1. PODST. PARAMETRY OPISUJĄCE FALE ELEKTROMAG.

- Okres fali T, jest to czas, po jakim fala znajduje się w tej samej fazie - Amplituda A - Prędkość V [m/s] 3*10^8
- Długość fali Lambda jest to droga jaką przebędzie fala w ciągu trwania okresu - Częstotliwość fali jest to ilość okresów w ciągu sekundy

2. DEFINICJE I JEDNOSTKI MIARY PODSTAWOWYCH WIELKOŚCI FOTOMETRYCZNYCH.

Promieniowanie optyczne, to promieniowanie elektromag. o długościach fal położonych między 1nm a 1mm.

Promieniowanie widzialne (światło), to część promieniowania optycznego, która jest odbierana i oceniana (przez dowolny układ) w sposób identyczny jak przez oko ludzkie. Zakres widmowy promieniowania widzialnego nie jest jednoznacznie określony i zależy od wartości energetycznej strumienia docierającego do oka oraz od indywidualnej czułości obserwatora. Ogólnie przyjmuje się dolną granicę przedziału pomiędzy 360 i 400 nm, a górną pomiędzy 760 i 830 nm.

Strumień energetyczny (strumień promienisty) Φe : moc wysyłana, przenoszona lub przyjmowana w postaci promieniowania. Jednostka wat (W).

Strumień świetlny Φ: wielkość wyprowadzana ze strumienia energetycznego przez ocenę działania promieniowania na normalnego obserwatora fotometrycznego CIE (określenie obserwatora normalnego - dalej w tekście). Jednostką strumienia świetlnego jest lumen (lm).

W warunkach widzenia fotopowego (dziennego - przy którym postrzegane są wrażenia barwne) strumień świetlny można opisać następującym wzorem:

Światłość I: stosunek strumienia świetlnego dΦ, wysyłanego przez źródło promieniowania w elementarnym kącie przestrzennym dΩ, obejmującym dany kierunek, do wartości tego elementarnego kąta przestrzennego. Jednostką kandela (cd).

Luminancja L: iloraz strumienia świetlnego przenikającego w danym kierunku daną powierzchnię i iloczynu rzutu tej powierzchni na płaszczyznę prostopadłą do kierunku promieniowania i objętego promieniowaniem kąta bryłowego. Jednostka (cd·m-2 ).

Natężenie oświetlenia E: stosunek strumienia świetlnego dΦ, padającego na elementarną powierzchnię dA, do wartości tej powierzchni. Jednostka [lx]=[lm/m^2]

Emitancja - jest to moc przenoszona przez falę lub strumień cząstek, która przechodzi przez jednostkowy element powierzchni. Jednostka [W/m^2]

3. OMÓW POJĘCIA: ROZDZIELCZOŚĆ SPEKTRALNA I RADIOMETRYCZNA.

Rozdzielczość spektralna - liczba osobno rejestrowanych kanałów spektralnych. Kanał spektralny - określony (wąski) zakres spektrum. elektromagnetycznego rejestrowany jako pojedynczy obraz. Systemy obrazujące w teledetekcji mają rozdzielczość spektralną od kilku do kilkuset kanałów (tzw. hiperspektralne). spektralna - podająca specyficzny zakres długości fali promieniowania elektromagnetycznego, które może zapisać czujnik promieniowania; rozdzielczość spektralna jest podawana dla konkretnego systemu teledetekcyjnego poprzez wyszczególnienie, często specyficznych dla danego systemu, nazw kanałów i zakresów rejestrowanego w nich promieniowania,

Radiometryczna - precyzująca liczbę poziomów, na które jest podzielony zakres sygnału odbieranego przez czujnik; rozdzielczość radiometryczna jest podawana w bitach (np. rozdzielczość 8-bitowa sygnalizuje możliwość zapisania przez czujnik 256 poziomów sygnału),

4. STRUKTURY I FORMATY ZAPISU CYFROWYCH OBRAZÓW SATELIT.

STRUKTURA ZAPISU:

- BSA (Band Sequential Format) - format ten polega na zapisie wszystkich pikseli danego obrazu pierwszego kanału w jednym zbiorze, drugiego kanału w drugim, trzeciego w kolejnym itd. Wszystkie dane z jednego pasma znajdują się w jednym zbiorze

- BIL (Band Interleaved by Line - pasmo z przeplotem lini) - zawiera dane obrazu dla wszystkich pasm z pierwszej linii skanowania i tuż za tym dane z linii następnych. Pasma są zapisywane linia po linii.

