Uwagi wstępne

Dzieło = substrat materialny treści/idei.informacji

Można mieć lub nie mieć prawa do:

• Użytkowania rzeczy;

• Posiadania rzeczy;

• Rozporządzania rzeczą.

Sprzeczność/konflikt interesów:

• Twórca

• Użytkownik

Utwór:

• Efekt pracy (w tym intelektualnego wysiłku) człowieka

• Ochroną objęty jest właśnie ten rezultat działania

• Ochrona niematerialnego substratu dzieła

• Ochroną objęty jest sposób przedstawiania wyrażania (treść + forma) A nie idee metafory czy hipotezy lub projekty badawcze albo ustalenia faktyczne.

• Ale podlega już zbiór faktów (argumentacja) opis podróżniczy (bo to jest tez zestawienie faktów).

• Ustaawy nie podlegają ale teksty ujednolicone i interpretacje z orzecznictwem (LEX) już podlegają.

• Musi być NOVUM = SWOISTOŚĆ + NIEPOWTARZALNOŚĆ

• Ochrona od momentu ustalenia (kiedy przynajmniej jedna osoba oprócz autora może zrozumieć uzewnętrzniony utwór).

• USTALENIE ≠ UTRWALENIE np. jassman

• Można stosować datę pewną (notarialnie) (forma AN)

Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83

USTAWA
z dnia 4 lutego 1994 r.
o prawie autorskim i prawach pokrewnych¹⁾
(tekst jednolity)

Rozdział 1
Przedmiot prawa autorskiego

Art. 1.

1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

1)  wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);

2)  plastyczne;

3)  fotograficzne;

4)  lutnicze;

5)  wzornictwa przemysłowego;

6)  architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;

7)  muzyczne i słowno-muzyczne;

8)  sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;

9)  audiowizualne (w tym filmowe).

2¹. Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.

3. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną.

4. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.

Art. 2.

1. Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.

2. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. W przypadku baz danych spełniających cechy utworu zezwolenie twórcy jest konieczne także na sporządzenie opracowania.

3. Twórca utworu pierwotnego może cofnąć zezwolenie, jeżeli w ciągu pięciu lat od jego udzielenia opracowanie nie zostało rozpowszechnione. Wypłacone twórcy wynagrodzenie nie podlega zwrotowi.

4. Za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem.

5. Na egzemplarzach opracowania należy wymienić twórcę i tytuł utworu pierwotnego.

Art. 3.

Zbiory, antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów.

Art. 4.

Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:

1)  akty normatywne lub ich urzędowe projekty;

2)  urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;

3)  opublikowane opisy patentowe lub ochronne;

4)  proste informacje prasowe.

Art. 5.

Przepisy ustawy stosuje się do utworów:

1)  których twórca lub współtwórca jest obywatelem polskim lub

1¹) których twórca jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, lub

2)  które zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo równocześnie na tym terytorium i za granicą, lub

3)  które zostały opublikowane po raz pierwszy w języku polskim, lub

4)  które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.

Art. 6.

1. W rozumieniu ustawy:

1)  utworem opublikowanym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został zwielokrotniony i którego egzemplarze zostały udostępnione publicznie;

2)  opublikowaniem równoczesnym utworu jest opublikowanie utworu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą w okresie trzydziestu dni od jego pierwszej publikacji;

3)  utworem rozpowszechnionym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek sposób udostępniony publicznie;

4)  nadawaniem utworu jest jego rozpowszechnianie drogą emisji radiowej lub telewizyjnej, prowadzonej w sposób bezprzewodowy (naziemny lub satelitarny) lub w sposób przewodowy;

5)  reemitowaniem utworu jest jego rozpowszechnianie przez inny podmiot niż pierwotnie nadający, drogą przejmowania w całości i bez zmian programu organizacji radiowej lub telewizyjnej oraz równoczesnego i integralnego przekazywania tego programu do powszechnego odbioru;

6)  wprowadzeniem utworu do obrotu jest publiczne udostępnienie jego oryginału albo egzemplarzy drogą przeniesienia ich własności dokonanego przez uprawnionego lub za jego zgodą;

7)  najmem egzemplarzy utworu jest ich przekazanie do ograniczonego czasowo korzystania w celu bezpośredniego lub pośredniego uzyskania korzyści majątkowej;

8)  użyczeniem egzemplarzy utworu jest ich przekazanie do ograniczonego czasowo korzystania, niemające na celu bezpośredniego lub pośredniego uzyskania korzyści majątkowej;

9)  odtworzeniem utworu jest jego udostępnienie bądź przy pomocy nośników dźwięku, obrazu lub dźwięku i obrazu, na których utwór został zapisany, bądź przy pomocy urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego, w którym utwór jest nadawany;

10)  technicznymi zabezpieczeniami są wszelkie technologie, urządzenia lub ich elementy, których przeznaczeniem jest zapobieganie działaniom lub ograniczenie działań umożliwiających korzystanie z utworów lub artystycznych wykonań z naruszeniem prawa;

11)  skutecznymi technicznymi zabezpieczeniami są techniczne zabezpieczenia umożliwiające podmiotom uprawnionym kontrolę nad korzystaniem z chronionego utworu lub artystycznego wykonania poprzez zastosowanie kodu dostępu lub mechanizmu zabezpieczenia, w szczególności szyfrowania, zakłócania lub każdej innej transformacji utworu lub artystycznego wykonania lub mechanizmu kontroli zwielokrotniania, które spełniają cel ochronny;

12)  informacjami na temat zarządzania prawami są informacje identyfikujące utwór, twórcę, podmiot praw autorskich lub informacje o warunkach eksploatacji utworu, o ile zostały one dołączone do egzemplarza utworu lub są przekazywane w związku z jego rozpowszechnianiem, w tym kody identyfikacyjne.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o równowartości danej kwoty wyrażonej w euro, należy przez to rozumieć jej równowartość wyrażoną w walucie polskiej, ustaloną przy zastosowaniu średniego kursu euro, lub jej równowartość wyrażoną w innej walucie, ustaloną przy zastosowaniu średniego kursu euro oraz średniego kursu tej waluty ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu poprzedzającym dokonanie czynności.

Art. 6¹.

1. Rozpowszechnianiem utworu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, drogą emisji radiowej lub telewizyjnej, prowadzonej w sposób satelitarny jest jego rozpowszechnianie poprzez wprowadzenie przez organizację radiową lub telewizyjną i na jej odpowiedzialność, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do drogi przekazu prowadzącej do satelity i z powrotem na Ziemię.

2. Jeżeli rozpowszechnianie utworu drogą emisji radiowej lub telewizyjnej prowadzonej w sposób satelitarny ma miejsce w państwie niebędącym członkiem Unii Europejskiej, które nie zapewnia poziomu ochrony określonego w rozdziale II dyrektywy Rady nr 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową (Dz. Urz. WE L 248 z 06.10.1993, str. 15; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 134) oraz gdy:

1)  sygnał przekazujący utwór jest przesyłany do satelity za pośrednictwem ziemskiej stacji nadawczej znajdującej się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, uważa się, że utwór został rozpowszechniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez operatora tej stacji;

2)  sygnał przekazujący utwór jest przesyłany do satelity za pośrednictwem ziemskiej stacji nadawczej znajdującej się na terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, a rozpowszechnianie utworu odbywa się na zlecenie organizacji radiowej lub telewizyjnej mającej siedzibę w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz główne przedsiębiorstwo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, uważa się, że utwór został rozpowszechniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez tę organizację.

3. W przypadku gdy sygnał przekazujący utwór jest kodowany w sposób uniemożliwiający jego powszechny i nieograniczony odbiór, jest to rozpowszechnianie, w rozumieniu ust. 1, pod warunkiem równoczesnego udostępnienia przez organizację radiową lub telewizyjną, lub za jej zgodą, środków do odbioru tego sygnału.

4. Satelitą jest sztuczny satelita Ziemi działający w pasmach częstotliwości, które na mocy przepisów ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.) są przeznaczone dla celów emisji sygnałów przeznaczonych do publicznego odbioru lub dla zamkniętej komunikacji pomiędzy dwoma punktami, przy czym odbiór sygnałów w obu tych przypadkach musi odbywać się w porównywalnych warunkach.

Art. 7.

Jeżeli umowy międzynarodowe, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, przewidują dalej idącą ochronę, niż to wynika z ustawy, do nieopublikowanych utworów obywateli polskich albo do utworów opublikowanych po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub równocześnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo opublikowanych po raz pierwszy w języku polskim - stosuje się postanowienia tych umów.

Rozdział 2
Podmiot prawa autorskiego

Art. 8.

1. Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej.

2. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.

3. Dopóki twórca nie ujawnił swojego autorstwa, w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent lub wydawca, a w razie ich braku - właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

Art. 9.

1. Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie. Domniemywa się, że wielkości udziałów są równe. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej.

2. Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców.

3. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. W przypadku braku takiej zgody każdy ze współtwórców może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka uwzględniając interesy wszystkich współtwórców.

4. Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego do całości utworu. Uzyskane świadczenie przypada wszystkim współtwórcom, stosownie do wielkości ich udziałów.

5. Do autorskich praw majątkowych przysługujących współtwórcom stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych.

Art. 10.

Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego rozpowszechniania, każdy z nich może żądać od pozostałych twórców udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie tak powstałej całości, chyba że istnieje słuszna podstawa odmowy, a umowa nie stanowi inaczej. Przepisy art. 9 ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.

Art. 11.

Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie - ich twórcom. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do tytułu.

Art. 12.

1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

2. Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu.

3. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu pracodawca nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono.

Art. 13.

Jeżeli pracodawca nie zawiadomi twórcy w terminie sześciu miesięcy od dostarczenia utworu o jego nieprzyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. Strony mogą określić inny termin.

Art. 14.

1. Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany.

2. Instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z materiału naukowego zawartego w utworze, o którym mowa w ust. 1, oraz udostępniać ten utwór osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie.

Art. 15.

Domniemywa się, że producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.

Art. 15a.

Uczelni w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu pracy dyplomowej studenta. Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej obrony, student, który ją przygotował, może ją opublikować, chyba że praca dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego.

Rozdział 3
Treść prawa autorskiego

Oddział 1
Autorskie prawa osobiste

Art. 16.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:

1)  autorstwa utworu;

2)  oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;

3)  nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;

4)  decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

5)  nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Oddział 2
Autorskie prawa majątkowe

Art. 17.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Art. 17¹.

Opracowanie lub zwielokrotnienie bazy danych spełniającej cechy utworu, dokonane przez legalnego użytkownika bazy danych lub jej kopii, nie wymaga zezwolenia autora bazy danych, jeśli jest ono konieczne dla dostępu do zawartości bazy danych i normalnego korzystania z jej zawartości. Jeżeli użytkownik jest upoważniony do korzystania tylko z części bazy danych, niniejsze postanowienie odnosi się tylko do tej części.

Art. 18.

1. Autorskie prawa majątkowe nie podlegają egzekucji, dopóki służą twórcy. Nie dotyczy to wymagalnych wierzytelności.

2. Po śmierci twórcy, spadkobiercy mogą sprzeciwić się egzekucji z prawa autorskiego do utworu nieopublikowanego, chyba że sprzeciw byłby niezgodny z ujawnioną wolą twórcy co do rozpowszechniania utworu.

3. Prawo do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1, art. 19¹, art. 20 ust. 2-4, art. 20¹, art. 30 ust. 2 oraz art. 70 ust. 3, nie podlega zrzeczeniu się, zbyciu ani egzekucji. Nie dotyczy to wymagalnych wierzytelności.

Art. 19.

1. Twórcy i jego spadkobiercom, w przypadku dokonanych zawodowo odsprzedaży oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego lub fotograficznego, przysługuje prawo do wynagrodzenia stanowiącego sumę poniższych stawek:

1)  5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale do równowartości 50.000 euro, oraz

2)  3 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 50.000,01 euro do równowartości 200.000 euro, oraz

3)  1 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 200.000,01 euro do równowartości 350.000 euro, oraz

4)  0,5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 350.000,01 euro do równowartości 500.000 euro, oraz

5)  0,25 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale przekraczającym równowartość 500.000 euro

- jednak nie wyższego niż równowartość 12.500 euro.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku ceny sprzedaży niższej niż równowartość 100 euro.

3. Oryginalnymi egzemplarzami utworu w rozumieniu ust. 1 są:

1)  egzemplarze wykonane osobiście przez twórcę;

2)  kopie uznane za oryginalne egzemplarze utworu, jeżeli zostały wykonane osobiście, w ograniczonej ilości, przez twórcę lub pod jego nadzorem, ponumerowane, podpisane lub w inny sposób przez niego oznaczone.

Art. 19¹.

Twórcy i jego spadkobiercom przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 5 % ceny dokonanych zawodowo odsprzedaży rękopisów utworów literackich i muzycznych.

Art. 19².

1. Odsprzedażą w rozumieniu art. 19 ust. 1 i art. 19¹ jest każda sprzedaż następująca po pierwszym rozporządzeniu egzemplarzem przez twórcę.

2. Zawodową odsprzedażą w rozumieniu art. 19 ust. 1 i art. 19¹ są wszystkie czynności o charakterze odsprzedaży dokonywane, w ramach prowadzonej działalności, przez sprzedawców, kupujących, pośredników oraz inne podmioty zawodowo zajmujące się handlem dziełami sztuki lub rękopisami utworów literackich i muzycznych.

Art. 19³.

1. Do zapłaty wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 i art. 19¹, jest obowiązany sprzedawca, o którym mowa w art. 19² ust. 2, a gdy działa na rzecz osoby trzeciej, zawodowo zajmującej się handlem dziełami sztuki lub rękopisami utworów literackich i muzycznych, odpowiada z nią solidarnie.

2. Sprzedawca jest obowiązany do ujawnienia osoby trzeciej, o której mowa w ust. 1. Z obowiązku tego może się zwolnić płacąc należne wynagrodzenie.

3. Twórca utworu, o którym mowa w art. 19 ust. 1 i art. 19¹, oraz jego spadkobiercy mogą domagać się od osób wymienionych w ust. 1 udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia należnego wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza lub rękopisu utworu przez okres 3 lat od dnia dokonania odsprzedaży.

Art. 19⁴.

Ceny sprzedaży określone w art. 19 ust. 1 i art. 19¹ są cenami po odliczeniu podatku od towarów i usług należnego z tytułu dokonanej odsprzedaży oryginalnego egzemplarza lub rękopisu utworu.

Art. 19⁵.

Przepisy art. 19-19⁴ stosuje się także do oryginalnych egzemplarzy i rękopisów utworów innych niż wymienione w art. 5, których twórcy w dniu dokonania odsprzedaży mają miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 20.

1. Producenci i importerzy:

1)  magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń,

2)  kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu,

3)  czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, przy użyciu urządzeń wymienionych w pkt 1 i 2

- są obowiązani do uiszczania, określonym zgodnie z ust. 5, organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników.

2. Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży magnetofonów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

1)  50 % - twórcom;

2)  25 % - artystom wykonawcom;

3)  25 % - producentom fonogramów.

3. Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

1)  35 % - twórcom;

2)  25 % - artystom wykonawcom;

3)  40 % - producentom wideogramów.

4. Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

1)  50 % - twórcom;

2)  50 % - wydawcom.

5. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców, artystów wykonawców, organizacji producentów fonogramów, producentów wideogramów oraz wydawców, jak również organizacji producentów lub importerów urządzeń i czystych nośników wymienionych w ust. 1, określa, w drodze rozporządzenia: kategorie urządzeń i nośników oraz wysokość opłat, o których mowa w ust. 1, kierując się zdolnością urządzenia i nośnika do zwielokrotniania utworów, jak również ich przeznaczeniem do wykonywania innych funkcji niż zwielokrotnianie utworów, sposób pobierania i podziału opłat oraz organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.

Art. 20¹. 

1. Posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, opłat w wysokości do 3 % wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców oraz wydawców, a także opinii właściwej izby gospodarczej określa, w drodze rozporządzenia, wysokość opłat, o których mowa w ust. 1, uwzględniając proporcje udziału w zwielokrotnianych materiałach utworów zwielokrotnianych dla własnego użytku osobistego, sposób ich pobierania i podziału oraz wskazuje organizację lub organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.

Art. 21. 

1. Organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno nadawać opublikowane drobne utwory muzyczne, słowne i słowno-muzyczne wyłącznie na podstawie umowy zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, chyba że prawo do nadania utworów zamówionych przez organizację radiową lub telewizyjną przysługuje jej na podstawie odrębnej umowy.

2. Twórca może w umowie z organizacją radiową lub telewizyjną zrzec się pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, o którym mowa w ust. 1. Zrzeczenie to wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

2¹. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.

3. (uchylony).

4. (uchylony).

Art. 21¹. 

1. Operatorom sieci kablowych wolno reemitować w sieciach kablowych utwory nadawane w programach organizacji radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

2.  W przypadku sporów związanych z zawarciem umowy, o której mowa w ust. 1, stosuje się przepisy art. 110¹⁸.

Art. 22. 

1. Organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno przy pomocy własnych środków i dla własnych nadań utrwalać utwory w celu zgodnego z prawem korzystania z nich.

2. Utrwalenia, o których mowa w ust. 1, powinny być zniszczone w terminie miesiąca od dnia wygaśnięcia uprawnienia do nadania utworu.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do utrwaleń dokonanych przy przygotowywaniu własnych audycji i programów mających wyjątkowy charakter dokumentalny, i które zostaną umieszczone w archiwum.

Oddział 3
Dozwolony użytek chronionych utworów

Art. 23. 

1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.

2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.

Art. 23¹. 

Nie wymaga zezwolenia twórcy przejściowe lub incydentalne zwielokrotnianie utworów, niemające samodzielnego znaczenia gospodarczego, a stanowiące integralną i podstawową część procesu technologicznego oraz mające na celu wyłącznie umożliwienie:

1)  przekazu utworu w systemie teleinformatycznym pomiędzy osobami trzecimi przez pośrednika lub

2)  zgodnego z prawem korzystania z utworu.

Art. 24. 

1. Wolno rozpowszechniać za pomocą anteny zbiorowej oraz sieci kablowej utwory nadawane przez inną organizację radiową lub telewizyjną drogą satelitarną albo naziemną, jeżeli następuje to w ramach równoczesnego, integralnego i nieodpłatnego rozpowszechniania programów radiowych lub telewizyjnych i przeznaczone jest do oznaczonego grona odbiorców znajdujących się w jednym budynku lub w domach jednorodzinnych obejmujących do 50 gospodarstw domowych.

2. Posiadacze urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego mogą za ich pomocą odbierać nadawane utwory, choćby urządzenia te były umieszczone w miejscu ogólnie dostępnym, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych.

3. (uchylony).

4. (utracił moc).

Art. 25. 

1. Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:

1)  już rozpowszechnione:

a)  sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,

b)  aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione,

c)  aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie,

2)  krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt 1 lit. a i b;

3)  przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych;

4)  mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby;

5)  krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.

2. Za korzystanie z utworów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

3. Rozpowszechnianie utworów na podstawie ust. 1 jest dozwolone zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.

4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, z tym że jeżeli wypłata wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 2, nie nastąpiła na podstawie umowy z uprawnionym, wynagrodzenie jest wypłacane za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

Art. 26. 

Wolno w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji.

Art. 27. 

Instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu.

Art. 28. 

Biblioteki, archiwa i szkoły mogą:

1)  udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarze utworów rozpowszechnionych;

2)  sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów;

3)  udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek.

Art. 29. 

1. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.

2. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach.

2¹. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w antologiach.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 2¹, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Art. 30. 

