1. Demografia-nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach gospodarczych i społecznych badanego terytorium zajmuje się statystyczno- analitycznym opisem stanu i struktury ludności oraz badaniem i ocena zmian wynikających z dotychczasowego i przewidywanego ruchu naturalnego i wędrówkowego ludności.

2. Powiązania demografii z innymi naukami statystyka, ekonomia, socjologia, psychologia, medycyna, antropologia, etnografia, genetyka.

3. Subdyscypliny demografii Ogólny podział.

-Demometria (demografia matematyczna) : jest nauką o metodach pomiaru procesów demograficznych za pomocą wyspecjalizowanego aparatu matematyczno- statystycznego.

-Demografia opisowa: zajmuje się naukowym opisem struktur i procesów demograficznych.

Inne subdyscypliny demografia historyczna, ekonomiczna, społeczna, potencjalna. Doktryny demograficzne.

4. Próby formułowania teorii Ludnościowych:

-Konfucjusz(551-479pne) Zajmował się przede wszystkim koncepcją „optimum ludności” szczególnie w stasunku do ludności zatrudnionej w rolnictwie, idealna proporcja ludności w stosunku do wielkości obszaru Postulat przenoszenie ludności z obszarów zaludnionych na obszary mniej zaludnione.

Zwraca uwagę na czynniki kształtujące przyrost ludności stwierdzając, że:

- umieralność wzrasta wraz z niewystarczająca ilościa żywności.

-przedwczesne małżeństwa powodują wyzszą umieralność niemowląt,

-wojny zmniejszają przyrost naturalny,

- wysoki koszt ceremonii zaślubin zmniejszają częstotliwość zawierania związków małżeńskich.

Platon (427-347pne) zajmował się formułowaniem polityki i zasad postępowania w celu osiągnięcia „optimum” ludnościw warunkach ówczesnego państwa niewolniczego. „Optimum” ludności miało zapewnić najlepsze wykorzystanie ludzkich możliwości z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa i klasy rządzącej. W rozprawie prawa (340pne) określał precyzyjnie, że dla osiągnięcia „najwyższego dobra” liczba obywateli w greckim państwie- mieście powinna wynosić 5040 w przeciwnym wypadku kontrola urodzeń w wielodzietnych rodzinach i kolonizacja innych obszarów.

Arystoteles w rozprawie „polityka” stwierdzał, że „państwo powinno być tak ludne, aby możliwie było rozkoszowanie się czasem wolnym-nadmiar ludności powoduje biedę i społeczne niedomagania (środkami zapobiegawczymi są przerwanie cizy i porzucenie dzieci)

Merkantylizm nie zawierał zdefiniowanej zdefiniowanej teorii ludnościowej jednak podnosił korzyści płynące z dużej i rosnącej liczby ludności propagując: Zawieranie związków małżeńskich, duze rodziny, poprawę zdrowia publicznego, kontrole emigracji i migracji.

Fizjokratyzm fizjokracji9 nie pobierali koncepcji merkantylnych o sile państwa wynikającej z dużej liczby ludności. Przyrost ludności uznawali za korzystny tak długo jak długo powodował on możliwość zwiększenia produkcji rolnej i jednocześnie zachowanie dostatniego poziomu życia ludności.

5. Teoria przejścia demograficznego (1929-1945)

- W 1929 w amerykańskim czasopiśmie Population ukazał

się artykuł W. Thompson'a, który analizując zmiany

surowych współczynników urodzeń, zgonów i przyrostu

naturalnego stworzył typologię ludności, uwzględniając

róSne typy reprodukcji,

- Landry wprowadził pojęcie rewolucji demograficznej dla

określenia zjawiska polegającego na zerwaniu z

odwieczną tradycją niekontrolowanej reprodukcji

ludności,

- Ostateczne ujęcie teorii jest dziełem F. Notesteina, który

sformułował teorię przejścia demograficznego,

obejmując historyczną całość tego procesu.

6. SPIS POWSZECHNY- to pełne badanie stat. ustalające stan liczebny i strukturę ludności wg z góry ustalonych cech w określonym momencie, na określonym terytorium, w drodze indywidualnego uzyskiwania informacji o wszystkich jednostkach podlegających badaniu.

