Wprowadzenie do przedsiębiorczości, GWSH TiR Turystyka i Rekreacja


Wprowadzenie do przedsiębiorczości 09.10.10

Dr Bożena Alejziak

Email: wtalejzb@cyf-kr.edu.pl

Zasady zaliczenia przedmiotu:

  1. egzamin: test- pytania otwarte (wymienić, wyjaśnić, zdefiniować, obliczyć). Na egzamin należy przynieść prosty kalkulator) 18-20 pytań.

zaliczka na podatek dochodowy. 2 zadania rachunkowe

  1. Możliwość otrzymania dodatkowych punktów (max.5) doliczanych do zdanego egzaminu

    1. Prezentacja na wybrany temat:

      1. Ergonomia pracy w biurze

      2. Etyka w biznesie

    2. Opracowanie korespondencji handlowej w turystyce

    3. Punkty za zadania na wykładach

  1. Program przedmiotu

- Istota przedsiębiorczości i teorie wyjaśniające jej kształtowanie

- Definicje przedsiębiorcy i przedsiębiorczości

- uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne przedsiębiorczości

- przedsiębiorczość a innowacje GOW

XVIII w. pierwsza działalność przedsiębiorcza

Wymagana wyższa doza optymizmu

  1. Przedsiębiorczość a turystyczny rynek pracy

- usługi turystyczne jako pomysł na własna działalność gospodarczą

- forma prowadzonej działalności

- ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

- definicje osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Krajowy Rejestr Sądowy

- definicja mikro małego, średniego i dużego przedsiębiorcy

  1. Wybór formy gospodarowania:

    1. podatek dochodowy

- karta podatkowa

- ryczałt ewidencjonowany

- zasady ogólne

- podatek liniowy

    1. podatek od towarów i usług VAT

    2. podstawowe dokumenty finansowe w prowadzonej działalności gospodarczej

Obowiązek trzymania dokumentacji przez 5 lat.

  1. Ubezpieczenia społeczne - rodzaje składek oraz ich wysokość

- emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, fundusz pracy, zdrowotne

- umowa o pracę, umowa zlecenia, umowa o dzieło a ubezpieczenia społeczne

- ulgi dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą

- kalkulacja składek ubezpieczeniowych

  1. Kształtowanie relacji z otoczeniem zewnętrznym

- zasady redagowania korespondencji biznesowej

- podstawowe zasady obowiązujące w korespondencji w języku polskim

- zasady redagowania korespondencji wysyłanej pocztą elektroniczną

Pani Doktor - pisać z dużych liter - wyraz szacunku

  1. Współpraca z otoczeniem zewnętrznym. Korespondencja handlowa w turystyce.

- list intencyjny

- pismo informacyjno-reklamowe

- oferta

- zapytanie ofertowe

- nawiązanie współpracy

  1. Etyczne podstawy działalności gospodarczej w turystyce (etyka w biznesie)

- kodeks etyki hotelarza

- globalny kodeks etyki w turystyce

  1. Ergonomia pracy w biurze

Literatura

  1. Bednarczyk M. (red.) Konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw na polskim rynku turystycznym, Wyd. OJ, Kraków 2006

  2. Gaweł A., Ekonomiczne determinanty przedsiębiorczości, Wyd. AE w Poznaniu, Poznań 2007

  3. Czechowski L.(red.), Małe i średnie przedsiębiorstwa na rynku turystycznym, WSHiT w Gdańsku, Gdańsk 2007

  4. Milan L., Przedsiębiorczość i przedsiębiorstwo turystyczne. Socjologiczne uwarunkowania sukcesu, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2000

  5. Morris M. „Jak założyć własną firmę.

  6. Alejziak B., Organizacja i technika pracy biurowej w turystyce, Albis Kraków 2002

  7. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej


Definicje przedsiębiorczości

Badania nad przedsiębiorczością

Szkoła psychologiczna: bada osobowość przedsiębiorcy i cechy charakteru, które warunkują sukces (porażkę)

Ujęcie socjologiczne - bada wpływ otoczenia społecznego na podejmowanie aktywności przedsiębiorczej

Nauki ekonomiczne - rola przedsiębiorcy w rozwoju ekonomicznym gospodarki

Wzrost zainteresowania przedsiębiorczością - lata 70 XXw USA

- rozwój prac badawczych i teoretycznych

- kursy z przedsiębiorczości na uniwersytetach

- czasopisma naukowe

Koncepcje przedsiębiorcy:

- J.B Say

- R. Cantillon

- F. Knight

- J. Schumpeter

- szkoła austriacka I.M. Kirzner

Definicje przedsiębiorczości

1755r - J. Babtist Say - przedsiębiorca przenosi zasoby ekonomiczne z obszaru niższej na obszar wyższej wydajności i wyższego zysku

XIX w - Cantillon - zdolność do przewidywania i skłonność do podejmowania ryzyka; Przedsiębiorca to - osoba, która dobrze znając określony rynek wykorzystuje pojawiającą się na nim okazję stworzoną przez brak równowagi pomiędzy popytem i podażą.

Współczesne badania naukowe

1. Frank Knight - zdolność przedsiębiorcy do ponoszenia ryzyka, umiejętność działania w środowisku niepewności. Działalność biznesowa to gra.

2. Szkoła austriacka (Israel M. Kirzner) - przedsiębiorca to outsider, który dostrzega możliwości osiągnięcia zysku. Przedsiębiorczość to odkrywanie informacji (okazji), które nie istnieją w sposób obiektywny, są dostrzeżone dzięki „wyczuleniu przedsiębiorcy”

3. Schumpera - przedsiębiorca jest innowatorem

Koncepcja Schumpetera:

Formy innowacji:

- nowe technologie produkcyjne

- zastąpienie obecnych czynników produkcji innymi, zastosowanie nowych surowców czy półfabrykatów

- nowe rynki zbytu

- wprowadzanie nowego produktu lub produktu o nowej jakości

- wprowadzanie nowej organizacji do przemysłu

Współczesne nurty - przedsiębiorczość utożsamia się z działalnością gospodarczą, w szczególności z tworzeniem małych przedsiębiorstw.

