość zastępcza ustalona na mienne stawki dla Londynu oraz pozostałej części Anglii. Oprócz 1964 r. zgodnie z ustawą o szacowaniu; nieruchomości grunto-stawki podstawowej stosuje się odrębną stawkę dla małych we – wartość określona na 1935 r.). Ustalona wartość majątku przedsiębiorców. Stawki podatku „Non-Domestic Rate” w okresie nieruchomego stanowi punkt wyjścia do obliczenia podstawy 2012/2013 wynoszą nieco ponad 45 pensów od każdego funta opodatkowania.
wartości czynszu.
W procesie wyceny nieruchomości dla celów fi skalnych istot-Z wysokością obciążeń wiąże się kwestia preferencji podatko-ną rolę odgrywa jej aktualizacja. Oprócz ustalenia terminów po-wych (ulgi i zwolnienia podatkowe). Na szczególną uwagę wśród nownej wyceny nieruchomości, uzasadnione jest przyjęcie obo-przyjętych rozwiązań w związku z wykorzystaniem podatków do wiązku corocznej indeksacji wartości nieruchomości pomiędzy realizacji pozostałych funkcji (gospodarczej, społecznej) zasługu-kolejnymi wycenami. Indeksacja taka powinna być stosowana ją następujące rodzaje preferencji:
przede wszystkim w systemach, w których mamy do czynienia
• podmiotowe, dotyczące określonego rodzaju własności (niez dość rzadkimi powtórzeniami dokonanych oszacowań. W od-ruchomości państwowe, komunalne, zajmowane na potrzeby różnieniu od ponownych wycen nieruchomości ewentualna co-organów administracyjnych i przeznaczone do realizacji zadań roczna indeksacja to tylko bieżąca korekta wartości nieruchomo-publicznych),
ści, wynikająca z określonych tendencji rynkowych. Podobnie jak
• wynikające z osobistej sytuacji życiowej podatnika (wiek, choro-w przypadku innych elementów systemu opodatkowania nieru-ba, liczba osób na utrzymaniu, stopień zamożności podatnika), chomości, tak i w tej kwestii można zaobserwować odmienne
• przedmiotowe, związane ze sposobem użytkowania nieru-podejście w poszczególnych państwach.
chomości (działalność rolnicza, leśna).
W Y S O K O Ś Ć O B C I Ą Ż E Ń
W większości państw europejskich katalog obowiązujących Stawki podatkowe to kolejny element konstrukcji, w którym zwolnień i ulg podatkowych jest stopniowo ograniczany.
występują znaczne rozbieżności. We współczesnych państwach demokratycznych jednostkom samorządu lokalnego zagwa-ZNACZENIE FISKALNE PODATKÓW OD NIERUCHOMOŚCI
rantowano pewien zakres kompetencji w ustalaniu wysokości W PAŃSTWACH UE
stawek podatkowych. W zależności od pozycji ustrojowej sa-O znaczeniu fi skalnym podatków od nieruchomości w krajach morządu lokalnego w państwie, czyli zakresu samodzielności, Unii Europejskiej świadczy m.in. relacja wpływów z ich tytułu jaką dysponuje w relacjach z władzą centralną, może on w pełni do PKB. Badając tę relację, można zauważyć, że w niektórych samodzielnie kształtować wysokość stawek podatków od nieru-odnotowano wzrost, ale są i takie, w których zauważalny jest chomości bądź – co występuje zdecydowanie częściej – ma on spadek lub stabilizacja udziału (tab. 1). Ciągły wzrost wykazują ograniczone kompetencje. Ograniczenia te mogą obejmować: zarówno kraje, w których wskaźnik ten jest niewielki (np. Bułga-konieczność przestrzegania określonych ustawowo limitów po-ria, Finlandia, Portugalia, Rumunia), jak i kraje mające wysoki poziomu obciążeń oraz prawo zastosowania pewnych mnożników ziom wskaźnika (np. Dania, Francja, Wielka Brytania). Niewielką stawek z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań. W praktyce tendencję spadkową można dostrzec w takich krajach, jak Ho-we wszystkich państwach europejskich różnicuje się poziom sta-landia, Szwecja, Włochy. W pozostałych państwach występuje wek podatkowych w zależności od rodzaju, przeznaczenia oraz tendencja stabilizacji bądź też tendencja wzrostowa, z pewnymi lokalizacji określonej nieruchomości.