CECHY POWSZECHNEGO SPISU: centralizacja, powszechność, imienność, bezpośredniość, jednoczesność (jest badaniem jednochwilowym - każdy spis ma ustalony moment krytyczny), regularność (jest badaniem okresowym), międzynarodowa porównawczość

KTO PODLEGA SPISOWI: wszystkie osoby stale zamieszkała lub tymczasowo przebywające w lokalach, oraz ludzie bezdomni; obiekty, budynki, mieszkania, obiekty zamieszkiwane,

KOGO NIE OBEJMUJE SPIS: cudzoziemców, cudzo. Ubiegających się o azyl, obieków na terenach eksterytorialnych, statków oibych państ na terenie posli i ich załogi, ambasadorów i ich rodzin,

PROBLEMY BADAWCZE SPISU POWSZECHNEGO: gog.rozmieszczenie ludności, migracje wew i zew,

charakterystyka osob niepełnospwnych, charakter. Demograficzna osob, aktywność ekonomiczna, źródła utrzymania, stan zasobo mieszkaniowych, samodzielność

zamieszkania, charakterystyka budynków.

Dobrze przeprowadzony spis ludności musi spełniać wiele podstawowych warunków:

1. precyzyjne określenie badanej zbiorowości pod względem rzeczowym, terytorialnym i czasowym

2. właściwy układ formularzy, jednoznaczne sformułowanie pytania i dobra instrukcja

3. dobra organizacja

4. pozytywny stosunek ludności do spisu.

Cechy powszechnego spisu ludności:

• centralizacja (przeprowadzany przez Rząd, który wyznacza organy odpowiedzialne za przeprowadzenie spisu)

• powszechność (obejmuje wszystkich mieszkańców kraju, unikając podwójnego spisywania)

• imienność (cechy każdej spisywanej osoby są odnotowywane na oddzielnym arkuszu)

• bezpośredniość (gromadzi się informacje bezpośrednio od osób podlegających badaniu)

• jednoczesność (jest badaniem jednochwilowym ? każdy spis ma ustalony moment krytyczny ? dzień i godzinę, taki moment, w którym ruchliwość ludności jest najmniejsza)

• regularność (jest badaniem okresowym)

• międzynarodowa porównywalność

• jest badaniem merytorycznie pełnym (obejmuje wszystkie cechy ludności ujęte w programie spisu)

Pierwszych fragmentarycznych spisów ludności dokonywano w starożytnym Egipcie, Rzymie, Persji i Chinach do celów podatkowych, wojskowych lub religijnych; pierwsze nowoczesne spisy ludności przeprowadzono w krajach Skandynawskich np. w Szwecji

W okresie między wojnami światowymi przeprowadzono w Polsce dwa spisy powszechne o szerokim zakresie. Pierwszy z nich zobrazował stan ludności w dniu 30. 09. 1921r., drugi ? w dniu 09.12.1931r. Po zakończeniu drugiej wojny światowej w dniu 14.02.1946r. przeprowadzono spis sumaryczny ujmujący stan i strukturę ludności według wieku oraz płci. Pełny Narodowy Spis Powszechny zorganizowano sześciokrotnie, ostatni w dniu 20.05.2002r.

7. Ewidencja bieżąca

Ewidencja bieżąca różni się od spisu powszechnego tym, że nie jest badaniem jednorazowym, lecz ciągłym wykonywanym stale. Przykładowo urzędy stanu cywilnego notują urodzenia, zawarcia małżeństw, rozwody, zgony.

8. Badania metodą reprezentatywne koncentrują się tylko na jakiejś części osobników interesującej nas zbiorowości. Badania metoda reprezentacyjną obejmują więc wszystkie zbiorowości ludzkie i mają na celu dostarczenia ilościowych i porównywalnych danych w tych sytuacjach w których nie mamy realnych możliwości przebadania wszystkich osób interesujących na populacji. Istotną cechą badań metodą reprezentacyjna jest to że obejmuje ona tylko część osób przynależnych do badanego zbioru czyli obejmuje tylko jakieś fragment zwany na ogół próbką reprezentacyjną danego zbioru. Dlatego też wnioski jakie wynikają z badań tej próbki mogą być ważne dla całego zbioru z którego ona pochodzi jeżeli jej dobór jest właściwy pod względem metodologicznym. Próbka jest tylko wówczas reprezentacyjna jeżeli jest takim podzbiorem który pod względem swojej struktury i składu odpowiada wiernie temu zbiorowi z którego została pobrana.