Najważniejsze koncepcje przedsiębiorczości :

1. kreacja bogactwa- przedsiębiorczość jest związana z podejmowaniem ryzyka, towarzyszącego produkcji w celu otrzymania zysku

2.kracja przedsiębiorstwa - przedsiębiorczość polega na zakładaniu firm, które nie istniały wcześniej

3.kracja innowacji - przedsiębiorczość koncentruje się na unikatowej kombinacji zasobów w taki sposób, że istniejące metody czy produkty stają się przestarzałe

4.kreacja zmiany !- dostosowanie adaptacja czy modyfikacja osobistych umiejętności tak by dostrzec różne możliwości pojawiające się w otoczeniu

5.kreacja zatrudnienia - zatrudnienie, zarządzanie i rozwijanie czynników produkcji oraz zasobu pracy

6. kreacja wartości - tworzenia wartości dla klientów przez eksploatowanie nowych możliwości

7.kreacja wzrostu - siła i pozytywna orientacja w kierunku wzrostu sprzedaży, dochodów, aktywów czy zatrudnienia

Determinanty tworzenia nowego przedsięwzięcia

1 osobowość przedsiębiorcy : potrzeba osiągnięć, samokontrola skłonność do ryzyka, inicjatywa, pro aktywność, samorealizacja

2 posiadane zasoby : wiedza doświadczenie zawodowe

3: otoczenie przedsiębiorcy :

- mikrosocjalne (wsparcie lub restrykcje rodzinne )

- makrosocjalne (sieć powiązań społecznych, bazowanie na wcześniejszych doświadczenia zawodowych)

-ekonomiczne: utrata pracy, tradycje rodzinne

4. organizacja przedsięwzięcia : planowanie podejmowanie decyzji analiza możliwości porażki pozyskanie kapitału

Cechy przedsiębiorczości

1 dynamizm działaniowy : osoby aktywne, z inicjatywą, dążące do zmian, poszukujące nowych rozwiązań.

Ludzie bierni, pasywni, pesymiści - nie mają szans

2.Zrównoważenie intelektualne i emocjonalne

Nie ma szans gonitwa od pomysłu do pomysłu, tzw. słomiany zapał

3. Umiejętność przewodzenia i współpracy z innymi : życzliwość, cierpliwość

4. odwaga - umiejętność podejmowania ryzyka

5. odpowiedzialność

6. Sztuka prowadzenie negocjacji

7. Pewność siebie

8. Ambicja

9.Wysoka potrzeba osobistych osiągnięć tj.:

- wytyczanie trudnych celów,

-podejmowanie rozsądnego ryzyka

Innowacje a przedsiębiorczość

Badania nad przedsiębiorczością

- szkoła psychologiczna: bada osobowość przedsiębiorcy i cechy charakteru, które warunkują sukces (porażkę)

- ujęcie socjologiczne: bada wpływ otoczenia społecznego na podejmowanie aktywności przedsiębiorczej

- nauki ekonomiczne i rola przedsiębiorcy w rozwoju ekonomicznym gospodarki (przedsiębiorstwa)

Badania nad przedsiębiorczością obejmują zagadnienia takie jak:

- uruchamianie nowych przedsięwzięć

- zarządzanie rozwojem

- koncepcja tworzenia wartości

Innowacyjna gospodarka

- innowacyjność to jeden z ważniejszych czynników osiągania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa

- konieczność realizacji nowych wyzwań na poziomach:

człowiek, przedsiębiorstwo, gospodarka.

Zdefiniowanie innowacji - innowacyjność to zdolność do tworzenia i wdrażania zmian w różnych sferach życia społeczno gospodarczego.

Według Josepha Schumperta innowacja to nieciągłe przeprowadzanie nowych kombinacji zarówno w zakresie :

- wprowadzanie nowego produkty lub jakiegoś gatunku produktu

Definicja wg. Oslo Manual

Podstawowe rodzaje innowacyjności :

Innowacja:

- produktowa to wprowadzenie na rynek nowego towaru lub usługi, lub znaczące ulepszenie oferowanych uprzednio produktów

- procesowa to wprowadzenie do praktyki w przedsiębiorstwie nowych lub znacząco ulepszonych metod produkcji lub dostaw.

- marketingowa to zastosowanie nowej metody marketingowej obejmującej znaczące zmiany w wyglądzie produktu jego opakowaniu, pozycjonowaniu, promocji, polityce cenowej wynikającej z nowej strategii marketingowej przedsiębiorstwa

- organizacyjna to zastosowanie w przedsiębiorstwie nowej metody organizacji działalności biznesowej nowej organizacji miejsc pracy lub nowej organizacji relacji zewnętrznych.

Innowacyjne rozwiązania :

- własna działalność badawczo rozwojowej

- współpracy z innymi zakładami

- zakup wiedzy w postaci niematerialnej (patenty licencje)

- lub materialnej

Innowacja a przedsiębiorczość

Wg Druckera przedsiębiorczość to:

- gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywania w sposób nowatorski i twórczy problemów

- umiejętność i zdolność do wykorzystywania pojawiających się szans i okazji elastyczne przystosowania się do nowych zmieniających się warunków

Źródła innowacji w turystyce :

1.Współpraca z instytucjami naukowo-badawczymi

2.przedsiębiorcza kultura organizacji firmy

3.innowacyjność i kreatywność pracowników

4. skumulowana wiedza specjalistyczna (np. know-how, licencje, kulinaria-receptury)

5.wiedza i umiejętności turystyczne i interpersonalne pracowników bezpośrednio i pośrednio biorących udział w tworzeniu usługi ( produkt turystycznych)

6.możliwość dostosowania oferty do indywidualnych potrzeb nabywców

7.zdolność zachowań i strategii konkurentów obecnych i potencjalnych

8. sprawność wewnętrznego systemu przepływu informacji

9. Zdolność do podejmowania ryzyka

9.Skłonność pracowników do podnoszenia kwalifikacji

Produkt turystyczny

Strategia rozwoju turystyki na lata 2007-2013

-kształtowanie innowacyjnych produktów zgodnie z wymogami zrównoważonego rozwoju

-wielopodmiotowa współpraca na rzecz integrowania oferty turystycznej

-wspieranie typów turystyki o największych szansach rozwoju

-wdrążanie nowoczesnych rozwiązań projakościowych

-stałe monitorowanie potrzeb odbiorców trendów rynkowych, ocenach pozycji konkurencyjnej oraz dostosowywanie oferty do ewoluujących uwarunkowań.

