Grzyby jednokomórkowe drożdżopodobne

Grzyby:

-królestwo Fungi

-organizmy cudzożywne (saprofity, pasożyty)

-wytwarzają enzymy rozkładające polimery (reducenci)

-jedno- lub wielokom

-zarodnikujące - endo- lub egzospory

-właściwości hodowlane

-temperatura wzrostu 20-37°C

-warunki tlenowe

-pH 6-7

-intensywny wzrost w środowisku o wysokiej wilgotności

-aktywne biochemicznie - fermentacja cukrów, asymilacja związków

Różnice między grzybami i bakteriami:

-wykształcone jądro, organella błoniaste (eukarionty)

-większy rozmiar kom

-grubsza, sztywna ściana kom (chityna)

-bardziej złożony proces rozmnażania - płciowe i bezpłciowe

-wzrost na długość (wielokom) - rosną od środka na obwód

-lepszy wzrost w środowisku lekko kwaśnym

-niewrażliwe na antybiotyki przeciwbakteryjne

-wytwarzanie zarodników

-ergosterol zamiast cholesterolu w ścianie kom - leki przeciwgrzybicze zaburzają szlak syntezy ergosterolu, a nie cholesterolu, niszcząc grzyba, a nie kom organizmu

Chorobotwórczość grzybów:

-warunkowo chorobotwórcze (saprofity, komensale)

-brak obligatoryjnych pasożytów

-zakażenia egzo- i endogenne (komensale)

-do rozwoju grzybicy endogennej predysponuje spadek odporności kom (zaburzenia funkcji m.in. makrofagów)

-zwykle nie przenoszą się z organizmu na organizm - zależy od tego w jakim miejscu rozwija się grzybica

-organy wewn - nie przenosi się

-skóra - łatwo się przenosi

-drożdżyca pochwy - zawsze się przenosi przy kontakcie

-układ immunologiczny nie jest wstanie całkowicie usunąć zakażenia grzybiczego - tendencje do nawrotów

-dla gospodarza o upośledzonej odporności nie ma grzybów niepatogennych (AIDS)

Podział grzybów chorobotwórczych:

-dermatofity - atakują skórę i jej wytwory (powinowactwo do keratyny)

-drożdżaki

-pleśniaki

Podział schorzeń wywoływanych przez grzyby:

-dermatomykoza - grzybica powierzchniowa (skóra, błony śluzowe) - najłagodniejszy przebieg

-grzybice podskórne - głównie człowiek - grzyby ciemne, trudne do leczenia

-systemomykozy - głębokie, narządowe, układowe

-mykotoksykozy - czynnikiem etiologicznym jest mykotoksyna; przenosi się najczęściej drogą pokarmową (z paszą), może się również kumulować w organizmie i oddziaływać na niego po czasie

Mechanizm chorobotwórczego działania grzybów:

-działanie mechaniczne - uciska na narządy, tkanki, powodując niedotlenienie, niedożywienie itp.

-działanie enzymatyczne - na tkanki

-działanie toksyczne - działanie metabolitów na kom

-działanie alergizujące - alergie typu późnego; tylko alergia na zarodniki grzybów jest natychmiastowa (typu wczesnego)

Drożdże (Saccharomyces cerevisiae)

-1-kom, elipsoidalne kom, wielkości erytrocytów

-rozmnażanie przez pączkowanie (blastospory) lub podział (mitozy)

-zaobserwowano tez zjawisko płciowe (mejoza) - u drożdży szlachetnych jest niezbędne do życia

-stadium niedoskonałe - postać anamorficzna - faza rozwoju wegetatywnego - rozmnażanie bezpłciowe

-stadium doskonałe - postać teleomorficzna - rozmnażanie płciowe

-ściana kom z glukanów, mannanów, brak chityny

Rząd: Saccharomycetales

Rodzaj: Candida

-rząd Saccharomycetales

-15 gatunków chorobotwórczych

-niektóre to komensale skóry i błon śluzowych

-rozmnażanie bezpłciowe: podział, pączkowanie, chlamydospory (zarodniki przetrwalne) - wytwarzają się w niekorzystnych warunkach

-aktywne biochemicznie - rozkład cukrów, asymilacja węglowodanów i związków azotowych (różnice międzygatunkowe)

-C. albicans - w jamie ustanej i końcowym odcinku przewodu pokarmowego, pochwie; u 40-80% zdrowych ludzi

- w miejscu pączka powstają blizny

- w złych warunkach 9głód) wytwarza zarodniki przetrwalne (chlamydospory)