9. Badania monograficzne polega na wszechstronnym opisie i analizie wybranej jednostki lub jednostek zbiorowości statystycznej. Wybrana w sposób świadomy jednostka powinna być typowa, powszechnie występująca lub też wskazująca kierunek rozwoju a więc przodująca. Uzasadnione jest też badanie jednostek skrajnych w sensie negatywnym. Monografia badająca jednostki ma w istocie niewiele cech wspólnych z badaniami statystycznymi, które zawsze dotyczą dużych zbiorowości. W badaniach monograficznych, jak i ankietowych, nie ograniczamy się do liczbowego opisu badanej jednostki lecz stosujemy również opis tekstowy. Wartość poznawcza badania monograficznego zależy przede wszystkim od poprawnego doboru jednostki lub jednostek, gdyż ich właściwości (cechy) przenoszone są z reguły na całą zbiorowość.

10.

11.

12.

13. Rozwojowi ludzi sprzyja :
- dostęp do wody
- ciepły klimat
- dobra gleba
- nizinne ukształtowanie powierzchni

Rozmieszczenie ludności na kuli ziemskiej:
a)w pobliżu mórz - 50% ludności mieszka do 200km od morza
b)na terenach o niskich wysokościach bezwzględnych
-56% ludności mieszka na ter. do 200 m.n.p.m.
-80% ludności mieszka na ter. do 500 m.n.p.m.

Największe skupiska ludności występują:
- na nizinnych obszarach klimatu umiarkowanego
- na obszarach podzwrotnikowych
- w okręgach przemysłowych (np. Zagłębie Ruhry)
- w wielkich miastach
- na obszarach rolniczych o wysokim nakładzie pracy ręcznej (Nizina Chińska ,Delta Gangesu)

Liczba ludności na świecie:
Stan na 1994 r.:
ogółem 5,8 mld.
Europa 728 mln. (co stanowiło ok. 10,6%ludności świata)
Azja 3,458 mld.(co stanowiło ok. 60 % ludności swiata)
Afryka 727 mln.(co stanowiło ok.12,7%ludności świata)
Ameryka Północna z Ameryką Środkową 448 mln.(co stanowiło ok.8% ludności świata)
Ameryka Południowa 315 mln.(co stanowiło ok. 5,6% ludności świata
Australia i Oceania 28 mln.

14.

15. Podstawowym czynnikiem kształtującym gęstość zaludnienia na świecie są korzystne warunki dla osadnictwa i działalności gospodarczej. Ludność najchętniej osiedla się na obszarach wyżyn i równin (czynnik fizjograficzny), na obszarach o klimacie korzystnym dla rolnictwa (czynnik klimatyczny) i o odpowiednio żyznych glebach. Dużą rolę odgrywają także bogactwa naturalne i złoża mineralne obszaru.

16. Urbanizacja - rozwój i rozbudowa miast. Zespół przemian ekonomicznych, społecznych, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju miast i obszarów miejskich, oraz wzrostu liczby ludności miejskiej i jej udziału w liczbie ludności państwa bądź regionu.

Najbardziej zurbanizowanym kontynentem jest Europa. Np. w Belgii ludność zamieszkująca w miastach wynosi 97%, w Wielkiej Brytanii 92% (w Polsce 62% w 1999 roku). Wysokie wskaźniki urbanizacji mają także małe państwa miasta: Singapur, Hongkong

Najmniej zurbanizowane kraje znajdują się w Afryce i Azji

17. Konurbacja, zespół leżących blisko siebie miast lub osiedli, powiązanych ze sobą gospodarczo i komunikacyjnie. Konurbacja składa się z kilku równorzędnych ośrodków, stymulujących rozwój innych, mniejszych miast. Przykładem konurbacji w Polsce jest Górnośląski Okręg Przemysłowy.

Aglomeracja (z łaciny agglomero - gromadzę), skupienie na określonym obszarze dużej liczby osób i budynków (aglomeracja miejska) lub zakładów produkcyjnych (aglomeracja przemysłowa). Aglomeracja odnosi się do urbanistyki (tj. planowania przestrzennego np. miast) i uprzemysłowienia. Największe aglomeracje miejskie w świecie: Nowy Jork, Tokio, Rio de Janeiro. W Polsce aglomeracją przemysłową jest np. Górny Śląsk.