Zasoby ludzkie

- przygotowanie profesjonalnych kadr turystyki

-podnoszenie kwalifikacji kadr zarządzających oraz personelu operacyjnego

-wprowadzenie systemu kwalifikacji zawodowych, a także kształcenie kadr społecznych

-prowadzenie szerokiej edukacji odbiorców usług turystycznych w celu zwiększenia zainteresowania aktywnymi formami spędzania wolnego czasu, oraz świadomego i odpowiedzialnego korzystania z zasobów kulturowych i środowiskowych

Działania marketingowe

-tworzenie spójnego systemu promocji - również na szczeblu UE

-system działań marketingowych warunkujących zwiększenie liczby turystów zagranicznych i krajowych

-usprawnienie systemu informacji turystycznej

-wspieranie rozwoju badań w obszarze turystyki

Kształtowanie przestrzeni turystycznej

-kształtowanie przestrzeni turystycznej w zgodzie z zasadami ochrony środowiska

-zwiększanie możliwości absorpcji turystów na obszarach atrakcyjnych turystycznie poprzez modernizację i rozwój odpowiedniej infrastruktury

-zwiększanie dostępności komunikacyjnej regionów turystycznych

Strategia Lizbońska

Cel - stworzenie na obszarze UE dynamicznej rozwijającej się gospodarki opartej na wiedzy

Wskaźniki innowacyjności

-wyniki uzyskane za 2007 rok wykazują znaczne różnice: UE-27 a USA i Japonia

-najważniejsza pozycja UE. Państwa nordyckie , Niemcy, Wielka Brytania

-Średnia UE - 0.45

- Polska - 0.24

- Bułgaria (0.23), Łotwa (0.19), Rumunia (0.18)

- Estonia (0.37), Czechy (0.36), Słowenia (0.35)

Wybrane wskaźniki służące do oceny innowacyjności

1.B+R Polska (2006) - 0.56% ŚREDNIA ue-27 - 1.84%

Najwięcej Szwecja (3.82%), Finlandia (3.45%), Niemcy(2.51%)), Austria(2.45%)), Dania(2.43%)

Najmniej Polska, Cypr (0.42%), Rumunia (0.46%), Bułgaria (0.48%)

2.Ochrona własności przemysłowej - liczba zgłoszeń patentowych do Europejskiego Urzędu patentowego / na milion mieszkańców

Polska (2004) - 3.66. srednia UE-27 - 111,96

3.Liczba patentów udzielonych przez Amerykański Urząd Patentowy (USPTO) / na milion mieszkańców

Polska - 0.6 jedno z ostatnich pozycji

4.Aktywność eksportowa w zakresie towarów wysoko przetworzonych i wyprodukowanych przy zastosowaniu nowoczesnych technologii.

Polska (2006) - 3%
Średnia UE-27 - 16.67%

5.Dostęp do szerokopasmowego Internetu. Liczba stałych łączy ( z przepustowości co najmniej 144Kb/s) / na 100 mieszkańców

UE - 18.2%

Najwięcej - Dania - 37.2 %

Polska - 6.8 %

Najmniej(2007) Bułgaria - 5.7%, Rumunia - 6/6 %

(wyższe wskaźniki dla Polski niż w UE-27):

6. łączne wydatki na technologie informacyjno-telekomunikacyjne

7. odsetek mieszkańców w wieku 20-24 lat mających co najmniej średnie wykształcenie oraz duża liczba młodych ludzi z wykształcenie wyższym

Bariery rozwoju innowacyjności w Polsce :

- niski poziom wydatków na B+R

-niedostateczne zaangażowanie sektora prywatnego w finansowanie B+R

- MSP - brak własnych środków na działalność B+R

.brak funduszy kapitału wysokiego ryzyka (Venture Capital)

Na podstawie indeksu sił :

Liderzy innowacji - znacznie wyższy od średniej dla UE-27 wskaźnik innowacyjności: Szwecja, Finlandia, Dania, Wielka Brytania, Niemcy, USA, Szwajcaria, Izrael, Japonia

Zaawansowani innowatorzy - wskaźnik innowacyjności wyższy niż średnia dla UE-27 Luksemburg, Irlandia, Austria, Holandia, Francja, Belgia, Kanada

Umiarkowani innowatorzy - indeks Sił poniżej średniej UE-27 Estonia, Czechy, Słowenia, Włochy, Cypr, Hiszpania, Norwegia i Australia

Kraje doganiające - indeks sił znacznie poniżej średniej UE-27 Polska, Malta, Litwa, Węgry, Grecja, Portugalia, Słowacja, Bułgaria, Łotwa, Rumunia, Chorwacja

(podać na egzaminie kilka krajów w jakich grupach można je usytuować ) !!!!!!!!!!!!!!!!!!

Własne przedsięwzięcie w turystyce czyli jak założyć własną firmę?

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 02.07.2004 (Dz. U. z dnia 06.08.2004 r. )

Zdefiniowanie działalności gospodarczej

- Działalność gospodarcza to zarobkowa działalność: wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły

Ustawa nie dotyczy :

-działalności w rolnictwie

Zdefiniowanie przedsiębiorcy :

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osoba prawną, wykonywująca we własnym imieniu działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej.

