POMIDOR - roślina klimatu ciepłego

Wymagania termiczne:

• temperatura optymalna do wzrostu 20-260C

• temperatura minimalna 120C

• pomidor jest rośliną wrażliwą na przymrozki i chłody

Pomidor do wzrostu wymaga wysokiego natężenia napromieniowania

Wilgotność gleby to 60-70% p.p.w., a w okresie wiązania owoców 80-85% p.p.w.

pH 5,6-6,2

Rośliny powinny rosnąć w 2-3 letnim płodozmianie

Pomidor wymaga nawożenia organicznego i mineralnego

Nawożenie organiczne , podobnie jak wapnowanie, sprzyja:

• powstawaniu gruzełkowatej struktury (właściwe stosunki powietrzno -wodne)

•rozwojowi korzystnych drobnoustrojów

Pod pomidory przeznacza się stanowisko w pierwszym, drugim lub w trzecim roku po oborniku.

Obornik jest najwartościowszym źródłem próchnicy która:

 wpływa na zwiększenie pojemności wodnej gleb lekkich

 rozluźnienie gleb ciężkich zlewnych

Pomidor wytwarza dużą masę części nadziemnych, przez co ma bardzo duże wymagania pokarmowe

Z plonem 40 ton z 1 ha zabiera z gleby

105 kg azotu

10 kg fosforu

112 kg potasu

77 kg wapnia

Optymalna zawartość składników pokarmowych w glebie dla pomidora (mg/dm3)

Gatunek

N (NO3 + NH4) 90-120

P60-80

K200-250

Mg50-80

Ca600-1200

Niedobór azotu - zahamowanie wzrostu roślin, przez co nie wykształcają dużej liczby dojrzałych owoców

Brak fosforu - zwolnienie tempa wzrostu, opóźnienie dojrzewania owoców

Brak potasu - obłamywanie się gron, niedostateczne wybarwianie się owoców, pękanie owoców

Niedobór wapnia - sucha zgnilizna owoców pomidora, owoce są miękkie

Przenawożenie azotem - opóźnienie dojrzewania owoców, obniżenie plonu wczesnego, zmniejszenie zawartości suchej masy, ekstraktu, cukrów, pektyn, witaminy C, twardości owoców

Grupy odmian pomidora ze względu na typ wzrostu:

• sztywnołodygowe

• wiotkołodygowe

• samokończące

• wysokorosnące

Wczesność odmian pomidora (od siewu do dojrzałych owoców w pierwszym gronie)

• bardzo wczesne 95-100 dni

• wczesne 105-115 dni

• średnio wczesne 115-130 dni

• póżne130-140 dni

Wszystkie odmiany powinna charakteryzować:

• wysoka plenność

• wierność plonowania

• duży udział plonu handlowego i wczesnego w plonie ogólnym

• wysoka tolerancja na najważniejsze choroby

Cechy odmian przeznaczonych dla przetwórstwa

• owoce średniej wielkości, gładkie, intensywnie wybarwione, równomiernie

dojrzewające, łatwo odrywające się od szypułki, twarde, dobrze znoszące

transport i przechowywanie.

• zawartość ekstraktu co najmniej 5%

• zawartość cukrów powyżej 3,3%

• zawartość kwasów organicznych mniej niż 0,55%

• kwasowość czynna (pH) nie większa niż 4,4

• stosunek cukrów do kwasów większy niż 6

• ważna jest też zawartość pektyn

Metody uprawy

Pomidor w Polsce uprawiany jest prawie całkowicie z rozsady, której okres

produkcji trwa około 50 dni.

Produkcja rozsady:

• siew nasion ½ III początek IV

• rozsada doniczkowana - wysokość 15-30 cm, 5-8 liści, łodyga o średnicy 4-7 mm

• rozsada rwana - wysokość15-25 cm, 4-7 liści, średnica łodygi 4-6 mm

Sadzenie w pole w rozstawie w zależności od odmiany:

• samokończące sztywnołodygowe 30-45 x 60-70

• wiotkołodygowe samokończące 45-55 x 70-80

• wysokorosnące 40-60 x 80-100

Siew nasion bezpośrednio w pole

Termin siewu k. IV p. V ( temp. gleby 80 C )

Siew gniazdowy

Pokrój rośliny

Odmiany

Liczba roślin

na 1 ha (tys. szt.)