Metropolia - duże miasto, które stanowi centrum gospodarcze i kulturalne większego obszaru.

18.

19. Największe miasta w Polsce:

- wg. powierzchni: Warszawa, Kraków, Szczecin, Łódź, Wrocław

- wg. liczby ludności: Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań

20. Struktura ludności według płci:

Do podstawowych miar wykorzystywanych do

badania struktury ludności według płci należą:

• Współczynnik feminizacji:

- Ogólny I typu - określa stosunek liczby kobiet w danym

okresie do ogólnej liczby ludności,

- Ogólny II typu - określa stosunek liczby kobiet w danym

okresie do liczby mężczyzn w tym okresie.

• Współczynnik maskulinizacji:

- Ogólny I typu - określa stosunek liczby mężczyzn w

danym okresie do ogólnej liczby ludności,

- Ogólny II typu - określa stosunek liczby mężczyzn w

danym okresie do liczby kobiet w tym okresie.

21. Struktura ludności według wieku

Do najczęściej stosowanych zaliczyć należy klasyfikację:

• Podstawową - polega na wyodrębnieniu jednorocznych grup wieku

(0,1,2,3,...80 lat i więcej), zaznaczyć należy, że jest ona jednak mało

czytelna i trudna do stosowania uogólnień;

• Biologiczną -dzieli populację na 3 podstawowe subpopulacje:

- Dzieci (wiek 0-14 lat),

- Ludność dorosłą (wiek 15-59 lat),

- Ludność w starszym wieku (wiek 60 lat i więcej).

• Wg grup pięcioletnich - funkcjonalną - umożliwia ona podział na

grupy (0-4,5-9,10-14,...95-99, 100 lat i więcej).

• Ekonomiczną - dzieli populację na grupę ludności:

- W wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat),

- W wieku produkcyjnym (18-64),

- W wieku poprodukcyjnym (65 lat i więcej).

22. Procesem starzenia się ludności nazywamy wzrost

udziału osób starszych (w wieku powyżej 60 lub 65

lat) w ogólnej liczbie ludności.

Najczęściej przyjmuje się następującą klasyfikację

pod względem zaawansowania procesu starzenia

się społeczeństw:

Skala starości demograficznej wg E. Rosseta:

Udział ludzi starszych(60+)	Sytuacja demograficzna
Poniżej 8%	młodość demograficzna
8-10%	faza przejściowa
10-12%	przedpole starości demograficznej
Powyżej 12%	starość demograficzna

23. Piramida wieku

• piramidy nigdy nie mają czystego kształtu - zniekształcenia

obrazują deformacje struktury wiekowej badanej populacji;

• piramida ukazuje nie tylko stan obecny, ale także

wydarzenia i procesy jakie miały miejsce w przeszłości

(naturalne, historyczne, społeczno-gospodarcze itp.);

• wcięcia obrazują niże demograficzne a wypukłości wyże

demograficzne, oraz echa następujące w określonych

odstępach czasu;

• struktury wieku wykazują także zmienność przestrzennąinna

będzie piramida dla wsi i miast itp.;

• oprócz elementów ruchu naturalnego na kształt piramidy

niewątpliwy wpływ mają migracje;

Piramidy wieku:

1. Struktura wieku progresywna (trójkąt);

2. Struktura wieku zastojowa (półowal);

3. Struktura wieku regresywna (drzewko).

24.

25.

26. Małżeństwo związek dwojga osób płci odmiennej, mających względem siebie określone prawa i obowiązki ustalone w przepisach prawa i zwyczajach.

27. Kryteria typologii małżeństw.

-kryterium stosunku do obowiązujących norm prawnych: małżeństwo formalne i nieformalne

-kryterium liczby osób tworzących małżeństwo: mał. Monogamiczne, poligamiczne (poligynia, poliandria)_

-kryterium doboru społecznego małżonków: homogamiczne heterogamiczne

-Kryterium stanu cywilnego osób wchodzących w związek małżeński: mał czyste, mieszane

28. Czynniki wpływające na liczbę zawieranych małżeństw

-struktura ludności według płci i wieku

-obowiązujące przepisy prawne określające dolną granicę zawarcia związku mał,

-normy zwyczajowe i religijne.