Zasady podejmowania działalności gospodarczej

WPIS :

- Krajowy Rejestr Sądowy (spółki o.o., komandytowa 1500 zl)

- Ewidencja Działalności Gospodarczej (Urząd Miasta, Gminy - bez płatnie)

Zasady prowadzenia działalności gospodarczej

- uczciwa konkurencja

- poszanowanie dobrych obyczajów

- ochrona przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, ochrona środowiska

- posiadanie uprawnień zawodowych

Informacja na towarze

  1. Firma przedsiębiorcy i adres

  2. Nazwa towaru

  3. Inne oznaczenia (odrębne przepisy)

W sprzedaży bezpośredniej oraz na odległość w ofercie:

- firma przedsiębiorcy

- NIP

- siedziba i adres przedsiębiorcy

Płatność za pośrednictwem rachunku bankowego:

- jednorazowa wartość transakcji przekracza równowartość 15.000€

Ewidencja Działalności Gospodarczej

- Organ ewidencyjny: wójt, burmistrz, prezydent miasta

- ewidencja jest nazwa

- wniosek zgody ze wzorem

- bez opłaty

Wniosek EDG o wpis do ewidencji:

Dziennik Ustaw Rady Ministrów Nr.50 poz. 399 z dn 24.03.2009 (Internet-można ściągnąć pusty wniosek)

Koncesja

  1. Poszukiwanie złóż kopalin oraz ich wydobywanie

  2. Wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją.

  3. Wytwarzanie i obrót paliwami i energią

  4. Ochrona osób i mienia

  5. Rozpowszechnienie programów radiowych i TV

  6. Przewozy lotnicze

Promesa

- przyrzeczenie wydania koncesji

- po spełnieniu warunków wykonywania działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji.

- uzyskanie ważności promesy nie krócej niż 6 miesięcy

Zezwolenia

- Alkohol.

-Aptek

-Finanse.

-Hazard.

-Narkotyki

-Nauka jazdy

-Poczta

-Śmieci

-Tablice rejestracyjne

Działalności regulowana

-Turystyka

-Sport

-Alkohol

-Hazard

  1. Polowanie cudzoziemców na terytorium RP i polowania za granicą (marszałek województwa)

  2. Organizacja imprez turystycznych (Marszałek Województwa)

  3. Organizacja wyścigów konnych

  4. Usługi detektywistyczne

  5. Ośrodek szkolenia kierowców wykonujących przewóz drogowy

  6. Działalność kantorowa

  7. Działalność pocztowa niewymagająca zezwolenia

  8. Wyrób lub rozlew wyrobów winiarskich

  9. Działalność telekomunikacyjna będący działalnością gospodarczą

  10. Rozlew lub wyrób alkoholi lub napoi spirytusowych

Kontrola przedsiębiorcy

Czynności kontrolne

- po okazaniu legitymacji służbowej w obecności kontrolowanego

- nie można równocześnie przeprowadzać więcej niż jednej kontroli

- czas trwania wszystkich kontroli w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:

- mikro, mali i średni przedsiębiorcy do 4 tygodni

- pozostali przedsiębiorcy 8 tygodni

Mikro przedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy - kontrole nie mogą przekraczać 4 tyg.

Mikro przedsiębiorca:

- zatrudnia do 10 pracowników

- roczny obrót netto do 2 milionów €

Mały przedsiębiorca:

- zatrudnia mniej niż 50 pracowników

- roczny obrót netto do 10 milionów €

Średni przedsiębiorca

- zatrudnia mniej niż 250 pracowników

- roczny obrót netto do 50 milionów €

Pozostali przedsiębiorcy - 8 tyg

Formy prowadzonej działalności:

- osoba fizyczna

- spółka cywilna

- spółka jawna (przychód netto 800.000€) - (KRS 1000 + 500 zł) Opłata sądowa + ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w wysokości

- spółka partnerska (wolne zawody)

- spółka z o.o.

- spółka SA

Spółka cywilna

- prosta forma, nie wymaga zgłoszenia do KRS

- nie jest spółką prawa handlowego - jest jedynie umową łączącą wspólników

- Umowa + KC

Działalność gospodarcza - czyli co trzeba zrobić, aby założyć firmę.

1 Krok

Urząd Miasta / Gminy

  1. Zgłoszenie na druku EDG -1 o dokonanie wpisu do Ewidencji Działalności Gospodarczej

Potrzebne dokumenty:

- Dowód osobisty

- Druk zgłoszenia

Podjęcie działalności

- przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą już w dniu złożenia wniosku

- z wyjątkiem złożenia wniosku w wersji elektronicznej bez podpisu elektronicznego

Tryb składania wniosku

  1. Formularz papierowy przyniesiony przez przedsiębiorcę, albo jego pełnomocnika.

  2. Formularz papierowy przesłany listem poleconym z notarialnie potwierdzonym własnoręczność podpisem wnioskodawcy.

  3. Elektroniczny formularz, podpisany elektronicznie (urządzenie do podpisu elektronicznego ok. 500 zł)

Wypełnianie wniosku

- wypełniony wyraźnie, drukiem bez skreśleń (innego wniosku nie przyjmą naczelnicy US i ZUS)

W przypadku pomyłki wypełnić dodatkowy dokument EDG - POPR

Zakres danych ewidencyjnych jest określony w art. 7b ust.2 oraz art. 7ba ust.1 ustawy „Prawo do działalności gospodarczej” i obejmuje:

  1. oznaczenie przedsiębiorcy

  2. Pesel, NIP o ile taki posiada

  3. Miejsce zamieszkania i adres przedsiębiorcy

  4. Działalność poza miejscem zamieszkania również wskazanie adresu zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca

  5. PKD

  6. Data rozpoczęcia działalności gospodarczej

  7. Telefon, adres poczty elektronicznej, o ile przedsiębiorstwo posiada

  8. Informacje o zawieszeniu / wznowieniu wykonywanie działalności gospodarczej

Brak NIP

- obcokrajowiec

- osoba, która nigdy nie osiągała przychodów podlegających opodatkowaniu

- taki wniosek jest ważny

- firma przedsiębiorcy i spółka cywilna

- przedsiębiorca działa pod firmą w rozumieniu przepisów KC

- Firmą jest imie i nazwisko oraz ewentualnie inne dowolne określenie z zastrzeżeniem, żęnie będą one wprowadzać w błąd

