1. zdefiniuj pojęcia:
mikrofizyka władzy- Ciało i władza, mechanizm panoptyczny. Analiza wpływu władzy pastoralnej na ukształtowanie stosunku do ciała w kulturze śródziemnomorsko-judeochrześcijańskiej. Płeć, seksualność, zdobywanie własnej tożsamości i autonomii. Tabu i ryty przejścia. Funkcjonowanie ciała w przestrzeni fizycznej i medialnej. Strategie wykluczania i oporu. Feminizm. Ciało jako fenomen uparcie lokalny -powierzchnia zapisu zdarzeń (...) masa w ciągłym rozpadzie (M. Foucault)- przyciąga wzrok (i myśli) nie tylko współczesnych filozofów. Syntetyzuje biologiczność i symbole tożsamości kulturowych: rasowe, etniczne, wyznaniowe, płciowe, i znamiona życia codziennego.
Postrzegane w pryzmacie klisz kulturowych oraz mitów promowanych przez popkulturę otwiera perspektywę badań nad kształtowaniem tożsamości oraz systemami regulacji społecznej. Jako takie jest eksploatowane przez artystów i teoretyków. A jednak, mimo swej konkretności (namacalności) umyka werbalizacji, narracji.
Relację ciala i tożsamości przedstawia m.in. twórczość Hiroyo Kitao. Już sam tytuł spektaklu Hanjo Mishimy. Oziębłość Bezbolesnej Cywilizacji a Samo-zwańcza Tożsamość dobitnie opisuje ten związek. Kolejny The Sleep of Soine-Arbeiter, gdzie Soine-Arbeiter oznacza: pracownicy, którzy pomagają samotnym ludziom zasnąć dzieląc z nimi łóżko, pokazuje jak ważna jest obecność w pielęgnacji marzeń, by marzyć.
Oba uwypuklają iluzoryczną naturę prawdy, fragmentaryczność naszego postrzegania rzeczywistości oraz mozaikowość pamięci, a co za tym idzie, ciągłą potrzebę przypominania, wciąż na nowo dotykania, by odczuć swoją realność.
ideologia parnasizm- kierunek w poezji fr. 2. poł. XIX w.; nazwa pochodzi od tytułu zbioru wierszy poetów tej szkoły Le Parnasse contemporain (t. 1 1866, t. 2 1871, t. 3 1876); parnasizm był pozytywist. reakcją na romantyzm; wywodził się z teorii „sztuki dla sztuki”, postulował poezję bezosobową, nie stroniącą od erudycyjnej opisowości, o harmonijnej, precyzyjnej formie; cechowały go kult dla sztuk plast. i nawiązywanie do kultur staroż.; prekursorem parnasizmu był Th. Gautier, gł. przedstawicielami: Ch.M.R. Leconte de Lisle, J.M. de Heredia, Sully Prudhomme. Parnasizm znalazł również odbicie w literaturze pol. (m.in. F. Faleński, W. Gomulicki, A. Lange).
konstruktywizm- kierunek w sztuce abstrakcyjnej powstały w r. 1913 w Rosji, nieco później w Holandii i wreszcie dociera do całej Europy, do USA dociera po I wojnie światowej. Podstawowym wyróżnikiem konstruktywizmu w stosunku do innych ruchów awangardowych było stosowanie dyscypliny formalnej ograniczonej do prostych elementów geometrycznych: koła, trójkąta i linii prostej. Z założenia wzajemne oddziaływania tych form wywołują wewnętrzne napięcie wewnątrz obrazu. Celem jest poszukiwanie nowej ekspresji estetycznej, a metodą świadoma rezygnacja nie tylko z prezentowania widzialnej rzeczywistości, ale także odejście od skojarzeń ze światem przedmiotów. Konstruktywizm zawdzięcza nazwę zarówno podejściu do budowania obrazu - "konstruowania" z określonych elementów, jak i swoistemu zaangażowaniu w nowoczesność. Konstruktywizm wywodzi się częściowo z futuryzmu. Konstruktywizm rozwinął się w powiązaniu z wzornictwem przemysłowym, architekturą, modą (prêt-à-porter - gotowe do włożenia), grafiką użytkową, nowoczesną typografią i projektowaniem mebli. Następnie koncepcje stworzone w ramach sztuki użytkowej zostały zastosowane także w "czystej sztuce", rzeźbie, fotografii (pierwsze fotomontaże i kolaże). Twórcami konstruktywizmu byli: Kazimierz