1. Ośrodki informacji lub dokumentacji mogą sporządzać i rozpowszechniać własne opracowania dokumentacyjne oraz pojedyncze egzemplarze, nie większych niż jeden arkusz wydawniczy, fragmentów opublikowanych utworów.

2. Twórca albo właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi jest uprawniona do pobierania od ośrodków, o których mowa w ust. 1, wynagrodzenia za odpłatne udostępnianie egzemplarzy fragmentów utworów.

Art. 30¹. 

Do baz danych spełniających cechy utworu nie stosuje się art. 28, art. 29 ust. 2 i 3 i art. 30.

Art. 31. 

Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie rozpowszechnione utwory podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowych i artyści wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia, z wyłączeniem imprez reklamowych, promocyjnych lub wyborczych.

Art. 32. 

1. Właściciel egzemplarza utworu plastycznego może go wystawiać publicznie, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych.

2. W razie podjęcia decyzji o zniszczeniu oryginalnego egzemplarza utworu plastycznego znajdującego się w miejscu publicznie dostępnym, właściciel jest obowiązany złożyć twórcy utworu lub jego bliskim ofertę sprzedaży, jeżeli porozumienie się z nim, celem złożenia oferty, jest możliwe. Górną granicę ceny określa wartość materiałów. Jeżeli sprzedaż nie jest możliwa, właściciel jest obowiązany umożliwić twórcy sporządzenie kopii bądź - zależnie od rodzaju utworu - stosownej dokumentacji.

Art. 33. 

Wolno rozpowszechniać:

1)  utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku;

2)  utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji;

3)  w encyklopediach i atlasach - opublikowane utwory plastyczne i fotograficzne, o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Twórcy przysługuje wówczas prawo do wynagrodzenia.

Art. 33¹. 

Wolno korzystać z już rozpowszechnionych utworów dla dobra osób niepełnosprawnych, jeżeli to korzystanie odnosi się bezpośrednio do ich upośledzenia, nie ma zarobkowego charakteru i jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia.

Art. 33². 

Wolno korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz sprawozdań z tych postępowań.

Art. 33³. 

Wolno w celu reklamy wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży utworów korzystać z egzemplarzy utworów już rozpowszechnionych, w zakresie uzasadnionym promocją wystawy lub sprzedaży, z wyłączeniem innego handlowego wykorzystania.

Art. 33⁴. 

Wolno korzystać z utworów w związku z prezentacją lub naprawą sprzętu.

Art. 33⁵. 

Wolno korzystać z utworu w postaci obiektu budowlanego, jego rysunku, planu lub innego ustalenia, w celu odbudowy lub remontu obiektu budowlanego.

Art. 34. 

Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 35. 

Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.

Rozdział 4
Czas trwania autorskich praw majątkowych

Art. 36. 

Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu:

1)  od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych;

2)  w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;

3)  w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia;

4)  w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.

Art. 37. 

Jeżeli bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części.

Art. 38. 

(uchylony).

Art. 39. 

Czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów określonych w art. 36 i art. 37.

Art. 40. 

1. Producenci lub wydawcy egzemplarzy utworów literackich, muzycznych, plastycznych, fotograficznych i kartograficznych, niekorzystających z ochrony autorskich praw majątkowych, są obowiązani do przekazywania na rzecz Funduszu, o którym mowa w art. 111, wpłaty wynoszącej od 5 % do 8 % wpływów brutto ze sprzedaży egzemplarzy tych utworów. Dotyczy to wydań publikowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

1¹. Producenci i wydawcy dokonują wpłat, o których mowa w ust. 1, za okresy kwartalne w terminie do końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, w którym uzyskano wpływy ze sprzedaży. Jeżeli wysokość wpłaty nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 1.000 euro, możliwe jest rozliczanie w innych regularnych okresach, nie dłuższych jednak niż rok obrotowy.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do egzemplarzy chronionych opracowań utworów niekorzystających z ochrony autorskich praw majątkowych.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określa, w drodze rozporządzenia, wysokość procentu, o którym mowa w ust. 1.

Rozdział 5
Przejście autorskich praw majątkowych

Art. 41. 

1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej:

1)  autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy;

2)  nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej.

2. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej "licencją", obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.

3. Nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości.

4. Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.

5. Twórca utworu wykorzystanego lub włączonego do utworu audiowizualnego oraz utworu wchodzącego w skład utworu zbiorowego, po powstaniu nowych sposobów eksploatacji utworów, nie może bez ważnego powodu odmówić udzielenia zezwolenia na korzystanie z tego utworu w ramach utworu audiowizualnego lub utworu zbiorowego na polach eksploatacji nieznanych w chwili zawarcia umowy.

Art. 42. 

Jeżeli autorskie prawa majątkowe jednego ze współtwórców miałyby przypaść Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu, część ta przechodzi na pozostałych przy życiu współtwórców lub ich następców prawnych, stosownie do wielkości ich udziałów.

Art. 43. 

1. Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

2. Jeżeli w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia autorskiego, wysokość wynagrodzenia określa się z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu.

Art. 44. 

W razie rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd.

Art. 45. 

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji.

Art. 46. 

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórca zachowuje wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych.

Art. 47. 

Jeżeli wynagrodzenie twórcy zależy od wysokości wpływów z korzystania z utworu, twórca ma prawo do otrzymania informacji i wglądu w niezbędnym zakresie do dokumentacji mającej istotne znaczenie dla określenia wysokości tego wynagrodzenia.

Art. 48. 

1. Jeżeli wynagrodzenie twórcy jest określone procentowo od ceny sprzedaży egzemplarzy utworu, a cena ta ulega podwyższeniu, twórcy należy się umówiony procent od egzemplarzy sprzedanych po podwyższonej cenie.

2. Jednostronne obniżenie ceny sprzedaży egzemplarzy przed upływem roku od przystąpienia do rozpowszechniania utworu nie wpływa na wysokość wynagrodzenia. Strony mogą przedłużyć ten termin.

Art. 49. 

1. Jeżeli w umowie nie określono sposobu korzystania z utworu, powinien on być zgodny z charakterem i przeznaczeniem utworu oraz przyjętymi zwyczajami.

2. Następca prawny, choćby nabył całość autorskich praw majątkowych, nie może, bez zgody twórcy, czynić zmian w utworze, chyba że są one spowodowane oczywistą koniecznością, a twórca nie miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić. Dotyczy to odpowiednio utworów, których czas ochrony autorskich praw majątkowych upłynął.

Art. 50. 

Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:

1)  w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

2)  w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;

3)  w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Art. 51. 

1. (utracił moc).

2. (utracił moc).

3. Wprowadzenie do obrotu oryginału albo egzemplarza utworu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego wyczerpuje prawo do zezwalania na dalszy obrót takim egzemplarzem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem jego najmu lub użyczenia.

Art. 52. 

1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu.

2. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przejście autorskich praw majątkowych nie powoduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu.

3. Nabywca oryginału utworu jest obowiązany udostępnić go twórcy w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do wykonywania prawa autorskiego. Nabywca oryginału może jednak domagać się od twórcy odpowiedniego zabezpieczenia oraz wynagrodzenia za korzystanie.

Art. 53.

Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Art. 54.

1. Twórca jest obowiązany dostarczyć utwór w terminie określonym w umowie, a jeżeli termin nie został oznaczony - niezwłocznie po ukończeniu utworu.

2. Jeżeli twórca nie dostarczył utworu w przewidzianym terminie, zamawiający może wyznaczyć twórcy odpowiedni dodatkowy termin z zagrożeniem odstąpienia od umowy, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić.

Art. 55.

1. Jeżeli zamówiony utwór ma usterki, zamawiający może wyznaczyć twórcy odpowiedni termin do ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić lub żądać odpowiedniego obniżenia umówionego wynagrodzenia, chyba że usterki są wynikiem okoliczności, za które twórca nie ponosi odpowiedzialności. Twórca zachowuje w każdym razie prawo do otrzymanej części wynagrodzenia, nie wyższej niż 25 % wynagrodzenia umownego.

2. Jeżeli utwór ma wady prawne, zamawiający może od umowy odstąpić i żądać naprawienia poniesionej szkody.

3. Roszczenia, o których mowa w ust. 1, wygasają z chwilą przyjęcia utworu.

4. Jeżeli zamawiający nie zawiadomi twórcy w terminie sześciu miesięcy od dostarczenia utworu o jego przyjęciu, nieprzyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. Strony mogą określić inny termin.

Art. 56.

1. Twórca może odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć ze względu na swoje istotne interesy twórcze.

2. Jeżeli w ciągu dwóch lat od odstąpienia lub wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, twórca zamierza przystąpić do korzystania z utworu, ma obowiązek zaoferować to korzystanie nabywcy lub licencjobiorcy, wyznaczając mu w tym celu odpowiedni termin.

3. Jeżeli odstąpienie od umowy lub jej wypowiedzenie następuje po przyjęciu utworu, skuteczność odstąpienia lub wypowiedzenia może być przez drugą stronę umowy uzależniona od zabezpieczenia kosztów poniesionych przez nią w związku z zawartą umową. Nie można jednak żądać zwrotu kosztów, gdy zaniechanie rozpowszechniania jest następstwem okoliczności, za które twórca nie ponosi odpowiedzialności.

4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do utworów architektonicznych i architektoniczno-urbanistycznych, audiowizualnych oraz utworów zamówionych w zakresie ich eksploatacji w utworze audiowizualnym.

Art. 57.

1. Jeżeli nabywca autorskich praw majątkowych lub licencjobiorca, który zobowiązał się do rozpowszechniania utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania w umówionym terminie, a w jego braku - w ciągu dwóch lat od przyjęcia utworu, twórca może odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć i domagać się naprawienia szkody po bezskutecznym upływie dodatkowego terminu, nie krótszego niż sześć miesięcy.

2. Jeżeli wskutek okoliczności, za które nabywca lub licencjobiorca ponosi odpowiedzialność, utwór nie został udostępniony publiczności, twórca może się domagać, zamiast naprawienia poniesionej szkody, podwójnego wynagrodzenia w stosunku do określonego w umowie o rozpowszechnienie utworu, chyba że licencja jest niewyłączna.

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do utworów architektonicznych i architektoniczno-urbanistycznych.

Art. 58.

Jeżeli publiczne udostępnienie utworu następuje w nieodpowiedniej formie albo ze zmianami, którym twórca mógłby słusznie się sprzeciwić, może on po bezskutecznym wezwaniu do zaniechania naruszenia odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia określonego umową.

Art. 59.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, każda ze stron odstępując od umowy lub wypowiadając ją może żądać od drugiej strony zwrotu wszystkiego, co ta otrzymała z tytułu umowy.

Art. 60.

1. Korzystający z utworu jest obowiązany umożliwić twórcy przed rozpowszechnieniem utworu przeprowadzenie nadzoru autorskiego. Jeżeli wniesione w związku z nadzorem zmiany w utworze są niezbędne i wynikają z okoliczności od twórcy niezależnych, koszty ich wprowadzenia obciążają nabywcę autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcę.

2. Jeżeli twórca nie przeprowadzi nadzoru autorskiego w odpowiednim terminie, uważa się, że wyraził zgodę na rozpowszechnianie utworu.

3. Jeżeli ustawa lub umowa nie stanowią inaczej, za wykonanie nadzoru autorskiego nie przysługuje twórcy odrębne wynagrodzenie.

4. Twórcy utworu plastycznego przysługuje prawo do sprawowania odpłatnego nadzoru autorskiego.

5. Sprawowanie nadzoru autorskiego nad utworami architektonicznymi i architektoniczno-urbanistycznymi regulują odrębne przepisy.

Art. 61.

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, nabycie od twórcy egzemplarza projektu architektonicznego lub architektoniczno-urbanistycznego obejmuje prawo zastosowania go tylko do jednej budowy.

Art. 62.

1. Twórca może w zbiorowej publikacji swych utworów umieścić utwory, o których publikację zawarł odrębną umowę.

2. Umowa o zbiorowe wydanie utworów nie obejmuje prawa publikacji poszczególnych utworów, chyba że postanowiono w niej inaczej.

Art. 63.

Jeżeli umowa obejmuje sporządzenie egzemplarzy przeznaczonych do udostępnienia publiczności, twórcy należą się egzemplarze autorskie w liczbie określonej w umowie.

Art. 64.

Umowa zobowiązująca do przeniesienia autorskich praw majątkowych przenosi na nabywcę, z chwilą przyjęcia utworu, prawo do wyłącznego korzystania z utworu na określonym w umowie polu eksploatacji, chyba że postanowiono w niej inaczej.

Art. 65.

W braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji.

Art. 66.

1. Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej.

2. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, prawo uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa.

Art. 67.

1. Twórca może udzielić upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu, miejsca i czasu tego korzystania.

2. Jeżeli umowa nie zastrzega wyłączności korzystania z utworu w określony sposób (licencja wyłączna), udzielenie licencji nie ogranicza udzielenia przez twórcę upoważnienia innym osobom do korzystania z utworu na tym samym polu eksploatacji (licencja niewyłączna).

3. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, licencjobiorca nie może upoważnić innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji.

4. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, uprawniony z licencji wyłącznej może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych, w zakresie objętym umową licencyjną.

5. Umowa licencyjna wyłączna wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Art. 68.

1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencji udzielono na czas nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego.

2. Licencję udzieloną na okres dłuższy niż pięć lat uważa się, po upływie tego terminu, za udzieloną na czas nieoznaczony.

Rozdział 6
Przepisy szczególne dotyczące utworów audiowizualnych

Art. 69.

Współtwórcami utworu audiowizualnego są osoby, które wniosły wkład twórczy w jego powstanie, a w szczególności: reżyser, operator obrazu, twórca adaptacji utworu literackiego, twórca stworzonych dla utworu audiowizualnego utworów muzycznych lub słowno-muzycznych oraz twórca scenariusza.

Art. 70.

1. Domniemywa się, że producent utworu audiowizualnego nabywa na mocy umowy o stworzenie utworu albo umowy o wykorzystanie już istniejącego utworu wyłączne prawa majątkowe do eksploatacji tych utworów w ramach utworu audiowizualnego jako całości.

2.  (utracił moc).

2¹.  Współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści wykonawcy są uprawnieni do:

1)  wynagrodzenia proporcjonalnego do wpływów z tytułu wyświetlania utworu audiowizualnego w kinach;

2)  stosownego wynagrodzenia z tytułu najmu egzemplarzy utworów audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania;

3)  stosownego wynagrodzenia z tytułu nadawania utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów;

4)  stosownego wynagrodzenia z tytułu reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego.

3.  Korzystający z utworu audiowizualnego wypłaca wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 2¹, za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

4. Stosowne wynagrodzenie za korzystanie z polskiego utworu audiowizualnego za granicą lub zagranicznego utworu audiowizualnego w Rzeczypospolitej Polskiej może być ustalone ryczałtowo.

Art. 71.

Producent może bez zgody twórców utworu audiowizualnego dokonywać tłumaczeń na różne wersje językowe.

Art. 72.

Twórca utworu zamówionego do utworu audiowizualnego może, po upływie pięciu lat od przyjęcia zamówionego utworu, zezwolić na rozpowszechnianie tego utworu w innym utworze audiowizualnym, jeżeli w tym terminie nie doszło do rozpowszechnienia utworu audiowizualnego z jego utworem. Strony mogą skrócić ten termin.

Art. 73.

Prawo do nadzoru autorskiego może być wykonywane tylko w stosunku do ostatecznej wersji utworu audiowizualnego.

Rozdział 7
Przepisy szczególne dotyczące programów komputerowych

Art. 74.

1. Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.

2. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie.

3. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.

4. Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, z zastrzeżeniem przepisów art. 75 ust. 2 i 3, obejmują prawo do:

1)  trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego;

2)  tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała;

3)  rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii.

Art. 75.

1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, czynności wymienione w art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2 nie wymagają zgody uprawnionego, jeżeli są niezbędne do korzystania z programu komputerowego zgodnie z jego przeznaczeniem, w tym do poprawiania błędów przez osobę, która legalnie weszła w jego posiadanie.

2. Nie wymaga zezwolenia uprawnionego:

1)  sporządzenie kopii zapasowej, jeżeli jest to niezbędne do korzystania z programu komputerowego. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, kopia ta nie może być używana równocześnie z programem komputerowym;

2)  obserwowanie, badanie i testowanie funkcjonowania programu komputerowego w celu poznania jego idei i zasad przez osobę posiadającą prawo korzystania z egzemplarza programu komputerowego, jeżeli, będąc do tych czynności upoważniona, dokonuje ona tego w trakcie wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania lub przechowywania programu komputerowego;

3)  zwielokrotnianie kodu lub tłumaczenie jego formy w rozumieniu art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2, jeżeli jest to niezbędne do uzyskania informacji koniecznych do osiągnięcia współdziałania niezależnie stworzonego programu komputerowego z innymi programami komputerowymi, o ile zostaną spełnione następujące warunki:

a)  czynności te dokonywane są przez licencjobiorcę lub inną osobę uprawnioną do korzystania z egzemplarza programu komputerowego bądź przez inną osobę działającą na ich rzecz,

b)  informacje niezbędne do osiągnięcia współdziałania nie były uprzednio łatwo dostępne dla osób, o których mowa pod lit. a,

c)  czynności te odnoszą się do tych części oryginalnego programu komputerowego, które są niezbędne do osiągnięcia współdziałania.

3. Informacje, o których mowa w ust. 2 pkt 3, nie mogą być:

1)  wykorzystane do innych celów niż osiągnięcie współdziałania niezależnie stworzonego programu komputerowego;

2)  przekazane innym osobom, chyba że jest to niezbędne do osiągnięcia współdziałania niezależnie stworzonego programu komputerowego;

3)  wykorzystane do rozwijania, wytwarzania lub wprowadzania do obrotu programu komputerowego o istotnie podobnej formie wyrażenia lub do innych czynności naruszających prawa autorskie.

Art. 76.

Postanowienia umów sprzeczne z art. 75 ust. 2 i 3 są nieważne.

Art. 77.

Do programów komputerowych nie stosuje się przepisów art. 16 pkt 3-5, art. 20, art. 23, art. 23¹, art. 27, art. 28, art. 30, art. 33¹-33⁵, art. 49 ust. 2, art. 56, art. 60 i art. 62.

Art. 77¹.

Uprawniony może domagać się od użytkownika programu komputerowego zniszczenia posiadanych przez niego środków technicznych (w tym programów komputerowych), których jedynym przeznaczeniem jest ułatwianie niedozwolonego usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń programu.

Art. 77².

Ochrona przyznana bazom danych spełniającym cechy utworu nie obejmuje programów komputerowych używanych do sporządzenia lub obsługi baz danych dostępnych przy pomocy środków elektronicznych.

Rozdział 8
Ochrona autorskich praw osobistych

Art. 78.

1. Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

2. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, po jego śmierci z powództwem o ochronę autorskich praw osobistych zmarłego może wystąpić małżonek, a w jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa.

3. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, osoby wymienione w ust. 2 są uprawnione w tej samej kolejności do wykonywania autorskich praw osobistych zmarłego twórcy.

4. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, z powództwem, o którym mowa w ust. 2, może również wystąpić stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy.

Rozdział 9
Ochrona autorskich praw majątkowych

Art. 79.

1. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

1)  zaniechania naruszania;

2)  usunięcia skutków naruszenia;

3)  naprawienia wyrządzonej szkody:

a)  na zasadach ogólnych albo

b)  poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;

4)  wydania uzyskanych korzyści.

2. Niezależnie od roszczeń, określonych w ust. 1, uprawniony może się domagać:

1)  jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd;

2)  zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu, o którym mowa w art. 111, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek.

3. Sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe.

4. Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec na wniosek uprawnionego o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia, w szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet należnego odszkodowania lub zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.

5. Domniemywa się, że środki i materiały, o których mowa w ust. 4, są własnością osoby, która naruszyła autorskie prawa majątkowe.

6. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed dostępem, zwielokrotnianiem lub rozpowszechnianiem utworu, jeżeli działania te mają na celu bezprawne korzystanie z utworu.

7. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub zmiany bez upoważnienia jakichkolwiek elektronicznych informacji na temat zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, a także świadomego rozpowszechniania utworów z bezprawnie usuniętymi lub zmodyfikowanymi takimi informacjami.

Art. 80.

1. Sąd właściwy do rozpoznania spraw o naruszenie autorskich praw majątkowych miejsca, w którym sprawca wykonuje działalność lub w którym znajduje się jego majątek, także przed wytoczeniem powództwa rozpoznaje, nie później niż w terminie 3 dni od dnia złożenia w sądzie, wniosek mającego w tym interes prawny:

1)  o zabezpieczenie dowodów oraz o zabezpieczenie związanych z nimi roszczeń;

2)  o zobowiązanie naruszającego autorskie prawa majątkowe do udzielenia informacji i udostępnienia określonej przez sąd dokumentacji mającej znaczenie dla roszczeń, o których mowa w art. 79 ust. 1;

3)  o zobowiązanie innej niż naruszający osoby do udzielenia informacji, które mają znaczenie dla roszczeń, określonych w art. 79 ust. 1, o pochodzeniu, sieciach dystrybucji, ilości i cenie towarów lub usług naruszających autorskie prawa majątkowe, jeżeli:

a)  stwierdzono, że posiada ona towary naruszające autorskie prawa majątkowe, lub

b)  stwierdzono, że korzysta ona z usług naruszających autorskie prawa majątkowe, lub

c)  stwierdzono, że świadczy ona usługi wykorzystywane w działaniach naruszających autorskie prawa majątkowe, lub

d)  została przez osobę określoną w lit. a, b lub c wskazana jako uczestnicząca w produkcji, wytwarzaniu lub dystrybucji towarów lub świadczeniu usług naruszających autorskie prawa majątkowe,

a powyższe działania mają na celu uzyskanie bezpośrednio lub pośrednio zysku lub innej korzyści ekonomicznej, przy czym nie obejmuje to działań konsumentów będących w dobrej wierze.

2. Sąd, dopuszczając dowód lub rozpoznając wnioski, o których mowa w ust. 1, zapewnia zachowanie tajemnicy przedsiębiorcy i innych tajemnic ustawowo chronionych.

3. Od obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, może uchylić się ten, kto według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego mógłby jako świadek odmówić zeznań lub odpowiedzi na zadane mu pytanie.

4. W uzasadnionych przypadkach sąd może uzależnić wydanie postanowienia o zabezpieczeniu dowodów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, od złożenia kaucji.

5. Zażalenia na postanowienia sądu w sprawach, o których mowa w ust. 1, sąd rozpoznaje w terminie 7 dni.

6. Do zabezpieczenia dowodów stosuje się odpowiednio art. 733, art. 742 i art. 744-746 Kodeksu postępowania cywilnego.

Rozdział 10
Ochrona wizerunku, adresata korespondencji i tajemnicy źródeł informacji

Art. 81.

1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

1)  osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;

2)  osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

Art. 82.

Jeżeli osoba, do której korespondencja jest skierowana, nie wyraziła innej woli, rozpowszechnianie korespondencji, w okresie dwudziestu lat od jej śmierci, wymaga zezwolenia małżonka, a w jego braku kolejno zstępnych, rodziców lub rodzeństwa.

Art. 83.

Do roszczeń w przypadku rozpowszechniania wizerunku osoby na nim przedstawionej oraz rozpowszechniania korespondencji bez wymaganego zezwolenia osoby, do której została skierowana, stosuje się odpowiednio przepis art. 78 ust. 1; roszczeń tych nie można dochodzić po upływie dwudziestu lat od śmierci tych osób.

Art. 84.

1. Twórca, a wydawca lub producent na żądanie twórcy mają obowiązek zachowania w tajemnicy źródeł informacji wykorzystanych w utworze oraz nieujawniania związanych z tym dokumentów.

2. Ujawnienie tajemnicy jest dozwolone za zgodą osoby, która powierzyła tajemnicę, lub na podstawie postanowienia właściwego sądu.

Rozdział 11
Prawa pokrewne

Oddział 1
Prawa do artystycznych wykonań

Art. 85.

1. Każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

2. Artystycznymi wykonaniami, w rozumieniu ust. 1, są w szczególności: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób w sposób twórczy przyczyniających się do powstania wykonania.

Art. 86.

1. Artyście wykonawcy przysługuje, w granicach określonych przepisami ustawy, wyłączne prawo do:

1)  ochrony dóbr osobistych, w szczególności w zakresie:

a)  wskazywania go jako wykonawcy, z wyłączeniem przypadków, gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte,

b)  decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy, w tym zachowania anonimowości albo posłużenia się pseudonimem,

c)  sprzeciwiania się jakimkolwiek wypaczeniom, przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które mogłyby naruszać jego dobre imię;

2)  korzystania z artystycznego wykonania i rozporządzania prawami do niego na następujących polach eksploatacji:

a)  w zakresie utrwalania i zwielokrotniania - wytwarzania określoną techniką egzemplarzy artystycznego wykonania, w tym zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,

b)  w zakresie obrotu egzemplarzami, na których artystyczne wykonanie utrwalono - wprowadzania do obrotu, użyczania lub najmu egzemplarzy,

c)  w zakresie rozpowszechniania artystycznego wykonania w sposób inny niż określony w lit. b) - nadawania, reemitowania oraz odtwarzania, chyba że są one dokonywane za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza, a także publicznego udostępniania utrwalenia artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

2. Artyście wykonawcy służy prawo do wynagrodzenia za korzystanie z artystycznego wykonania lub za rozporządzanie prawami do takiego wykonania określone w umowie albo przyznane w przepisach ustawy.

3. W przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania artystycznego wykonania za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza, artyście wykonawcy przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia.

Art. 87.

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, zawarcie przez artystę wykonawcę z producentem utworu audiowizualnego umowy o współudział w realizacji utworu audiowizualnego przenosi na producenta prawa do rozporządzania i korzystania z wykonania, w ramach tego utworu audiowizualnego, na wszystkich znanych w chwili zawarcia umowy polach eksploatacji.

Art. 88.

Prawo artysty wykonawcy nie narusza prawa autorskiego do wykonywanego utworu.

Art. 89.

Prawo, o którym mowa w art. 86 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2, wygasa z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym artystyczne wykonanie ustalono. Jeżeli jednak w tym czasie nastąpiła publikacja utrwalenia tego wykonania lub jego publiczne odtworzenie, okres ochrony liczy się od tych zdarzeń, a gdy miały miejsce obydwa - od tego z nich, które miało miejsce wcześniej.

Art. 90.

Przepisy ustawy stosuje się do artystycznych wykonań, które:

1)  dokonane zostały przez obywatela polskiego albo osobę zamieszkałą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub

1¹)  dokonane zostały przez obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, lub

2)  zostały ustalone po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub

3)  zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub

4)  są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.

Art. 91.

Domniemywa się, że kierownik zespołu jest umocowany do reprezentowania praw do zespołowego artystycznego wykonania. Domniemanie to stosuje się odpowiednio do części artystycznego wykonania mających samodzielne znaczenie.

Art. 92.

Do artystycznych wykonań stosuje się odpowiednio przepisy art. 8-10, 12, 18, 21, 21¹, 41-45, 47-49, 52-55, 57-59, 62-68, 71 i 78.

Art. 93.

Do prawa do artystycznego wykonania stosuje się odpowiednio przepisy art. 15a oraz art. 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Oddział 2
Prawa do fonogramów i wideogramów

Art. 94.

1. Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych.

2. Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór audiowizualny.

3. Domniemywa się, że producentem fonogramu lub wideogramu jest osoba, pod której nazwiskiem lub firmą (nazwą) fonogram lub wideogram został po raz pierwszy sporządzony.

4. Bez uszczerbku dla praw twórców lub artystów wykonawców, producentowi fonogramu lub wideogramu przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania z fonogramu lub wideogramu w zakresie:

1)  zwielokrotniania określoną techniką;

2)  wprowadzenia do obrotu;

3)  najmu oraz użyczania egzemplarzy;

4)  publicznego udostępniania fonogramu lub wideogramu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

5. W przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania wprowadzonego do obrotu fonogramu lub wideogramu, producentowi przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia.

Art. 95.

1. Prawo, o którym mowa w art. 94 ust. 4 i 5, wygasa z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym fonogram lub wideogram został sporządzony.

2. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, fonogram został opublikowany, prawo, o którym mowa w art. 94 ust. 4 i 5, wygasa z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym fonogram został opublikowany.

3. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, fonogram nie został opublikowany i jeżeli w tym okresie został rozpowszechniony, prawo, o którym mowa w art. 94 ust. 4 i 5, wygasa z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym fonogram został rozpowszechniony.

4. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, wideogram został opublikowany lub rozpowszechniony, prawo, o którym mowa w art. 94 ust. 4 i 5, wygasa z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym miało miejsce pierwsze z tych zdarzeń.

Art. 95¹.

1. Do fonogramów stosuje się odpowiednio przepis art. 21 ust. 1, chyba że nadawanie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym.

2. Do fonogramów i wideogramów stosuje się odpowiednio przepisy art. 21¹.

Art. 96.

Przepisy ustawy stosuje się do fonogramów i wideogramów:

1)  których producent ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania lub siedzibę, lub

1¹) których producent ma na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego miejsce zamieszkania lub siedzibę, lub

2)  które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.

Oddział 3
Prawa do nadań programów

Art. 97.

Bez uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów, organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów w zakresie:

1)  utrwalania;

2)  zwielokrotniania określoną techniką;

3)  nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną;

4)  reemitowania;

5)  wprowadzania do obrotu ich utrwaleń;

6)  odtwarzania w miejscach dostępnych za opłatą wstępu;

7)  udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Art. 98.

Prawo, o którym mowa w art. 97, gaśnie z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku pierwszego nadania programu.

Art. 99.

Przepisy ustawy stosuje się do nadań programów:

1)  organizacji radiowej i telewizyjnej, która ma siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub

2)  organizacji radiowej i telewizyjnej, która ma siedzibę na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

3)  które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.

Oddział 3¹
Prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych

Art. 99¹.

Wydawcy, który jako pierwszy w sposób zgodny z prawem opublikował lub w inny sposób rozpowszechnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publicznie udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres dwudziestu pięciu lat od daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia.

Art. 99².

Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotował jego wydanie krytyczne lub naukowe, niebędące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania takim wydaniem i korzystania z niego w zakresie, o którym mowa w art. 50 pkt 1 i 2, przez okres trzydziestu lat od daty publikacji.

Art. 99³.

Przepisy art. 99¹ i art. 99² stosuje się odpowiednio do utworów i tekstów, które ze względu na czas ich powstania lub charakter nigdy nie były objęte ochroną prawa autorskiego.

Art. 99⁴.

Przy wyznaczaniu czasu ochrony, o którym mowa w art. 99¹ i w art. 99², stosuje się odpowiednio przepisy art. 37 i art. 39.

Art. 99⁵.

1. Przepisy ustawy stosuje się do pierwszych wydań:

1)  których wydawca ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania lub siedzibę lub

2)  których wydawca ma na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego miejsce zamieszkania lub siedzibę, lub

3)  które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.

2. Przepisy ustawy stosuje się do wydań naukowych i krytycznych, które:

1)  zostały dokonane przez obywatela polskiego albo osobę zamieszkałą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub

2)  zostały ustalone po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub

3)  zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub

4)  są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.

Oddział 4
Postanowienia wspólne dotyczące praw pokrewnych

Art. 100.

Wykonywanie praw do artystycznych wykonań, fonogramów, wideogramów, nadań programów, a także pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych, podlega odpowiednio ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 23-35.

Art. 101.

Do artystycznych wykonań, fonogramów, wideogramów, nadań programów, pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych stosuje się odpowiednio przepisy art. 1 ust. 4, art. 6, art. 6¹, art. 8 ust. 2, art. 22, art. 39, art. 51, art. 79 i art. 80.

Art. 102.

1. Na każdym egzemplarzu fonogramu lub wideogramu umieszcza się, poza oznaczeniami dotyczącymi autorstwa i artystycznego wykonawstwa, tytułami utworów oraz datą sporządzenia, nazwisko lub firmę (nazwę) producenta oraz, w wypadku utrwalenia nadania, nazwę organizacji radiowej lub telewizyjnej.

2. Domniemywa się, że egzemplarze niespełniające wymogów określonych w ust. 1 zostały sporządzone bezprawnie.

Art. 103.

Spory dotyczące praw pokrewnych należą do właściwości sądów okręgowych.

Rozdział 12
Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi

Art. 104.

1. Organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, zwanymi dalej "organizacjami zbiorowego zarządzania", w rozumieniu ustawy, są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy.

2. Do organizacji, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy prawa o stowarzyszeniach, z tym że:

1)  członkiem organizacji może być również osoba prawna;

2)  podjęcie przez organizacje działalności określonej w ustawie wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;

3)  nadzór nad organizacjami sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego udziela zezwolenia, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, organizacjom dającym rękojmię należytego zarządzania powierzonymi prawami.

3¹.  Organizacja zbiorowego zarządzania sporządza roczne sprawozdanie ze swojej działalności nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego.

3².  Organizacja zbiorowego zarządzania prowadzi księgi rachunkowe i sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, Nr 157, poz. 1241 i Nr 165, poz. 1316 oraz z 2010 r. Nr 47, poz. 278).

3³.  Roczne sprawozdanie finansowe organizacji zbiorowego zarządzania podlega badaniu przez biegłego rewidenta. Wyboru biegłego rewidenta dokonuje organ kontroli wewnętrznej organizacji.

3⁴.  Organizacja zbiorowego zarządzania niezwłocznie przekazuje sprawozdanie, o którym mowa w ust. 3¹, i sprawozdanie, o którym mowa w ust. 3², wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz podaje je do publicznej wiadomości poprzez zamieszczenie na swojej stronie internetowej.

3⁵.  Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres sprawozdania, o którym mowa w ust. 3¹, uwzględniając informacje na temat struktury organizacyjnej organizacji zbiorowego zarządzania, jej organów wewnętrznych i majątku oraz działalności w zakresie zbiorowego zarządzania i ochrony praw autorskich i praw pokrewnych, a także konieczność dokonania oceny prawidłowości realizacji przez organizację jej celów statutowych.

4. W przypadku stwierdzenia naruszenia zakresu udzielonego zezwolenia, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wzywa organizację do usunięcia naruszenia w wyznaczonym terminie z zagrożeniem cofnięcia zezwolenia.

5. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, może być cofnięte, jeżeli organizacja:

1)  nie wykonuje należycie obowiązków w zakresie zarządzania powierzonymi jej prawami autorskimi lub pokrewnymi oraz ich ochrony;

2)  narusza przepisy prawa w zakresie udzielonego zezwolenia;

3)  nie wypełnia obowiązku złożenia do zatwierdzenia tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, w przypadkach określonych w art. 21 ust. 1 i 2¹, art. 21¹ ust. 1 i art. 70 ust. 2¹, oraz na polu eksploatacji odtwarzanie.

6. Decyzja ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o udzieleniu lub o cofnięciu zezwolenia na podjęcie wykonywania przez organizacje zbiorowego zarządzania uprawnień określonych w ust. 1 podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Art. 105.

1. Domniemywa się, że organizacja zbiorowego zarządzania jest uprawniona do zarządzania i ochrony w odniesieniu do pól eksploatacji objętych zbiorowym zarządzaniem oraz że ma legitymację procesową w tym zakresie. Na domniemanie to nie można się powołać, gdy do tego samego utworu lub artystycznego wykonania rości sobie tytuł więcej niż jedna organizacja zbiorowego zarządzania.

2. W zakresie swojej działalności organizacja zbiorowego zarządzania może się domagać udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych przez nią wynagrodzeń i opłat.

Art. 106.

1. Organizacja zbiorowego zarządzania jest obowiązana do jednakowego traktowania praw swoich członków oraz innych podmiotów przez siebie reprezentowanych w zakresie zarządzania tymi prawami lub dochodzenia ich ochrony.

2.  Organizacja zbiorowego zarządzania nie może, bez ważnych powodów, odmówić zgody na korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych w granicach wykonywanego przez siebie zarządu.

3. Organizacja zbiorowego zarządzania nie może, bez ważnych powodów, odmówić podjęcia zarządzania prawem autorskim lub prawem pokrewnym. Zarządzanie to wykonuje zgodnie ze swoim statutem.

Art. 107.

Jeżeli na danym polu eksploatacji działa więcej niż jedna organizacja zbiorowego zarządzania, organizacją właściwą w rozumieniu ustawy jest organizacja, do której należy twórca lub uprawniony z tytułu prawa pokrewnego, a gdy twórca lub uprawniony z tytułu prawa pokrewnego nie należy do żadnej organizacji albo nie ujawnił swojego autorstwa - organizacja wskazana przez Komisję Prawa Autorskiego, o której mowa w art. 110¹.

Art. 107¹.

1. Organizacje zbiorowego zarządzania mogą zawierać porozumienia dotyczące udzielania licencji na korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych oraz poboru wynagrodzeń z tytułu tego korzystania na zasadach określonych w tych porozumieniach.

2. Organizacje zbiorowego zarządzania zawierają porozumienia dotyczące wspólnego poboru wynagrodzeń za korzystanie z przedmiotów praw pokrewnych na polu eksploatacji odtwarzanie, na zasadach określonych w tych porozumieniach i zatwierdzonych tabelach wynagrodzeń.

3. Jeżeli w ciągu 6 miesięcy od daty prawomocnego zatwierdzenia tabel wynagrodzeń w sprawach, o których mowa w ust. 2, nie zostanie zawarte porozumienie dotyczące poboru wynagrodzeń za korzystanie z przedmiotów praw pokrewnych, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wyznaczy, w drodze decyzji, po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi, które w udzielonym im zezwoleniu, o którym mowa w art. 104 ust. 2 pkt 2, mają wskazane pole eksploatacji odtwarzanie, stowarzyszeń artystów wykonawców i producentów oraz organizacji zrzeszających podmioty korzystające z przedmiotów praw pokrewnych na polu eksploatacji odtwarzanie, jedną organizację zbiorowego zarządzania spośród organizacji reprezentujących uprawnionych z tytułu praw pokrewnych, do wykonywania wspólnego poboru, o którym mowa w ust. 2, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia efektywnego poboru wynagrodzeń i ich wypłaty uprawnionym oraz ocenę skuteczności i prawidłowości działania organizacji zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi na polu odtworzeń.

4. Organizacje zbiorowego zarządzania mogą, w drodze porozumienia, wskazać spośród siebie jedną organizację upoważnioną do wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1, 2 lub 3, bądź wyznaczyć podmiot, który w ich imieniu będzie te czynności wykonywać w oparciu o udzielone zezwolenia i pełnomocnictwa.

Art. 108.

(uchylony).

Art. 109.

(uchylony).

Art. 110.

Wysokość wynagrodzeń dochodzonych w zakresie zbiorowego zarządzania przez organizacje zbiorowego zarządzania powinna uwzględniać wysokość wpływów osiąganych z korzystania z utworów i przedmiotów praw pokrewnych, a także charakter i zakres korzystania z tych utworów i przedmiotów praw pokrewnych.

Rozdział 12¹
Komisja Prawa Autorskiego

Oddział 1
Przepisy ogólne

Art. 110¹.