- BIP (Band Interleaved by Pixel - pasmo z przeplotem pikseli) - posiada dane o pierwszym pikselu z każdego kanału w jednym ciągu, następnie dane o drugich pikselach każdego kanału itd aż do ostatniego piksela.

FORMATY ZAPISU:

- Format HDF (Hierarchical Data Format) - jest wymiarowym formatem plików używanych do przesyłania danych w postaci graficznej oraz numerycznej między komputerami. Format HDF zawiera kilka modułów danych: wielowymiarowe macierze, grafikę rastrową oraz tablice. Każdy z nich zawiera zespół zmiennych, które mogą być zapisywane, czytane oraz dodawane przez użytkownika. Format HDF jest samo opisujący co oznacza, że czytając plik z danymi nie musimy posiadać żadnej informacji o strukturze pliku. Pliki w formacie HDF mogą być wymieniane pomiędzy większością komputerów i systemów operacyjnych. Format HDF używany jest najczęściej dla danych satelitarnych. Format HDF wywodzi sie z wynalezionego przez NASA formatu CDF (Common Data Format).

- dane tekstowe obejmują na przykład dane referencyjne do korekcji geometrycznej i dane kalibracyjne do korekcji radiometrycznej; - generalnie w systemach przetwarzania obrazów i GIS dane teledetekcyjne posiadają w nazwie dodatkowo oznaczenie źródła danych - ASTER-HDF, LANDSAT-HDF, MODIS-HDF; - jest to z założenia format archiwizacyjny.

- GeoTIFF - format zapisu obrazu w postaci rastrowej. Jest to rozwinięcie formatu TIFF o informacje dotyczące georeferencji zapisane w nagłówku (system współrzędnych, poziom odniesienia, znaczniki kolekcji meta danych itp.). Poza tym strukturą nie różni się od formatu TIFF 6.0, czyli służy więc także do magazynowania, przesyłania, wyświetlania i drukowania obrazów rastrowych.

- CEOS - (Committe on Earth Observation Satellites) - zestaw plików zapisywanych zarówno w formacie binarnym jak i ASCII. Jego celem jest minimalizacja wysiłku potrzebnego do zapisywania i odczytywania produktów sensorów obserwujących Ziemię. Volume direktory - plik opisujący ogólną konfigurację i organizację zestawu plików. Data files - seria plików zawierająca dane rzeczywiste najczęściej składająca się z plików: Leader File (informacje wprowadzające, dane i parametry serwisowe?), Imagery File (dane obrazowe i informacje dotyczące orientacji) i Trailer Data (histogramy, kontrole jakośći). Null Value direktory file - plik końcowy zestawu.

5. WG. JAKIEJ FORMUŁY OBLICZA SIĘ LUMINANCJĘ SPEKTRALNĄ ZAREJESTROWANĄ PRZEZ SENSORY SAT.

Konwersja zarejestrowanych przez detektor satelity wartości cyfrowych DN na luminancję spektralną Lλ kanału panchromatycznego.

Mierzona przez detektory energia jest kodowana w pewnym zakresie liczbowym, najczęściej [0,255]. Wartości te są niemianowane, określane jako jasności spektralne DN. W celu

wyznaczania takich wartości jak albedo czy temperatura radiacyjna, konieczne jest przeliczenie wartości jasności spektralnych DN na luminancję energetyczną (spektralną).

Konwersję należy przeprowadzić za pomocą narzędzia Map Calculation (Operations > Raster Operations > Map Calculation) zgodnie z poniższym wzorem:

6. SYSTEMY SATELITARNE I SENSORY REJESTRUJĄCE ZAKRES VNIR (HR I VHR)

VHR - Very High Resolution - systemy obrazujące z pikselem terenowym równym lub mniejszym od 1m

VNIR:

a) VHR: IKONOS-2, QuickBird, WorldView-2, GeoEyE-1

b) HR: ALOS, Formosat-2, SPOT-5, RapidEye, Aster, CBERS-2

7. RÓŻNICE W OBRAZOWANIU WIELOSPEKTR., SUPERSPEKTR. I HIPERSPEKTR.

Obrazowanie wielospektralne (wielowidmowe) (multispektralne), superspektralne i hiperspektralne

- techniki rejestracji obrazu będące uogólnieniem fotografii barwnej na pełną przestrzeń barw w zakresie światła widzialnego, a także mikrofal, dalekiej i bliskiej podczerwieni oraz ultrafioletu. Obraz wielospektralny składa się z wielu kanałów będących uogólnieniem kanałów barw podstawowych: R (red), G (green) i B (blue) na dowolne zakresy spektralne.