Malewicz i Aleksander Rodczenko. Kierunek stworzony przez Malewicza on sam nazywał suprematyzmem. Malewicz namalował serię obrazów z kwadratami, w tym słynny Czarny kwadrat na białym tle (wystawiony w 1915 r.), które przewartościowały teorię sztuki. W latach 20. XX w. Malewicz zaczął tworzyć trójwymiarowe instalacje artystyczne, które nazywał architektonami i planitami i które weszły do stałego repertuaru konstruktywizmu. Konstruktywiści uważali, że sztuka nie polega na dekorowaniu, lecz na znalezieniu funkcji przestrzeni i przedmiotu adekwatnej do potrzeby. To podejście zaowocowało rewolucją w architekturze, która doprowadziła do powstania tzw. stylu międzynarodowego. Najbardziej znanym architektem, który przeszedł przez okres konstruktywizmu był Le Corbusier, który później jednak odciął się od tego nurtu sztuki. Struktura stała się pojęciem technicznym, konstrukcyjnym oraz społecznym i estetycznym. W architekturze podejście konstruktywistyczne zostało nazwane funkcjonalizmem. W Holandii w tym samym czasie, lecz zupełnie niezależnie, powstała grupa artystyczna De Stijl, której najbardziej znanym przedstawicielem był Pieter Cornelis Mondriaan. W latach 1919-1934 działała w Niemczech uczelnia artystyczna Bauhaus, kierowana przez Waltera Gropiusa, z której wyszło wielu nowatorów sztuki XX wieku. Podejście interdyscyplinarne i idea jedności estetycznej i funkcjonalnej przedmiotu użytkowego stały się powszechne dzięki działalności tej uczelni. Najbardziej znani uczniowie i nauczyciele z Bauhausu to Wassily Kandinsky, Paul Klee, Lyonel Feininger, Oscar Schlemmer, László Moholy-Nagy, Marcel Breuer. Konstruktywizm wpisał się w ciąg kierunków sztuki nowoczesnej poprzedzony przez kubizm i futuryzm, a rozwijający się w następne ruchy awangardy: sztukę kinetyczną, sztukę konkretną, op-art i wiele innych, raczej krótkotrwałych zjawisk artystycznych. W Polsce konstruktywistów skupiały grupy Blok i Praesens, a najbardziej znanym przedstawicielem tego kierunku był Władysław Strzemiński.
Kapizm- Kapizm, zwany też koloryzmem - kierunek malarski, który wykształcił się i zdominował polską sztukę w drugiej dekadzie dwudziestolecia międzywojennego. Kapiści wpłynęli na ukształtowanie się w polskiej twórczości kultury malarskiej, mimo iż ówczesna awangarda wysunęła stanowisko krytyczne wobec ich twórczości. Nazwa pochodzi od skrótu Komitetu Paryskiej Pomocy dla Wyjeżdżających Studentów na Studia Malarskie do Francji.
Koloryści w swoich obrazach chętnie ukazywali naturę, krajobrazy, pejzaże oraz malowali portrety. U nich kolor przeważał nad całą konstrukcją, był głównym odnośnikiem do nastroju dzieła. Jak sami mawiali - kształtowali formę kolorem. Nie używali czarnej barwy, światło przedstawiali ciepłymi barwami, natomiast cienie zaznaczali chłodnymi odcieniami. Malowali w sposób prosty, unikając symboliki, dwuznaczności i wpływów historii czy literatury. Jedną z ważniejszych postaci nurtu był Jan Cybis, malarz pejzażysta i martwej natury. Jako ciekawostkę dodać można, że malował bez uprzedniego szkicu, od razu nakładając farbę na płótno.
Intuicjonizm- prąd epistemologiczny w filozofii współczesnej przyjmujący intuicję za podstawę poznania.
Jego głównym twórcą jest Henri Bergson. W jego pojęciu intuicja ma naturę organiczną, równą rzeczą poznawanym, a jej przedmiotem jest rzeczywistość wewnętrzna. Rozważaniom na temat intuicji poświęcił m.in. książkę Wstęp do metafizyki, Intuicja filozoficzna. W tym zakresie poprzednikami Bergsona byli: Blaise Pascal, święty Augustyn, Plotyn, John Henry Newman.