1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego powołuje Komisję Prawa Autorskiego, zwaną dalej "Komisją".

2. Do zadań Komisji należy:

1)  rozpatrywanie spraw o zatwierdzanie i zmianę zatwierdzonych tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych;

2)  rozstrzyganie sporów dotyczących stosowania tabel, o których mowa w pkt 1;

3)  rozstrzyganie sporów związanych z zawarciem umowy, o której mowa w art. 21¹ ust. 1;

4)  wskazywanie organizacji właściwej w rozumieniu ustawy, w przypadku, o którym mowa w art. 107;

5)  rozpatrywanie spraw o odtworzenie akt oraz uzupełnienie lub sprostowanie orzeczenia Komisji;

6)  rozpatrywanie spraw o wykładnię orzeczenia Komisji.

3. Jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej, do postępowań przed Komisją stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.

4. Przepisu art. 49 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.

Art. 110².

1. Komisja składa się z trzydziestu arbitrów powoływanych spośród kandydatów, o których mowa w ust. 3.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ogłasza w co najmniej dwóch drukowanych dziennikach o zasięgu ogólnopolskim oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej, nie później niż na 60 dni przed upływem kadencji Komisji, informację o rozpoczęciu procedury powoływania arbitrów Komisji i wyznacza termin do przedstawiania kandydatów, nie krótszy niż 30 dni od dnia publikacji ogłoszenia.

3. Kandydatów na arbitrów Komisji przedstawiają:

1)  organizacje zbiorowego zarządzania;

2)  stowarzyszenia twórców, artystów wykonawców i producentów;

3)  organizacje zrzeszające podmioty korzystające z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych;

4)  organizacje radiowe i telewizyjne.

4. Kandydaci na arbitrów Komisji powinni posiadać odpowiednią wiedzę oraz niezbędne doświadczenie zawodowe z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych.

5. Arbitrem Komisji nie może być osoba:

1)  pełniąca funkcję w organie podmiotu, o którym mowa w ust. 3, niezależnie od tego, czy podmiot ten przedstawił kandydaturę arbitra;

2)  skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne lub przestępstwo umyślne skarbowe lub w stosunku do której orzeczono zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

6. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego powołuje do Komisji piętnastu arbitrów spośród kandydatów przedstawionych przez podmioty wymienione w ust. 3 pkt 1 i 2 oraz piętnastu arbitrów przedstawionych przez podmioty wymienione w ust. 3 pkt 3 i 4.

7. Arbiter Komisji w wykonywaniu swojej funkcji jest niezależny.

8. Kadencja Komisji trwa 3 lata.

9. Arbiter Komisji nie może bez ważnych powodów odmówić pełnienia funkcji członka zespołu orzekającego Komisji oraz przewodniczącego lub zastępcy przewodniczącego Komisji.

Art. 110³.

1. Przed upływem terminu określonego w art. 110² ust. 8 mandat arbitra Komisji wygasa w przypadku jego śmierci albo odwołania.

2. Arbitra Komisji odwołuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w przypadku:

1)  zrzeczenia się pełnienia funkcji arbitra Komisji;

2)  skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne lub przestępstwo umyślne skarbowe lub orzeczenia zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej;

3)  choroby uniemożliwiającej pełnienie funkcji arbitra Komisji, trwającej dłużej niż 6 miesięcy;

4)  objęcia funkcji w organie podmiotu, o którym mowa w art. 110² ust. 3.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego powołuje nowego arbitra Komisji, na zasadach określonych w art. 110² ust. 1-6. Mandat nowo powołanego arbitra Komisji wygasa z upływem kadencji Komisji.

4. W przypadku gdy arbiter Komisji, o którym mowa w ust. 1, był członkiem zespołu orzekającego Komisji lub gdy arbiter będący członkiem zespołu orzekającego został wybrany na przewodniczącego lub zastępcę przewodniczącego Komisji, nowy członek zespołu orzekającego jest wybierany zgodnie z zasadami określonymi dla tego postępowania w terminie 7 dni.

Art. 110⁴.

Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ogłasza w swoim dzienniku urzędowym oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej nazwiska arbitrów wchodzących w skład Komisji oraz informacje o wygaśnięciu mandatu arbitra Komisji i powołaniu nowego arbitra Komisji.

Art. 110⁵.

1. Pierwsze posiedzenie Komisji odbywa się w terminie 14 dni od dnia jej powołania.

2. Pierwsze posiedzenie Komisji zwołuje i prowadzi minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Na posiedzeniu tym arbitrzy Komisji dokonują wyboru przewodniczącego Komisji.

3. Wybór przewodniczącego Komisji jest dokonywany większością 2/3 głosów w obecności co najmniej 20 arbitrów Komisji.

4. W przypadku niedokonania wyboru przewodniczącego na pierwszym posiedzeniu Komisji, przewodniczącego powołuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w terminie 14 dni od dnia zakończenia posiedzenia Komisji.

5. Zastępca przewodniczącego Komisji jest wybierany, powoływany i odwoływany na wniosek przewodniczącego Komisji, który wskazuje kandydata na to stanowisko, na zasadach określonych w ust. 3.

6. Wniosek o odwołanie arbitra Komisji z funkcji przewodniczącego Komisji, ze wskazaniem kandydatów na to stanowisko, może złożyć co najmniej dziesięciu arbitrów.

7. Przewodniczący Komisji, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 6, zwołuje posiedzenie Komisji, na którym wniosek poddaje się pod głosowanie według zasad określonych w ust. 3.

8. Przewodniczący Komisji oraz jego zastępca nie mogą być członkami zespołów orzekających Komisji.

9. Przewodniczący Komisji wykonuje czynności określone w art. 130 § 1-4 i art. 130² § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego oraz przekazuje sprawy do rozpoznania przez właściwy zespół orzekający Komisji.

Art. 110⁶.

1. Posiedzenia zespołów orzekających Komisji odbywają się w obecności co najmniej 2/3 składu trzyosobowego zespołu orzekającego i 3/5 składu pięcioosobowego zespołu orzekającego.

2. Orzeczenia zespołu orzekającego Komisji zapadają większością głosów składu zespołu orzekającego.

3. Orzeczenia kończące postępowanie zapadają w obecności całego składu zespołu orzekającego Komisji.

4. Orzeczenia kończące postępowanie doręcza się z urzędu uczestnikom wraz z uzasadnieniem.

5. Przewodniczący Komisji publikuje wszystkie orzeczenia zespołów orzekających Komisji w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 110⁷. 

Przewodniczącemu Komisji i jego zastępcy przysługuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości dwukrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, za poprzedni kwartał, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", wypłacane z budżetu państwa, z części będącej w dyspozycji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 110⁸.

1. Członkom zespołów orzekających Komisji przysługuje wynagrodzenie:

1)  za udział w orzekaniu w sprawach, o których mowa w art. 110¹ ust. 2 pkt 1 - w wysokości dwukrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w kwartale poprzedzającym złożenie wniosku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski",

2)  za udział w postępowaniu mediacyjnym w sprawach, o których mowa w art. 110¹ ust. 2 pkt 2 i 3 - w wysokości przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1,

3)  za udział w orzekaniu w sprawach, o których mowa w art. 110¹ ust. 2 pkt 4 - w wysokości przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1,

4)  za udział w orzekaniu w sprawach, o których mowa w art. 110¹ ust. 2 pkt 5 i 6 - w wysokości 1/3 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1

- wypłacane po wydaniu orzeczenia kończącego postępowanie przed Komisją lub po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego.

2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wypłacane z budżetu państwa, z części będącej w dyspozycji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3. W przypadku, o którym mowa w art. 110³ ust. 4, wynagrodzenie jest wypłacane członkom zespołu orzekającego Komisji, proporcjonalnie do liczby posiedzeń, w których brali udział.

Art. 110⁹.

1. Wniosek w sprawie należącej do właściwości Komisji podlega opłacie w wysokości:

1)  dziesięciokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w kwartale poprzedzającym złożenie wniosku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" - w sprawach, o których mowa w art. 110¹ ust. 2 pkt 1;

2)  trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1 - w sprawach, o których mowa w art. 110¹ ust. 2 pkt 2-4;

3)  przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1 - w sprawach o wykładnię orzeczenia Komisji wydanego w składzie trzyosobowym;

4)  jednego i 2/3 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1 - w sprawach o wykładnię orzeczenia Komisji wydanego w składzie pięcioosobowym.

2. Opłatę wnosi się wraz z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, na rachunek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3. Opłaty, o których mowa w ust. 1, stanowią dochód budżetu państwa.

4. Nie pobiera się opłat od wniosków, o których mowa w art. 110¹ ust. 2 pkt 5.

Art. 110¹⁰.

Obsługę techniczno-organizacyjną Komisji zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Oddział 2
Zatwierdzanie tabel wynagrodzeń

Art. 110¹¹.

1. Sprawy o zatwierdzanie tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych rozpatruje zespół orzekający Komisji w składzie pięcioosobowym.

2. W terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku w sprawie, o której mowa w ust. 1, przewodniczący Komisji wyznacza z listy arbitrów Komisji do zespołu orzekającego Komisji dwóch arbitrów przedstawionych do Komisji przez podmioty wymienione w art. 110² ust. 3 pkt 1 i 2 oraz dwóch arbitrów przedstawionych do Komisji przez podmioty wymienione w art. 110² ust. 3 pkt 3 i 4.

3. Arbitrzy Komisji wyznaczeni zgodnie z ust. 2, na posiedzeniu zwołanym przez przewodniczącego Komisji, wybierają przewodniczącego zespołu orzekającego Komisji z listy arbitrów Komisji, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej trzech arbitrów.

4. Jeżeli arbitrzy Komisji nie wybiorą przewodniczącego zespołu orzekającego Komisji w terminie miesiąca od dnia ich wyznaczenia do zespołu orzekającego, zostanie on wyznaczony przez przewodniczącego Komisji.

Art. 110¹².

1. Wniosek o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych objętych zbiorowym zarządzaniem składa organizacja zbiorowego zarządzania. Wniosek o zatwierdzenie wspólnej tabeli może złożyć wspólnie kilka organizacji.

2. Organizacja zbiorowego zarządzania jest obowiązana do przedłożenia Komisji do zatwierdzenia tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych w przypadkach, o których mowa w art. 21 ust. 1 i 2¹, art. 21¹ ust. 1 i art. 70 ust. 2¹, oraz na polu eksploatacji odtwarzanie.

3. Sprawy z wniosków o zatwierdzenie tabel wynagrodzeń na polu eksploatacji odtwarzanie podlegają wspólnemu rozpoznaniu w ramach jednego postępowania.

4. We wniosku o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń określa się:

1)  pola eksploatacji, których dotyczy tabela wynagrodzeń;

2)  kategorie utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, których dotyczy tabela wynagrodzeń;

3)  kategorie podmiotów uprawnionych, na rzecz których wnioskodawca działa;

4)  wysokość stawek wynagrodzenia.

5. Organizacja zbiorowego zarządzania we wnioskach o zatwierdzenie tabel wynagrodzeń ma obowiązek przedstawić niższe stawki wynagrodzeń obowiązujące podmioty prowadzące działalność kulturalną oraz instytucje oświatowe, korzystające z utworów i przedmiotów praw pokrewnych w zakresie prowadzonej przez nie działalności statutowej, jeżeli to korzystanie nie łączy się z osiąganiem korzyści majątkowych.

6. Uczestnikami postępowania w sprawach o zatwierdzenie tabel wynagrodzeń są:

1)  wnioskodawca;

2)  inne organizacje zbiorowego zarządzania, które w udzielonym im zezwoleniu, o którym mowa w art. 104 ust. 2 pkt 2, mają wskazane pola eksploatacji, których dotyczą tabele wynagrodzeń, jeżeli złożą wniosek o udział w tym postępowaniu, w terminie wyznaczonym, zgodnie z ust. 8, przez przewodniczącego zespołu orzekającego Komisji;

3)  organizacje zrzeszające podmioty korzystające z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, których działalność obejmuje pola eksploatacji wynikające z tabel wynagrodzeń, jeżeli złożą wniosek o udział w tym postępowaniu, w terminie wyznaczonym, zgodnie z ust. 8, przez przewodniczącego zespołu orzekającego Komisji.

7. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

8. Przewodniczący zespołu orzekającego Komisji zamieszcza w co najmniej dwóch drukowanych dziennikach o zasięgu ogólnopolskim oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ogłoszenie o wszczęciu postępowania w sprawie o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń i wzywa zainteresowane podmioty, o których mowa w ust. 6 pkt 2 i 3, do wstępowania do postępowania, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni od dnia opublikowania ogłoszenia.

Art. 110¹³.

1. Postępowanie w sprawie o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń przed zespołem orzekającym Komisji nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy, chyba że wszyscy uczestnicy postępowania wyrażą zgodę na określone przedłużenie tego terminu.

2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, za zgodą uczestników postępowania, zespół orzekający Komisji może przedłużyć termin, o którym mowa w ust. 1, na dalszy czas oznaczony, niezbędny do wydania orzeczenia w sprawie.

3. W przypadku niezakończenia postępowania w terminach, o których mowa w ust. 1 i 2, zespół orzekający Komisji umarza postępowanie.

4. Zespół orzekający Komisji zatwierdza albo odmawia zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń, w całości albo w części. W zakresie, w którym odmówił jej zatwierdzenia, przedstawia na piśmie propozycje zmian w przedłożonej do zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń, wraz z ich uzasadnieniem.

5. Wydając orzeczenie, zespół orzekający Komisji bierze pod uwagę:

1)  kryteria określone w art. 110;

2)  kwotę ogólnego obciążenia podmiotów korzystających z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych na rzecz wszystkich organizacji zbiorowego zarządzania z tytułu korzystania z praw autorskich i praw pokrewnych na danym polu eksploatacji;

3)  zebrany w sprawie materiał dowodowy;

4)  stanowiska uczestników postępowania;

5)  uzasadniony interes społeczny.

6. Zatwierdzone tabele wynagrodzeń zawierają stawki wynagrodzeń, określone kwotowo lub procentowo.

7. Przewodniczący Komisji publikuje zatwierdzone tabele wynagrodzeń w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

8. Organizacje zbiorowego zarządzania do dnia 15 lutego każdego roku dokonują waloryzacji określonych kwotowo stawek wynagrodzeń w oparciu o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni rok oraz przekazują informację o zwaloryzowanych stawkach wynagrodzeń przewodniczącemu Komisji. Stawki te są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 110¹⁴.

1. Uczestnik niezadowolony z orzeczenia Komisji może złożyć, w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu orzeczenia z uzasadnieniem, wniosek o zatwierdzenie albo odmowę zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń, w całości albo w części, przez sąd.

2. W przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący Komisji przekazuje go w terminie 14 dni wraz z aktami sprawy do sądu oraz publikuje informację o złożeniu tego wniosku w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3. Jeżeli postępowanie zostało umorzone z przyczyn, o których mowa w art. 110¹³ ust. 3, wnioskodawca może, w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia o umorzeniu postępowania przed zespołem orzekającym Komisji, złożyć wniosek o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń przez sąd. W przypadku złożenia wniosku przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio.

4. W razie niezłożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, orzeczenie Komisji o zatwierdzeniu tabeli wynagrodzeń staje się prawomocne. W razie złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, orzeczenie Komisji o zatwierdzeniu tabeli wynagrodzeń staje się prawomocne w części co do której nie złożono wniosku. W zakresie, w którym orzeczenie odmawia zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń, prawomocne stają się zawarte w orzeczeniu propozycje zmian w przedłożonej do zatwierdzenia tabeli, w części co do której nie złożono wniosku, o którym mowa w ust. 1.

5. Złożenie wniosku, o którym mowa w ust. 1, powoduje utratę mocy orzeczenia Komisji w całości albo w części, co do której wniosek został złożony.

Art. 110¹⁵.

W przypadku istotnej zmiany okoliczności stanowiących podstawę orzeczenia w sprawie zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń, każdy z uczestników postępowania, może złożyć do Komisji wniosek o zmianę zatwierdzonej tabeli wynagrodzeń. Do postępowania w sprawie zmiany zatwierdzonej tabeli wynagrodzeń stosuje się przepisy dotyczące zatwierdzania tabel wynagrodzeń.

Art. 110¹⁶.

1. Stawki określone w zatwierdzonych tabelach wynagrodzeń stosuje się w umowach, których stroną jest organizacja zbiorowego zarządzania.

2. Postanowienia umowne określające wynagrodzenie mniej korzystne dla twórców oraz uprawnionych z tytułu praw pokrewnych, niż wynikałoby to z zatwierdzonych tabel wynagrodzeń, są nieważne, a ich miejsce zajmują odpowiednie postanowienia tych tabel.

Oddział 3
Wskazywanie organizacji właściwej w rozumieniu ustawy

Art. 110¹⁷.

1. Organizację właściwą w rozumieniu ustawy, w przypadkach, o których mowa w art. 107, wskazuje zespół orzekający Komisji w składzie dwóch arbitrów Komisji oraz przewodniczącego zespołu, wyznaczonych z listy arbitrów Komisji przez przewodniczącego Komisji.

2. Wniosek w sprawie, o której mowa w ust. 1, może złożyć:

1)  twórca lub uprawniony z tytułu prawa pokrewnego;

2)  organizacja zbiorowego zarządzania, która na podstawie treści udzielonego jej zezwolenia, o którym mowa w art. 104 ust. 2 pkt 2, zarządza prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi do tej samej kategorii utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, na polu eksploatacji, którego dotyczy wniosek;

3)  organizacja zrzeszająca podmioty korzystające z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych;

4)  podmiot korzystający z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych.

3. Uczestnikami postępowania, o którym mowa w ust. 1, są:

1)  wnioskodawca;

2)  organizacje zbiorowego zarządzania, które na podstawie treści udzielonego im zezwolenia, o którym mowa w art. 104 ust. 2 pkt 2, zarządzają prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi do tej samej kategorii utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, na polu eksploatacji, którego dotyczy wniosek;

3)  organizacje zrzeszające podmioty korzystające z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, których działalność objęta jest zakresem wniosku, jeżeli złożą wniosek o udział w tym postępowaniu.

4. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

5. Przewodniczący zespołu orzekającego Komisji zamieszcza ogłoszenie o wszczęciu postępowania, o którym mowa w ust. 1. Do ogłoszenia stosuje się przepis art. 110¹² ust. 8.

6. Od orzeczenia zespołu orzekającego Komisji wydanego w trybie określonym w ust. 1-4, w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia, przysługuje odwołanie do sądu. W postępowaniu toczącym się wskutek wniesienia odwołania stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o apelacji.

Oddział 4
Rozstrzyganie sporów

Art. 110¹⁸.

1. Spory dotyczące stosowania zatwierdzonych prawomocnie tabel wynagrodzeń oraz spory związane z zawarciem umowy, o której mowa w art. 21¹ ust. 1, mogą być rozpatrywane w drodze postępowania mediacyjnego pomiędzy stronami.

2. Mediacja jest dobrowolna.

3. Przewodniczący Komisji wyznacza mediatora z listy arbitrów Komisji; jednakże strony mogą wybrać z tej listy innego mediatora.

4. Mediator może przedstawiać stronom propozycje ugody. Jeżeli żadna ze stron w terminie trzech miesięcy od dnia przedłożenia propozycji ugody nie zgłosi sprzeciwu, propozycję uważa się za przyjętą.

5. Do postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o mediacji.

Oddział 5
Pozostałe postępowania

Art. 110¹⁹.

