Temat: struktura kapitału w przedsiębiorstwie

Klasyczna teoria kształtowania struktury kapitału mówi, że wraz ze zmianą struktury kapitału zmienia się jego koszt

100% majątku własnego 0% majątku własnego

0% zadłużenia 100% zadłużenia

Klasyczna teoria kapitału mówi, że istnieje jakiś poziom kapitału, przy którym koszt kapitału osiąga poziom minimalny. Minimalny poziom kosztu to odpowiednio duże dochody i rentowność

Zasady obowiązujące przy zarządzaniu strukturą kapitału: przykład liczbowy

Tytuł: efekt dźwigni finansowej przy stałej stopie zysku brutto równej 10%

sytuacja	Kapitał ogółem w tys zł	Zysk brutto		Kapitał		Rynkowa stopa % od kap obc		Zysk czysty w tys zł	Rentowność kap wł w %
				W %	W tys zł	Własny w tys zł	Obcy w tys zł			W %	W tys zł
1	2	3	4	5	6	7	8	9=4-8	10=(9:5)100
I	100	10	10	100	-	-	-	10	10,0
II	150	10	15	100	50	6	3	12	12,0
III	200	10	20	100	50	6	3
					50	8	4	13	13,0
IV	250	10	25	100	50	6	3
					50	8	4
					50	10	5	13	13,0
V	300	10	30	100	50	6	3
					50	8	4
					50	10	5
					50	12	6	12	12,0

Rentowność kapitału własnego = zysk czysty / kapitał własny

Zysk czysty = zysk brutto - koszt kapitału obcego

Rzeczywista stopa procentowa = zysk brutto / kapitał ogółem

Zysk i rentowność są kryteriami oceny słuszności podjętej decyzji.

Sytuacja II - Przedsiębiorstwo podjęło decyzje o pozyskaniu 50 tys zł kapitału oprocentowanego 6%. Zysk i rentowność wzrosły. Ta decyzja o zaciągnięciu długu była słuszna.

Sytuacja III - Sytuacja jest korzystna mimo droższego kredytu. Wzrosła masa zysku i rentowność.

Sytuacja IV to decyzja graniczna dopuszczalna. Rentowność nie pogorszyła się, ale zadłużenie wzrosło. Rośnie jednak ryzyko kredytowe tego przedsiębiorstwa.

Sytuacja V jest gorsza w stosunku do IV. Zysk i rentowność są na poziomie II, ale dług jest większy. Ta decyzja nie powinna być podjęta.

Struktura kapitału to udział kapitału własnego i obcego w ogólnych zasobach kapitału.

Przy podejmowaniu decyzji o strukturze kapitału kierujemy się:

1. Rynkową stopą procentową od kapitału obcego

2. Stopą zysku brutto, czyli rzeczywistą wewnętrzną stopą procentową.

Zasady dotyczące kształtowania struktury kapitału:

ZASADA I - Dopóki rynkowa stopa procentowa jest mniejsza niż rzeczywista stopa procentowa (wewnętrzna), dopóty przedsiębiorstwo może korzystać z długu. Punktem granicznym jest zrównanie się tych stóp.

ZASADA II - Jeżeli kapitał obcy jest tańszy niż stopa procentowa przedsiębiorstwa, to można korzystać z długu.

W przykładzie liczbowym stopy procentowe zrównują się w sytuacji IV.

Było to założenie stałej stopy procentowej. Przy zmiennej stopie procentowej wszystko liczy się tak samo.

Zasady dotyczące kształtowania struktury kapitału można też wykorzystać do podejmowania decyzji o wielkości przedsiębiorstwa.

W ustroju socjalistycznym o wielkości przedsiębiorstwa decydowały:

• wielkość zatrudnienia

• wielkość sprzedaży

W gospodarce rynkowej opartej na kapitale o wielkości przedsiębiorstwa decyduje wielkość posiadanego kapitału.

Przedsiębiorstwo może być definiowane jako forma organizacyjno - prawnego zespolenia różnych postaci kapitału.

Wyznaczanie optymalnej wielkości przedsiębiorstwa

Koszty TK₁ TK₂ TK₃ TK₄

jednostkowe

produkcji K

K₁

K₂ K₄

K₃

BO₁ BO₂ BO₃ Rozmiar produkcji X

BO - optimum przedsiębiorstwa

TK - zdolność produkcyjna (techniczna)

krzywa kosztu jednostkowego

Optymalna wielkość przedsiębiorstwa w naszym przykładzie określona jest w punkcie BO₃.

Jest to tradycyjna teoria struktury kapitału, która mówi, że jest pewne optimum korzystania z długu i wtedy jednostkowy koszt produkcji jest najmniejszy. Po przekroczeniu tego optymalnego poziomu zadłużenia koszty zwiększają się i wzrasta ryzyko kapitałowe, kredytowe przedsiębiorstwa.

