POŻYWKA MIKROBIOLOGICZNA
Środowisko, w którym sztucznie stworzono warunki do namnażania drobnoustrojów dzięki odpowiednio dobranym skł odżywczym
Pierwsze pożywki produkty naturalne surowica, krew, płyny wysiękowe, ziemniak, marchew. Potem: wyciągi i odwary z tkanek rośl i zwierz w postaci bulionów lub pożywek stałych
Drobnoustroje autotroficzne - pożywki zaw tylko zw min, których utlenianie dostarcza im energii potrzebnej do asymilacji CO2
Drobnoustroje heterotroficzne - w środ organicznych, w których węgiel wyst pod postacią łatwo przyswajalnych źródeł, gł cukrów, źr azotu mogą być różne: org i mineralne.
Riketsje i wirusy - hoduje się in vivo tzn w żywym org lub hodowli tkankowej
CECHY DOBREJ POŻYWKI
*odpowiednia wartość odż (musi zawierać źr C, N organicznego lub nieorg , energii, inne pierwiastki biogenne, tj O, H, S, P. Dla mikroorganizmów bardziej wymagających niezbędny jest dodatek subst wzrostowych (Wit, aminokw)
*optymalny odczyn pH - obojętne lub lekko alkaliczne (6,8-7,4). Grzyby - lekko kwaśne
*odpowiednie ciśnienie osmotyczne - do uzyskania osmot izotonicznego w stos do wnętrza kom hodowanych drobnoustrojów stosuje się roztwory NaCl. Jest to b ważne, bo w środ hipertonicznych nast. kurczenie się plazmy kom na skutek wody do środowiska w celu wyrównania ciśnienia, a nast. odzielenie plazmy od ściany kom zaburzenie fcji życiowych
W środowisku hipoton - woda wnika do kom, pękają
*przejrzystość - zwł w pożywkach płynnych, konieczne ze wzgl na możliwość obserwacji wzrostu mikroorganizmów; gdy jest mętna - trudniej określić
*sterylność - niezbędna w hodowli czystych kultur drobnoustrojów; w autoklawach, z wyj pożywek, których skł nie mogą być poddane działaniu wysokiej temp wyjałowić je przez filtrację lub działanie promieniowania jonizującego (X i gamma)
PODZIAŁ POŻYWEK
1)ze wzgl na skład chem: naturalne, syntetyczne i półsyntetyczne
Naturalne - zaw skł poch natur tj mleko, krew, surowica krwi, marchew, ziemniak; zapewniają bdb wzrost drobnoustr, ale - trudność w odtworzeniu przy badaniach seryjnych identycznego składu ilościowego
Syntetyczne - każdy skł jest ściśle określony ilościowo i jakościowo, są wykorzystywane w badaniach diagnostycznych
Półsyntetyczne - zaw skł naturalne i określone jakościowo i ilościowo zw chem
2)ze wzgl na właściwości fizyczne (konsystencję): pożywki płynne, półpłynne i stałe
Płynne - klarowne, wszystkie skł dokładnie rozpuszczone, np. bulion, brzeczka, mleko odtłuszczone, serwatka
Stałe - zestalone dodatkiem subst żelującej, gładka powierzchnia, elastyczna, przejrzysta; agar, żel krzemionkowy, żelatyna, naturalny - ścięta surowica krwi, marchew, ziemniak
Agar - polisacharyd, zaw m.in. galaktozę, otrz z glonów morskich Gelidium; łatwo ulega uwodnieniu, upłynnia się w temp 100 st, a zestala 45-48 st. Drobnoustroje nie wykorzystuję agaru jako skł odżywczego za wyjątkiem niekt bakterii morskich;
Żelatyna - subst o chartka białkowym, otrzymywana z odpadów zwierzęcych bogatych w kolagen; upłynnia się w temp 25-27 st, stosowana do zestalania pożywek przeznaczonych dla drobnoustrojów rozwijających się w temp 25 st.