1. Sprawy o odtworzenie akt rozpatrują zespoły orzekające Komisji w składzie dwóch arbitrów Komisji oraz przewodniczącego, wyznaczonych z listy arbitrów Komisji przez przewodniczącego Komisji.

2. Do postępowania przed Komisją w sprawie o odtworzenie akt stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu w razie zaginięcia lub zniszczenia akt.

3. Sprawy o uzupełnienie, sprostowanie lub wykładnię orzeczenia Komisji rozpatruje zespół orzekający Komisji w takim samym składzie, który wydał orzeczenie w sprawie.

Oddział 6
Postępowanie przed sądem

Art. 110²⁰.

1. Sądem właściwym do rozpoznawania spraw, o których mowa w art. 110¹⁴ ust. 1 i 3 oraz art. 110¹⁷ ust. 6, jest sąd okręgowy.

2. Minister Sprawiedliwości wyznaczy, w drodze rozporządzenia, jeden sąd okręgowy właściwy do rozpoznawania spraw, o których mowa w ust. 1.

3. Wnioski, o których mowa w art. 110¹⁴ ust. 1 i 3, oraz odwołanie, o którym mowa w art. 110¹⁷ ust. 6, wnosi się za pośrednictwem Komisji.

Art. 110²¹.

Sąd, o którym mowa w art. 110²⁰ ust. 2, rozpoznaje także zażalenia na orzeczenia zespołów orzekających Komisji wydane w toku postępowaniu przed Komisją.

Art. 110²².

1. Uczestnikami w sprawie są:

1)  wnioskodawca;

2)  podmiot składający wniosek o odmowę zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń albo odwołanie, o którym mowa w art. 110¹⁷ ust. 6;

3)  podmioty uczestniczące w postępowaniu przed Komisją, jeżeli przystąpią do postępowania przed jego zakończeniem w drugiej instancji.

2. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

Art. 110²³.

W sprawach z wniosków, o których mowa w art. 110¹⁴ ust. 1 i 3, sąd orzeka o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń, w całości albo w części, biorąc pod uwagę kryteria określone w art. 110¹³ ust. 5. Postanowienie kończące postępowanie w sprawie doręczane jest z urzędu przewodniczącemu Komisji.

Rozdział 12²
Kontrola produkcji nośników optycznych

Art. 110²⁴.

Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego sprawuje kontrolę w zakresie produkcji i zwielokrotniania nośników optycznych, w szczególności w celu zapewnienia ich zgodności z udzielonymi przez uprawnionych, na podstawie niniejszej ustawy, upoważnieniami.

Art. 110²⁵.

Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie, o którym mowa w art. 110²⁴, jest obowiązany do stosowania kodów identyfikacyjnych we wszystkich urządzeniach i ich elementach, podczas procesu produkcji nośników optycznych.

Art. 110²⁶.

1. Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie, o którym mowa w art. 110²⁴, informuje ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o przedmiocie i zakresie prowadzonej działalności w terminie trzydziestu dni od dnia rozpoczęcia tej działalności.

2. Przedsiębiorca przekazuje ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego informacje dotyczące:

1)  imienia i nazwiska, miejsca zamieszkania i adresu albo nazwy, siedziby i adresu, osób uprawnionych do jego reprezentowania, a także miejsca wykonywania działalności;

2)  posiadanych urządzeń do produkcji i zwielokrotniania nośników optycznych;

3)  zastosowanych, we wszystkich urządzeniach i ich elementach, podczas procesu produkcji, kodach identyfikacyjnych.

3. Przedsiębiorca przekazuje, w terminie do dziesiątego dnia każdego miesiąca, informacje za okres miesiąca poprzedzającego, dotyczące:

1)  zbiorczej wielkości produkcji i jej rodzaju;

2)  wykonywania zamówień poza miejscem prowadzenia działalności;

3)  rozporządzenia urządzeniami do produkcji i zwielokrotniania nośników optycznych.

4. Pierwsze przekazanie przez przedsiębiorcę informacji, o których mowa w ust. 3, następuje w terminie do dziesiątego dnia miesiąca następującego po miesiącu przekazania przez przedsiębiorcę informacji, o których mowa w ust. 1, za okres od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej w zakresie, o którym mowa w art. 110²⁴, nie dłuższy jednak niż dwa poprzednie miesiące.

5. Przedsiębiorca niezwłocznie informuje ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o wszelkich zmianach informacji, o których mowa w ust. 2.

6. Informacje są składane na formularzach.

7. Przedsiębiorca przechowuje dokumentację stanowiącą podstawę sporządzenia informacji, o których mowa w ust. 2 i 3, przez okres pięciu lat.

Art. 110²⁷.

1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego prowadzi rejestr informacji, o których mowa w art. 110²⁶.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego udziela każdemu, kto ma w tym interes prawny, informacji zawartych w rejestrze, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie naruszenia praw autorskich lub praw pokrewnych, w zakresie niezbędnym do dochodzenia ich ochrony.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określa, w drodze rozporządzenia:

1)  sposób prowadzenia rejestru informacji, tryb przekazywania informacji przez przedsiębiorcę oraz wzory formularzy,

2)  rodzaje kodów identyfikacyjnych zgodnych ze standardami międzynarodowymi w tym zakresie,

uwzględniając konieczność zapewnienia przejrzystości zapisu informacji znajdujących się w rejestrze oraz nieobciążanie przedsiębiorcy nadmiernymi utrudnieniami w zakresie prowadzonej działalności.

Art. 110²⁸.

1. W ramach sprawowanej kontroli minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może, w każdym czasie, z uwzględnieniem przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, zarządzić przeprowadzenie kontroli działalności przedsiębiorcy w zakresie zgodności ze stanem faktycznym informacji, o których mowa w art. 110²⁶.

2. Kontrolę przeprowadza kontroler na podstawie pisemnego, imiennego upoważnienia zawierającego wskazanie przedsiębiorcy, przedmiotu, zakresu i terminu rozpoczęcia i zakończenia kontroli oraz dowodu tożsamości.

3. Przedsiębiorca udostępnia na żądanie kontrolera wszystkie dokumenty i materiały niezbędne do przeprowadzenia kontroli.

4. Kontroler ma prawo do:

1)  wstępu na teren nieruchomości, do obiektu, lokalu lub ich części należących do przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie, o którym mowa w art. 110²⁴;

2)  wglądu do dokumentów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej będącej przedmiotem kontroli, z zachowaniem przepisów o ochronie tajemnic ustawowo chronionych;

3)  żądania od pracowników ustnych i pisemnych wyjaśnień;

4)  zabezpieczania dowodów.

Art. 110²⁹.

1. Wyniki przeprowadzonej kontroli kontroler przedstawia w protokole kontroli.

2. Protokół kontroli sporządza się w dwóch egzemplarzach; jeden egzemplarz otrzymuje przedsiębiorca.

3. Protokół kontroli podpisują kontroler i przedsiębiorca.

4. W przypadku odmowy albo niemożliwości podpisania protokołu kontroli przez przedsiębiorcę protokół podpisuje tylko kontroler, dokonując w protokole stosownej adnotacji o tej odmowie albo o przyczynach uniemożliwiających podpisanie protokołu kontroli.

Art. 110³⁰

1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego sporządza w terminie 30 dni od dnia podpisania protokołu kontroli wystąpienie pokontrolne, które niezwłocznie przekazuje przedsiębiorcy.

2. Przedsiębiorca, w terminie czternastu dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, może zgłosić na piśmie zastrzeżenia do ustaleń i wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym.

Rozdział 13
Fundusz Promocji Twórczości

Art. 111.

1. Tworzy się Fundusz Promocji Twórczości, zwany dalej "Funduszem".

2. Funduszem dysponuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3.  Fundusz jest państwowym funduszem celowym.

Art. 111¹.

1. Podstawą gospodarki finansowej Funduszu jest roczny plan finansowy, sporządzany na każdy rok budżetowy i zatwierdzany przez dysponenta Funduszu.

2. Roczny plan finansowy określa w szczególności:

1)  przychody i wydatki;

2)  stan środków obrotowych Funduszu na początek i koniec roku budżetowego;

3)  należności i zobowiązania.

3. Sprawozdania budżetowe z wykonania rocznego planu finansowego Funduszu sporządza się w terminach i na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Art. 112.

Przychodami Funduszu są:

1)  wpływy określone w art. 40;

2)  wpływy określone w art. 79 ust. 2;

3)  dobrowolne wpłaty, zapisy i darowizny;

4)  inne wpływy.

Art. 113.

Środki Funduszu przeznacza się na:

1)  stypendia dla twórców;

2)  pokrycie w całości lub w części kosztów wydań utworów o szczególnym znaczeniu dla kultury i nauki polskiej oraz wydań dla niewidomych;

3)  pomoc socjalną dla twórców.

Art. 113¹.

Do wpłat, o których mowa w art. 40, stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.²⁾), z tym że uprawnienia organów podatkowych określone w tej ustawie przysługują ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 114.

1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, po zasięgnięciu opinii właściwych stowarzyszeń twórców, powołuje komisję opiniującą wnioski w sprawie dofinansowania wydań utworów o szczególnym znaczeniu dla kultury i nauki polskiej, wydań dla niewidomych oraz o przyznanie stypendiów i pomocy socjalnej dla twórców.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, podmioty uprawnione do występowania z wnioskiem o przyznanie środków z Funduszu oraz wymogi formalne, jakim powinien odpowiadać wniosek, uwzględniając konieczność właściwej realizacji zadań Funduszu.

Rozdział 14
Odpowiedzialność karna

Art. 115.

1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.

3. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób niż określony w ust. 1 lub ust. 2 narusza cudze prawa autorskie lub prawa pokrewne określone w art. 16, art. 17, art. 18, art. 19 ust. 1, art. 19¹, art. 86, art. 94 ust. 4 lub art. 97, albo nie wykonuje obowiązków określonych w art. 19³ ust. 2, art. 20 ust. 1-4, art. 40 ust. 1 lub ust. 2,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 116.

1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

4. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 117.

1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom w celu rozpowszechnienia utrwala lub zwielokrotnia cudzy utwór w wersji oryginalnej lub w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 118.

1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedmiot będący nośnikiem utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom nabywa lub pomaga w jego zbyciu albo przedmiot ten przyjmuje lub pomaga w jego ukryciu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 5.

3. Jeżeli na podstawie towarzyszących okoliczności sprawca przestępstwa określonego w ust. 1 lub 2 powinien i może przypuszczać, że przedmiot został uzyskany za pomocą czynu zabronionego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 118¹.

1. Kto wytwarza urządzenia lub ich komponenty przeznaczone do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia skutecznych technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworów lub przedmiotów praw pokrewnych albo dokonuje obrotu takimi urządzeniami lub ich komponentami, albo reklamuje je w celu sprzedaży lub najmu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

2. Kto posiada, przechowuje lub wykorzystuje urządzenia lub ich komponenty, o których mowa w ust. 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 119.

Kto uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie prawa do kontroli korzystania z utworu, artystycznego wykonania, fonogramu lub wideogramu albo odmawia udzielenia informacji przewidzianych w art. 47, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 120.

(uchylony).

Art. 121.

1. W wypadku skazania za czyn określony w art. 115, 116, 117, 118 lub 118¹, sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa, chociażby nie były własnością sprawcy.

2. W wypadku skazania za czyn określony w art. 115, 116, 117 lub 118, sąd może orzec przepadek przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa, chociażby nie były własnością sprawcy.

Art. 122.

Ściganie przestępstw określonych w art. 116 ust. 1, 2 i 4, art. 117 ust. 1, art. 118 ust. 1, art. 118¹ oraz art. 119 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 122¹.

W sprawach o przestępstwa określone w art. 115-119 pokrzywdzonym jest również właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

Art. 123.

Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, może wyznaczyć sądy rejonowe właściwe do rozpoznawania spraw o przestępstwa, o których mowa w art. 115-119 - na obszarze właściwości danego sądu okręgowego.

Rozdział 15
Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 124.

1. Przepisy ustawy stosuje się do utworów:

1)  ustalonych po raz pierwszy po jej wejściu w życie;

2)  do których prawa autorskie według przepisów dotychczasowych nie wygasły;

3)  do których prawa autorskie według przepisów dotychczasowych wygasły, a które według niniejszej ustawy korzystają nadal z ochrony, z wyłączeniem okresu między wygaśnięciem ochrony według ustawy dotychczasowej i wejściem w życie niniejszej ustawy. Ustawa nie narusza własności egzemplarzy utworów rozpowszechnionych przed dniem jej wejścia w życie.

2. Przepis ust. 1 pkt 3 stosuje się do utworów obywateli obcych stale zamieszkałych za granicą, pod warunkiem wzajemności.

3. (uchylony).

4. Postanowienia umów, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, sprzeczne z przepisami art. 75 ust. 2 i 3 są nieważne.

Art. 125.

1. Przepisy ustawy stosuje się do artystycznych wykonań:

1)  ustalonych po raz pierwszy po jej wejściu w życie;

2)  w zakresie korzystania z nich po jej wejściu w życie, jeżeli według przepisów niniejszej ustawy korzystają nadal z ochrony.

2. Ustawa nie narusza własności egzemplarzy, na których utrwalono artystyczne wykonanie przed dniem jej wejścia w życie.

Art. 126.

1. Przepisy ustawy stosuje się do:

1)  fonogramów i wideogramów, które zostały sporządzone po jej wejściu w życie;

2)  programów radiowych i telewizyjnych, które zostały nadane po jej wejściu w życie;

3)  fonogramów i wideogramów oraz programów radiowych i telewizyjnych, które według niniejszej ustawy korzystają nadal z ochrony.

2. Zasady, o której mowa w ust. 1 pkt 3, nie stosuje się do korzystania przez szkoły w celach dydaktycznych ze sporządzonych przed dniem wejścia w życie ustawy nadań, fonogramów i wideogramów niebędących filmami fabularnymi oraz spektaklami teatralnymi, a także do korzystania z utrwalonych na fonogramach i wideogramach artystycznych wykonań.

Art. 127.

1. Jeżeli rozpoczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy korzystanie z utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu lub programu radiowego albo telewizyjnego było według przepisów dotychczasowych dozwolone, natomiast po tej dacie wymaga zezwolenia, to może być ono dokończone, pod warunkiem że uprawniony otrzymał stosowne wynagrodzenie.

2. Z zastrzeżeniem ust. 3, dokonane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy czynności prawne odnoszące się do prawa autorskiego są skuteczne i podlegają ocenie według przepisów prawa dotychczasowego; odnosi się to również do zdarzeń innych niż czynności prawne.

3. Ustawę stosuje się do umów długoterminowych, które zawarte zostały przed dniem jej wejścia w życie, w odniesieniu do okresu następującego po tej dacie oraz do zobowiązań, które powstały przed dniem wejścia w życie ustawy, w odniesieniu do skutków prawnych zdarzeń następujących po tej dacie, nie związanych z istotą zobowiązania.

4. Umowy zawarte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy nie obejmują praw pokrewnych, chyba że strony postanowiły inaczej.

Art. 127¹.

Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze zarządzenia, utworzy zespół do spraw przeciwdziałania naruszeniom prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz określi jego skład, zadania i tryb działania.

Art. 128.

Traci moc ustawa z dnia 10 lipca 1952 r. o prawie autorskim (Dz. U. Nr 34, poz. 234, z 1975 r. Nr 34, poz. 184 i z 1989 r. Nr 35, poz. 192).

Art. 129.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisu art. 124 ust. 3, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

________

¹⁾ Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:

1)    dyrektywy 91/250/WE z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych (Dz. Urz. WE L 122 z 17.05.1991),

2)    dyrektywy 92/100/WE z dnia 19 listopada 1992 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (Dz. Urz. WE L 346 z 27.11.1992),

3)    dyrektywy 93/83/WE z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową (Dz. Urz. WE L 248 z 06.10.1993),

4)    dyrektywy 93/98/WE z dnia 29 października 1993 r. w sprawie harmonizacji czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (Dz. Urz. WE L 290 z 24.11.1993),

5)    dyrektywy 96/9/WE z dnia 11 marca 1996 r. w sprawie ochrony prawnej baz danych (Dz. Urz. WE L 77 z 27.03.1996).

Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej ustawie - z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej - dotyczą ogłoszenia tych aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej - wydanie specjalne.

²⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 727, Nr 86, poz. 732 i Nr 143, poz. 1199 oraz z 2006 r. Nr 66, poz. 470.

________

GOLAT GOŁAT GOLIAT CHWDP

Pytanie 1. Czym jest utwór?

Utwór w sensie prawnym jest dobrem niematerialnym, czyli wyodrębnionym przedmiotem obrotu, który może zostać utrwalony w celu praktycznego korzystania z niego na określonym materialnym nośniku, dzięki czemu powstaje egzemplarz utworu. Utwór stanowi efekt (przejaw) działalności twórczej o indywidualnym charakterze, tzn. działalności kreatywnej, dzięki której powstają nowe dzieła, odzwierciedlające indywidualny, charakterystyczny dla danego twórcy styl (sposób) tworzenia.

Pytanie 2. Od kiedy można mówić o powstaniu utworu?

Utwór powstaje w momencie jego ustalenia. Ustalenie utworu powinno być identyfikowane z jego uzewnętrznieniem, ujawnieniem twórczego dzieła w taki sposób, aby zainteresowane osoby miały potencjalną możliwość zapoznania się z danym utworem. Ustaleniu utworu nie musi jednak towarzyszyć jednoczesne zakomunikowanie go innym niż twórca osobom, które może nastąpić

nawet po długim okresie od momentu ustalenia, w zależności od decyzji w tym zakresie samego twórcy, który rozpowszechnianiem swojego dzieła może nie być zainteresowany.

Ustalenie utworu może najogólniej rzecz biorąc nastąpić w dwóch podstawowych odmianach:

1) w postaci utrwalenia utworu albo

2) bez jego utrwalenia.

Utrwalenie utworu stanowi dominującą z praktycznego punktu widzenia postać ustalenia przedmiotu praw autorskich i ma miejsce wówczas, gdy utwór zapisany zostanie na określonym materialnym nośniku.

Pytanie 3. Czy do powstania ochrony z tytułu prawa autorskiego potrzebne jest dokonywanie określonych formalności?

Warunkiem powstania ochrony z tytułu prawa autorskiego jest samo ustalenie utworu. Stworzenie konkretnego utworu rodzi każdorazowo skutek w postaci automatycznego objęcia go od momentu ustalenia ochroną z tytułu prawa autorskiego (ściśle rzecz ujmując ochronie podlegają prawa autorskie, przysługujące określonym podmiotom w związku ze stworzeniem danego utworu). Wszelkiego rodzaju formalności, dokonywane w stosunku do poszczególnych utworów, np. w postaci rejestrowania utworów w organizacjach zajmujących się ochroną praw autorskich lub uzyskiwania notarialnych poświadczeń dysponowania konkretnym utworem, nie decydują o zakresie ochrony z tytułu prawa autorskiego czy też możliwości jej uruchomienia i mogą mieć jedynie znaczenie pomocnicze w kontekście dochodzenia przez uprawnione podmioty określonych roszczeń, np. w przypadku konieczności dowodzenia w postępowaniach sądowych konkretnych okoliczności.

Pytanie 4. W jakim trybie przesądzić można twórczy charakter konkretnego dzieła?

Ochrona z tytułu prawa autorskiego przysługuje z mocy samego prawa, z momentem ustalenia utworu. Nie ma zatem legalnej możliwości konstytutywnego przyznania danemu dziełu statusu utworu od określonego momentu po jego ustaleniu. Jedyną prawnie przewidzianą możliwością, pozwalającą na autorytatywne potwierdzenie, iż budzące wątpliwości pod względem twórczego charakteru dzieło jest istotnie utworem w rozumieniu prawa autorskiego, jest zastosowanie trybu powództwa ustalającego z art. 189 KPC, dzięki któremu wnosić można do właściwego sądu cywilnego (okręgowego) o ustalenie istnienia, względnie nieistnienia praw autorskich do konkretnego dobra niematerialnego.