Kolejny przykład liczbowy:

Przedsiębiorstwo wie, że potrzebuje tylko 100 tys. kapitału. Wie, że z tych 100 tys. kapitału nie wyciśnie więcej niż 10%. Chce poprzez zmianę struktury zmieniać rentowność kapitału. Badania rynku finansowego pokazały temu przedsiębiorstwu, że istnieje inne przedsiębiorstwo, w którym rzeczywista stopa procentowa jest wyższa. Potrzebuje ono kapitału. Nasze przedsiębiorstwo próbuje zastąpić kapitał własny kapitałem obcym. (do naszej tabelki wprowadzamy nowe kolumny)

Sytuacja II

Czysty zysk 9,4 = 10 - 0,6

Rentowność 10, 44 = (9,4/90)100

Rentowność ogółem 10,6 = (9,4 + 1,2)/100

Sytuacja IV

Rentowność kapitału ogółem nie zmieniła się, a własnego spadła

Nastąpiło zrównanie się stóp: kosztu kredytu i korzyści lokaty

Sytuacja	Kapitał podstawowy	Zysk w %	Kapitał		Odsetki od kapitału obcego		Zysk czysty w tys zł	Rentowność kap wł	Zastąpiony kap własny	Odsetki od kapitału		Rentowność ogółem
						Wł				Obcy	W %		Odsetki w tys				W %	W tys
1	2	3	4	6	7	8	9	10	11	12	13	14
I	100	10	100	-	-	-	10	10	-	-	-	10
II	100	10	90	10	6	0,6	9,4	10,4	10	12	1,2	10,6
III	100	10	80	10	6	0,6
		10		10	8	0,8	8,6	10,7	20	12	2,4	11,0
IV	100	10	70	10	6	0,6
		10		10	8	0,8
		10		10	10	1,0	2,6	10,8	30	12	3,6	11,2
V	60	10			6	0,6
		10			8	0,8
		10			10	1,0
		10	60	40	12	1,2	6,4	10,6	40	12	4,8	11,2
VI	50	10			6	0,6
		10			8	0,8
		10			10	1,0
		10			12	1,2
		10	50	50	14	1,4	5,0	10,0	50	12	6,0	11,0

Efekt dźwigni finansowej - jest to dodatnia lub ujemna różnica rentowności kapitału własnego wywołana korzystaniem z kapitału obcego.

Dźwignia finansowa - kapitał obcy „dźwiga” przedsiębiorstwo, poprawia wyniki przedsiębiorstwa, umożliwia finansowanie przedsięwzięć

W sytuacji VI efekt dźwigni finansowej był ujemny.

Reguły dotyczące struktury kapitału i majątku przedsiębiorstwa.

Są to:

1. Złota reguła finansowa (bankowa)

Środki trwałe muszą mieć pełne pokrycie w kapitale będącym do dyspozycji. Tzn., że kapitał obcy nie powinien być szybciej wymagalny od czasu użytkowania środka trwałego.

2. Złota reguła bilansowa (jest przedłużeniem finansowej)

Środki trwałe powinny być pokryte kapitałem własnym, gdyż zarówno środki trwałe, jak i ich pokrycie są do dyspozycji przedsiębiorstwa w długim okresie. Zatem środki te mogą być również pokryte długoterminowym kapitałem obcym.

Środki o krótszym okresie użytkowania mogą być także pokryte kredytami krótkoterminowymi.

Te reguły mówią o celu podejmowania decyzji kształtujących strukturę kapitału, czyli przeznaczenie kapitału (jaki kredyt na co można przeznaczyć).

Dźwignia operacyjna dotyczy operacji gospodarczych: zaopatrzenia, produkcji, sprzedaży. Związana jest z efektami lepszego wykorzystania majątku.

Dźwignia finansowa dotyczy kształtowania struktury kapitału.

Dźwignia połączona jest interakcją, czyli iloczynem tych obydwu dźwigni.

Odpowiednikiem dźwigni połączonej jest rentowność kapitału ogółem.

Efekt dźwigni finansowej - zyskowność kapitału całkowitego jest większa niż stopa oprocentowania długu

Schemat: działanie dźwigni połączonej

• 
  
  koszt sprzedanych wyrobów dźwignia

• inne wydatki operacyjne operacyjna

DOL

Dźwignia

połączona

• odsetki DTL = DOL·DFL

• podatki

dźwignia

finansowa

• dywidenda z akcji uprzywilejowanych DFL

Teoria Modiglianiego i Millera to alternatywna w stosunku do tradycyjnej teoria struktury kapitału.

Wysunęli oni następującą hipotezę teoretyczną:

Koszt pozyskania środków finansowych w długim okresie jest identyczny bez względu na źródło pochodzenia tych środków.