-może wytwarzać pseudomycelium (grzybnia rzekoma - połączone kom; grzybnia prawdziwa - występują u wielokom, które tworzą 1 organizm)

-poza organizmem ma postać typowych drożdży - faza Y (yeasts - drożdże)

-w zakażonym organizmie postać pasożytnicza - faza M (pseudomycelium)

Chorobotwórczość:

-warunkowo chorobotwórczy (spadek odporności)

-do wystąpienia schorzenia predysponują:

-zaburzenia hormonalne - sprzyja drożdżycy pochwy; wynikiem ciąży lub długotrwałego stosowania antykoncepcji

-schorzenia metaboliczne - zaburzenia hormonalne wpływają na metabolizm - cukrzyca, zaburzenia pracy tarczycy i nerek

-antybiotyki przeciwbakteryjne - zaburzenia naturalnej flory

-leki przeciwgruźlicze, kortykosterydy, cytostatyki - immunosupresyjnie

-choroba nowotworowa

-zakażenia wirusowe (HIV)

-obecność martwych tkanek (oparzenia) - bo grzyby są saprofitami

-czynniki jatrogenne - szpitalne zakażenia

-czynniki genetyczne (pierwotne niedobory immunologiczne)

Chorobotwórczość C. albicans:

-na etapie wczesnej infekcji faza Y, potem faza M

-po kolonizacji uwolnienie enzymów, toksyn - uszkodzenie tkanek

-zjawisko zmienności fenotypowej, nabyta oporność na azole (lekooporność)

-obecność białek powierzchniowych wiążących składnik C₃ dopełniacza u form mycelialnych

Kandydiazy/kandydiozy:

1. zwierzęta

• mastitis

• zapalenie przewodu pokarmowego (początkowy i końcowy odcinek) i układu oddechowego

2. ludzie

a)grzybice powierzchniowe

• figówka - ropne zapalenie mieszków włosowych

• pleśniawki (afty) - u dzieci u których nie zdążył się jeszcze dostatecznie rozwinąć układ odpornościowy lub po antybiotykoterapii u dorosłych

• drożdżyca pochwy

b)głębokie (narządowe)

• zapalenie płuc - zaburzenie działania makrofagów płuc

• układ moczowy - pęcherz i nerki (często szpitalne) - u cukrzyków

• przewód pokarmowy - początkowy i końcowy odcinek

• szpik i kości

• OUN i opony mózgowo-rdzeniowe (HIV)

c)uogólnione (posocznica - candidemia, fungemia, mycethemia)

• skrajne przypadki (martwe tkanki, jatrogenne)

Przebieg kandydiozy

-ostry - na błonach śluzowych

-ropny

-przewlekły z tworzeniem ziarniny i ziarniniaków

-odczyny alergiczne

Torulopsis glabrata/Candida glabrata

-u zdrowych - saprofit błon śluzowych

-u starszych z cukrzycą schorzenia układu moczowo-płciowego

Tok postępowania rozpoznawczego

-materiał - tkanki chorobotwórczo zmienione, krew, płyn mózgowo-rdzeniowy, wymazy z błon śluzowych, podłoże transportowo-hodowlane, np. Mycolina (drożdżaki i wielokom) - różnią się kolorem

-badanie mikroskopowe

-preparaty mokre, nieutrwalone, immersja niekonieczna

-podbarwione błękitem metylenowym

-metoda Grama (G+)

a)ze sztucznych podłóż - faza Y

b)w obecności żywych kom (bezpośrednio z materiału) - faza M

c)na podłożu ubogim w związki odżywcze (ryżowe, Nickersona) - grzybnia rzekoma, a w niej chlamydospory (po 48h)

-interkalarne

-szczytowe

-boczne

-badanie hodowlane

-tlenowe, wzrost 24-48h

-podłoże Sabourand - 4% glukozy + chloramfenikol lub Aktidion; płynne lub stałe

-podłoże CMA (kukurydziane), BHI (płynne wzbogacone, wyciąg z serca i mózgu), Nickersona, chromogenne (barwniki różnicujące gatunki)

-badanie biochemiczne - identyfikacja i typowanie szczepów

-zymogram - zdolność fermentacji cukrów

-auksonogram/auksanogram - zdolność asymilacji cukrów, etanolu, związków azotowych