Pytanie 5. Czy opracowanie jest utworem?

Opracowanie cudzego utworu jest odrębnym utworem, chronionym prawami autorskimi. Stanowi ono tzw. utwór zależny, czyli przejmujący określone twórcze elementy z utworu stanowiącego przedmiot opracowania, np. tłumaczenia, czyli z tzw. utworu pierwotnego. Osoba dokonująca opracowania (kreująca je) nabywa zatem w związku z tym prawa autorskie do niego i uzyskuje tym samym status twórcy.

Pytanie 6. Komu przysługują autorskie prawa zależne?

Autorskie prawa zależne to prawa przysługujące autorowi opracowania. Zależność polega w tym przypadku na tym, iż autorskie prawa majątkowe do opracowania mogą zostać w praktyce uruchomione dopiero wtedy, gdy podmiot z tytułu tych praw wyłącznie uprawniony, którym z reguły jest twórca opracowania, uzyska zezwolenie odpowiednio na skorzystanie z opracowania lub rozporządzenie nim od twórcy utworu pierwotnego, stanowiącego podstawę opracowania. Zależność ta ujawnia się zasadniczo na etapie po stworzeniu stanowiącego odrębny utwór opracowania, ponieważ w stosunku do większości opracowań ich twórcy mają swobodę odnośnie do realizacji samego opracowania. Innymi słowy, zezwolenie twórcy utworu pierwotnego nie jest zasadniczo wymagane na stworzenie opracowania, wymóg w tym zakresie pojawia się bowiem wówczas, gdy podmiot wyłącznie uprawniony do danego opracowania chce w określony sposób wykonać majątkowe prawa do niego, np. zbyć te prawa na rzecz innego podmiotu.

Pytanie 7. Co to jest utwór inspirowany?

Utwór inspirowany jest to utwór samoistny, a więc niemający charakteru opracowania (utworu zależnego), różniący się od utworu w pełni samoistnego tym, że twórca utworu inspirowanego kreuje go w nawiązaniu do istniejącego już, stworzonego wcześniej utworu (utworów), choć nie zachodzi w tym przypadku zjawisko przejmowania do utworu inspirowanego określonych elementów twórczych z dzieła, stanowiącego źródło inspiracji.

Pytanie 8. Kiedy twórca utworu pierwotnego traci uprawnienia do udzielania zezwoleń na rozporządzanie i korzystanie z opracowania tego utworu?

Uprawnienie do udzielania zezwoleń na korzystanie z opracowania i rozporządzanie nim, przysługujące twórcy utworu pierwotnego, jest pochodną majątkowych praw autorskich do tego utworu. W sytuacji zatem, gdy majatkowe prawa autorskie do utworu pierwotnego wygasna, wygasa również przedmiotowe uprawnienie. Jeśli zatem np. tłumaczony jest utwór literacki, do którego majątkowe prawa autorskie wygasły, tłumacz, chcąc opublikować dokonane tłumaczenie, nie będzie musiał ubiegać się u twórcy tegoż utworu literackiego o zezwolenie na dokonanie takiej publikacji.

Pytanie 9. Czy za udzielenie zezwolenia na korzystanie z opracowania lub rozporządzanie nim można żądać wypłaty wynagrodzenia?

Choć z treści art. 2 PrAut uprawnienie takie na rzecz twórcy utworu pierwotnego wyraźnie nie wynika, w ust. 3 zd. 2 powyższego przepisu wynagrodzenie takie zostało wspomniane w kontekście jego zwrotu, dlatego też nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby twórca utworu pierwotnego, do którego podmiot zainteresowany eksploatacją opracowania zwróci się o udzielenie stosownego zezwolenia, uzależnił udzielenie tegoż od odpowiedniej rekompensaty finansowej.

Pytanie 10. Czym jest egzemplarz utworu?

Egzemplarz utworu w sensie prawnym to rzecz ruchoma, czyli w przeciwieństwie do samego utworu - dobro materialne. Podczas gdy do utworu przysługują prawa autorskie, do egzemplarza utworu - prawo własności. Prawa autorskie do danego utworu i prawo własności do poszczególnych jego egzemplarzy mogą należeć do różnych podmiotów. Egzemplarz utworu to, innymi słowy, materialny nośnik, na którym utworów ten został utrwalony (zapisany). Dlatego też służące do utrwalania utworów nośniki, np. kasety magnetofonowe czy dyskietki komputerowe, na których żadne konkretne utwory nie zostały jeszcze zapisane, noszą nazwę czystych nośników.

Pytanie 11. Czy każda baza danych jest chroniona prawem autorskim?

Nie każda baza danych jest chroniona prawem autorskim. Poza bazami twórczymi, spełniającymi cechy utworu, stanowiącymi tzw. zbiory materiałów w rozumieniu art. 3 PrAut, w obrocie prawnym funkcjonują nietwórcze bazy danych, które mogą być chronione w sposób szczególny na podstawie odrębnej ustawy z 27.7.2001 r. o ochronie baz danych (Dz.U. Nr 128, poz. 1402 ze zm.), która weszła w życie 10.11.2002 r.

Pytanie 12. Czy treść zbioru materiałów musi być chroniona prawem autorskim?

Choć zbiór materiałów jest utworem, kryterium rozstrzygającym o jego twórczym charakterze jest nie jego treść, ale forma, czyli sposób jego skonstruowania (układ, zestawienie lub dobór materiału, wykorzystanego w danym zbiorze). Dlatego też, choć w praktyce szereg zbiorów, tak jak jest to np. odnośnie do antologii, przynajmniej w części grupuje materiały, stanowiące odrębne utwory w rozumieniu prawa autorskiego, możliwe są przypadki, w których konkretny zbiór zawiera wyłącznie materiały niebędące przedmiotami praw utorskich, co dotyczy znacznej części twórczych baz danych.

Pytanie 13. Czy twórcy zbioru materiałów przysługują prawa autorskie do wykorzystanych w nim utworów?

Twórca zbioru materiałów staje się podmiotem wyłącznie uprawnionym z tytułu majątkowych praw autorskich do wykreowanego przez siebie zbioru, stanowiącego odrębny utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Nie oznacza to jednak, iż automatycznie nabywa on majątkowe prawa autorskie do wykorzystanych w swoim zbiorze cudzych utworów. W celu dysponowania zbiorem materiałów bez obawy narażenia się na zarzut naruszenia cudzych praw autorskich, podmiot zamierzający zbiór ten w konkretny sposób eksploatować powinien zatem zapewnić sobie niezbędne uprawnienia odnośnie do korzystania z funkcjonujących w zbiorze, twórczych jego elementów - albo w drodze nabycia majątkowych praw autorskich do nich, albo też - co stanowi w praktyce regułę - poprzez podpisanie, dostosowanej do potrzeb konkretnej eksploatacji, umowy licencyjnej.

Pytanie 14. Czy opisy patentowe są wyłączone spod ochrony prawa autorskiego?

Jako niepodlegające ochronie z tytułu prawa autorskiego wskazane zostały przez ustawodawcę opublikowane opisy patentowe. Ze sformułowania tego a contrario należy zatem wnosić, iż z ochrony powyższej wyłączone zostały nie tyle opisy patentowe w ogóle, co wyłącznie opisy patentowe opublikowane. W praktyce oznacza to, iż ochrona autorskoprawna opisu patentowego nie przysługuje mu dopiero od momentu jego opublikowania zgodnie z wymogami wynikającymi z ustawy z 30.6.2008 r. - Prawo własnooeci przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.), czyli że opis patentowy przed jego publikacją, pod warunkiem spełniania ogólnych przesłanek utworu z art. 1 ust. 1 PrAut, może być ochroną z tytułu prawa autorskiego objęty (stanowić przedmiot praw autorskich).

Pytanie 15. Czy znak towarowy może być chroniony prawem autorskim?

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie przewiduje wyraźnego wyłączenia spod ochrony prawa autorskiego znaków towarowych. Znaki towarowe to dobra niematerialne z zakresu prawa własności przemysłowej, które mogą jednocześnie stanowić przedmioty praw autorskich. Wynika to z ich istoty, wykorzystywania przy ich konstruowaniu technik, np. plastycznych czy muzycznych, co w efekcie prowadzi do kreowania nowych utworów. Dla ochrony znaków towarowych podstawowe znaczenie mają mechanizmy ochronne, przewidziane w ustawie z 30.6.2008 r. - Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.).W praktyce obrotu może się jednak zdarzyć, iż naruszenie praw do znaku

jako dobra własności przemysłowej pokrywa się z naruszeniem praw autorskich do znaku, jako utworu i w takiej sytuacji podmiot uprawniony może skorzystać z możliwości ochronnych, jakie daje mu ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Pytanie 16. Czy każdy projekt aktu normatywnego wyłączony jest spod ochrony prawa autorskiego?

Spod ochrony prawa autorskiego wyłączone zostały urzędowe projekty aktów normatywnych. Zawężenie takie sprawia, iż przymiot przedmiotu praw autorskich może być rozpatrywany zarówno w stosunku do nieurzędowych, prywatnych projektów aktów normatywnych, jak i do projektów takich aktów, przeznaczonych do nadania im urzędowej mocy, na etapie ich wstępnego, eksperckiego opracowywania, poza właściwym trybem legislacyjnym.

Pytanie 17. Czy na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych mogą być chronione utwory, stworzone przez osoby niebędące polskimi obywatelami?

Posiadanie przez twórcę statusu polskiego obywatela nie jest warunkiem niezbędnym do objęcia danego utworu ochroną na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jeśli bowiem twórca obywatelstwa polskiego nie posiada, stworzony przez niego utwór będzie korzystał z ochrony na podstawie powyższej, polskiej ustawy, gdy spełniona jest co najmniej jedna z pozostałych przesłanek, o których mowa w jej art. 5, np. gdy dany utwór literacki, napisany przez cudzoziemca, opublikowany został po raz pierwszy w polskim języku.

Pytanie 18. Czy każdy utwór opublikowany jest jednocześnie utworem rozpowszechnionym?

Każdy utwór opublikowany jest jednocześnie utworem rozpowszechnionym, ponieważ publikacja stanowi jedną ze szczególnych form rozpowszechnienia, czyli publicznego udostępnienia

danego utworu, z tym że z wykorzystaniem jego egzemplarzy. Relacji tej nie można odwrócić, tzn. stwierdzić należy wobec powyższej konstatacji, iż nie każdy utwór rozpowszechniony jest jednocześnie utworem opublikowanym, jeśli rozpowszechnienie nie miało publikacyjnego charakteru.

Pytanie 19. Czy rozpowszechnienie utworu może mieć miejsce bez wiedzy jego twórcy?

Nie jest możliwe uznanie rozpowszechnienia utworu za legalnie dokonane, jeśli dochodzi do niego bez wiedzy twórcy. Ustawodawca bowiem wymaga, aby twórca wyraził na dokonanie rozpowszechnienia

swoją zgodę, oczywiste jest zatem, że zgoda taka może zostać udzielona dopiero wtedy, gdy twórcy zakomunikowany zostanie zamiar rozpowszechnienia jego utworu. Zależność taka wynika także z przysługującego twórcy prawa do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności, które jest niepodlegającym zrzeczeniu się ani zbyciu osobistym prawem autorskim.

Tabl. 2. Podział utworów ze względu na zasady stosowanej wobec nich ochrony

Tabl. 3. Podział utworów ze względu na kryterium samoistnooeci

Pytanie 1. Czy osobiste prawa autorskie i majątkowe prawa autorskie do tego samego utworu mogą przysługiwać dwóm różnym podmiotom?

Regułą jest, iż z momentem powstania (ustalenia) utworu osobiste i majątkowe prawa autorskie do niego przysługują jednemu podmiotowi, tzn. twórcy utworu. Podczas gdy osobiste prawa autorskie mają stabilny status podmiotowy, tzn. do momentu śmierci twórcy przysługują tylko jemu i nikomu innemu, inaczej sprawa przedstawia się odnośnie do praw majątkowych, które mogą zostać przez twórcę przeniesione na inny podmiot.

Ponadto wyjątkowo zdarzają się sytuacje, w których z mocy ustawy, z momentem ustalenia utworu istnieje w powyższym zakresie rozbieżność. Dotyczy to np. utworów zbiorowych (zob.

art. 11 PrAut), do których podmiotem pierwotnie wyłącznie uprawnionym jest ich wydawca lub producent, podmiotami zaś autorskich praw osobistych do nich mogą być siłą rzeczy wyłącznie zaangażowani w kreację danego dzieła zbiorowego jego twórcy.

Pytanie 2. Czy twórcą może być osoba prawna?

Twórcą w rozumieniu prawa autorskiego może być wyłącznie osoba fizyczna, tzn. konkretny człowiek, który zdolny jest do kreacji twórczych, indywidualnych wartości niematerialnych. Jeżeli utwór powstaje w ramach funkcjonowania określonej osoby prawnej, np. spółki z o.o., to de facto jest on kreowany przez osoby fizyczne, przez tę osobę prawną zatrudnione, np. w charakterze pracowników albo przyjmujących zamówienie na podstawie umowy o dzieło.

Inaczej sprawa przedstawia się, jeżeli chodzi o posiadanie statusu podmiotu wyłącznie uprawnionego z tytułu majątkowych praw autorskich, którym może być zarówno osoba fizyczna, w tym twórca utworu, jak i określona osoba prawna, która np. majątkowe prawa autorskie do konkretnego utworu umownie nabyła.

Pytanie 3. Czy prawa autorskie mogą przysługiwać z chwilą ustalenia utworu innemu podmiotowi niż twórca utworu?

Nie ma możliwości, aby z chwilą ustalenia utworu osobiste prawa autorskie przysługiwały innemu podmiotowi niż jego twórca, ponieważ prawa te są z osobą twórcy jako konkretnej osoby fizycznej nierozerwalnie związane. Wyjątki w powyższym zakresie występują natomiast, jeżeli chodzi o majątkowe prawa autorskie. Również w ich przypadku zasadą jest, co prawda, reguła przysługiwania tych praw pierwotnie twórcy danego utworu, ale w dwóch sytuacjach ustawodawca przewidział odstępstwa od tej zasady:

1) odnośnie do utworów zbiorowych, do których prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy ich producentowi lub wydawcy (art. 11 PrAut) oraz

2) fakultatywnie w stosunku do pracowniczych programów komputerowych, do których majątkowymi prawami dysponują pierwotnie pracodawcy programistów (twórców) - pod warunkiem jednak, że z umowy o pracę nie wynika nic innego (art. 74 ust. 3 PrAut).

Pytanie 4. Co decyduje o statusie współtwórcy?

Współtwórcą konkretnego współautorskiego utworu jest osoba fizyczna, która w jego powstanie (kreację) wniosła określony twórczy wkład. Statusu współtwórców nie mają zatem osoby, które, co prawda, współpracowały przy realizacji (kreacji) danego utworu, ale ich współpraca miała jedynie techniczny czy np. organizacyjny charakter, niezwiązany z tworzeniem formy czy też treści współautorskiego dzieła.

Pytanie 5. Jaka jest różnica między wkładem samoistnym a niesamoistnym?

Twórcze wkłady w powstanie współautorskiego dzieła mogą wystąpić w jednej z dwóch następujących postaci:

1) wkładu samoistnego albo

2) wkładu niesamoistnego.

Różnica między nimi sprowadza się do tego, iż wkład samoistny może być rozpatrywany w kategoriach odrębnego przedmiotu praw autorskich (utworu), czego przykładem może być chociażby muzyka napisana do konkretnego filmu. Zupełnie odmienny charakter ma wkład niesamoistny, który nie może zostać potraktowany jako odrębny utwór, dający się wydzielić ze współautorskiej całości i funkcjonować na rynku jako samodzielny przedmiot obrotu, co dotyczy

np. projektu architektonicznego realizowanego na zasadzie równorzędnej, uzupełniającej się współpracy dwóch architektów, będących współautorami konkretnej, twórczej, architektonicznej wizji przestrzennej projektowanego przez nich wspólnie obiektu.

Pytanie 6. Jakie są podstawy prawne określenia wielkości udziałów poszczególnych współtwórców we wspólnie im przysługujących prawach autorskich do stworzonego przez nich utworu?

Istnieją zasadniczo trzy podstawy prawne określania wielkości udziałów poszczególnych współtwórców we wspólnie im przysługujących prawach autorskich do stworzonego przez nich utworu.

1) w pierwszej kolejności w zastosowanie wchodzi system ustawowy, zgodnie z którym domniemywa się, iż wielkości tego rodzaju udziałów są sobie równe, niezależnie od liczby współtwórców.

2) zasada powyższa może zostać zniesiona poprzez zawarcie przez współtwórców określonej umowy, w odmienny sposób ustalającej proporcje między wielkością przysługujących im udziałów we wspólnych prawach autorskich.

3) najrzadziej występującym w praktyce systemem ustalania wielkości przedmiotowych udziałów jest tryb postępowania sądowego, uruchamianego wtedy, gdy współtwórcy nie są w stanie w omawianym zakresie dojść między sobą do porozumienia. W takiej sytuacji, po wniesieniu stosownego pozwu, właściwy sąd wydaje wyrok o charakterze ustalającym, decydujący na przyszłość o proporcjach między wielkościami udziałów we wspólnych prawach autorskich, przysługujących poszczególnym współtwórcom.

Pytanie 7. Czy majątkowe prawa autorskie do współautorskiego utworu mogą przysługiwać innym podmiotom niż współtwórcy?

Sytuacja taka jest możliwa, ale decyzję w tym zakresie podjąć muszą zasadniczo wszyscy uprawnieni współtwórcy, ponieważ do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. Inny podmiot może zatem uzyskać majątkowe prawa autorskie do współautorskiego dzieła, jeżeli współtwórcy tego utworu zawrą z nim stosowną umowę rozporządzającą, przenoszącą na niego te właśnie prawa. Nie ma przy tym konieczności, aby fizycznie umowa ta była zawierana

przez wszystkich współtwórców, zwłaszcza gdy jest ich wielu. Przykładowo mogą oni wydelegować w tym celu jednego spośród siebie albo wręcz nie podpisywać w ogóle tekstu umowy, ustanawiając swojego pełnomocnika, działającego w tym zakresie w ich imieniu.

Pytanie 8. Czy możliwe jest zbycie udziału w majątkowych prawach autorskich do współautorskiego utworu?

Współtwórca utworu jest władny rozporządzić swoim udziałem w majątkowych prawach autorskich do współautorskiego utworu. Uprawnienie takie wynika stąd, iż do majątkowych praw autorskich do współautorskich utworów stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z Kodeksu cywilnego, zgodnie zaś z art. 198 KC, każdy ze współwłaścicieli może rozporządzić swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Pytanie 9. Jaka jest podstawowa różnica między utworem współautorskim a utworami połączonymi?

Mimo iż ustawodawca nakazuje do utworów połączonych stosować odpowiednio przepisy poświęcone utworom współautorskim, różnica między tymi dwoma kategoriami dzieł chronionych polega na tym, że w przeciwieństwie do utworu współautorskiego odnośnie do utworów połączonych proces twórczy jest rozdzielony, tzn. każdy z twórców najpierw bez współdziałania z pozostałymi twórcami kreuje swój utwór, a dopiero po ich ustaleniu twórcy podejmują decyzję w zakresie połączenia swoich dzieł w celu ich wspólnego rozpowszechniania.

Pytanie 10. Kto jest podmiotem pierwotnie wyłącznie uprawnionym z tytułu majątkowych praw autorskich do utworu zbiorowego?