samokończące sztywnołodygowe 30 - 40

samokończące wiotkołodygowe 25 - 30

wysokorosnące 16 - 20

z 1 g nasion uzyskuje się od 160 do 250 szt. siewek

Do przygotowania rozsady na 1 ha przy zagęszczeniu roślin

 20 - 30 tys. szt. należy wysiać około 200 g nasion

 30 - 40 tys. szt. około 300 g nasion

Siew bezpośredni w pole

 norma wysiewu 0,8 kg/ha

 zagęszczenie roślin 150 - 160 tys. szt. /ha

 siew gniazdowy po 5-6 nasion lub liniowy 1 nasiono co 5-6 cm

 dobre wschody to 3 rośl. w gnieździe lub 1 roślina co 8-12 cm

W latach ciepłych i umiarkowanie wilgotnych plon około 30 t/ha, przy chłodnym i deszczowym lecie tylko kilka ton z ha

Zawartość składników pokarmowych w podłożu do produkcji rozsady pomidorów (mg/L)

N - 150-200 P - 100-120 do 180 K - 300Mg - 60 Ca - 2000Fe - 10Cu - 12Mn - 2 B - 2Mo - 3Zn - 1

Zabiegi pielęgnacyjne

• odchwaszczanie

• ściółkowanie gleby

• nawożenie pogłówne

• nawadnianie

•

• ochrona przed chorobami i szkodnikami

ZBIÓR OWOCÓW

zależnie od stopnia dojrzałości rozróżnia się owoce:

• zielone wyrośnięte

•

• bielejące

•

zapalone

•

• zapalone różowe

•

• czerwone

PRZECHOWYWANIE

parametry przechowywania owoców pomidora

• optymalna wilgotność 80-90% w.w.

•

Temperatura powinna być dostosowana do fazy dojrzałości owoców:

•12-130C owoce zielone i zapalone

• 10-120C lekko różowe

• 9-100C różowe i pomarańczowe

• 8-100C pomarańczowe do lekko czerwonych

• 6-80C owoce całkowicie dojrzałe

PAPRYKA SŁODKA - roślina klimatu ciepłego

Wymagania termiczne

• temperatura optymalna do wzrostu w dzień 26-270C, w nocy 16-170C

• w temperaturze 8-100C występuje znaczne zahamowanie w pobieraniu

składników pokarmowych.

Papryka do wzrostu wymaga pełnego nasłonecznienia.

Wilgotność gleby 70-80% p.p.w.

pH 6,7-7,2

Papryka powinna rosnąć w 3-4 letnim płodozmianie

Rośliny wymagają nawożenia organicznego i mineralnego

Optymalna zawartość składników pokarmowych w glebie dla papryki (mg/dm3)

Gatunek

N (NO3 + NH4)- 90-120

P-60-80

K175-250

Mg50-70

Ca600-1200

Metody uprawy

Paprykę uprawia się wyłącznie z rozsady

Siew ½ III

Produkcja rozsady trwa 8 -9 tygodni

Rozsada do sadzenia w pole powinna być w fazie tworzenia pączków

kwiatowych o wysokości 15-20 cm grubość szyjki korzeniowej 6-8 mm.

Rozstawa roślin w polu 45 x 45 lub 30-50 x 50-60

Zabiegi pielęgnacyjne:

• odchwaszczanie

•

• nawożenie pogłówne

•

• nawadnianie

•

• ściółkowanie

•

• ochrona przed chorobami i szkodnikami

ZBIÓR OWOCÓW

Owoce papryki zbiera się w fazie dojrzałości użytkowej (technologicznej) i w fazie

dojrzałości fizjologicznej. Sprzedawane są na sztuki lub na wagę, sortuje się je

według wielkości i fazy dojrzałości wyrażonej zabarwieniem.

PRZECHOWYWANIE

Owoce papryki przechowuje się w fazie dojrzałości użytkowej w pomieszczeniach

o temperaturze 8-100C i wilgotności 85-90%.

OBERŻYNA - roślina klimatu ciepłego

Wymagania termiczne

• temperatura optymalna do wzrostu w dzień 27-280C, w nocy 19-200C

• w temperaturze 15-160C występuje znaczne zahamowanie w pobieraniu składników pokarmowych.

Oberżyna do wzrostu wymaga pełnego nasłonecznienia, uprawa jej powinna być prowadzona na stanowiskach ciepłych i osłoniętych od wiatru

Stała wilgotność gleby 70-80% p.p.w.

pH 6,5-7,2

Oberżyna powinna rosnąć w 3-4 letnim płodozmianie

Rośliny wymagają nawożenia organicznego i mineralnego

Optymalna zawartość składników pokarmowych w glebie dla oberżyny (mg/dm3)

N (NO3 + NH4) 100-120

P60-80

K175-250

Mg50-70

Ca600-1200

Metody uprawy

Oberżynę uprawia się z rozsady. Produkcja rozsady trwa 8-10 tygodni. Nasiona sieje się ok. ½ III.

Po rozwinięciu liścieni siewki pikuje się do doniczek o średnicy 6-8 cm.

Przed sadzeniem w pole rośliny hartuje się.