Hipoteza ta nie została empirycznie potwierdzona, w związku z tym posługiwanie się koncepcją tradycyjną jest w pełni uzasadnione (por. Czekaj - podstawy zarządzania finansami). Dowody tej hipotezy prowadzone są dla teoretycznych warunków określanych mianem rynku idealnego.

Jednak rynku realnym koszt kapitału jest zmienny.

Struktura kapitału - udział kap własnego w kapitale ogółem i udział kapitału obcego w kapitale ogółem

Rodzaje ryzyka:

1. ryzyko działalności gospodarczej (ryzyko aktywów firmy gdy nie korzysta ona z długu)

Przy zastosowaniu wszystkich czynników niezmiennych, im wyższa dźwignia operacyjna, tym większe ryzyko działalności gospodarczej.

2. ryzyko finansowe, które jest dodatkowym ryzykiem akcjonariuszy, wynikającym z decyzji firmy o wykorzystaniu długu.

Dźwignia operacyjna i finansowa są narzędziem służącym do badania efektów finansowych jakie można uzyskać przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych urządzeń produkcyjnych.

Może być ona stosowana do badania i oceny stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych już istniejących, jeżeli stopień tego wykorzystania jest niewielki, a układ stosunków rynkowych nie ogranicza możliwości zbytu po opłacalnych cenach sprzedaży. W ten sposób dźwignia operacyjna umożliwia ujawnienie rezerw produkcyjnych i oszacowanie ich wysokości w postaci zysku operacyjnego.

Dźwignia operacyjna wyraża stosunek jaki zachodzi między ilościowym wzrostem produkcji i sprzedaży wyrobów, a osiąganym tą drogą poziomem zysku operacyjnego. Jest to w istocie rzeczy analiza kosztu, sprzedaży i zysku osiąganego w rezultacie rozkładu kwoty stałych kosztów operacyjnych na poszczególne wyroby. Występuje tu zjawisko skali.

Siła oddziaływania dźwigni operacyjnej zależy od dwóch czynników:

1. udziału kosztów stałych w kosztach całkowitych

2. stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych

Dźwignię finansową można zdefiniować jako zastosowanie mniej kosztownego kapitału.

Struktura kapitału wpływa na dochody i ryzyko firmy. Ważna jest relacja długu do kapitału. Relacja dopuszczalnego zadłużenia wynosi 30% w stosunku do kapitału. Oznacza to, że kapitał własny musi przekraczać dwukrotnie zobowiązania długoterminowe.

Kształtując strukturę kapitału należy pamiętać o strategicznym celu przedsiębiorstwa, formułowanym jako wzrost jego wartości rynkowej. W kwestii związku, jaki występuje między struktura kapitału a wartością dodaną wyodrębniły się dwa stanowiska:

1. Tradycyjne - istnieje bezpośrednia zależność między strukturą kapitałową przedsiębiorstwa a jego wartością rynkową. Koszt kapitału obcego jest niższy niż własnego i występuje efekt dźwigni. Od zerowego poziomu zadłużenia, do „zdrowego”, wartość kapitału rośnie, a całkowite koszty kapitału spadają.

2. Współczesne - niezależnie od poziomu zadłużenia ukształtowanego w firmie, wartość rynkowa przedsiębiorstwa pozostaje bez zmian.

Kształtowanie optymalnej struktury aktywów wynika z konieczności uwzględnienia dwóch przesłanek:

• Wpływu zmian struktury aktywów na relację pomiędzy stopą zwrotu i poziomem ryzyka

• Wpływu struktury aktywów na możliwość maksymalizacji dochodów właścicieli firmy.

Każda zmiana w strukturze aktywów zmienia charakterystykę relacji między ryzykiem a stopą zwrotu w działalności firmy.

Wybór struktury aktywów wpływa też na poziom ryzyka handlowego oraz rozmiary i strukturę produkcji.

W przypadku osiągnięcia optymalnego poziomu struktury kapitału średnia ważona kosztu kapitału jest minimalna, a wartość rynkowa danego poziomu przepływów pieniężnych wykazuje wartość maksymalną.

Ryzyko związane z wyborem określonej struktury kapitału nosi nazwę ryzyka finansowego, które zwykle mierzone jest jako stosunek kapitału obcego do własnego.

16

Zarządzanie kapitałem

Wykład 5 2000-11-22

Agata

Aktywa Pasywa

Majątek

Trwały Kapitał

Własny

Majątek

Obrotowy Kapitał Obcy

Majątek Kapitał

Łączny Łączny

Reguły pionowej struktury majątku

Reguły pionowej struktury kapitału

Przychody ze sprzedaży

= zysk przed odsetkami i opodatkowaniem EBIT

= zysk netto

= zysk na rozwój (zatrzymany) i na akcje zwykłe EAC

EAC: ilość akcji zwykłych

= zysk na jedną akcję zwykłą EPS

koszt

---