W zależności od liczby kanałów spektralnych techniki obrazowania dzielimy umownie na:

multispektralne - kilka kanałów, np. satelita SPOT - 3 kanały, IKONOS - 4 kanały, Landsat - 7 kanałów^[

superspektralne - kilkadziesiąt kanałów, np. instrument satelitarny MODIS (MODerate resolution Imaging Spectroradiometer) zainstalowany w satelitach Aqua i Terra zawierający 36 kanałów

hiperspektralne - 100 lub więcej kanałów^[4]

Obraz multispektralny, a hiperspektralny - różnica w liczbie kanałów, ale także ich ciągłość; obrazowanie hiperspektralne definiuje się jako możliwość uzyskania rozkładu natężeń w ciągłym zakresie długości fal, natomiast obraz multispektralny może obejmować rozdzielone fragmenty widma; w szczególności obraz multispektralny może być wykonywany przez wiele współpracujących ze sobą czujników fotometrycznych różnego typu - każdy związany z innym zakresem długości fal.

ZASTOSOWANIE

-W systemach zbierania informacji geograficznych, w tym zwłaszcza w Systemach Informacji o Terenie. Dane multispektralne pozwalają na zdobycie o wiele pełniejszej informacji o terenie, niż tradycyjna fotografia satelitarna.

-W meteorologii - pozwalają na badanie rozkładu koncentracji pary wodnej, a także rozkładów temperatur gruntu, wody i mas powietrza.

-Obrazy multispektralne i hiperspektralne są przydatne w badaniu rozkładu populacji roślin, w szczególności flory oceanicznej oraz drzewostanów na obszarach leśnych.

-W badaniach zabytkowych dzieł sztuki, w tym obrazów, książek obrazowanie wielospektralne jest niezastąpionym narzędziem nieinwazyjnego badania autentyczności oraz ukrytej treści dzieła.

-Inwigilacja, ratownictwo, poszukiwania obiektów

-Kryminalistyka

8. WYMIEŃ ZNANE CI SYSTEMY TELEDETEKCJI RAD.

Goodyear GEMS 1000, TOROS, SEASAT 1 SAR, JERS-1 SAR, ERS-1 SAR, RadarSAT-1/2, TerraSAR-1, TANDEM-X, CosmoSKY Med

9. WYMIEŃ I KRÓTKO SCHARAKTERYZUJ ETAPY DETEKCJI I GENEROWANIA OBRAZU SATELITARNEGO.

Światło odbite od obiektów trafia do detektora naziemnego, lotniczego i satelitarnego.

Detektorem tym może być np. aparat fotograficzny lub skaner lotniczy czy satelitarny.

Skaner dzieli dopływające promieniowanie na różne zakresy w zależności od długości fali elektromagnetycznej. Pozyskane fale przechodzą etap luminancji.

Kolejnym etapem jest wybór poziomu przetwarzania geometrycznego.

Następnie sprowadza się obraz na poziom DN (Digital Number) przedstawiony s w postaci liczby cyfrowej.

Przetwarzanie obrazu wykonuje się poprzez zastosowanie odpowiednich operacji cyfrowego przetwarzania obrazów.

Wykorzystuje się operacje:

- punktowe: dotyczą pojedynczego piksela

- lokalne: dotyczą najbliższego otoczenia piksela i obejmują od kilku do kilku tysięcy pikseli

- globalne: dotyczą całego obrazu.

Następnym etapem jest wykonanie wielomianowych korekcji geometrycznych obrazów satelitarnych.

Wyróżniamy korekcje:

- typu „orto” (ścisłe parametryczne)

- wielomianowe (nieparametryczne)

11. POZIOMY WSTĘPNEGO PRZETWORZENIA OBRAZÓW SATELITARNYCH VNIR DOSTARCZANYCH PRZEZ OPERATORÓW I AGENCJE KOSMICZNE.

Level 1, 0/Raw - Surowe obrazy. Dane z trybu zdjęć po synchronizacji ramki

1A, Geo, Basic Imagery - Obrazy po korekcji radiometrycznej

1B, SLC, SSC - Obrazy po korekcji radiometrycznej oraz geometrycznej uwzględniając efekt panoramiczny i krzywiznę ziemi, podstawowy produkt single-look

MRI, MGD, PRI - Zastosowana korekcja geometryczna. Korekty dokonywane są w standardowej projekcji kartograficznej WGS84, nie związane z fotopunktami.