Rozsadę oberżyny sadzi się w pole na przełomie maja i czerwca w rozstawie 60 x 50-60 cm

Zabiegi pielęgnacyjne:

• odchwaszczanie i spulchnianie gleby

• nawożenie pogłówne

• nawadnianie

• ochrona przed chorobami i szkodnikami

ZBIÓR OWOCÓW

Owoce oberżyny zbiera się w stadium dojrzałości użytkowej (technologicznej)

Owoce w tej fazie są ładnie wybarwione, błyszczące, a miąższ i nasiona są miękkie

Po osiągnięci dojrzałości fizjologicznej tracą połysk, nasiona twardnieją a miąższ

gorzknieje.

PRZECHOWYWANIE

Owoce oberżyny można przechować kilka dni pakując je w torby foliowe i umieścić

w temperaturze 4-60C.

ZIEMNIAK - roślina klimatu ciepłego

Wymagania termiczne:

• temperatura optymalna do wzrostu w dzień 200C, w nocy 140C

• temperatura minimalna 80C

• spadek temperatury poniżej 10C powoduje trwałe uszkodzenie roślin ziemniaka

Ziemniak powinien rosnąć przy pełnym nasłonecznieniu

Wymagania wodne są wysokie zwłaszcza w miesiącach maju i czerwcu

65-75% p.p.w.

pH 5,5-6

Ziemniak powinien rosnąć w 3-4 letnim płodozmianie

Roślina wymaga nawożenia organicznego i mineralnego

Optymalna zawartość składników pokarmowych w glebie dla ziemniaka (mg/dm3)

N (NO3 + NH4) 60-100

P60-80

K120-140

Mg45-50

Ca 600-1200

Metody uprawy

Ziemniak jest rozmnażany wyłącznie wegetatywnie. Do sadzenia przeznacza się

zwykle bulwy o masie 60-80 g.

Przygotowanie bulw do sadzenia na wczesny zbiór powinno składać się z trzech

etapów:

• jesiennego pobudzenia

• właściwego przechowywania przez zimę

• wiosennego podkiełkowywania

Bulwy sadzi się w rozstawie 20-40 x 67,5 cm.

Zabiegi pielęgnacyjne:

• odchwaszczanie

• obsypywanie + bronowanie

• obredlanie

• nawadnianie

• ochrona przed chorobami i szkodnikami

Przy tym samym terminie sadzenia podkiełkowanych bulw (w końcu marca 2005 r.) po 5 tygodniach uprawy rośliny spod włókniny (a) były bardziej zaawansowane we wzroście od nieosłanianych (b

ZBIÓR

Bulwy na wczesny zbiór zbiera się:

• ręcznie przy użyciu motyki

• ręcznie po uprzednim rozoraniu redliny

• za pomocą kopaczki przenośnikowej

Zgodnie z normą bulwy ziemniaka powinny być: jędrne, zdrowe, kształtne, suche,

czyste, nie uszkodzone, jednolite odmianowo, bez pustych miejsc wewnątrz

i o właściwym zapachu dla zdrowych ziemniaków.

Wielkość średnicy poprzecznej powinna zależnie od okresu wynosić nie mniej niż:

• do 20 czerwca - 2,5 cm

• od 21 czerwca do 15 sierpnia - 3,0 cm

• od 16 sierpnia - 3,5 cm

PRZECHOWYWANIE

Ziemniaków wczesnych nie przechowuje się. Mogą one być jedynie przez krótki

czas magazynowane.

Choroby w uprawie psiankowatych

Choroby zgorzelowe rozsady, Zgmilizna pierścieniowa pomidora >>Podlewanie roślin po pikowaniu i przed sadzeniem

Bakteryjna cętkowatość pomidora>>Opryskiwanie roślin od czasu pojawienia się pojedynczych plamek na liściach co 7-10 dni

Rak bakteryjny>>Wysiewać zdrowe nasiona, odkażać i dezynfekować szklarnie, skrzynki, doniczki

Sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców pomidora>>Kilkakrotne opryskiwanie gron z owocami co 3-5 dni w okresie niedoboru wody

Zaraza ziemniaka, Zgnilizna pierścieniowa pomidora, Alternarioza pomidora, Septorioza pomidora, Szara pleśń , Zgnilizna twardzikowa, Antraknoza owoców>>Opryskiwanie roślin po wystąpieniu pierwszych objawów co 6-7 dni lub według sygnalizacji.

Szkodniki w uprawie psiankowatych

Skoczogonki - uszkadzają liścienie>> Opryskiwanie roślin w fazie liścieni

Przędziorek chmielowiec>> Rośliny opryskiwać przy porażeniu 20% powierzchni uprawy

Mszyce>> Opryskiwanie w okresie masowego pojawienia się szkodnika

Stonka ziemniaczana>> Opryskiwanie roślin w okresie licznego występowania chrząszczy lub wylęgania się larw

Marchew

Pochodzenie: Europa, Azja płd-zach.