Podmiotem pierwotnie wyłącznie uprawnionym z tytułu majątkowych praw autorskich do utworu zbiorowego jest jego wydawca lub producent, np. wydawca encyklopedii, a więc podmiot, który sfinansował i zorganizował jej publikację (z reguły określone wydawnictwo). Praw majątkowych do utworu zbiorowego jako całości nie należy mylić z majątkowymi prawami autorskimi do utworów, składających się na treść dzieła zbiorowego, które z mocy prawa przysługują ich twórcom.

Pytanie 11. Czy pracodawca, zatrudniający twórcę na podstawie umowy o pracę, staje się podmiotem pierwotnie wyłącznie uprawnionym do pracowniczych utworów?

Pracodawca, zatrudniający twórcę na podstawie umowy o pracę, nie może zostać zasadniczo uznany za podmiot pierwotnie wyłącznie uprawniony z tytułu majątkowych praw autorskich do pracowniczych utworów, stworzonych przez swojego pracownika. Jest tak dlatego, ponieważ dochodzi w tym przypadku do nabycia przez pracodawcę majątkowych praw autorskich do tego rodzaju utworów z chwilą ich przyjęcia, w związku z czym mamy tu do czynienia z przejściem praw autorskich z jednego podmiotu (twórcy) na drugi (jego pracodawcę), który wobec tego jest podmiotem wyłącznie wtórnie uprawnionym.

Wyjątek w tym zakresie zachodzi w przypadku pracowniczych programów komputerowych, w warunkach określonych w art. 74 ust. 3 PrAut.

Pytanie 12. Czy pracodawca nabywa majątkowe prawa autorskie do wszystkich utworów, stworzonych przez jego pracowników?

Pracodawca może nabyć majątkowe prawa autorskie tylko do tych utworów, stworzonych przez zatrudnionych przez niego na podstawie umowy o pracę twórców, które wykreowane zostały w ramach wykonywania obowiązków pracowniczych. Chodzi w tym przypadku o obowiązki, które precyzowane są w dokumentacji pracowniczej w postaci przede wszystkim zakresów obowiązków, wyliczających zadania czy czynności, które dany pracownik podejmuje się na swoim stanowisku pracy realizować.

Pytanie 13. Kiedy pracodawca staje się podmiotem majątkowych praw autorskich do utworów stworzonych przez jego pracowników?

O chwili nabycia przez pracodawcę majątkowych praw autorskich do utworów stworzonych przez jego pracowników decyduje przyjęcie tych utworów przez pracodawcę. W praktyce występuje ono zasadniczo w postaci akceptacji przez bezpośredniego przełożonego pracownika zrealizowanego przez niego, twórczego dzieła. Przyjęcie utworu pracowniczego przez pracodawcę może mieć charakter wyraźny albo dorozumiany. W tym drugim przypadku przyjmuje się, iż przyjęcie utworu przez pracodawcę następuje po upływie sześciu miesięcy od dnia dostarczenia utworu, jeśli w terminie tym pracodawca w przedmiotowym zakresie wyraźnie się nie wypowie, np. przez żądanie dokonania przez pracownika określonych zmian w odpowiednim terminie.

Pytanie 14. Czy pracodawca nabywa w całości majątkowe prawa autorskie do utworów, stworzonych przez jego pracowników?

Nabycie przez pracodawcę praw majątkowych do pracowniczych utworów nie ma absolutnego, całościowego charakteru. Zakres tego nabycia ograniczony jest przez dwie istotne, ogólnie określone przesłanki, tzn. cel umowy o pracę i zgodny zamiar stron (pracownika i pracodawcy). Przesłanki te powinny być wywodzone z treści umowy o pracę i pozostałych dokumentów pracowniczych, w tym także zakresu obowiązków, z których to dokumentów wynikać powinno, w jakim

celu pracownik w ramach wykonywania swoich pracowniczych obowiązków tworzy konkretne dzieła (w celu zaspokojenia jakich potrzeb zatrudniającego) i że istotnie na wykorzystywanie jego utworów w takim właśnie zakresie się godzi, nie wprowadzając do umowy o pracę żadnych zastrzeżeń w tym przedmiocie.

Pytanie 15. Na czym polega przyjęcie utworu przez pracodawcę?

Przyjęcie utworu przez pracodawcę może wystąpić w zróżnicowanej formie. Najbardziej klasyczną jego postacią jest pisemne oświadczenie woli, kierowane do pracownika, będącego autorem danego pracowniczego utworu, przez osobę reprezentującą pracodawcę.

Przyjęcie utworu może mieć jednak także charakter mniej oficjalny, np. jeśli przełożony pracownika dokona na przekazanym mu do oceny egzemplarzu pracowniczego dzieła adnotację o jego akceptacji albo wręcz może nastąpić bez składania przez pracodawcę żadnych deklaracji, jeśli przez sześć miesięcy po dostarczeniu utworu pracodawca nie zajmie żadnego wyraźnego stanowiska odnośnie do przyjęcia lub nieprzyjęcia konkretnego utworu (zob. art. 13 PrAut).

Pytanie 16. Jakie znaczenie ma umieszczenie na egzemplarzu utworu nazwiska lub nazwy konkretnego podmiotu w charakterze producenta lub wydawcy?

Oznaczenie powyższe rodzi domniemanie, iż podmiot, którego nazwą lub nazwiskiem oznaczono egzemplarz utworu, informując, że jest to producent lub wydawca, jest w rzeczywistości producentem lub wydawcą. Domniemanie to jest domniemaniem obalalnym, tzn. możliwe jest wykazanie zgodnie z faktycznym stanem rzeczy, iż nazwanie danego podmiotu producentem lub wydawcą na egzemplarzu utworu jest niezgodne z prawdą, gdyż np. podmiot ten w ogóle nie uczestniczył w wydaniu (publikacji) konkretnego utworu albo uczestnictwo jego miało charakter tylko częściowy i w związku

z tym jako współwydawca ujawniony powinien zostać także inny podmiot, organizujący w istotny sposób wydawnicze przedsięwzięcie.

Pytanie 1. Czy autorskie prawa osobiste mogą zostać zbyte?

Autorskie prawa osobiste nie podlegają zbyciu, nie ma zatem prawnej możliwości ich przeniesienia przez twórcę na inny podmiot, np. w drodze umowy. Mimo powyższego zakazu w praktyce dopuszcza się sytuacje upoważniania przez twórców innych podmiotów do wykonywania przysługujących twórcom osobistych praw autorskich, np. w zakresie wyrażania zgody na pierwsze udostępnienie utworu publiczności. W tym celu z reguły twórca podpisuje z podmiotem, który chce osobiste prawa autorskie do danego utworu wykonywać, odpowiednią umowę, która zawierać powinna wyraźne oświadczenie twórcy w przedmiotowym zakresie.

Pytanie 2. Na czym polega prawo do rozporządzania utworem?

Prawo do rozporządzania to majątkowe prawo autorskie, którego istota sprowadza się do możności dysponowania przez podmiot wyłącznie uprawniony utworem poprzez udostępnianie go innym podmiotom. Udostępnianie takie może mieć charakter definitywny, jeśli podmiot wyłącznie uprawniony zdecyduje się na zbycie (sprzedaż) majątkowych praw autorskich do utworu, zawierając w tym celu odpowiednią umowę rozporządzającą, albo też charakter tymczasowy, gdy podmiot wyłącznie uprawniony ograniczy się do udzielenia innemu podmiotowi stosownej licencji na korzystanie z utworu na określonych polach eksploatacji. W praktyce zatem powyższe majątkowe prawo autorskie realizowane jest przez podmioty wyłącznie uprawnione w drodze zawierania przez nie z innymi podmiotami umów - odpowiednio rozporządzających albo licencyjnych.

Pytanie 3. Jaka jest relacja majątkowego prawa autorskiego i pola eksploatacji?

Pojęcie „pola eksploatacji”, charakterystyczne dla sfery prawa autorskiego, stanowi uszczegółowienie przedmiotowego zakresu majątkowych praw autorskich. Aby przekonać się bowiem,

w jak dużym stopniu dany utwór został udostępniony przez podmiot wyłącznie uprawniony, należy sprawdzić, w stosunku do jakich pól eksploatacji udostępnienie to nastąpiło. Przeniesienie

majątkowych praw autorskich może zatem dotyczyć tylko jednego, konkretnego pola eksploatacji, jak i wielu z nich (wykaz podstawowych pól eksploatacji zawiera art. 50 PrAut). Poszczególne pola eksploatacji można zatem określić jako przedmiotowe zakresy cząstkowych uprawnień, składających się na prawa podmiotowe, jakimi są majątkowe prawa autorskie.

Pytanie 4. Czy dopuszczalna jest egzekucja z majątkowych praw autorskich?

Prowadzenie egzekucji z majątkowych praw autorskich jest prawnie dopuszczalne, ale ma ograniczony charakter. Egzekucja z tych praw nie może być prowadzona, jeśli służą one twórcy, tzn. do czasu, kiedy twórca jest podmiotem wyłącznie uprawnionym z tytułu tych praw. A contrario

z zastrzeżenia tego wynika, iż egzekucja z majątkowych praw autorskich jest możliwa, jeśli podmiotem wyłącznie uprawnionym z ich tytułu jest inny podmiot niż twórca, np. jego kontrahent, na którego twórca prawa te umownie przeniósł.

Pytanie 5. Czy można zrzec się majątkowych praw autorskich?

Zrzeczenie się majątkowych praw autorskich jest zasadniczo możliwe, choć ustawodawca przewidział w tym przypadku wyjątki, dotyczące majątkowego prawa autorskiego do wynagrodzenia za korzystanie z utworu w sytuacjach określonych w art. 18 ust. 3 PrAut (dotyczy to prawa do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1, art. 191, art. 20 ust. 2-4, art. 201, art. 30 ust. 2

i art. 70 ust. 2 PrAut; ten ostatni przepis stracił moc obowiązującą z dniem 6.6.2007 r. jako niezgodny

z Konstytucją RP).

Pytanie 6. Na czym polega prawo określane jako droit de suite?

Droit de suite to szczególne prawo do wynagrodzenia, przysługujące twórcy i jego spadkobiercom w związku z zawodową odsprzedażą oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego lub fotograficznego albo rękopisów utworów literackich lub muzycznych (art. 19-195 PrAut).W praktyce prawo to aktualizuje się przede wszystkim w związku z organizowaniem aukcji dzieł plastycznych.

Pytanie 7. Co to jest licencja ustawowa?

Podmiot wyłącznie uprawniony z tytułu majątkowych praw autorskich do konkretnego utworu może upoważnić inny podmiot do korzystania z tego utworu, udzielając mu stosownej licencji umownej. W niektórych sytuacjach zwracanie się do podmiotu wyłącznie uprawnionego przez podmiot zainteresowany eksploatacją danego utworu o udzielenie licencji nie jest jednak konieczne,

zezwolenie w tym zakresie wynika bowiem wprost z przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W takich sytuacjach mamy właśnie do czynienia z tzw. licencjami ustawowymi.

Najwięcej licencji ustawowych przewiduje regulacja dozwolonego użytku prywatnego i publicznego (zob. art. 23-35 PrAut), choć nie są to jedyne tego rodzaju licencje w systemie prawa autorskiego (zob. np. art. 21 PrAut).

Pytanie 8. Jaki jest podmiotowy zakres dozwolonego użytku prywatnego?

Zakres podmiotowy dozwolonego użytku prywatnego określony został w art. 23 ust. 2 PrAut. Nie został on sformułowany w sposób zamknięty ze względu na posłużenie się przez ustawodawcę nieostrym terminem „związku osobistego”, pod którym rozumie się w szczególności pokrewieństwo, powinowactwo lub stosunek towarzyski. Zwłaszcza ten ostatni może być bardzo różnie, mniej lub bardziej szeroko interpretowany. W praktyce posłużenie się powyższą formułą oznacza, iż np. dozwolone jest udostępnienie przez osobę wypożyczającą kasetę wideo tej kasety swojemu bratankowi w celu obejrzenia utrwalonego na niej filmu i że dla dokonania takiej dyspozycji wypożyczający nie musi uzyskiwać żadnych dodatkowych zezwoleń ani ponosić jakichkolwiek szczególnych opłat na rzecz podmiotu wyłącznie uprawnionego z tytułu majątkowych praw autorskich do przedmiotowego filmu.

Pytanie 9. Czy w każdym przypadku dozwolonego użytku publicznego podmiotowi praw autorskich przysługuje odpowiednie wynagrodzenie?

Wprowadzenie do systemu prawa autorskiego konstrukcji dozwolonego użytku publicznego ma na celu ograniczenie monopolu autorskiego podmiotów wyłącznie uprawnionych z tytułu stworzenia poszczególnych utworów. Dlatego też ustawową zasadą jest brak konieczności rozliczania się z tymi podmiotami przez osoby korzystające z ustawowych licencji, mieszczących się w ramach powyższego użytku (art. 34 zd. 2 PrAut). Innymi słowy, aby przekonać się, czy korzystanie w konkretnym przypadku z licencji ustawowej w ramach dozwolonego użytku publicznego rodzi obowiązek odpowiedniego rozliczenia się

z podmiotem uprawnionym, należy sprawdzić, czy wymóg wypłaty wynagrodzenia na jego rzecz przewiduje stosowny przepis ustawy. Na przykład wymogu takiego nie pociąga za sobą skorzystanie z tzw. dozwolonego prawa cytatu (art. 29 ust. 1 PrAut), natomiast inaczej sprawa przedstawia się odnośnie do licencji ustawowej, uregulowanej w art. 29 ust. 2 PrAut. Pytanie 10. Od kiedy liczony jest 70-letni okres ochrony majątkowych praw autorskich? Początkowy termin liczenia 70-letniego okresu ochrony majątkowych praw autorskich wyznaczaj

ą różne zdarzenia. Regułą jest kierowanie się w tym zakresie końcem tego roku kalendarzowego, w którym zmarł twórca danego dzieła, względnie ostatni z jego współtwórców, choć wyjątkowo wyznacznikiem może być tutaj data rozpowszechnienia utworu, względnie nawet data jego ustalenia, jeśli np. majątkowe prawa autorskie należą z mocy ustawy do innego podmiotu niż rzeczywisty twórca chronionego dzieła. Problematykę tę szczegółowo reguluje art. 36 PrAut.

Pytanie 11. Co jest wyznacznikiem okresu ochronnego w przypadku utworów anonimowych?

Utworami anonimowymi są dzieła, których twórca nie jest znany, co wyklucza posługiwanie się przez twórcę pseudonimem, niepozostawiającym wątpliwości co do tożsamości autora. Okres ochrony majątkowych praw autorskich do takich utworów liczony jest od końca tego roku, w którym nastąpiło pierwsze rozpowszechnienie anonimowego utworu (art. 36 pkt 2 PrAut).

Pytanie 12. Jaki charakter ma konstrukcja prawna pól eksploatacji artystycznych wykonań?

Podobnie jak w przypadku utworów, korzystanie z artystycznych wykonań może odbywać się na określonych polach eksploatacji, wyliczonych w art. 86 ust. 1 pkt 2 PrAut.W odróżnieniu jednak od pól eksploatacji utworów katalog pól eksploatacji artystycznych wykonań ma charakter zamknięty, tzn. nie jest w praktyce możliwe kreowanie przez strony umów, np. licencyjnych, innych, niemieszczących się w tym katalogu pól eksploatacji.

Pytanie 13. Kiedy wygasają majątkowe prawa pokrewne do artystycznych wykonań? Czas ochrony majątkowych praw pokrewnych do artystycznych wykonań jest krótszy niż w przypadku utworów i wynosi zasadniczo 50 lat. Okres ochronny liczony jest przy tym z reguły od końca tego roku, w którym doszło do ustalenia danego artystycznego wykonania.Wyjątek dotyczy sytuacji, w której w okresie 50 lat od końca roku, w którym dane artystyczne wykonanie ustalono, doszło do publikacji jego utrwalenia lub jego publicznego odtworzenia, gdyż wówczas pięćdziesięcioletni okres ochronny liczony jest od tego z tych dwóch zdarzeń, które miało miejsce jako pierwsze (zob. art. 89 PrAut).

Pytanie 1. Czy osobiste prawa autorskie podlegają ochronie tylko na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych?

Uprawnienia twórcy z tytułu naruszenia jego osobistych praw autorskich uregulowane zostały zasadniczo w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zarówno odnośnie do ochrony

cywilnoprawnej (zob. art. 78 PrAut), jak i karnoprawnej (zob. art. 115 PrAut). Nie oznacza to, iż w celu ochrony osobistych praw twórcy nie mogą być wykorzystane możliwości, jakie w tym zakresie wynikają z innych, ogólnych regulacji prawnych. Najlepszym tego przykładem jest regulacja ochrony dóbr osobistych z art. 23 i 24 KC, która przewiduje na rzecz podmiotu uprawnionego roszczenia odszkodowawcze. Roszczenia takie mogą być zatem przez twórców w związku

z naruszaniem ich osobistych praw autorskich zgłaszane, mimo iż na ich temat ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wyraŹnie się nie wypowiada.

Pytanie 2. Kto może występować o ochronę praw autorskich po śmierci twórcy?

Jeżeli chodzi o majątkowe prawa autorskie, to po śmierci twórcy zgłaszanie roszczeń z tytułu ich naruszenia jest możliwe, o ile prawa te jeszcze, zgodnie z art. 36 PrAut, nie wygasły. O ochronę tych praw może w takiej sytuacji wystąpić podmiot, który wyłącznie nimi dysponuje, np. spadkobiercy

twórcy, którzy majątkowe prawa autorskie do stworzonych przez swojego spadkodawcę utworów odziedziczyli.

Inaczej kwestia ta przedstawia się, jeżeli chodzi o osobiste prawa autorskie. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wymienia bowiem w art. 78 ust. 2 i 4 podmioty, które mogą, w braku innej woli zmarłego twórcy, wystąpić z powództwem o ochronę przysługujących mu autorskich praw osobistych. Są to z jednej strony, osoby twórcy bliskie, a mianowicie jego małżonek, a w jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa, z drugiej zaś

- stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy.

Pytanie 3. Na czym polega postępowanie zabezpieczające w sprawach o naruszenie majątkowych praw autorskich?

Podmiot, wnoszący do właściwego sądu cywilnego powództwo o naruszenie majątkowych praw autorskich, ma możliwość jednoczesnego zgłoszenia dwóch wniosków o zabezpieczającym charakterze:

1) o zabezpieczenie dowodów (art. 80 ust. 1 pkt 1 PrAut) oraz

2) o zabezpieczenie podnoszonego wobec naruszyciela roszczenia, np. o naprawienie wyrządzonej szkody (art. 730 i nast. KPC).

Korzystanie z tych możliwości procesowych przez podmioty uprawnione jest o tyle istotne, iż wnioski powyższe muszą być rozpatrzone przez właściwy sąd w bardzo pilnym, trzydniowym trybie, zwiększając znacznie szansę na rzeczywiste zadośćuczynienie poniesionemu uszczerbkowi majątkowemu.

Pytanie 4. Na czym polega kwalifikowany charakter naruszania majątkowych praw autorskich przez przedsiębiorców?

Przedsiębiorcy, naruszający majątkowe prawa autorskie innych podmiotów, narażeni są na ponoszenie większych dolegliwości z tego tytułu. Poza ogólnymi roszczeniami, jakie mogą być zgłaszane wobec naruszycieli powyższych praw w ogólności, a które unormowane zostały w art. 79 ust. 1 PrAut, przedsiębiorca, który majątkowe prawa autorskie narusza, musi się liczyć ze zgłoszeniem wobec niego żądania uiszczenia odpowiedniej sumy pieniężnej z przeznaczeniem

na Fundusz Promocji Twórczości. Dotyczy to przypadków, gdy naruszenie majątkowych praw autorskich zostało dokonane w sposób zawiniony przez danego przedsiębiorcę w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej (zob. art. 79 ust. 2 pkt 2 PrAut).