Półpłynne - zaw czynniki żelujące w zmniejszonej ilości np. 0,15-0,8% agaru
3) wg zastosowanie pożywki dzielimy na:
*podstawowe/ proste
*wzbogacone / złożone
*wybiórcze / selektywne
*namnażające
*różnicujące
^Podstawowe - w hodowli większości drobnoustr o przeciętnych wymaganiach odż, np. bulion, agar zwykły dla bakterii, wyciąg słodowy lub ziemniaczany dla grzybów
^ wzbogacone - drobn o wysokich wymaganiach; podłoża są wzbogacone poprzez dodanie skł naturalnych np. krwi, surowicy, witamin, aminokwasów
^wybiórcze - do wyodrębnienia określonego gat bakterii; do podłoży podst dodaje się inhibitory hamujące wzrost niepożądanych mikroorganizmów
^różnicujące - do odróżnienia poszczeg gat bakt na podst ich wł biochem np. zdolności do rozkładania jakiegoś substratu dodanego do podłoża różnicującego
^namnażające - podłoża podstawowe uzupełnione czynnikami przyspieszającymi wzrost bakterii które chcemy wyosobnić oraz czynnikami hamującymi rozwój mikroflory towarzyszącej, do wykrywania bakt chorob
CZYSTA KULTURA
Hodowla drobnoustrojów tylko 1 gat lub szczepu; to materiał jednorodny pod wzgl genetycznym i fenotypowym.
BADANIE HODOWLANE BAKTERII
*Hodowla stacjonarna (okresowa) po wprowadzeniu bakterie rosną na 1 niezmienionym podłożu, aż do wyczerpania subst odż i śmierci
*Hodowla ciągła - gdy subst odż są stale uzupełniane - bakt znajd się ciągle w fazie wzrostu logarytmicznego;
*Hodowla zsynchronizowana - pozwala badać i określać przemiany metaboliczne bakt. W hodowli tej znajd się bakt w identycznej fazie rozwoju
*Populacje bakterii - rozwijają się na powierzchniach stałych i w płynach
*Hodowla bakteryjna - pożywka wzrostowa wraz z bakteriami w niej znajdującymi się, pożywka może być płynna lub stała.
*Inkubacja - utrzymywanie przez jakiś czas warunków niezbędnych do wzrostu bakterii np. temp i wilgotność
*Nokulacja - początkowa liczba bakterii wprowadzona do pożywki
*Kolonia Bakteryjna - zespół bakteryjny powstający w wyniku podziału komórek. Jeśli jest ona odizolowana od innych kolonii, stanowi czystą kulturę. Widoczne są gołym okiem lub przez lupę jako skupienia o charakterystycznym wyglądzie. Wygląd ten może się zmieniać w zależności od rodzaju podłoża i od warunków inkubacji.
TYPY KOLONII
*Typ S (smooth - gładki) - gładka powierzchnia, regularne brzegi, profil lekkowzniesiony, koncentrację kremową łatwo tworzą homogenią zawiesinę w podłożu płynnym
*tTyp R - płaskie, o szorstkiej nierównej powierzchni, często charakteryzują się wystrzępiastymi brzegami, ich konsystencja jest sucha, pylista, w podłożu płynym tworzą zawiesinę heterogenną
*Typ M śluzowe - gładka, błyszcząca powierzchnia, gładnie regularne brzegi są mozno wzniesione, o konsystencji ciągnącej, tworzą zawiesinę heterogenną
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WZROST I NAMNAŻANIE BAKTERII:
*Wzrost mikroorganizmów - wzrost liczby komórek, b szybko, np. E.Coli w opt warunkach może podowić swoją liczbę w przeciągu 15-20 min
*Hodowle bakteryjne - rosną na podł stałych i płynnych, na stałych tworzy kolonie, na pł nie.
*Czas generacji - czas podwojenia liczby komórek, konieczny do przebiegu 1 pełnego cyklu komórkowego g=t/n . zależy od liczby bakterii, gatunku i środowiska
WZROST MIKROORGANIZMÓW:
1.faza zastoju M- okres młodości fizjologicznej, 2.faza logarytmicznego wzrostu 3.okres zwolnionego wzrostu, 4.faza równowagi, 5.f zamierania 6.f logarytm zamierania