Znana już w starożytności na Bliskim Wschodzie, potem w Grecji, Rzymie. W Europie zach. - w XIII w. W Polsce - od XVI w.

Roślina dwuletnia. Liście potrójnie pierzaste, korzeń palowy, sięga do głęb. ok. 1,5 m, korzenie boczne - do 60 cm. Korzeń spichrzowy - z górnej części korzenia spichrzowego.

Na przekroju korzenia spichrzowego widoczne dwie warstwy: zewnętrzna korowa i wewnętrzna - rdzeń, między nimi miazga twórcza.

Budowa morfologiczna - głowa, ramiona, korzeń właściwy. Korzenie boczne w czterech rzędach.

Drugi rok - rozwój generatywny. Pośpiechowatość. Pęd nasienny do 1,5 m wysok. Kwiaty białe, obu- lub rozdzielnopłciowe, obcopylne. Owoc - rozłupka złożona z 2 niełupek. Masa 100 nasion - 1,2 g.

Znaczenie gospodarcze i wartość odżywcza

Pow. uprawy 12% warzyw (33 tys ha), zbiory - 15%. Średni plon 25 t/ha. Produkcja światowa 14 mln ton.

Przeznaczenie: spożycie w stanie świeżym, przetwory, mrożonki.

Spożycie w Polsce 22 kg/osobę (świat 2,5 kg/osobę).

Skład chemiczny: mało białka, dużo karotenów (prowitamina A) do 20 mg%, wit. C 3-4 mg%, wit E, B1, B2, B6, PP. Błonnik pokarmowy, związki żelaza, potasu, siarki.

Działanie odkwaszające na organizm. Sok z marchwi - w żywieniu dzieci, w leczeniu chorób skóry i oczu, anemii, reumatyzmie.

Wymagania klimatyczne i glebowe

Roślina klimatu umiarkowanego. Wymagania termiczne niewielkie. Min. temp. kiełkowania 4-6⁰C, optymalna 18-20⁰C.Siewki znoszą przymrozki do - 1⁰C. Temp. optymalna do wzrostu 15-21⁰C. Zbyt wysoka temp. -> korzenie drewnieją i drobnieją, zbyt niska -> mało cukrów i karotenów.

Fotoperiodycznie obojętna. Wymagania wodne niewysokie. Optimum 60-65% ppw. Wysoka wilgotność -> korzenie gniją. Okresy krytyczne - kiełkowanie, okres intensywnego przyrostu. Unikać wahań wilgotności -> pękanie korzeni!

Gleby: średnio zwięzłe, piaszczysto gliniaste, torfowe. Nie - ciężkie i kamieniste. Wczesna marchew - na glebach ciepłych, lżejszych. Optym. pH 6-6,5, do 7. Na kwaśnych - zagrożenie metalami ciężkimi.

2 rok po oborniku (w 1 - tendencja do rozwidlania się korzeni).

Stanowisko w płodozmianie

Przedplony: zboża, kapusta, por, rzodkiewka, kukurydza. Nie - po ziemniaku, buraku, motylkowatych, selerze, ogórku i cebuli (nicienie).

Staranna uprawa gleby. Orka zimowa, wiosną włókowanie, bronowanie, wałowanie, agregaty formujące redliny.

Nawożenie

Wymagania pokarmowe przy plonie 40 t/ha: 155 N, 60 kg P₂O₅, 215 K₂O.

Nawozowe:

Azot: wczesna - 150 kg N, późna 200 kg N (dawka dzielona), przy produkcji na przetwory dla dzieci - dawki do 150 kg/ha przed siewem jednorazowo.

Fosfor: 50-80 kg/ha

Potas: 200-250 kg/ha (może być sól potasowa)

Wapń w glebie 1000-1500 mg/l gleby (wapń stosować w poprzednim roku)

Cechy odmianowe

Cechy odmianowe: kształt i wielkość korzenia, kształt głowy, barwa , zawartość beta-karotenu, suchej masy, plenność.

Metody uprawy Z siewu wprost w pole

Wczesne, o korzeniu krótkim, na zbiór pęczkowy - na płask, w systemie pasowo-rzędowym (20-30 cm)

O korzeniu długim - na redlinach w poj. lub podwójnych rzędach. Odległość grzbietów - 45 lub 67 cm Na podniesionych zagonach (rzadko) - 4-5 rzędów na zagonie, odległość między bruzdami 135 cm. Siew - siewnikiem pneumatycznym. 6-8 kg/ha na zbiór pęczkowy, 3-4 kg tradycyjny, 2 kg precyzyjny.  Na płask - 50-67 nasion na metr rzędu pojedynczego, 40 - podwójnego.