przejściowymi okresami spadku. W krajach UE podatki od nieru-Przykładowo, w Austrii stawki podatkowe wahają się od chomości w badanym okresie stanowiły średnio 0,7% PKB, przy 0,05% do 0,2% podstawy opodatkowania. Faktyczna wysokość czym w starych państwach członkowskich – w których wystę-
obciążeń jest jednak zazwyczaj wyższa, ponieważ gminy mają pują wyłącznie systemy katastralne – wskaźniki udziału podat-możliwość zastosowania współczynnika ( Hebesatz) dochodzą-
ków od nieruchomości w PKB były na ogół wyższe od średniej cego do 500% kwoty podatku. W Estonii stawki podatku grun-unijnej. Warto dodać, że wśród państw członkowskich dochody towego wynoszą od 0,1% do 2,5% szacunkowej wartości gruntu.
z podatków od nieruchomości wykazywały znaczne rozpiętości.
W Niemczech stawki podatkowe ustalane są, w zależności od Przykładowo, w roku 2010: od 0,1% w Luksemburgu; 0,2% w Au-3
Tab. 1. Regularne podatki od nieruchomości w stosunku największe wpływy z podatku od nieruchomości realizowane są do PKB (w %) w 27 krajach UE w okresie 1995–2010
z przedmiotów opodatkowania zajętych pod działalność gospodarczą, dla których przewidziano najwyższe stawki kwotowe.
Wyszczególnienie
1995
2000
2005
2010
Austria
0,3
0,2
0,2
0,2
PODSUMOWANIE
Belgia 1,2
1,2
1,2
1,3
Znaczenie podatku od nieruchomości w poszczególnych pań-
Bułgaria
0,1
0,1
0,1
0,3
stwach UE jest więc zróżnicowane. Za istotną przyczynę znacz-Cypr
0,3
0,4
0,6
0,6
nego zróżnicowania następstw o charakterze fi skalnym należy Czechy
0,2
0,2
0,2
0,2
uznać przyjęty sposób ustalania tzw. podatkowej wartości nie-Dania
1,0
1,0
1,1
1,4
ruchomości (wartość rynkowa lub czynszowa nieruchomości, Estonia
0,4
0,4
0,3
0,4
przyjmowana dla potrzeb ustalania podstawy opodatkowania) Finlandia
0,5
0,4
0,5
0,6
oraz wysokość przyjętych stawek. Spośród państw członkowskich wyróżnić można tylko dwa, które mają względnie wysokie Francja
1,8
1,9
2,1
2,3
wskaźniki udziału podatku od nieruchomości w PKB. Są to: Wielka Grecja
0,2
0,2
0,1
0,3
Brytania (3,4%) oraz Francja (2,3%). W systemie opodatkowania Hiszpania
0,6
0,7
0,7
1,0
nieruchomości we Francji oraz w Wielkiej Brytanii (tylko w odnie-Holandia
0,6
0,6
0,7
0,5
sieniu do nieruchomości niemieszkalnych „Non-Domestic Rate”) Irlandia
0,8
0,6
0,6
0,9
za podstawę opodatkowania przyjmuje się wartość czynszową Litwa
0,3
0,5
0,3
0,4
nieruchomości. Ponadto w obu krajach mamy do czynienia ze Luksemburg
0,1
0,1
0,1
0,1
znaczną wysokością nominalnych stawek podatku.
Łotwa
1,0
0,9
0,7
0,8
W pozostałych państwach tzw. starej Unii, np. w Austrii i Niemczech, widoczne są nieznaczne tendencje spadkowe. Udział po-Malta1
0
0
0
0
datków od nieruchomości w PKB jest niewielki i nie przekroczył
Niemcy
0,6
0,5
0,5
0,5
0,3% w Austrii oraz 0,6% w Niemczech. Bez względu na przyjętą Polska
1,0
1,1
1,3
1,2
w danym kraju metodę wyceny nieruchomości do celów po-Portugalia
0,4
0,4
0,5
0,6
datkowych, wartość stanowiąca podstawę opodatkowania po-Rumunia
0,3
0,5
0,5
0,7
winna podlegać aktualizacji. Tymczasem w Austrii i Niemczech Słowacja
0,4
0,5
0,5
0,4
pobór podatków od nieruchomości odbywa się na podstawie Słowenia
0,4
0,4
0,4
0,5
wyceny nieruchomości niezmienionej od kilkunastu, a nawet Szwecja
0,8
1,0
0,9
0,8
kilkudziesięciu lat. Tak więc małe znaczenie austriackiego i nieWęgry
0,1
0,2
0,2
0,3
mieckiego podatku od nieruchomości w redystrybucji PKB wynika z tego, że wartość podatkowa nieruchomości w tych krajach Wielka Brytania
3,0
3,1
3,3
3,4
znacznie odbiega od ich wartości rynkowej. Przykłady państw, Włochy
0,8
0,8
0,8
0,6
w których podjęto próbę odejścia od modeli powierzchnio-UE-27
0,6
0,7
0,7
0,7
wych na rzecz opodatkowania ad valorem, to Estonia i Łotwa .