Bergsonizm- Sława Bergsona i działalność jego filozofii rozpoczęła się bardzo wcześnie. Szczyt jego powodzeń przypada na lata 1907 - 1914; bergsonizm był wtedy największą filozoficzną nowością i sensacją. Podczas I wojny światowej zainteresowanie nim zaczęło się już zmniejszać. Nie było jednak kraju, do którego by nie dotarło działanie bergsonizmu, był więc jeszcze modą w szerokich kołach inteligencji niż prądem wśród filozofów. Nieporównanie najsilniej oddziaływał we Francji. Tu cały świat filozoficzny podzielił się na dwa obozy: entuzjastów i wrogów bergsonizmu. Szczególny wpływ wywarł w psychologii. Ale wywarł go także poza filozofią. Był źródłem i wyrazem nowego poczucia ludzkiego i gdy niedawno jeszcze ludzie czerpali z filozofii poczucie podległości powszechnym i niezmiennym koniecznością, to z bergsonizmu brali poczucie wolności, twórczości, rozlewności życia. Bergsonizm znalazł wyraz w teoriach politycznych, religijnych, w literaturze pięknej. W dziedzinie literatury odpowiednikiem Bergsona był M. Proust; pod jego wpływem zbliżyła się do bergsonizmu znaczna część nowego europejskiego powieściopisarstwa. Proust twierdził zresztą, że nigdy Bergsona nie czytał, i zapewne była to kongenialność, podobieństwo raczej niż zależność.
Bergson akcentował to że podstawową rolę, w procesie poznawczym człowieka odgrywa nie rozum, ale intelekt, intuicja oraz instynkt życiowy. Bergson twierdził że intelekt występuje zarówno w postaci potocznej jak i naukowej. W obu postaciach służy celom praktycznym życia i do celów tych jest dostosowany; a będąc dostosowanym do celów praktycznych, nie poznaje rzeczy bezinteresownie i bezstronnie. Poznaje z nich to tylko, co jest dla życia i działania ważne, a przez to poznaje je tylko częściowo, niezupełnie, co więcej poznaje je fałszywie: przekształca, deformuje rzeczy i stosuje ogólne i trwałe pojęcia choć w rzeczywistości istnieją tylko jednostkowe zmienne rzeczy. Intelekt, ujmując rzeczy, wprowadza do nich deformacje idące aż w sześciu kierunkach. Wyraźnie występują one w poznaniu potocznym, a jeszcze wyraźniej w nauce. Oto co intelekt robi z rzeczami:
· Unieruchamia to, co w nich jest zmienne, ruchome bo to, co zmienne, ruchome, jest dlań nieuchwytne;
· Rozkłada rzeczy na części; bo, co jest złożone, jest dlań nieuchwytne;
· Upraszcza rzeczy i ujednostajnia;
· Umysł, dalej, kwantyfikuje rzeczy, czyli ujmuje je ilościowo;
· Umysł także mechanizuje rzeczy. Co jest żywe, samorzutne, twórcze, tego nie może uchwycić - i pomija;
· A wreszcie umysł relatywizuje rzeczy;
Wszystkie te rodzaje deformacji - unieruchamianie, rozkładanie, upraszczanie itd. występują najwyraźniej w nauce; ale występują także w poznaniu potocznym, które jest dziełem tego samego intelektu, stawia sobie te same zadania, stosuje te same środki. Stosunek Bergsona do intelektu był objawem szczególnym: jak w poprzednim pokoleniu filozofowie wyrzekali się filozofii, tak teraz przedstawiciel intelektu wyrzekał się intelektu. Bo ostatecznie czym, jeśli nie intelektem, Bergson przeprowadzał krytykę intelektu? - Był przeciwnikiem intelektualizmu: jeśli w ogóle posiadamy wiedzę, to nie dzięki intelektowi. Był przeciwnikiem racjonalizmu: jeśli istnieje kryterium prawdy, to w każdym razie nie jest nią racjonalność. W konsekwencji tego był również przeciwnikiem scjentyzmu: bo nauka operuje właśnie intelektem i racjonalnymi kryteriami. I znów: rozważaniami bądź co bądź naukowymi dowodził słabości rozważań naukowych.