 Na redlinach - 45-68 nasion/m rzędu pojedynczego, 67-100 /m redliny przy podwójnym rzędzie

Odległość w rzędzie od 1,5 cm do 5-6 cm (do przechowywania)

Metody uprawy Terminy siewu:

na zbiór pęczkowy - od 20 III do końca IV (ew. k. XI) + osłanianie włókniną na 5-6 tyg.

Na zbiór letni - w IV na zbiór jesienny - w V

Zabiegi pielęgnacyjne

Wschody 14 dni, ew. przerywanie

Nawadnianie 15-25 mm jednorazowo

Odchwaszczanie

        Przed siewem: Treflan, Triflurotox doglebowo

        Przed wschodami, do 5 dni po siewie: Racer, Stomp

        Do 10 dni po siewie: Gesagard, Afalon, Linurex

        Przed wschodami: Roundup, Reglone

Zabiegi pielęgnacyjne

Ochrona przed chorobami i szkodnikami

Choroby marchwi:  mączniak prawdziwy

  czarna plamistość marchwi

  mokra zgnilizna korzeniowych - bakteryjna, groźna w czasie przechowywania

  czernienie korzeni marchwi

Zabiegi pielęgnacyjne

Ochrona przed chorobami i szkodnikami

Szkodniki marchwi:  guzak północny - zmianowanie (nie - po grochu, marchwi, pietruszce, pomidorach ziemniakach; dobre - zboża)

  szpilecznik baldasznik - zmianowanie (nie - kapustne i baldaszkowate)

  połyśnica marchwianka - podlewanie insektycydami w czasie nalotu

  bawełnica topolowo-marchwiana

   golanica zielonka

Zbiór Pęczkowa: sukcesywnie, ręcznie, od k. V. Średnica ramion min. 1,5 cm (VI-VII), 2 cm (VIII)

• Wczesne; jednorazowo (wyorywacz, ew. po ścięciu naci - kopaczka)

• Późna: można kombajnem podorywującym korzenie i wyrywającym z ziemi, obcinającym nać i ładującym na przyczepę (wydaj. 0,1 ha/godz.)

• Średnica ramion 2,5-6 cm

Przechowywanie

• temp. 0-1⁰C, wilg. wzgl. 95-98%

• kopce, przechowalnie, chłodnie. Luzem lub w opakowaniach

• Przygotowanie do sprzedaży

Polska Norma

Przygotowywanie do sprzedaży

• Pietruszka korzeniowa Występuje dziko w basenie M. Śródziemnego

Znana już w starożytnej Grecji i Rzymie, początkowo jako roślina lecznicza i ozdobma. Jako warzywo - od XVI w.

Roślina dwuletnia. 1 rok - liście i korzeń spichrzowy. Liście w formie rozety, blaszki potrójnie pierzastodzielne. Korzeń spichrzowy z epikotylu, hypokotylu i nasady korzenia palowego. Barwa skórki biała lub szara. Walec osiowy rozbudowany, kora wąska.

2 rok - po jaryzacji z pączków głowy wyrastają liści i ulistniony pęd kwiatostanowy. Kwiaty barwy zielonkawożółtej, obupłciowe, obcopylne, zebrane w baldachy. Owoc - rozłupka rozpadająca się na dwie niełupki. W 1 g ok. 1000 nasion. Wschody trwają 15-20 dni.

Znaczenie gospodarcze i wartość odżywcza

Główni producenci - Francja, Holandia, Europa Środk. W Polsce - 2 tys. ha.

Korzenie zawierają 2,6% białka, 5% błonnika, 45 mg% wit. C, 2 mg% wit. E. Dużo soli min. - potasu, fosforu, żelaza, magnezu. Olejek eteryczny (apiol + merystycyna).

Liście mają większą wartość biol., 180 mg% wit. C, beta-karoten.

Surowiec do przemysłu spożywczego i farmaceutycznego. Wymagania klimatyczne i gleboweRoślina klimatu umiarkowanego, morskiego. Min temp. kiełk. 2-3⁰C, siewki znoszą do -9⁰C. Korzenie odmian późnych mogą zimować. Optimum do wzrostu 16-18⁰C. Znosi dobrze wysokie temperatury. Okresy krytyczne zapotrzebowania na wodę - kiełkowanie i tworzenie korzeni spichrzowych. Susza -> obniżenie plonu i pogorszenie jakości, korzenie małe i rozwidlone.

Gleby średnie, zasobne w próchnicę, o dużej pojemności wodnej, pH ok. 7.