1 Brak opodatkowania posiadanych nieruchomości.
Okazało się jednak, że działania takie nie przyniosły radykalnych Źródło: na podstawie Taxation trends in the European Union, 2012 edition.
zmian. Co istotne, pomimo że na Łotwie podatek od nieruchomości ma charakter ad valorem, cały czas trwały prace związane strii i Czechach do 1,3% w Belgii; 1,4% w Danii; 2,3% we Francji z reformą jego konstrukcji. Dopiero od niedawna funkcjonuje oraz 3,4% w Wielkiej Brytanii.
ostateczna formuła podatku. Inną przyczynę znikomego zna-Poza nielicznymi wyjątkami znaczenie podatków od nierucho-czenia podatku od nieruchomości można wskazać w estońskim mości jest niewielkie, co sprawia, że potencjał podatkowy samo-systemie podatkowym, w którym przedmiotem opodatkowania rządu terytorialnego jest zdecydowanie niższy niż władz cen-jest wyłącznie ziemia.
tralnych (samorządy dysponują mniej wydajnymi podatkowymi Generalnie, wpływy podatkowe w krajach, w których występu-
źródłami dochodowymi). Tylko w kilku państwach podatki od ją systemy katastralne, są zdecydowanie wyższe niż w przypadku SYSTEMY OPODATKOWANIA NIERUCHOMOŚCI W EUROPIE
nieruchomości odnotowują ponad 1-procentowy udział w rela-systemów powierzchniowych. Trzeba także dodać, że i w pań-
Systemy opodatkowania nieruchomości w Europie są znacz-cji do PKB. W państwach, w których występuje powierzchniowy stwach, w których wymiar podatków od nieruchomości oparto nie zróżnicowane. Problematyka podatków majątkowych nie jest system opodatkowania nieruchomości – poza Polską – można na danych zawartych w ewidencjach katastralnych, potencjał
objęta dyrektywami harmonizacyjnymi Unii Europejskiej. Trudno odnotować niski lub znikomy (nie przekraczający 0,5%) stosu-podatkowy jest różny, na co wpływ mają szczegółowe rozwiąza-także wskazać międzynarodowe standardy wyznaczające pod-nek dochodów z podatków od nieruchomości do PKB. W Polsce nia przyjęte w poszczególnych państwach europejskich.
stawowe zasady konstrukcji podatków od posiadanych nieruchomości. Generalnie, obowiązujące w państwach europejskich Dr Paweł Felis – pracownik Katedry Finansów Przedsiębiorstwa w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.
systemy opodatkowania nieruchomości2 można podzielić na dwie grupy (rys. 1):
•
Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu służy eksperckim wsparciem posłom i organom Sejmu.
Wydaje m.in.: „Infos”, „Studia BAS”, „Zeszyty Prawnicze BAS”, „Przed pierwszym czytaniem”.
„Infos” – w zwięzłej formie podejmuje aktualne zagadnienia istotne dla polskiego społeczeństwa i gospodarki.
Wydawca:
Wydawnictwo Sejmowe dla Biura Analiz Sejmowych
ul. Zagórna 3, 00-441 Warszawa, tel. 22 694 17 27, faks 22 694 10 05, www.bas.sejm.gov.pl Projekt grafi czny:
Bogdan Żukowski
Redakcja:
Jolanta Adamiec, Jakub Borawski (redaktor naczelny), Ewelina Gierach, Mirosław Gwiazdowicz, Justyna Osiecka-Chojnacka, Albert Pol, Łukasz Żołądek (sekretarz redakcji)
Kontakt:
tel. 22 694 18 17, 22 694 17 53, e-mail: lukasz.zoladek@sejm.gov.pl 4