- spółka cywilna nie posiada firmy w rozumieniu przepisów KC - przedsiębiorcami są jedynie wspólnicy spółki cywilnej

2 krok - dotyczy spółek cywilnych

Urząd Statystyczny, Regon

Spółki cywilne

- wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego Podmiotów Gospodarki Narodowej formularz wniosku RG-1

Potrzebne dokumenty

- wypełniony formularz RG-1

- ksero zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej

- dowód osobisty

3 krok - konto bankowe

Nie ma obowiązku posiadania konta bankowego - dotyczy osoby fizyczne (konto firmowe - płatne ok. 30 zł / miesięcznie)

Nie ma obowiązku przedkładania bankom zaświadczenia o wpisie do EDG, Regon, NIP

4 krok - Urząd Skarbowy - NIP2

Spółki cywilne

Dokumenty:

- dowód osobisty, zgłoszenie EDG, Regon

- Umowa spółki, umowa z bankiem, prawo własności do lokalu

- Umowa z biurem rachunkowym, inne

  1. Obowiązek zgłoszenia wyboru formy opodatkowania w ZUS przed rozpoczęciem działalności (250 zł - usługi księgowania, 500 - 1000 zł zobowiązania wobec urzędów/miesiąc)

  2. podatek od towarów i usług (VAT) VAT R 170 zł (jeżeli jestem VAT-owcem to zakupując towar od innego watowca dodaję marże do netto, jeżeli nie to do brutto - zawyżona cena)

5 krok - Zakład ubezpieczeń społecznych

Spółki cywilne - dokumenty

- zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub KRS, Regon, NIP, dowód .

- ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, zdrowotne

6 krok - Państwowa inspekcja pracy

Zatrudnienie pracowników - 30 dni od daty zatrudnienia

O miejscu, rodzaju i zakresie przewidzianych działań oraz o liczbie zatrudnionych pracowników.

Rejestracja stowarzyszeń z osobowością prawną (min. 15 osób)

Wymagane dokumenty:

- formularz KRS W20, Statut

- lista obecności z zebrania założycielskiego z wszystkimi danymi osobowymi członków stowarzyszenia.

-protokół z wyboru komitetu założycielskiego

-adres tymczasowy siedziby stowarzyszenia

Opłaty

- 500 zł za wpis do rejestru stowarzyszeń

- 1000 zł za wpis do rejestru przedsiębiorców

Termin załatwienia sprawy - do 14 dni

Zaszeregowanie obiektów hotelarskich noszących nazwy: hotel, motel, pensjonat, kemping (camping), dom wycieczkowy, schronisko

Wniosek - zaszeregowanie obiektów hotelarskich (Urząd Marszałkowski)

1Dokumenty :

a)decyzja o pozwoleniu na budowę

b)opinia miejscowej komendy Państwowej Straży Pożarnej

c)opinia właściwego miejscowo inspektora

2.REGON

3.Odpis KRS lub zaświadczenie o wpisie do EDG,

4.Dowód wpłaty za dokonanie oceny spełniania wymagań przez obiekt hotelarski.

Opłata za kategoryzację wynosi:

- dla hoteli i moteli 4* i 5* - 1140 zł

- dla hoteli i moteli 3* - 760 zł

- dla hoteli i moteli 2* i 1* - 456 zł

-domy wycieczkowe 380 zł

-pensjonaty ( do 20 pokoi) 304 zł

-schroniska 228 zł

-schroniska młodzieżowe 76 zł

Termin załatwienia sprawy 1 miesiąc

Wniosek o wpis do rejestru organizatorów turystyki

- Urząd Marszałkowski

Wniosek powinien zawierać dane:

- firmy, przedstawicielstwa, siedziba, adres, w przypadku gdy przedsiębiorca jest osobą fizyczną - adres zamieszkania

- NIP

- przedmiot działalności

- zasięg terytorialny (obszar kraju, kraje europejskie lub kraje pozaeuropejskie)

- główne miejsce wykonywania działalności

- imiona i nazwiska osób upoważnionych do kierowania działalnością przedsiębiorstwa i oddziałów.

USTAWA z dnia 29 kwietnia 2010 r oraz zmiany w ustawie o usługach turystycznych z dnia 17 września 2010

Zniesione zostały wymagania odnoście odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia zawodowego potrzebne do kierowania działalności przedsiębiorstwa turystycznego.

http://prawoturystyczne.pl/tag/ustawa-o-uslugach-turystycznych/

kalkulator ! na następne zajęcia

Wysokość sum gwarancyjnych : Kwota musi wystarczyć na powrót klientów do kraju.

Wykład 23.10.10r

Agroturystyka, a działania gospodarcze

Działalności nie rejestruje rolnik który :

-wynajmuje nie więcej niż 5 pokoi; sprzedaje posiłki, miejsca pod namiot, świadczy in. Usługi związane z pobytem turystów

a)zgłoszenie w urzędzie gminy

b) US - OŚWIADCZENIE

- że dochód nie przekroczy 10 tys. Euro

2.Działalność rejestruje :

a) rolnik gdy wynajmuje 6 pokoi

b) osoby nie będące rolnikami (mniej niż 1 hektar Ziemi)

Kategoryzacja Agro

Można wyodrębnić 4 kategorie

- Kategoria standard - bez słoneczka

- Kategoria 1 - sza - 1 słoneczko

- Kategoria 2-ga - 2 słoneczka

- Kategoria 3-cia - 3 słoneczka

4 rodzaje zakwaterowania:

- pokoje gościnne

- pokoje grupowe

- samodzielne jednostki mieszkalne

- przy zagrodowe pole namiotowe

Opłata kategoryzująca do 5 pokoi

- 350 zł od osób zrzeszonych

- 700 zł od osób nie zrzeszonych

-Powyżej 5 pokoi dopłata za każdy następny pokój lub samodzielną jednostkę wynosi 20 zł