W rozumieniu Bergsona intuicja to zdolność bezpośredniego ujmowania rzeczywistości w jej całości i zmienności - jest zdolnością niezwyczajna, nie tak zrozumiałą jak zdolność postrzegania i myślenia. Bergson usiłował więc wytłumaczyć, jak jest możliwa. Tłumaczył ją bowiem mianowicie jako rodzaj instynktu. A instynkt jest naturalnym zjawiskiem biologicznym, objawem przystosowania się organizmu do potrzeb życia. Instynkt i intelekt są przeciwieństwami: instynkt działa nieświadomie, a intelekt świadomie, instynkt czerpie swą siłę z organizmu a intelekt jest od organizmu względnie zależny. Otóż intuicja jest uświadomionym instynktem. To tłumaczy nie tylko, dlaczego ją posiadamy; ale także, dlaczego możemy jej zaufać. Jest wytworem organizmu, wytworem przyrody i dlatego może przyrodę poznawać. Intelekt ujmuje rzeczy od zewnątrz, a intuicja przenosi nas do wnętrza rzeczy. On ujmuje rzeczy pośredni, ona bezpośrednio; on ujmuje tylko stosunki między rzeczami, ona zaś same rzeczy; on schematycznie, ona indywidualnie; on tylko ilościowo, ona jakościowo; on przez symbole językowe, ona wprost itd. Wszystko to wskazuje, że intelekt przekształca rzeczywistość tłumaczy ją na swój język, a tylko intuicja ukazuje ją nam w oryginale. W ten sposób Bergson przeciwstawiał te dwie zdolności umysłu. Główne tezy Bergsona brzmiały:
· poznanie intuicyjne jest różne od intelektualnego,
· poznanie intuicyjne jest doskonalsze od intelektualnego,
· poznanie intuicyjne jest jednym prawdziwym poznaniem.
W myśl ostatniej tezy: jeśli chcemy mieć wierny obraz rzeczywistości, to musimy się trzymać tylko i wyłącznie intuicji.
Symbolizm- kierunek poetycki i w sztukach plastycznych, powstały we Francji i Belgii w drugiej połowie XIX wieku, jako reakcja na naturalizm.
W poezji symboliści dążyli do wywołania nastroju nie poprzez efekty malarskie, jak parnasiści, ale poprzez rytm i muzykę wiersza.
Po raz pierwszy nazwa symbolizm pojawiła się w 1886 r. w tytule manifestu programowego młodych poetów francuskich. Opublikował go w 1886 roku paryski dziennik "Le Figaro". Tytuł manifestu: "Las simbolisme".
Nazwa bardzo szybko rozpowszechniła się w całej Europie. Z Francji do Belgii, Niemiec, Skandynawii oraz Polski. Goraczm zwolennikiem symbolizmu w Polsce był Zenon Przesmycki ("Miriam").
Symbolizm stał się ważnym składnikiem nowatorskich poszukiwań estetycznopoetyckich. Głównym patronem idei został Ch. Baudelaire (1821-1867).
Po 1900 roku w obliczu kryzysu wartości symbolicznych powstają liczne szkoły, manifesty i programy:
Naturyzm, Impulsjonizm, Humanizm, Dramatyzm, Unanimizm, Syntetyzm, Integralizm
Programy te pragnąc przezwyciężyć symbolizm , kierowały swoją uwagę ku rzeczywistości, realiom dnia codziennego i życiu zwyczajnych ludzi.
Estetyka i poetyka symbolizmu była sumą rozmaitych poglądów, przeświadczeń i teorii formowanych także na podstawie obserwacji praktyki twórczej mistrzów - wielkich poprzedników.
Największym wynalazkiem symbolistycznym stała się teoria tzw. Wiersza wolnego - vers libre. Według nich wiersz to możliwie najkrótszy fragment wyrażający zatrzymanie głosu bądź dźwięków, które zależą od skali głosu, oddechów , wzruszenia.