Nie - gleby zwięzłe, gliniaste, zaskorupiające się, podmokłe i kwaśne. Zmianowanie, nawożenie

W 1 lub 2 roku po oborniku.

Nie - po po korzeniowych

Dobre przedplony: zboża, cebulowe, kapustne

Azot - 80-150 N

Fosfor - 100 P₂O₅

Potas - 150 K₂O

Dobre przygotowanie gleby

Na ciężkich - także orka wiosenna

Metody uprawy

Z siewu wprost w pole na płask lub na redlinach. Siew rzędowy, pasowo-rzędowy lub wstęgowy

Na zbiór pęczkowy: siew III/IV w rozstawie 20-25 cm, 4-5 kg/ha. Moczenie nasion w celu przyspieszenia kiełkowania. Okrywanie włókniną

Na zbiór letnio-jesienny: siew IV-V, 6 kg/ha, rozstawa 30-45 cm

Siew przedzimowy w k. XI, 7 kg/ha

Głębokość siewu 1,5-3 cm

Naciowa: wczesna z rozsady - wysiew II, sadzenie IV 20/m², zbiór od VI

Zabiegi pielęgnacyjne

Niszczenie skorupy glebowej

Przerywka do 4-6 cm po wschodach

Odchwaszczanie

Herbicydy:

        Przed siewem: Treflan doglebowo

        Do 5 dni po siewie: Stomp. Racer

        Do 10 dni po siewie, przed wschodami: Afalon, Linurex, Azogard, Gesagard

        1-2 dni przed wschodami: Basta, Reglone

        W fazie 3-5 liści: Afalon, Gesagard

        Chwasty jednoliścienne: Focus, Furore, Nabu, Targa

Zabiegi pielęgnacyjne

Ochrona roślin przed chorobami i szkodnikami

Choroby pietruszki

        Septorioza pietruszki

        Mączniak prawdziwy

        Mokra zgnilizna korzeniowych

Szkodniki pietruszki

        Guzak północny - jak w marchwi

        Szpilecznik baldasznik

        Mszyce

Zbiór i przechowywanie

Zbiór V-VI - zbiór pęczkowy, ręczny. Na wagę: wczesne odmiany: VIII-IX; późne i do przechowywania: X-XI

Ręcznie, po podkopaniu widłami lub podoraniu

Plon 20-30 t/ha

Plon handlowy: średnica 2-7 cm

Przechowywanie: korzenie - temp. 0-1⁰C, wilg. wzgl. 95-98%

Pietruszka naciowa - temp. 0-1⁰C, wilg. wzgl. 95-98% (do 2 tyg.)

Dołowanie na zagonach, w rowach, zimowanie w polu (rej. cieplejsze), kopce, przechowalnie, chłodnieSeler korzeniowy
Seler korzeniowy i naciowy pochodzą od selera błotnego (var. silvestre) występującego w całej Europie, Ameryce, płn. Afryce na zasolonych stanowiskach strefy nadmorskiej.

Znany już w starożytnej Grecji i Rzymie jako rośl. lecznicz i ozdobna.

Jako warzywo seler naciowy od średniowiecza, korzeniowy wyhodowano w XVIII w. W Polsce od XVI w. (z Włoch) oślina dwuletnia

W 1 roku - rozeta liści podwójnie pierzastodzielnych i korzeń spichrzowy. Ogonki liściowe mięsiste.

Korzeń spichrzowy z części nadliścieniowej, podliścieniowej i górnej części korzenia palowego. Środek łodygowej części zgrubienia wypełnia tkanka parenchymatyczna. Barwa skórki szarokremowa, miąższu biała lub kremowa.

Masa zgrubienia 300-1000 g.

W 2 roku - ulistnione pędy kwiatostanowe wys. 80 cm.

Kwiaty małe, białe, w baldachach, owadopylne. Owoc - rozłupka pękająca na 2 niełupki stanowiące materiał siewny.

W 1 g 2-3 tys. nasion. Okres kiełkowania 10-15 dni.

Znaczenie gospodarcze i wartość odżywcza

Forma korzeniowa ma znaczenie lokalne - Niemcy, Polska, Czechy

Spożycie w stanie świeżym, na susz, konserwy, soki i mrożonki.

Same zgrubienia i młody seler z nacią.

Spożycie 1kg/mieszkańca

Zawartość witamin: C - 10-15 mg%, B. Więcej - w liściach.

Dużo potasu, wapnia, magnezu, fosforu. Olejki eteryczne.

Wymagania klimatyczne i glebowe

Roślina klimatu umiarkowanego.

Temp. optymalna do wzrostu 15-18⁰C. Jaryzacja w temp. 5-8⁰C przez 2-3 tyg.