Pokój gościnny / samodzielna jednostka mieszkalna / kwatera grupowa

- Pokój gościnny - podstawowy rodzaj bazy hotelowej, spełnia funkcje sypialne

1-4 osób + dostęp do łazienki + WC

- Samodzielna jednostka mieszkalna - nie więcej niż 3 sypialnie, pokój wypoczynkowy,

niezależna łazienka + WC, kompletne wyposażona kuchnia do samodzielnego przygotowania posiłków

- kwatera grupowa - podstawę stanowi więcej niż 4 miejsca sypialne z dostępem do łazienki + WC oraz pomieszczeń wspólnych

27.02.2010 Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej

-Rolnicy obowiązkowe OC

- zaleca się dodatkowe OC od tej właśnie działalności zawodowej

FIRMA W EUROPIE

Polska

Cypr

Malta

Irlandia

Wielka Brytania

Francja

Niemcy

Czechy

Słowacja

Bułgaria

Rumunia

Grecja

Włochy

Hiszpania

Portugalia

Dania

Szwecja

Finlandia

Estonia

Litwa

Łotwa

Stawka CIT %

19

10

35

12,5

28

34,4

29,8

19

20

10

16

24

31,4

30

26,5

25

26,3

26

21

15

15

Liczba podatków

40

27

0

9

8

7

14

12

31

17

113

10

15

8

8

9

2

8

10

12

7

Czas wypełnienia dokumentów w godz

45

149

0

75

110

132

196

613

257

617

202

224

334

213

328

135

122

243

81

166

297

Zapamiętać :

Kraje najmniejszej liczby podatków

Najniższe podatki

Czas najkrótszy

(zaznaczone)

Firma w Wielkiej Brytanii

Podatki :

-podatek dochodowy od osób prawnych

-podatek kapitałowy, VAT, podatek katastralny

-podatek dochodowy od osób fizycznych

-kwota wolna od podatku wynosi blisko 6,5 tys funtów (ok. 31 tys. zł.) Polska 3091 zł.

Rejestracja spółki w Anglii

-prosta rejestracja

-założenie firmy - 13 dni, w porównaniu do średniej europejskiej, która liczy 32 dni

-pierwsze w Europie i piąte na świecie miejsce pod względem najłatwiejszego prowadzenia własnej firmy.

-nie trzeba wnosić kapitału spółki (Polska: spółka z o.o. wkład min. 5 tys. zł., a SA - 100 tys. zł.)

Irlandia - swoboda działania

-prowadzenie działalności gospodarczej wyjątkowo łatwe

-piąte miejsce na świecie w rankingu wolności gospodarczej (wg Raportu amerykańskiej organizacji The Heritage Foundaton)

-założenie spółki z o.o. trwa ok.- 13 dni (Polska 31 dni), najwyższa stawka podatku CIT - 12,5% (Polska 19%)

-cudzoziemcy z obszaru UE mogą nabywać nieruchomości (w Polsce do 2016r. obowiązują restrykcje odnośnie niektórych gruntów rolnych i leśnych)

-niskie pozapłacowe koszty zatrudnienia pracowników

Cypr - raj podatkowy

-kraj położony na stryku szlaków handlowych, pomiędzy trzema kontynentami

-koszty pracy relatywnie niskie, społeczeństwo wykształcone, za języki obce

-od czasu przystąpienia do UE w 2004r.

- bardzo korzystny system podatkowy

-VAT - 15%

-CIT - 10 %

Singapur - lider wolności gospodarczej

-według The Heritage Poundation, Singapur jest drugim krajem na świecie (po Honkongu) pod względem wolności gospodarczej

-CIT - 17%

-VAT 7% (0% dla towarów eksportowanych)

Białoruś - tygrys Europy Wschodniej ?

- Eksperci Banku Światowego sklasyfikowali Białoruś na 58 miejscu na świecie pod względem łatwości prowadzenia działalności gospodarczej - Polska ma 72 miejsce, a sąsiednia Ukraina 142 miejsce (na 180 krajów na świecie)

Formy opodatkowania:

  1. Karta podatkowa

  2. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

  3. Rozliczenie na zasadach ogólnych

  4. Podatek liniowy 19%

Wybór formy opodatkowania zależy od :

-rodzaju prowadzonej działalności

-proporcji przychodów do kosztów

-łatwość rozliczania się

Ad.1 Karta podatkowa

- najprostsza forma opodatkowania

- nie trzeba prowadzić żadnych ewidencji

- co miesiąc wpłaca się na konto US tę samą kwotę

- rachunki na żądanie klienta

Stawka podatku dochodowego ustalana jest w drodze decyzji US w zależności od:

- rodzaju prowadzonej działalności

- liczby mieszkańców Gminy na terenie, której będzie prowadzona działalność

- liczby zatrudnionych pracowników

Mogą rozliczać się podatnicy prowadzący działalność w zakresie:

- usług gastronomicznych (bez napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%)

- usług hotelarskich - liczba pokoi < 12

- usług transportowych (1 pojazd)

- usług rozrywkowych

- sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach (bez napoi o zawartości alkoholu powyżej 1,5%)

- wolne zawody: ochrona zdrowia ludzkiego i weterynaryjne

- opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi

- usługi edukacyjne - udzielanie lekcji na godziny

- handel detaliczny żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami z wyjątkiem napoi o zawartości alkoholu powyżej 1,5%

- handel detaliczny artykułami nieżywnościowymi

Wady karty podatkowej

- tylko usługi hotelarskie o liczbie pokoi do 12 (w tym w domkach)

- brak możliwości stosowania umów zlecenia i umów o dzieło (jedynie umowa o pracę)

- nie wolno prowadzić innej działalności nie objętej kartą podatkową

- małżonek nie może prowadzić tej samej działalności

- nie wolno wytwarzać wyrobów akcyzowych

- brak możliwości opodatkowania w formie spółki - jakiejkolwiek

- zatrudnia więcej niż 2 osoby; max pracują 3 osoby (prowadzący + 2)

- konieczność prowadzenia ewidencji zatrudnienia

- nie odlicza się żądnych kosztów - nawet składki na ZUS

Wyjątek: część składki zdrowotnej od podatku,

~Konieczność prowadzenia ewidencji zatrudnienia

Zalety karty podatkowej

- możliwość zgłaszania przerw (min 10 dniowych, max bez ograniczenia) za które nie trzeba opłacać podatku w formie karty podatkowej