Dekadentyzm- - jeden z prądów modermizmu i swoisty aspekt symbolizmu ukształtowany we Francji końca XIX wieku. Uzyskał status wpływowej w wielu literaturach narodowych ideologii i pesymistycznych postaw wobec rzeczywistości wyrażającej się w skrajnym subiektywizmie, poczuciu schyłku , rozpaczliwej melancholii, nienasyceniu, ucieczce w wyrafinowanie, w proteście przeciwko trywialności mieszczańsiekgo życia i wyklęciu przez filisterskie społeczeństwo
Kubizm- Kubizm jest to kierunek w sztukach plastycznych, głównie malarstwie i rzeźbie, który rozwinął się we Francji na początku XX wieku.
Prekursorami kubizmu byli Pablo Picasso i Georges Braque.
Po raz pierwszy określenia kubizm użył krytyk sztuki Louis Vauxcelles. W języku francuskim brzmi ono cubisme i pochodzi od łacińskiego słowa cubus co oznacza kostka lub sześcian. Ten termin przyjął się i szybko wszedł do powszechnego użytku, jednak twórcy tego kierunku długo unikali jego stosowania.
We wczesnej fazie rozwoju kubizmu, tzw. fazie prekubistycznej (zwanej też cezannowską), Picasso i Braque pracowali niezależnie od siebie.
Inspiracją do wypracowania nowego podejścia do przestrzeni malarskiej, transformacji obiektu i interpretacji rzeczywistości była dla nich sztuka staroiberyjska i plemienne maski afrykańskie oraz niektóre dzieła Paula Cezanne'a. Później Picasso i Braque zaczęli pracować razem, tworząc podstawy kubizmu analitycznego, a następnie kubizmu syntetycznego (od roku 1912).
W kubizmie syntetycznym w obrazach pojawiały się wklejane kawałki gazet, tapet czy kolorowych kawałków papieru, a także trójwymiarowe formy wbudowywane w płaszczyznę obrazu.
Orfizm- kubizm literacki (opisywanie paradoksów rzeczywistości, podkreślenie sprzeczności natury)
- zwolennik syntezy sztuk*Andre Gide (powieść katolicka)- otrzymał Nagrodę Nobla*reforma powieści- wprowadzenie do literatury nowożytnej kategorii dziennika intymnego*poszukiwanie własnej osobowości - w tym autentyzm*odrzucenie reguł gatunkowych*wprowadzenie dzieła otwartego*
„Fałszerze”, „Immoralista”, „Dziennik intymny”, „Lochy Watykanu”- powieści
LATA 20. LATA 30.
Lata 20- „szalone lata”
Modne: narkotyki, rozkwit klinik odwykowych, wyjazdy do Ameryki, domów pracy twórczej, egzotyka, hazard*Opanowują Paryż*Słynna afera*Hałaśliwe kurorty*Zanika symbolizm*Ludzie przekonują się do Woltera i jego poglądów*Różne orientacje artystyczne i filozoficzne*Dzieła kubistów, futurystów, surrealistów
Epoka „Jeana Cocteau” - ceniony przez wszystkich, uosobienie elity kulturalnej Paryża. W 1918 udaje się skłonić młodych kompozytorów do założenia tzw. „grupy sześciu” (Aurie, Milbard, Ponlenc, Honegger, Tailleferre )- komponują, tworzą, recenzują, opisują. W 1936 ruszają w podróż dookoła świata (80 dni)
Proust- publikował 1913- 1927
Metaliteratura
Swoisty „pamiętnik tworzenia”
Autoterapia
Niczym nie skrępowana wypowiedź / świadomość, podświadomość/
Opowiada, opisuje co czuje i myśli, wartościuje sądy, próbuje zbudować porządek aksjologiczny
Natomiast Joys- mówi co wie, a Kafka- strumień świadomości wydaje się być sztucznym i ironicznym zabiegiem.