-testy komercyjne - API 20 C, API 20 AUX, Mycotube

-badanie serologiczne

-wykrywanie IgM, IgG w surowicy chorych

-aglutynacja, precypitacja, IF, OWD, Western-Blot, ELISA

-śródskórne testy alergiczne u ludzi - po 48-96h, choć możliwa natychmiastowa wysypka - reaginy

-badanie wrażliwości na chemioterapeutyki

-specjalne podłoże - zwykłe YNB (yeasts nitrogen base)

-jakościowe, półilościowe, ilościowe (MIC - minimalne stężenie hamujące; MFC - minimalne stężenie grzybobójcze leku; IC₅₀ - hamuje wzrost w 50%)

-badanie ilościowe w materiale klinicznym - odróżnienie kolonizacji od zakażenia

-ilość CFU (jednostki tworzące kolonie) w 1g lub 1ml materiału (kał, plwocina, mocz) - ≥10⁶ CFU/1g/1ml (w przypadku moczu ≥ 10⁴ CFU/1ml)

Odróżnienie patogennych szczepów C. albicans od niezjadliwych:

a)test filamentacji (kiełkowanie) - inkubacja wyizolowanych drożdżaków w surowicy, 37°C, -3h - wstępny etap tworzenia pseudomycelium

b)test na wytwarzanie pseudomycelium - inkubacja wyizolowanych drożdżaków w hodowli kom (normalne kom)

c)test na wytwarzanie chlamydospory - posiew na ubogie podłoże (ryżowe, Nickersona) - +tylko u Candida albicans

Rodzaj: Cryptococcus

-nie wytwarza pseudomycelium, chlamydospor, filamentów

-otoczka mucynowa (gruba)

-nie fermentuje węglowodanów, jedynie je asymiluje

-na podłożu Sabourand - kolonie śluzowe, kremowe

C. neoformans

-warunkowo chorobotwórczy

-powszechny w środowisku naturalnym (wydaliny gołębi) - zakażenia drogą aerogenną

-czynniki zjadliwości - otoczka, wytwarzanie melaniny - chroni przed zabijaniem przez fagocyty

-próba biologiczna na myszach (domózgowo) - OUN („+” = góz)

Kryptokokoza

-bydło - wymię

-psy, koty - płuca, OUN, skóra

-człowiek - OUN (70%), płuca, skóra, posocznica (AIDS)

Grzyby wielokomórkowe - pleśniaki, dermatofity, mykotoksykozy

-liczne splatane strzępki (hypiae) tworzące grzybnię (mycelium)

-2 rodzaje budowy wewn

-poprzedzielane przegrodami poprzecznymi - wielokom

-brak przegród - komórczak

-grzybia wegetatywna, czasem strzępki chwytnikowe (ryzoidy) - wnikają do podłoża

-grzybnia powietrzna (rozrodcza), rośnie w górę - konidia (zarodniki), konidiofory (zarodnie)

-2 rodzaje konidiów (rozmnażanie bezpłciowe)

-ektospory - luźno związane z konidioforem

-endospory - w sporangiach

-u niektórych askospory, basidiospory, zygospory (rozmnażanie płciowe)

Grzyby pleśniowe - rodzina: Mucoraceae

rodzaje: Mucor, Absidia, Rhizopus

a)morfologia

-grzybnia - komórczak

-endospory

-ryzoidy

b)właściwości hodowlane

-szybkorosnące

-kolonie bez ograniczonego brzegu

-grzybnia wysoka, obfita, watopodobna - powietrzna

-szarobiałe, brązowe lub czarne

c)chorobotwórczość

-często zakażenia bezobjawowe, rzadko mykozy

-w sprzyjających warunkach objawy kliniczne (schorzenia pierwotne)

-rzadko u zwierząt domowych, częściej u wolnożyjących

-u ludzi, najczęściej u cukrzyków (zygomykozy)

-schorzenia skóry i tkanki podskórnej

-wnikają do wnętrza naczyń - uszkadzają śródbłonki - zator, zakrzep, zawały, martwice, owrzodzenia tkanek

-grzybice układowe (układ oddechowy, pokarmowy, rozsiane, OUN)

d)rozpoznanie

-charakterystyczna grzybnia (hodowla)

-różnicowanie gatunków nie ma znaczenia - podobne leczenie

-w materiale nie ma grzybni powietrznej, tylko strzępki grzybni wegetatywnej, a pleśniaki różnią się grzybną powietrzną - trzeba hodować grzyb i dopiero wtedy robi się preparat i można stwierdzić gatunek grzyba