- możliwość zatrudniania „na zastępstwo” na czas nieobecności pracownika trwającej dłużej niż 10 dni

- możliwość (obowiązek) wystawienia rachunków (faktur) - na żądanie klienta oraz konieczność ich przechowywania przez następne 5 lat

- możliwość prowadzenia w tej formie nawet małego hotelu - do 12 pokoi

- prosta dokumentacja podatkowa (w formie zeszytu)

- zeznania podatkowe składa się raz w roku

Ad.2 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Dotyczy: osoby fizyczne, spółki cywilne, jawne, partnerskie

Nie przysługuje m.in.:

- osobom prowadzącym aptekę, lombard lub kantor, wydawnictwo, biuro podróży

- wytwarzającym wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym

- podatnikom, którzy przekroczyli przychody 250.000 euro

Stawki ryczałtu:

- 20% - przychody: wolne zawody, umowa najmu dzierżawy

- 17% - m.in. dla przychodów ze świadczenia usług

- hoteli

- rekreacji i sportu

- pilotowania, organizatorów i pośredników turystycznych

- parkingowych, obsługi centrali, wzywania Radio-Taxi, zarządzanie nieruchomościami

- wynajmu samochodów osobowych, pozostałych środków transportu

- doradztwa w zakresie sprzętu komputerowego, oprogramowania, przetwarzania danych

- pośrednictwa w sprzedaży pojazdów mechanicznych i motocykli oraz części i akcesoria do nich

- 8,5% - m.in.

- działalność usługowa, w tym z działalność gastronomiczna (sprzedaż napoi powyżej 1,5% alkoholu)

- wytwarzanie przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego

- prowizji komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu

- prowizji kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy

- prowadzenie przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych - dotyczy wyłącznie przygotowania dzieci do nauki w szkole

- usługi związane z ogrodami botanicznymi i zoologicznymi oraz obszarami z obiektami chronionej przyrody

- 5,5% m.in.

- działalność wytwórcza, roboty budowlane, przewozy ładunków taborem samochodowym o ład. powyżej 2 t.

- prowizja ze sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych , znaków opłaty skarbowej, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów

- 3% m.in.

- działalność gastronomiczna z wyjątkiem sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu

- działalność usługowa w zakresie handlu

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

- Ewidencja przychodów

- Ewidencja środków trwałych

- Ewidencja wynagrodzeń

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

Wszystko > 3.500,00 zł i czas użytkowania ok. 1 roku

Wady i zalety ryczałtu

Ograniczenia:

- wysokie stawki dla usług hotelarskich (17%)

- brak możliwości odliczeń kosztów, (korzystny gdy koszty prowadzonej działalności są niewielkie)

- niemożność rozliczania się z małżonkiem

Zalety:

- niski podatek dla gastronomii bez alkoholu (3%)

- Prosta księgowość

- podatek tylko wtedy gdy jest obrót - do 20. każdego miesiąca

- roczne zeznanie podatkowe PIT 28 do 31 stycznia następnego roku

Odliczenia:

- od przychodu - składki na ubezpieczenie społeczne oraz darowizny (cele społeczne)

- od podatku - część składki na ubezpieczenie zdrowotne

(może być pytanie o odliczanie!!!, przychód pomniejszamy o składki na ubezpieczenia…)

Zasady ogólne

-pełna ewidencja sprzedaży i zakupu - księga Przychodów i Rozchodów

-księgi rachunkowe gdy przychody firmy przekroczą 800 tys. Euro

- http://www.infor.pl

Progi podatkowe 19, 30 40 %- poprzednio

Skala podatkowa

Teraz 2 progi podatkowe od dochodu do 85 528 tys. 18%- , powyżej 85 528 tys. 32% ,na rok 3000 na rok bez podatku

3091 zł

Zatrudnienie pracownika

Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2010 r.

2010- 1317 zł (brutto)

Pierwsza praca nie mniej niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia (1053,60 zł)

2011 - 1386

2009 - 1276 brutto

Obliczanie dochodu i zaliczki na podatek dochodowy

Dochód jest rozumiany jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania w danym roku podatkowym.

Dochód = Przychód - koszty uzyskania przychodu ( KUP)

(przychód i KUP liczy się narastająco od początku roku lub na koniec roku na oddzielnej stronie zestawienie roczne

Zaliczka na podatek dochodowy =

(dochód x 18% - 556,02 zł - składka na ubezpieczenie zdrowotne (7,75%)

(na egzamin znać oba wzory - na dochód i zaliczkę na podatek)

KUP - koszty uzyskania przychodu

Kategoria z zakresu prawa podatkowego oznaczająca wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodu lub utrzymania źródła przychodów

Aby określony wydatek można było uznać za KUP, to między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy tego typu, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła.

KUP :

- wydatki na zakup towarów, wynagrodzenie pracowników brutto, ZUS

- eksploatacja samochodów, niektóre podatki (od nieruchomości, środków transportowych, akcyza)

- rachunki za telefon, z prąd, wydatki na reklamę

-wydatku na napoje : woda, herbata, kawa (obowiązek pracodawcy)

-ciasteczka, przekąski

-usługi cateringowe , oraz drobny poczęstunek firmy

-typowe szkolenie dla pracowników, dla potrzeb firmy

- zakup wyposażenia, amortyzacja środków trwałych

Koszty reprezentacji i reklamy, tylko 0,25 % przychodu(ustawa o PIT. / art. 22 i 23 ist. 1)

-lunch z kontrahentami, kolacja w restauracji, prezenty dla kontrahentów, poczęstunek w firmie

-imprezy jubileuszowe i integracyjne dla kontrahentów

-szkolenie dla pracowników organizowane w kurorcie turystycznym, plus liczne atrakcje : zwiedzanie muzeów, zabytków, rejs po rzece, zabawy taneczne, wystawna kolacja