29. Normy prawne wykluczające zawarcie zw mał.

-odpowiednia granica wieku mał.

-ubezwłasnowolnienie sądowe,

- stopień pokrewieństwa,

- pozostawanie w nie rozwiązanym związku mał.

30.

31.

32. Rozwód rozwiązanie zw. Małżeńskiego na podst. Orzeczenia sądu.

-Formalne roz. Orzeczony przez sąd

-nieformalny opiera się na wewnętrznej umowie

33. Czynniki wpływające no wzrost liczby rozwodów: Wzrost aktywności zawodowej kobiet, przejawy w obyczajowości, wydłużenie życia ludnosci

34.

35.

36. Urodzenia żywe to całkowite wydobycie z ustroju matki noworodka od czasu trwania ciąży, które oddycha lub wykazuje jakiekolwiek oznaki życia. Każdy taki noworodek uznawany jest za nowo urodzonego.

Urodzenie żywe - stanowi fundamentalne (obok zgonu) zdarzenie

demograficzne. Powoduje wzrost liczebności o jedną (lub więcej w

przypadku urodzenia bliźniaczego) osobę.

37. Czynniki poziomu rozrodczości

-czynniki biologiczne płodność fizjologiczna, uwarunkowania genetyczne., struktura ludności według płci, warunki środowiska geograficznego.

-czynniki społeczne: struktura ludności według stanu cywilnego, model polityki ludnościowej, ogólne warunki społ. Gosp. I polityczne, wpływ i rola Religi, model umieralności, tradycyjny model rodziny i jej model

38. Płodność to natężenie urodzeń w badanej populacji kobiet będących w wieku rozrodczym. Miernikiem Płodności jest współczynnik płodności wyrażający stosunek liczby urodzeń żywych w danym okresie do liczby kobiet w badanej zbiorowości będących w wieku rozrodczym. W praktyce statystycznej przyjmuje się, że kobiety wchodzą w wiek rozrodczy po ukończeniu 15 lat i trwa on do ukończenia 49 lat.

39. Urodzenia charakteryzują się sezonowością; istnieją pewne maksima urodzeń. Dokonano podziału na 5 grup:

Północna Europa	Maksimum żywych urodzeń przypada na kwiecień, maj,
Zachodnia i środkowa Europa	Maksimum żywych urodzeń przypada na luty, kwiecień,
Południowa Europa	Maksimum żywych urodzeń przypada na styczeń, luty,
Ameryka Łacińska	Maksimum żywych urodzeń przypada na grudzień, styczeń,
Bliski i Daleki Wschód, Azja	Maksimum żywych urodzeń przypada na październik, listopad

40. Zgonem jest trwałe, czyli nieodwracalne ustanie czynności narządów niezbędnych do życia, konsekwencją czego jest ustanie całego ustroju.

Zgon - czyli śmierć człowieka, powoduje on zmniejszenie stanu

populacji o jedną osobę (zdarzenie demograficzne).

41. Stosowany w statystyce termin umieralność jest równoznaczny z pojęciem natężenia zgonów wyrażający stosunek liczby zgonów ogółem do liczby ludności, a termin śmiertelność oznacza natężenie zgonów z powodu określonej choroby, czyli jest to stosunek liczby osób zmarłych do liczby osób, które zachorowały na tę chorobę.

42. Przyczyny powodujące zmiany w natężeniu i bezwzględnej liczbie zgonów można podzielić na 2 grupy:

• Przyczyny główne:

• Postęp medycyny

• Zwiększenie zakresu działalności służby zdrowia

• Przyczyny powodujące wahania sezonowe:

• Zmiany pogodowe występujące corocznie w określonych miesiącach a powodujące wzrost natężenia zgonów.

Przyczyną zgonów jest stan lub proces chorobowy, nieprawidłowości rozwojowe, uraz albo zatrucie prowadzące bezpośrednio lub pośrednio do śmierci. Największe natężenie istnieje na skutek chorób układów krążenia, nowotworowe, wypadki, zatrucia i inne.

43.

44.

45. Ze względu na czas wyróżniamy:

-neonatalna - wszystkie zgony, które zaszły w okresie noworodkowym (0-27 dni). Jest to stosunek zgonów noworodków do urodzeń żywych.