Freudyzm- (psychoanaliza)- kierunek w psychiatrii i psychologii kierunek który ze wzgledu na odkrywcze koncepcjeobjaśniające osobowość ludzkąz niej nieświadomymi siłami psychicznymi odegrałistotną rolę w kształtowaniu się zarówno artystyczno- literackich sposobów prezentacji wewnetrznego życia człowieka jak i w krystalizacji metod literaturoznawczych uznających dzieło literackie za swoisty materiał psychologiczny poddany nastepnie badaniu w celu rozpoznania mechanizmow pisarstwa a takze utajonych sensów tekstu i jego świata przedstawionego. Został stworzony przez austriackiego neurologa i psychiatrę S. Freuda najpierw jako metoda terapii zaburzeń psychicznych i emocjonalnych, na podstawie której sam jego twórca i jego uczniowie zbudowali ogólny system teoretyczny. Składały się nań teorie dotyczące popędu seksualnego,nieświadomości, mechanizmów tłumienia i przeniesienia oparte na badaniach marzeń sennych, czynności pomyłkowych i błędów językowych.
Nietzscheanizm- krytyka zasad moralnych,moralności panów, zsada nierówności społecznej, odrzucenie altruizmu,działanie poza dobrem i złem
Ekspresjonizm- rozwinął się głównie w Nienczech na początku XX w. Kierunek przeciwstawny impresjonizmowi . Charakteryzuje go dążenie do szczególnie wyraźnego przedstawienia subiektywnych przeżyć, stanów wewnętrznych artysty, nadawania dziełom sztuki(malarskim i literackim) silnego napięciaemocjonalnego, dramatyzowania treści i posługiwania się ekspresywnymi,sugestywnymi środkami wyrazu. Ekspresjonizm działa na literaturę w okresie Młodej Polski
Prymitywizm- tendencja estetyczno-warsztatowa wykształtona w opozycjii do dehumanizujących przejawów nowoczesnej cywilizacji, zwłaszcza w kierunkach awangardy, której promotorzy poszukiwali inspiracji w kulturach odległych w czasie, w nieskażonej konwencjami "sztuce nieobrobionej" społeczeństw pierwotnych, w swoistej archeologii językowej przywołującej stare, wyszłe z użycia formy, archaiczne dialekty w antystetycznych deformacjach współczesnego języka badź w odwołaniach do mowy i wyobaźni dziecka. Toważyszyły tym dążeniom konceocje artysty- szłowieka pierwotnego, który od nowa odkrywa możliwości sztuki, dopiero ją inicjuje, odrzucając wszystkie dotychczasowe nawarstwienia oraz swoisty kult bohatera -prostatczka, wolnego od obezwładniającej kultury, kierującego się instynktem i spontanicznymi emocjami.
Nihilizm- pesymistyczny pogląd negujący w różny sposób istnienie, sens lub cel zjawisk przyrody, wywodzącym się od pojęcia nicości. Jest odrzucaniem, negowaniem wszelkich przyjętycg wartości, norm, zasad,praw zycia zbiorowego i indywidualnego, jest to sceptycyzm absolutny. Według Nihilistów ludzka egzystencja jest pozbawiona jakiegokolwiek znaczenia celu lub zasadniczej wartości. Nihilizm zakładał bierność poznawczą i moralną. Pojawiał się najczęściej w okresach kryzysów społ., zaburzeń postępu społ lub naukowego.
2. Manifesty futurystyczne: cechy charakterystyczne, tematyka, treść (można ze wstępu
do Antologii...)