Jesienią w polu znosi do -6⁰C

Od fazy 8-10 liści znosi lekkie zacienienie.

Wymaga gleby wilgotnej. Niedobór wody -> zgrubienia z silnie rozwiniętymi korzeniami bocznymi. Okres krytyczny (70-80% ppw) - grubienie korzeni spichrzowych (1/2 VII-X)

Duże wymagania glebowe. Gleby próchniczne, strukturalne. Na zbiór pęczkowy - ciepłe, próchniczne i przewiewne.

pH 6,5-7,5

Stanowisko w płodozmianie, nawożenie

Nie - po baldaszkowatych

Dobre przedplony - por, kapustne i motylkowe

Na zbiór jesienią - można po przedplonach (sałata)

W 1 roku po oborniku lub nawozach zielonych

Azot: na zbiór pęczkowy: 100-150 kg N/ha, na zbiór jesienią - 150 kg

Fosfor - 100 kg P₂O₅

Potas - 200 kg K₂O

Bor i molibden - wskazane

Głęboka uprawa gleby

Cechy odmianowe

Cechy odmianowe: kształt, wielkość, barwa, ścisłość, puste przestrzenie, rdzawe plamy, zdolność przechowalnicza; pokrój rozety, wczesność odporność na choroby.

Odmiany

        Brillant - gładka skórka, odporna na warunki, uniwersalna

        Dakar - oporna na septoriozę, uniwersalna

        Diamant - miąższ biały, do bezp. spożycia

        Frigga - kulisty, śr. wielk., śr. wczesna

        Gol - kulisty, duży, biały, do przechow.

        Jabłkowy - wczesna

        Makar - duży, śr. wcz., uniwersalna

        Mentor - śr. wielk., uniwersalna

Odrzański - do przech.

Metody uprawy

 Uprawa z rozsady (długi okres weget., wrażliwość na chłód)

Produkcja rozsady w szklarni lub tunelu ogrzewanym

Na 1 ha ok. 100 g. nasion (z 1 g 1500 roślin)

Zaprawianie nasion

Wysiew do substratu torfowego

  na zbiór pęczkowy siew ˝ II, sadzenie w fazie 6-7 liści

  późny - siew ˝ III, sadzenie w fazie 3-5 liści

Temp. 22-24 do wzejścia, potem 14-18 w dzień, 11-14 w nocy. Pikowanie. Zasilanie, podlewanie. Doniczki, wielodoniczki 96 komórkowe

 Sadzenie na zbiór pęczkowy - k. IV, rozstawa 25-30 x 15-20 cm (200-250 tys. roślin/ha). Włóknina na 3-4 tyg.

 Sadzenie na zbiór jesienny - k. V - pocz. VI, rozstawa 30-50 x 20-30 cm (80-90 roślin/ha)

Zabiegi pielęgnacyjne

Nawadnianie: na zbiór pęczkowy 10-15mm jednorazowo, 2-3 razy; na zbiór jesienny 20-30 mm 3-6 razy.

Odchwaszczanie

        Przed sadzeniem: Treflan doglebowo

        3 dni po sadzeniu: Racer

        7-10 dni po sadzeniu: Azogard, Gesagard

        14-21 dni po sadzeniu: Afalon, Fusilade, Linurex

        Po przyjęciu się rozsady: na chwasty jedoliścienne - Focus, Nabu, Targa

Zabiegi pielęgnacyjne

Choroby selera

        Septorioza selera - zaprawianie nasion, opryskiwanie

        Zgorzel liści sercowych selera - susza i niedobór wapnia, opryskiwać wapniem

        Jamistość wierzchołków selera - j.w.

Szkodniki selera

        Szpilecznik baldasznik

        Niszczyk zjadliwy - zmianowanie, podlewanie r ozsady przed sadzeniem Vydate

        Liściolubka selerowa i inne muchówki

        Przędziorki

        Zmieniki - oprysk wcześnie rano

Zbiór

Zbiór pęczkowy z nacią: po 6-8 tyg (masa ok. 150 g.), po 8-10 tyg. (200 g). Plon 25-40 t/ha

Zbiór jesienią i do przechowywania: k. X. Plon 30-50 t/ha

Technika zbioru: podkopywanie widłami, wyorywanie, kopaczka elewatorowa do ziemniaków, maszyny do zbioru buraków ćwikłowych.

Obcinanie liści i korzeni bocznych.

Przechowywanie

Przechowywanie: temp. 0-1⁰C, wilg. wzgl. 95-98%

Kopce ziemne zagłębione, przechowalnie, chłodnie.

Seler naciowy

Charakterystyka

Warzywo popularne w USA, Europie Zach.

Wartość odżywcza większa niż selera korzeniowego

Wymagania klimatyczne i glebowe

Klimatyczne - jak seler korzeniowy. Duże wymagania glebowe. 1 rok po oborniku.