- postneonatalna - zgony niemowląt starszych niż 28 dni do urodzeń żywych

46. Ze względu na przyczyny zgonu:

- endogeniczna ?przyczyny wewnętrzne, umieralność z powodu wad wrodzonych i różnych przyczyn okołoporodowych. Oblicza się ją jako stosunek zgonów z przyczyn endogenicznych do liczby żywych urodzeń.

- egzogeniczne ? przyczyny zewnętrzne ? choroby zakaźne, wypadki, zatrucia. Oblicza się ją jako stosunek zgonów z przyczyn egzogenicznych do liczby żywych urodzeń.

47.

48. Wędrówki, a więc migracje ludności to zmiany stałego zamieszkania i miejsca czasowego pobytu.

49. W definicjach wędrówek bierze się pod uwagę 3 elementy

• obszar na terenie, którego obserwujemy przemieszczanie się ludności

• czas pobytu w nowym lub nieobecności w poprzednim miejscu

• cel zmiany miejsca pobytu

Wszelkie ruchy ludności wewnątrz ustalonego terytorium są nazywane migracjami wewnętrznymi, natomiast przepływy ludności poza granice wyznaczonego obszaru są nazywane migracjami zewnętrznymi. Na wędrówki zewnętrzne składają się: imigracje, czyli zbiorowości osób przebywające w zagranicy na stałe, oraz emigracje, czyli zbiorowości osób wyjeżdżających za granicę na stałe.

Emigranci powracający do kraju ojczystego nazywani są reemigrantami. Osoby powracające z deportacji czy przesiedlenia w formie zorganizowanej akcji powrotnej nazywani są repatriantami.

Ze względu na czas trwania migracje dzielimy na stałe oraz czasowe. Stała migracja polega na tym, że osoba migrująca zmienia miejsce pobytu na dłuższy okres. W przypadku migracji czasowej mamy do czynienia z migracjami okresowymi, sezonowymi oraz wahadłowymi

• Migracje okresowe - to taki ruch ludności, który zmienia stan ludności obecnej na danym obszarze, nie zmienia zaś liczby ludności zamieszkałej na tym obszarze

• Migracja sezonowa - polega na tym, że osoba migrująca przenosi się ze stałego miejsca zamieszkania do czasowego miejsca zamieszkania, a następnie powraca. Wędrówki te różnią się od okresowych tym, że powtarzają się w identycznych porach roku.

• Migracje wahadłowe - różnią się od sezonowych czasem trwania oraz charakteryzują się większą systematycznością (np. codzienne dojazdy do pracy)

Ze względu na przyczyny migracje dzielimy na:

• Migracje dobrowolne - kiedy osoba migrująca zmienia miejsce zamieszkania z własnej woli

• Migracje przymusowe - kiedy mamy do czynienia z przyczynami niezależnymi od osoby migrującej

Ze względu na sposób organizacji migracje dzielimy na:

• Indywidualne

• Grupowe

Wędrówki grupowe obejmują rodziny i grupy rodzin. Są one przeciwstawne do migracji siły roboczej, w której biorą zazwyczaj udział osoby stanu wolnego.

50. Współczynnik napływu wędrówkowego

Stosunek liczby osób, które przybyły na stałe do średniej liczby ludności lub liczby ludności w połowie badanego okresu

Współczynnik odpływu wędrówkowego

Stosunek liczby osób, które wyjechały na stałe do średniej liczby ludności lub liczby ludności w połowie badanego okresu

Przyrost wędrówkowy

Jeżeli wielkość odpływu ludności przewyższa wielkość napływu to mamy do czynienia z ujemnym przyrostem wędrówkowym i mówimy o ubytku wędrówkowym

Współczynnik efektywności migracji

Pokazuje ile procent ludności migrującej osiedla się na danym terenie

Mała wartość tego współczynnika świadczy o tym, że mimo silnego ruchu wędrówkowego niewielka część migrantów znajduje odpowiadające jej warunki zamieszkania.

51. Migracje zewnętrzne w Polsce(5 okresów)

1. W latach drugiej połowy XIX w. - 1939 r. - pomimo bardzo długiego okresu trwania wszystkie migracje zewn. Miały ten sam charakter. Były to wędrówki przymusowe wynikające z przyczyn gospodarczo - politycznych. Migracje do USA i Kanady, Palestyny i krajów Pd. Ameryki.