2B, 1T, EEC - zastosowana korekcja radiometryczna i geometryczna. Dostepny w opracowaniu kartograficznym z wykorzystaniem fotopunktów.

Orthorectified Imagery 3(ortho) - Obrazy o podwyższonej dokładności geometrycznej, po dokonanej ortorektyfikacji. Skorygowany do elipsoidy WGS84, w oparciu o fotopunkty i DTM w oparciu o dane obrazów 3D

12. ZASTOSOWANIE METOD GŁÓWNYCH SKŁADOWYCH

Analiza głównych składowych (ang. Principal Component Analysis, PCA) - jedna ze statystycznych metod analizy czynnikowej. Zbiór danych składający się z N obserwacji, z których każda obejmuje K zmiennych, można interpretować jako chmurę N punktów w przestrzeni K-wymiarowej. Celem PCA jest taki obrót układu współrzędnych, aby maksymalizować w pierwszej kolejności wariancję pierwszej współrzędnej, następnie wariancję drugiej współrzędnej, itd.. Tak przekształcone wartości współrzędnych nazywane są ładunkami wygenerowanych czynników (składowych głównych). W ten sposób konstruowana jest nowa przestrzeń obserwacji, w której najwięcej zmienności wyjaśniają początkowe czynniki.

PCA jest często używana do zmniejszania rozmiaru zbioru danych statystycznych, poprzez odrzucenie ostatnich czynników. Można też poszukać merytorycznej interpretacji czynników, zależnej od rodzaju danych, co pozwala lepiej zrozumieć naturę danych, choć bywa trudne przy większej liczbie badanych zmiennych. W przetwarzaniu sygnałów PCA jest używana np. do kompresji sygnału.

13. RODZAJE FILTRÓW PRZESTRZENNYCH

Przykłady filtrów:

- Oparte na miarach statystycznych ( mean, median, study, odchylenie standardowe, min. Wartość, max wartość)

- Usuwające zakłócenia liniowe

- Górnoprzepustowe (gigh pass) - uwydatniają szczegóły kosztem dużego pola promieniowania i uwydatniają obraz ze stosunkowo wąskim histogramem scentrowanym nad zerem poziomu szarości. Aby uzyskać prosty filtr górnoprzepustowy wystarczy od obrazu oryginalnego odjąć obraz profilowany dolnoprzepustowo.

- Dolnoprzepustwe (low pass) - wygładzają szczegóły i zmniejszają poziom szarości (kontrast obrazu)

- Krawędziowe

- Środkowoprzepustowe - rzadko używane w przetwarzaniu obrazów, jedynie do wyodrębnienia okresowych szumów.

14. W JAKIM CELU OBLICZA SIĘ „WSKAŹNIKI ROŚLINNE” (VEGETATION INDEX), PODAJ PRZYKŁADY WSKAŹNIKÓW.

Wskaźniki roślinne oblicza się w celu określenia stanu środowiska naturalnego:

- lokalizacji uszkodzonych lasów

- dentfikacji terenów zawilgoconych

- identyfikacji gatunków iglastych i liściastych

- oszacowanie zbiorów, produkcji, przyrostów biomasy

- identyfikacja i kontrola zasiewów

Indeksy wegetacyjne są ilościowymi wskaźnikami zawartości biomasy (pochodzenia roślinnego)

• Do ich określenia stosuje się kanał RED i NIR (bliska podczerwień) gdyż pomiędzy tymi kanałami zachodzi największe zróżnicowanie odbicia promieniowania dla roślinności (niskie odbicie dla RED i wysokie dla NIR)

• Indeks wegetacji jest sztucznym obrazem powstałym przez dzielenie wybranych kanałów spektralnych; istnieje wiele indeksów wegetacji, dwa najpopularniejsze to:

- RATIO Vegetation Index

RVI = NIR / RED

- NDVI Normalized Difference Vegetation Index (znormalizowany różnicowy indeks wegetacji)

NDVI = (NIR-RED) / (NIR+RED)

NDVI ma skalę wartości od -1 do 1.

Przykłady wskaźników:

- Slope - based (oparte na nachyleniu): Ratio, NDVI, TVI, CTVI, TTVI, RVI, NRVI

- Distance - based (oparte na odległości): PVI, DVI, AVI

Wartości indeksów wegetacyjnych są wyrażone za pomocą liczb z zakresu -1,0 do +1,0 lub 0 -255.

Dzielenie kanałów spektralnych powoduje korektę wpływu rzeźby terenu (następuje znormalizowanie odbicia spektralnego między zboczami o różnym ukierunkowaniu)

---