-podłoża podobne jak u drożdżaków

-nie robi się posiewu do 1 kolonii

-materiał nanoszony do 1 płytki punktowo

-po posiewie brzeg okryty parafilmem - chroni przed rozsianiem i wyschnięciem

-preparatów nie robi się ezą

Grzyby pleśniowe - rodzina Aspergillaceae (kropidlakowate)

Aspergillus (kropidlak), Penicillium (pędzlak)

a)morfologia

-grzybnia wielokom, poprzedzielana przegrodami poprzecznymi

-ektospory

-brak ryzoidów

b)właściwości hodowlane

-rosną szybko, na każdym podłożu w szerokim zakresie temp

-kolonie początkowo białe, puszyste, z biegiem czasu zielone, brązowe, żółte, czarne (zarodniki)

Rodzaj: Aspergillus powszechny w środowisku

a)morfologia

-grzybnia wegetatywna przedzielona przegrodami

-nitki grzybni rozrodczej (konidiofory) grubsze, nierozgałęzione, pozbawione przegród

-koniec konidioforu buławkowato rozszerzony, na nim podstawki (sterigmy) i łańcuszki zarodników (konidiów)

b)chorobotwórczość

-mykozy

• zarazek oportunistyczny (kiedy uszkodzony jest układ odpornościowy; warunkowo chorobotwórczy - dotyczy też innych) - sprzyja mu upośledzenie funkcji makrofagów

• aspergilozy wywołane zwykle A. fumigatus, niger, flavus

• drób - aspergiloza układu oddechowego (makrofagi płucne)

• ssaki - schorzenia układu oddechowego, przewodu pokarmowego, ronienia

• choroby pszczół i czerwiu

• ludzie -postać skórna, układu oddechowego, rzadziej OUN lub posocznica

-mykotoksykozy

• choroby wywołane przez toksyny - źródłem jest zwykle zakażona pasza

Rodzaj: Penicillium

a)morfologia

-nitki grzybni wegetatywnej podzielone przegrodami

-konidiofory podzielone i rozgałęzione

-na ich końcach sterigmy, a na nich sznury konidiów

b)chorobotwórczość - podobnie jak Aspergillus

-rzadko wywołuje mykozy - przy silnym spadku odporności

-częściej mykotoksykozy

c)przemysł (czyste kultury, szlachetne szczepy)

-produkcja serów (częściowa proteoliza białek; P. rocforti) i niektórych wędlin

-wytwarzanie antybiotyków - penicylina G (działa na G+)

Tok postępowania rozpoznawczego

-mikroskopia - charakterystyczna grzybnia

-hodowla

• podłoża Sabourand (4% glukozy, chemioterapeutyk), BHI (płynne, wyciąg z mózgu i serca), CMA (agar kukurydziany), Czapeka (dla pleśniaków) i inne

-badanie histopatologiczna zmienionych tkanek

• preparaty barwione, najczęściej PAS lub srebrzone, rzadziej HE

• obecne strzępki bez zarodników

• odczyn tkanek gospodarza - nacieki kom

-antymykogram - specjalne podłoża - ogranicza wzrost strzępek na długość

-badanie serologiczne - precypitacja, IF, ELISA, OWD, aglutynacja pośrednia

-mykotoksykozy - odmienny tok

Grzyby pleśniowe - rodzina Dematiaceae - grzyby ciemne/czarne

-wielokom

-grzybnie i zarodniki bogate w brunatne lub czarne barwniki

-głównie patogeny roślin

-syntetyzują mykotoksyny

-zagrożenie dla ludzi i zwierząt (mykotoksykozy) stanowią rodzaje Fusarium i Stachybotrys

-rzadziej mykozy - psy, ludzie

Dermatofity

-keratynofile - powinowactwo do skóry i jej wytworów (naskórek, włosy, rogi, kopyta

-Trichophyton i Microsporum (ludzie i zwierzęta), Epidermophyton (włosy, paznokcie) (tylko ludzie)

-zoofilne, antropofilne, geofilne (wolnożyjące w glebie - tam jest dużo keratyny)

-wzrost grzyba we włosie (atak na włos):

-ectothrix - grzyb tworzy pochewkę na włosie

-endothrix - grzyb wnika do wnętrza włosa - uszkodzenie struktury i łamanie włosów (pędzle Adamsona w miejscu ułamania włosa)

-mieszany

a)chorobotwórczość

-Trichofitoza - T. verrucosum - duże zwierzęta

• zaczyna się w rogowej części naskórka, potem wnika do włosów

• strupy, zaczerwienienia, nastroszenie włosów, nalot na skórze, włos się łamie, zmiany goja się od środka