2. Lata 1939-1944 - okres wojenny deformujący ruch ludności. Prawie wszystkie przemieszczenia ludności mają charakter przymusowy i pozostają w ścisłym związku z działaniami wojennymi. Na te przymusowe przemieszczenia składają się ruchy: uchodźców z 39r., jeńców wojennych, uwolnionych z obozów, osób przymusowo wywiezionych.

3. Lata 1944-1970

Wyróżniamy 3 podokresy:

1. 1944-1950 - dominują zmiany związane ze zmianą granic państwa oraz przemieszczenia wojenne

2. 1951-1955 - prawie całkowicie zostały zahamowane wędrówki zewnętrzne

3. 1956-1970 - wydarzenia w Poznaniu, zmiany w ruchach wędrówkowych, repatriacja Polaków z ZSRR i wyjazdy z Polski Niemców i Żydów

4. Lata 1974-1980 - stosunkowo niski poziom imigracji. Emigracja przewyższała średnio 10-krotnie imigrację.

5. Lata 1981-teraz

• Wyjechało na stałe 0.8 - 1.5 mln Polaków (poza oficjalną rejestracją)

• Wyjeżdżające na stałe osoby w wieku produkcyjnym (18-44 lat - ok.60%) Ich wykształcenie (11%- wyższe, 11% - średnie, 30% - zawodowe)

• Cel podróży:

• Niemcy - robotnicy

• USA, Francja, Niemcy, Włochy - robotnicy, sadownicy, ogrodnicy

• Niemcy - rzemieślnicy, technicy

• USA, Kanada - lekarze

• USA, Niemcy - ekonomiści, inżynierowie

• USA, Niemcy, Wielka Brytania., Skandynawia - studenci

• Ponad 2600 osób przybyło do Polski:

• 20-44 lat

• 55% mężczyźni

• Osoby z wykształceniem średnim - 30%, wyższym -22%

• Przybyli z Europy, USA, Kanady, Am. Środkowej

• Większość osiedliła się w miastach

52. Ludność zastojowa (stacjonarna) to koncepcja teoretyczna, populacja o niezmiennej liczbie urodzeń oraz niezmiennym porządku wymierania (zależnych od określonego poziomu umieralności w danym wieku), przy jednoczesnym braku migracji, czyli ogólna liczba jednostek nie ulega zmianie (przyrost naturalny równa się zero).

Ludność ustabilizowana to zbiorowość ludzi, w której niezmienne natężenie urodzeń oraz niezmienny porządek wymierania (o określonym poziomie w poszczególnych grupach wieku), przy jednoczesnym braku migracji, powodują, że współczynnik przyrostu naturalnego jest wielkością stałą, a liczba ludności stale rośnie, ewentualnie stale maleje.

53. tablica wymieralności (tablica trwania życia), w demografii modelowa konstrukcja przedstawiająca proces stopniowego ubytku ludności; najczęściej przekrojowa (bieżąca) t.w.; podstawowe parametry (wartości prawdopodobieństw zgonu) są obliczane na podstawie występujących w badanym okresie (zwykle 1 lub 2 lat) rzeczywistych cząstkowych współczynników zgonu.

Ruch naturalny: zjawisko wpływające na przebieg biologiczny reprodukcji społeczeństwa.

Elementy ruchu naturalnego: urodzenia, zgony, małżeństwa, rozwody.

Emigrant: to osoba przemieszczająca się z kraju za granicę na pobyt stały lub czasowy.

Imigrant to osoba przybyła z zagranicy do kraju no pobyt stały lub czasowy

Repatriant: osoba powracająca do kraju (w celu osiedlenia się na stałe) w sposób prawnie zorganizowany po dobrowolnym lub przymusowym, stałym lub dłuższym pobycie poza granicami swego kraju.

Deportacja: (zesłanie skazanego na przymusowy pobyt w izolowanej miejscowości)

Ekspatriacja (przymusowe lub dobrowolne opuszczenie ojczyzny (zerwanie z krajem)

Ekstradycja (wydanie przez władze państwowe władzom innego państwa osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub skazanego za nie w państwie żądającym wydania)

Persona non grata (członek personelu dyplomatycznego, którego obecność na terytorium państwa przyjmującego stała się niepożądana)

---