Uprawa

Nawożenie

N - 200 kg

P₂O₅ - 100 kg

K₂O - 250

Odmiany:

Zefir - samobieląca

Helios - wymaga bielenia

Uprawa

Uprawa z rozsady jak selera korzeniowego

Ew. bielenie - okrywanie ogonków liściowych ziemią

Zbiór: wycinanie ogonków liściowych z cienką warstwą główki korzenia

Plon: 17-20 t/ha

Przechowywanie: temp. 0⁰C, wilg. wzgl. 95-98%

Pasternak
Pastinaca sativa

Pochodzenie

W stanie dzikim występuje w Europie, Azji i N. Zelandii

Opis botaniczny

Roślina dwuletnia

I rok - rozeta liści pierzasto-złożonych i korzeń spichrzowy

Kora w korzeniu - cienka. Długość do 40 cm., grubośc 5-12 cm

Barwa skórki biała, żółta lub szarobrunatna. Miąższ biały.

II rok - liście odziomkowe i kilka pędów kwiatostanowych z baldachami składającymi się z 6-20 baldaszków

Obcopylny

Owoc - rozłupka składająca się z 2 niełupek

Znaczenie gospodarcze i wartość odżywcza

17- 19 suchej masy

5-13% cukrów, 0,8% biłaka

Wit. C 8-20 mg%

Olejki lotne, glikozyd fotokumaryna

Wartościowa roślina paszowa

Wymagania klimatyczne i glebowe

Niewielkie wymagania termiczne

Min. temp. kiełk. 4-5 C

Optimum do wzrostu 16-18 C

Siewki znoszą temp. do -8 C

Wysokie wymag. wodne

Gleby niezbyta ciężkie, zasobne w próchnicę, pH 6-7

Stanowisko w płodozmianie, nawożenie

Przedplon - roślina pozostawiająca pole w stanie nie zachwaszczonym.

Nie - po warzywach korzeniowych (mątwik północny)

N - 80-150 kg/ha

P₂O₅ - 85-100 kg/ha

K₂O 130-175 kg/ha

Odmiany

Półdługi Biały    

Metody uprawy

Siew nasion wprost w pole

od poł. III do poł. IV

6-8 kg/ha

Rzędy co 30-45 cm

głębokość siewu 1-3 cm

Przerywka w fazie 3-4 liści

W rzędzie co 6-8 cm

Zabiegi pielęgnacyjne

Niszcenie skorupy - brona posiewna

Odchwaszczanie

Nawadnianie

Zbiór

Zbiór w X - podkopanie korzeni i wyjmowanie

Można pozostawić na zimowanie

Przygotowanie do sprzedaży - usuwanie liści, czyszczenie

Przechowywanie

Kopce, przechowalnie, chłodnie

Temp. 0-1 C, wilg. 95%

Koper ogrodowy
Anethum graveolens

Pochodzenie i opis botaniczny

Iran i Indie Wsch.

W stanie dzikim - basen M. Śródziemnego

Roślina jednoroczna

Łodyga wzniesiona

Kwiaty obupłciowe

Owoc - rozłupka

W owocach - przewody olejowe

Znaczenie gospodarcze i wartość odżywcza

Wykorzystanie - młode liści i łodygi, całe rośliny lub dojrzałe owoce

Przyprawa do potraw

Olejki eteryczne (karwon)

Witaminy - C, B, karotenoidy

Działanie - pobudznie wydzielania soków trawiennych, wartości sensoryczne

Wymagania klimatyczne i glebowe

Roślina dnia długiego

Gleba wilgotna

Małe wymagania termiczne

Swiatłolubny

Stanowisko w płodozmianie, nawożenie

II lub dalszy rok po oborniku

Nawożenie:

N - 40-80 kg/ha

P₂O₅ - 50-100 kg/ha

K₂O - 100-140 kg/ha

Odmiany

Lukullus

Amat

Ambrozja

Szmaragd   

Metody uprawy

Wysiew do gruntu od III do poł. VIII

w rzędy co 15-30 cm w ilości 8-12 kg/ha

Na zbiór pęczkowy - 15-25 kg/ha

Uprawa przyspieszona - pod agrowłókniną

   

Zabiegi pielęgnacyjne

Spulchnianie międzyrzędzi

Odchwaszczanie

Nawadnianie

Przerywka

Zbiór

Zbiór wielokrotny lub jednorazowy

Wyrywanie z korzeniami

Do kwaszenia - w fazie kwitnienia lub dojrzałości woskowej owocó

Plon 8-20 t/ha, nasion - 1 t/ha

Przechowywanie

7-14 dni w temp. 0-1C wilg 95-98%

---