Koszty uzyskania przychodu

-gadżety z logo i bez, upominki dla kontrahentów, kalendarze, kartki świąteczne itp. O niebyt dużej wartości i nie mające na celu - ze względu na dużą powszechność - budowanie wizerunku i dobrych relacji

Koszty reprezentacji i reklamy

Gadżety z logo i bez, upominki dla kontrahentów, itp. Mają na celu tworzenie wizerunku firmy, tworzenie relacji, przeznaczone dla wyselekcjonowanego grona lub potencjalnych kontrahentów, o znacznej wartości - będą kosztami reprezentacji i reklamy

Koszty reprezentacji i reklamy / udział w targach turystycznych

- udział w targach jest działaniem marketingowym i ma na celu promocje firmy i usług, nawiązanie lub zacieśnianie współpracy,

-Koszty Reprezentacji i reklamy : wydatki na poczęstunek z alkoholem oraz występ artystyczny - jest to reklama, która ma na celu kreowanie pozytywnego wizerunku firmy

-Koszty Uzyskania Przychodu (KUP) : Ulotki foldery, gadżety z logo firmy, wynajem stanowiska targowego

TAKŻE : wydatki na poczęstunek, nocleg, transport, pod warunkiem, że nie są wystawne i okazale

Środki trwałe, wyposażenie

- wyposażenie - wartość początkowa przekracza 1500 zł

Środki trwałe: okres użytkowania dłuższy niż 1 rok, wartość początkowa 3500 zł i powyżej

Amortyzacja jednorazowa - wartość nie przekracza 3500 zł

Podatników VAT - obowiązuje wartość zakupu netto 3500 zł

Środki trwałe :

-Budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością

-Maszyny, urządzenia, środki transportu

-Inne przedmioty o kresie użytkowania dłuższym niż 1 rok

-Prawa wieczystego użytkowania gruntu

-Wartości niematerialne i prawne: prawa autorskie, licencje.

Wskaźniki amortyzacyjne :

http://www.wskaźniki.pl

- budynki mieszkalne 1,5%

- b. niemieszkalne 2,5%

- podziemne garaże i zadaszone parkingi 4,5 %

- telefony komórkowe 20%

- kasy fiskalne i rejestrujące 20%

- samochód osobowy, ciężarówka, autobus 20%

- zespoły komputerowe 30%

Obliczanie amortyzacji

Podatnik zakupił mieszkanie (wart. Hi pot.) - cena 200000 zł oraz podziemny garaż o wartości z dnia zakupu 10 000 zł

Mieszkanie

Roczny odpis 200 000 x 1,5 %=3 tys.

Miesięczny 3000/12 m-cy=250 zł

Garaż

Roczny odpis 10 000 x 4,5 %=450 .

Miesięczny 450/12 m-cy=37,50 zł

RAZEM odpis miesięczny 287,50 zł

RAZEM odpis roczny 3450 zł

Ewidencja - zasady ogólne

-Książka przychodów i rozchodów

-Ewidencja przebiegu pojazdu

-Ewidencja środków Trwałych

-Ewidencja wyposaż

-Ewidencja. Wynagrodzeń

(omawianie kserówek)

Inwentaryzacja - spis z natury(KPR + ryczałtowcy)

Powinien zawierać:

- imię i nazw. Właściciela + nazwa firmy

- data wprowadzenia spisu

- nr kolejny pozycji arkusza spisu z natury (strony spisu)

- szczegółowe określenie towarów objętych spisem

- jednostkę miary

- ilość stwierdzona w czasie spisu

- Cenę w zł + gr za jednostkę miary

- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę

- Łączną wartość spisu z natury

- klauzulę wpis zakończono na pozycji( nr pozycji, wyszczególniony rodzaj towarów)\

- Podpisy osób sporządzających

- Podpis właściciela zakładu

Przykład obliczania dochodu osiągniętego w roku podatkowym

1. Przychód 53.700,00

2. Wysokość kosztów uzyskania przychodu w roku podatkowym

a) wartość spisu z natury na poczet roku podatkowego 0,00

b) plus wydatki na zakup towaru handlowego 0,00

c) plus wydatki na koszty uboczne zakupu 0,00

d) minus wartość spisu z notatki na koncie roku podatkowego -480,00

e) plus kwota pozostałych wydatków 3.300,00

Razem koszty uzyskania przychodu (KUP) 32.520,00

3. Ustalenie dochodu osiągniętego w roku podatkowym

A) przychód 53.700,00

B) - KUP -32.520,00

Dochód 21.180,00

Ewidencja przychodów

Ewidencja środków trwałych



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
EKONOMIKA TURYSTYKI, GWSH TiR Turystyka i Rekreacja
Prawo w Turystyce i Rekreacji, GWSH TiR Turystyka i Rekreacja
System turystyczny, GWSH TiR Turystyka i Rekreacja
Marketing, GWSH TiR Turystyka i Rekreacja
Ekologia kolokfium, GWSH TiR Turystyka i Rekreacja
socjologia, GWSH TiR Turystyka i Rekreacja
PSYCHOLOGIA+Dańczyk, GWSH TiR Turystyka i Rekreacja
Wprowadzenie do przedsiębiorczości (10.10.2009), ^ Turystyka i Rekreacja GWSH Katowice, 3 semestr, p
Przykładowe pytania z prawa w tir, ^ Turystyka i Rekreacja GWSH Katowice, 2 semestr, prawo w TiR
prawo w tir 2, ^ Turystyka i Rekreacja GWSH Katowice, 2 semestr, prawo w TiR
Wprowadzenie do przedsiebiorczosci (28.11.2009), Szkoła, GWSH
Prawo w tir 1, ^ Turystyka i Rekreacja GWSH Katowice, 2 semestr, prawo w TiR
FIZJOLOGIA Egzam-tir (1), Turystyka i rekreacja ( UP), Fizjologia
Potrzeba, GWSH, ekonomika turystyki i rekreacji
Ekonomika 17.05.2009, GWSH, ekonomika turystyki i rekreacji
Etykieta w tuystyce, GWSH, etykieta w turystyce i rekreacji

więcej podobnych podstron