-grzybica drobnozarodnikowa - Microsporum cornis - psy, koty

• zoonoza

• objawy podobne

b)tok postępowania rozpoznawczego

-materiał - zeskrobiny z obwodu nieleczonych ognisk, po potarciu 70% alkoholem; włosy wyrywane pęsetą

-przygotowanie materiału

-włosy, paznokcie i skóra są nieprzejrzyste - prześwietlamy 10-30% ługiem (KOH, NaOH) lub OMSO (dimetylosulfotlenek)

-można dobarwić fioletem, błękitem lub fuksyną

-badanie

-grzyb drobnozarodnikowy emituje fluorescencję w świetle UV (lampa Wooda, 340nm)

-mikroskopia badanego materiału - tylko strzępki

-posiew i mikroskopia grzyba z hodowli (charakterystyczne cechy) - np., Trichophyton - strzępki spiralne

Mykotoksykozy

a)mykotoksyny

-wtórne produkty przemiany materii grzybów pleśniowych, czarnych, niedoskonałych i patogennych dla roślin (Aspergillus, Penicillium, Fusarium, Stachybotrys)

-ich zadanie - hamowanie wzrostu grzybów konkurencyjnych

-subst niskocząst, o różnej budowie

-mogą powstawać już w glebie, podczas dojrzewanie lub transportu

-zwykle w czasie przechowywania żywności i pasz roślinnych

-sprzyja odpowiednia wilgotność (>80%) i temp

-czasami wytwarzany w organizmie i pomieszczeniach (aerogennie, przez skórę)

-różny stopień toksyczności (specyfika gatunkowa)

-mykotoksykoza pierwotna (pasze z mykotoksynami) i wtórna (łańcuch pokarmowy - mleko lub mięso od zwierząt z mykotoksykozą) -najwięcej - zboża, groszek, kukurydza, soja, orzeszki ziemne, kawa

b)objawy

-ostre - rzadko, wysokie dawki

-przewlekłe (zwykle) - skłonność do kumulacji

-obniżenie wydajności, gorsze wykorzystanie paszy

-immunosupresja - większa zapadalność na choroby zakaźne

-zaburzenia na poziomie kom

-gospodarki białkowej, lipidowej i węglowodanowej

-utleniania mitochondrialnego

-syntezy kwasów nukleinowych - działanie mutagenne i teratogenne

Działanie	Toksyna	Producent	Objawy
hepatotoksyczne	Aflatoksyna - A. flavus -produkują B1 (termostabilna; najsilniejsza - w M1 i M2 - w mleku; lub w epoksyd - mutagenny, sprzyja kancerogenezie), B2, G1 i G2 Rubratoksyna Sterigmatoksyna Luteoskiryna	Aspergillus Penicillium	-uszkodzenie wątroby -kancerogenne -teratogenne -drób, ryby, świnie, bydło
Nefrotoksyczne	Ochratoksyny (jako A, B i C - długo utrzymują się w organizmie i krążą związane z albuminami) Cytrynina	Aspergillus Penicillium	-uszkodzenie nerek -genotoksyczne -drób, świnie
Neurotoksyczne/ tremorgenny	Patulina Penitremy	Aspergillus Penicillium	-wymioty, drgawki (tremor) -porażenia -bydło, drób, psy
Estrogenne	Zearalenomy (groźny dla świń; naśladuje działanie estrogenów; zearalenom jest przetwarzany do metabolitów jeszcze bardziej toksycznych)	Fusarium	--hiperestrogenne (zaburzenia rozrodu) -hepatotoksyczne -immunosupresyjnie -świnia
Womitotoksyczny	Trichoteceny	Fusarium	-anoreksja, wymioty -bydło, świnie
Zaburzające hematopoezę	Jakieś dziwne nazwy	Fusarium Stachybotrys	-zapalenia skóry i błony śluzowej -immunosupresja (grasica, węzły chłonne) -bydło, świnie

c)diagnostyka mykotoksykoz

-analiza objawów klinicznych i zmian anatomopatologicznych

-izolacja grzybów toksynotwórczych w paszy

-wykrywanie mykotoksyna w paszy

-izolacja

-identyfikacja: chromatografia, ELISA, RIA (radioimmunologiczna)

-określenie koncentracji mykotoksyny

-próba biologiczna na pierwotniakach (pantofelki)

mykozy - wywołane są przez samego grzyba

---