3. manifesty i teksty programowe nadrealizmu
25. Realizm socjalistyczny w Polsce
od połowy 48 r. w polskim życiu politycznym zaczęły następować różne przeobrażenia.Odsunięcie Gomółki, Zjednoczeniowy zjazd ruchu robotniczego, który powołał PZPR o wyraźnie komunistycznym obliczu. Uchwalenie plany 6-letniego,zakładającego gigantyczną rozbudowę przemysłu ciężkiego, kolektywizacja rolnictwa, łączenie prywatnych chłopskich gosp. W PGR-y. Hasło naśladowania ZSRR jako państwa przodującego i szczęśliwego. Analogiczne zmiany dokonywały się w tym czasie we wszystkich państwach ,oprócz Jugosławii. W Polsce wprowadzono to na Szczecińskim zjeździe literatów w styczniu i zarazem na zjazdach następnych i naradach poświęconych sztukom plastycznym,teatrowi,architekturze,muzyce i filmowi. Zadeklarowanie socrealizmu było częścią rewolucji kierowaną odgórnie i przeprowadzoną przez aparat partyjny. Miała ona dwa cele: Przyporządkowanie wszystkich dziedzic działalności kulturalnej państwa kierującego.Oraz wszczepienie kulturze własnego wzorca ideologicznego( zw. „Nauką marksizmu-Leninizmu”). Wytyczne programu kulturalnego państwa zostały zarysowane przez włądzę Tuz po wojnie: otwarcie dostępu do kultury warstwom robotniczym i chłopskim, wykształcenie nowej inteligencji wywodzącej się z tych warstw, związanie sztuki z potrzebami podstawowych mas narodu. W tym celu stworzono szeroką sieć bibliotek publicznych, kin i domów kultury, robotników prowadzano do teatru i na spotkania z pisarzami. Książka stała się powszechnie dostępna. Ceną książki była paczka papierosów. W istocie nie chodziło o kulturalny awans mas tylko o wychowanie nowych obywateli orędowników rządzącej ideologii, budowniczych socjalistycznej polski. Cała kultura została przesycona silną propagandą. Upaństwowiono teatry,stowarzyszenia naukowe, kulturalne i oświatowe. Zlikwidowano prywatne wydawnictwa i ruch księgarski. Na początku 50-roku nadano nowy status. Rozwiązano czasopisma „Kuźnica” i „Odrodzenie” ich miejsce zajął nowy tygodnik „Nowa Kultura” który w 52 stał się oficjalnym organem Związku Literatów mającym strzec wytycznych socrealizmu i wyznaczać kierunek artystycznych dyskusji.
26. Powieść produkcyjna w Polsce i ZSRR (tytuły, nazwiska)
Są to utwory o tematyce fabrycznej.Zajęły główne miejsce w dorobku prozy SOCREALISTYCZNEJ.Tematyka produkcyjna pozwalała ukazać rzeczywistość jako twórczą ożywioną przez projekt przyszłego lepszego życia.Była miejscem gdzie mógł zrodzić się bohater pozytywny. Najwcześniej w ZSRR(symptomy już w 29r,rozkwit lata 30.)
CECHY:przedmiotowy charakter fabuły,celem jest działanie produkcyjne, określone zdarzenie. Ocena postaci uzależniona jest od dokonań produkcyjnych i przynależności do partii. Ten kto nie przystępuje do kolektywu -wyrzuceni poza nawias społeczny. Całe życie uzależnione od pracy zawodowej. Zło i dobro jest definiowane jednoznacznie.
TYTUŁY:”Dzień wtóry” Ilja Erenburg.”Główna oś” Wasilij Kienkow. „Energia” Fiodor Gładkow. „Czasie na przód!” Walentyn Katajew. „Zapora wodna” Marietta Szaginian. „Tama” Michaił Zawiłłow.POLSKA:”Nr 16 produkuje” Jan Wilczak-1949-powieśc o odbudowie fabryk cukierków. „Np. Plewa” Bogdan Hamera-1950 powieśc o majstrze w zakładach metalurgicznych. „ Przy budowie” Tadeusz Konwicki -1950 o budowie linni kolejowych do nowej huty.” Fundamenty” Jerzy Pytlakowski-1948.”Kampania znaczy walka” M.Kowalewski-1950-cukrownia.ZSRR „ Nad rzeką Socią”-Leonow 1930. „Człowiek zmienia skórę” Jasieński-1932. „Wielka Taśma” Ilian -1934. „Kuźma fabryczna Polewoj”.
27. Podstawy programowe realizmu socjalistycznego w Polsce i ZSRR
Doktryna: program ten był od razu gotowy- został przeniesiony z lit. Radzieckiej. W krótce pojawiły się książki w nowym stylu;”Sztuka w walce o socjalizm” Włodzimierz Sokorski-1950.”Spór o realizm” Melania Kierczyńska 51.”Na literackim froncie” Jerzy Putrament 53.”Kierunek natarcia”Grzegorz Lasota53. Realizm był całościowym sposobem artystycznego ujmowania świata wspartym w Prost na filozofii marksizmu, leninizmu i związanym z ruchem komunistycznym. Literatura przedmiotem zainteresowania uczyniła rewolucyjne przemiany dokonujące się aktualnie, tworzenie się nowego społeczeństwa i wysiłek przebudowy kraju. Zachęcano pisarzy aby jeździli do dużych zakładów pracy w celu poznania środowiska robotniczego;problemów gosp.-zazywano to „akcją terenową”.