Pytanie 1. Jakie są tytuły prawne przenoszenia majątkowych praw autorskich?

Majątkowe prawa autorskie mogą być przenoszone z jednego podmiotu na drugi w drodze dokonywania odpowiednich dyspozycji cywilnoprawnych, które najogólniej rzecz biorąc podzielić można na dwie grupy:

1) czynności jednostronne oraz

2) czynności dwustronne, w tym głównie umowy.

Jeżeli chodzi o czynności jednostronne, to na uwagę zasługuje tutaj w pierwszej kolejności dziedziczenie testamentowe, odbywające się w oparciu o jednostronną czynność prawną, jaką jest niewątpliwie testament.

Z kolei jeśli chodzi o dwustronne czynności prawne, to prym wiodą wśród nich naturalnie umowy rozporządzające w zakresie prawa autorskiego, stanowiące odpowiednik umów sprzedaży rzeczy w obrocie przedmiotami materialnymi, choć podstawą przenoszenia majątkowych praw autorskich mogą być także innego rodzaju umowy, takie jak np. umowy darowizny czy zamiany.

Pytanie 2. Jakie są rodzaje umów w obrocie z zakresu prawa autorskiego?

Wśród umów, składających się zasadniczo na obrót w zakresie prawa autorskiego, podstawowe znaczenie ma ich podział ze względu na dwa zasadnicze kryteria.

Otóż po pierwsze, umowy z zakresu prawa autorskiego mogą być kwalifikowane ze względu na zakres rozporządzenia utworem jako dobrem chronionym prawnie i w tym kontekście dzielone są one na umowy rozporządzające (o przeniesienie praw autorskich) oraz umowy licencyjne. Z drugiej strony, umowy dotyczące utworów, dzielone być mogą w zależności od tego, czy przedmiotem ich jest wykreowanie nieistniejącego jeszcze, nowego dzieła, czy też dysponowanie utworem już istniejącym. Z tego punktu widzenia w pierwszym przypadku umowy takie przybieraj ą postać umów o dzieło, które jednocześnie mogą być określane jako albo umowy rozporządzające, albo też umowy licencyjne.

Pytanie 3. Czy możliwy jest zakaz dalszej odsprzedaży praw autorskich?

Podmiot, który nabył, np. umownie, majątkowe prawa autorskie do danego utworu, ma zasadniczo swobodę w dysponowaniu nimi, co w praktyce oznacza, iż może on przenieść te prawa na kolejny podmiot, podpisując z tym podmiotem stosowną umowę rozporządzającą. W celu przekonania się, czy jego działanie jest dopuszczalne, powinien on jednak zapoznać się dokładnie z treści ą umowy, na podstawie której sam wszedł w posiadanie majątkowych praw autorskich. Zbywca

tych praw może bowiem zastrzec, że ich nabywca nie może ich przenieść na inne osoby i wówczas dokonanie dalszej dyspozycji należałoby potraktować jako niewykonanie umowy, skutkujące m.in. odpowiedzialnością odszkodowawczą (zob. art. 471 i nast. KC).

Pytanie 4. Czy w umowach rozporządzających i licencyjnych trzeba wskazywać pola eksploatacji utworów?

W ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych brak wyraźnej regulacji na temat właściwych sformułowań w zakresie zbywania majątkowych praw autorskich czy też udzielania licencji. W każdym razie wskazane jest, aby dyspozycje cywilnoprawne w powyższym zakresie doprecyzowywać poprzez wskazywanie w treści umowy, jakich konkretnie pól eksploatacji ona dotyczy, tzn. na jakich polach eksploatacji, określonych w art. 50 PrAut, licencjobiorca będzie mógł korzystać z utworu, względnie nabywca praw będzie mógł nimi rozporządzać. Wymóg w tym zakresie można wyprowadzić z treści art. 41 ust. 2 PrAut. Wskazanie pól eksploatacji w umowie może przybrać zarówno postać bezpośredniego ich wskazania z nazwy, jak i powołania się na odpowiednie punkty art. 50 PrAut, pola te wyliczającego.

Pytanie 5. Kiedy majątkowe prawa autorskie dziedziczy Skarb Państwa?

Jeżeli chodzi o dziedziczenie majątkowych praw autorskich przez Skarb Państwa, to znajduje tutaj zastosowanie ogólna zasada prawa cywilnego, iż w braku testamentu i innych spadkobierców, powołanych do dziedziczenia z mocy ustawy, spadek po zmarłym twórcy, w tym także wchodzące w jego skład majątkowe prawa autorskie, przypadają, w razie braku właściwej miejscowo

gminy, Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu (zob. art. 935 KC).

Wyjątek w tym przedmiocie, jeżeli chodzi o los majątkowych praw autorskich po zmarłym współtwórcy, zawiera art. 42 PrAut, który stwierdza, iż „jeżeli autorskie prawa majątkowe jednego ze współtwórców miałyby przypaść Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu, część ta przechodzi na pozostałych przy życiu współtwórców lub ich następców prawnych, stosownie do wielkości ich udziałów”.

Pytanie 6. Jakie są zasady ustalania wynagrodzeń autorskich?

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych daje dużą swobodę stronom umów rozporządzających i licencyjnych w zakresie ustalania wynagrodzeń autorskich, przysługujących twórcom. Najczęściej występujące w praktyce modele tego rodzaju wynagrodzeń to albo wynagrodzenie ryczałtowe, występujące w postaci jednorazowo ustalonej kwoty, ewentualnie wypłacanej w określonych ratach, albo wynagrodzenie prowizyjne, procentowe, którego wysokość uzależniona jest od korzyści, związanych z eksploatacją konkretnego utworu. W sytuacji, gdy dana umowa nie wypowiada się szczegółowo na temat wynagrodzenia przysługującego twórcy, wchodzą w zastosowanie odpowiednie zasady jego ustalania, zawarte w art. 43-45 i 47-48 PrAut, wzmacniające pozycję twórcy w stosunku do posiadających silniejszą pozycję na ryku jego kontrahentów, w tym np. przewidujące, iż przy milczącej formule umowy twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji (zob. art. 45 PrAut).

Pytanie 7. Czy przeniesienie majątkowych praw autorskich skutkuje przeniesieniem uprawnień do zezwalania na wykonywanie zależnych praw autorskich?

Oba powyższe rodzaje uprawnień są w stosunku do siebie niezależne, tzn. zadysponowanie majątkowymi prawami autorskimi nie skutkuje automatycznym wyzbyciem się uprawnienia do udzielania zezwoleń na wykonywanie zależnych praw autorskich. Wynika to z treści art. 46 PrAut. Praktyczny kontekst takiego zastrzeżenia polega na tym, iż nabywca majątkowych praw autorskich, który chce uzyskać także monopol w zakresie udzielania zezwoleń na korzystanie z opracowań danego utworu i rozporządzanie nimi, powinien zastrzec to wyraźnie w umowie, innymi słowy, twórca jako zbywca majątkowych praw autorskich musi w tym celu wyrazić zgodę na nabycie powyższego uprawnienia przez swojego kontrahenta.

Pytanie 8. Czy katalog pól eksploatacji utworów ma charakter wyczerpujący?

Wyliczenie pól eksploatacji utworów w art. 50 PrAut nie ma wyczerpującego charakteru. Świadczy o tym zastosowany w powyższym przepisie zwrot „w szczególności”. Formuła powyższa oznacza, iż możliwe jest występowanie w praktyce obrotu w zakresie prawa autorskiego innych niż sklasyfikowane w tym artykule pól eksploatacji. Biorąc pod uwagę uwarunkowania współczesnych technik informatycznych szczególnego znaczenia nabiera odrębne pole eksploatacji w postaci wprowadzania utworów do sieci Internetu.

Pytanie 9. Na czym polega wprowadzenie do obrotu?

Wprowadzenie do obrotu to jedno z podstawowych pól eksploatacji utworów o upowszechniającym charakterze. Istota jego sprowadza się do dysponowania egzemplarzami utworów poprzez rozporządzanie nimi (przenoszenie prawa własności do nich). Rozporządzanie egzemplarzami utworów powinno być interpretowane w ogólnych kategoriach prawa rzeczowego, podobnie jak jest to w przypadku innych obiektów materialnych, mających status rzeczy ruchomych.

Najbardziej charakterystycznym i znajdującym najpowszechniejsze zastosowanie w praktyce przypadkiem wprowadzenia do obrotu jest sprzedaż egzemplarzy utworów, czyli przeniesienie ich własności z jednego podmiotu na drugi, choć możliwe są także inne formy rozporządzenia, jak np. zamiana egzemplarza.

Pytanie 10. Czy przeniesienie majątkowych praw autorskich skutkuje przeniesieniem własności egzemplarza utworu, przekazanego nabywcy tych praw?

Umowne postanowienie w przedmiocie przeniesienia majątkowych praw autorskich nie skutkuje jednoczesnym przeniesieniem własności egzemplarza utworu, który przekazany został nabywcy tych praw w celu skorzystania z udostępnionego dzieła. Skutek taki jest możliwy, ale jedynie pod warunkiem, iż przeniesienie własności egzemplarza utworu zostanie wyraźnie przewidziane w treści umowy rozporządzającej. Innymi słowy, z punktu widzenia nabywcy majątkowych praw autorskich korzystnym rozwiązaniem jest jednoczesne zastrzeganie w umowie nabycia własności do przekazanego mu przez zbywcę egzemplarza utworu.

Pytanie 11. W jakiej formie powinny być zawierane umowy rozporządzające i licencyjne?

Regułę stanowi zawieranie umów z zakresu prawa autorskiego, zarówno licencyjnych, jak i rozporządzających, w formie pisemnej. Jest to zasadniczo forma zastrzeżona pod rygorem nieważności, tzn. brak jej zachowania skutkuje nieważnością danego kontraktu. Rygor ten dotyczy konkretnie wszystkich umów rozporządzających oraz umów licencyjnych wyłącznych. Wyjątek dotyczy umów licencyjnych niewyłącznych, w przypadku których, mimo zawierania ich najczęściej również na piśmie, dopuszczalne jest ograniczenie się do formy ustnej kontraktu. Oznacza to, iż ustna licencja niewyłączna jest ważna z mocy prawa, choć mogą pojawić się w praktyce problemy z udokumentowaniem faktycznej treści tak niesolennie uzgodnionej umowy.

Pytanie 12. Jakie są podstawowe przypadki nienależytego wykonania umowy licencyjnej lub rozporządzającej przez twórcę występującego w roli przyjmującego zamówienie?

W sytuacji umów licencyjnych i rozporządzających, które są jednocześnie umowami o dzieło, podstawowe przypadki ich nienależytego wykonania to z jednej strony, zwłoka w realizacji zamówienia, polegająca na dostarczeniu utworu w terminie późniejszym niż umownie ustalony z powodu okoliczności, za które twórca ponosi odpowiedzialność, z drugiej zaś strony, wadliwe wykonanie zamówionego dzieła, przy czym na określenie wad fizycznych dzieła ustawodawca posługuje się określeniem usterki (art. 54-55 PrAut).

Pytanie 13. Kiedy twórca może umowę licencyjną lub rozporządzającą wypowiedzieć albo odstąpić od niej?

Twórca ma możliwość wypowiedzenia umowy licencyjnej lub rozporządzającej, względnie odstąpienia od niej w trzech zasadniczych sytuacjach:

1) ze względu na swoje istotne interesy twórcze,

2) jeśli nie doszło do rozpowszechnienia utworu, do którego licencjobiorca lub nabywca majątkowych praw autorskich się zobowiązał, oraz

3) jeśli publiczne udostępnienie utworu nastąpi w nieodpowiedniej formie albo ze zmianami, którym twórca mógłby się słusznie sprzeciwić (zob. art. 56-58 PrAut).

Pytanie 14. Czy pełnienie przez twórcę nadzoru autorskiego ma charakter odpłatny?

Każdy twórca jest uprawniony do umożliwienia mu przeprowadzenia nadzoru autorskiego nad sposobem korzystania z jego dzieła. Realizacji tego uprawnienia nie łączy się jednak automatycznie z obowiązkiem wypłaty na rzecz twórcy z tego tytułu określonego wynagrodzenia. Wyjątek w tym zakresie stanowi nadzór nad sposobem korzystania z dzieł plastycznych, którego przeprowadzenie ma charakter odpłatny, co wynika z odpowiedniego zapisu ustawowego (zob. art. 60 ust. 4 PrAut). W pozostałych przypadkach twórca, który chce realizować nadzór autorski odpłatnie, powinien zagwarantować sobie uprawnienie w tym przedmiocie przez wprowadzenie stosownego zapisu do umowy z korzystającym z jego utworu.

Pytanie 15. Kiedy twórcy przysługuje uprawnienie do egzemplarzy autorskich?

Istnieją dwie podstawowe przesłanki, uprawniające twórcę do domagania się egzemplarzy autorskich. Po pierwsze, konieczne jest w tym celu podjęcie inicjatywy w zakresie opublikowania danego utworu, tzw. wytworzenia jego egzemplarzy z ich przeznaczeniem do udostępnienia publiczności, po drugie zaś, kwestia ta powinna zostać uregulowana w łączącej twórcę z podmiotem podejmującym się publikacji umowie. Chodzi przy tym nie tylko o samo umowne unormowanie zasad publikacji utworu, ale także liczby jego obowiązkowych egzemplarzy, które będą przysługiwały twórcy, ponieważ tak stanowi art. 63 PrAut.

Pytanie 16. Czy umowa licencyjna musi określać okres, w jakim licencjobiorca jest uprawniony do korzystania z utworu?

Z reguły w umowach licencyjnych strony postanawiają, na jak długi okres licencja zostaje udzielona, czyli w jak długim okresie, np. jednego roku, licencjobiorca będzie mógł korzystać z udostępnionego mu przez licencjodawcę utworu. Nie jest to jednak zabieg konieczny. Jeśli bowiem umowa licencyjna kwestii tej wyraźnie nie reguluje, w zastosowanie wchodzi reguła ustawowa, zgodnie z którą zasadą jest pięcioletni okres licencyjny (zob. art. 66 ust. 1 PrAut). Licencjodawcy

powinni zatem pamiętać o tym, iż pomijając uregulowanie tego zagadnienia zezwalają tym samym w dorozumiany sposób licencjobiorcom na stosunkowo długi okres korzystania z przysługujących im dzieł chronionych.

Pytanie 17. Jaka jest różnica między licencją wyłączną a niewyłączną?

Licencje wyłączna i niewyłączna wykazują różnice odnośnie do swobody licencjodawcy w zakresie udostępniania przysługującego mu utworu innym osobom. Jeżeli chodzi bowiem o licencję wyłączną, to jak sama nazwa wskazuje, licencjodawca zobowiązuje się w jej ramach, iż licencjobiorca będzie jedynym podmiotem upoważnionym do korzystania z utworu w okresie trwania licencji w określonym w umowie licencyjnej zakresie. Odnośnie zaś do licencji nie wyłącznych ograniczenie takie nie występuje, tzn. licencjodawca może równolegle udzielić pokrywających się co do zakresu licencji wielu podmiotom.

Pytanie 18. Czy licencjobiorca może bez zgody licencjodawcy udzielać sublicencji?

Udzielanie sublicencji nie leży w swobodnej gestii licencjobiorcy, który nie może dowolnie udostępniać utworu w zakresie nabytych umowie, względnych uprawnień, dalszym podmiotom. Zasadą ustawową prawa autorskiego jest bowiem konieczność wyraŹnego wynikania takiej możliwości z treści umowy licencyjnej (zob. art. 67 ust. 3 PrAut). Jeśli zatem licencjobiorcy zależy na tym, aby mieć możliwość udzielania sublicencji bez narażania się na zarzut naruszenia praw autorskich licencjodawcy, powinien zadbać o przyznanie sobie odpowiedniego uprawnienia w tym zakresie w umowie licencyjnej.

Prawo autorskie czyni ukłon w stosunku do społecznej potrzeby szybkości obiegu informacji. Wykorzystywanie w mediach cudzych tekstów dozwolone jest w ramach prawa przedruku i to bez uzyskiwania zgody autora. Prawo przedruku jest jedną z form dozwolonego użytku publicznego utworów chronionych. W skrócie, przedrukiem możemy nazwać prawo rozpowszechniania już upublicznionych utworów w celach informacyjnych. Swoboda czerpania z innych niż własne źródła mieścić się musi w zakresie wynikającym z dozwolonego użytku, sprecyzowanym w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Nie dla wszystkich prawo przedruku

Prawo przedruku przeznaczone jest dla mediów. Przepis wskazuje wprost, że z przedruku korzystać może prasa, radio i telewizja. Definicji prasy szukać należy w ustawie o prawie prasowym. Nie rozstrzygnięto jednoznacznie, czy z wyliczenia tego mogą wprost korzystać podmioty prowadzące serwisy czy portale internetowe. Art. 25 ust. 4 prawa autorskiego, wychodząc naprzeciw dzisiejszym realiom, wskazuje, że przepisy o prawie przedruku stosuje się odpowiednio do publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. Nawiązuje zatem do internetu.

Rozbieżności interpretacyjne pojawiają się w odniesieniu do pojęcia "odpowiedniego stosowania" przepisów. Warto zasygnalizować, że funkcjonują aktualnie dwa odmienne stanowiska w tej sprawie. Pierwsze, bardzo elastyczne, pozwalające przyjąć, że prawo przedruku dotyczy wszystkich serwisów, portali internetowych, bez względu na możliwość zakwalifikowania ich do prasy w rozumieniu prawa prasowego. Natomiast zgodnie z drugim poglądem działalność internetowa serwisu powinna odzwierciedlać kryteria dla prasy charakterystyczne, wyszczególnione w ustawie o prawie prasowym.

Stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy prawo prasowe "prasa" oznacza publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą, a w szczególności: dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe. Prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania, w tym także rozgłośnie oraz tele- i radiowęzły zakładowe, upowszechniające publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania. Prasa obejmuje również zespoły ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską.

Na marginesie warto zauważyć, że zawarta w ustawie definicja prasy nie przystaje do dzisiejszej rzeczywistości, choć twórcy bez wątpienia starali się myśleć przyszłościowo. Ustawa pochodzi z 1984 r. i od tego czasu wiele - w zakresie postępu technicznego - uległo zmianie. Na przykład rzadkością są dziś radiowęzły zakładowe wymienione w ustawowej definicji.

Odpowiednie stosowanie przepisów art. 25 prawa autorskiego w myśl drugiej z wymienionych koncepcji pozwala na zakwalifikowanie serwisów internetowych jako prasy, jeżeli są odpowiednikami prasy papierowej. Dotyczy to elektronicznych wydań prasy oraz odpowiednio telewizji internetowej i radia. Z kolei serwisy internetowe niemające tradycyjnych odpowiedników są prasą, jeżeli równolegle spełniają kryteria ustawowej definicji. Do prasy zaliczane są zatem strony/serwisy internetowe służące do regularnego, cyklicznego publikowania informacji. Coraz częściej można również spotkać się z poglądem, iż by określić serwis internetowy jako prasę, konieczna jest rejestracja danego tytułu prasowego w sądzie właściwym do rejestracji tytułów prasowych. W przeciwnym razie korzystanie z instytucji dozwolonego użytku publicznego w zakresie prawa przedruku stać może pod znakiem zapytania. W kolejnej części komentarza przedstawione będą warunki legalności przedruku, w tym wymogi, jakie musi spełniać tekst, aby uznać go za przedruk, oraz obowiązki podmiotu dokonującego przedruku. W kolejnej części komentarza przedstawione zostaną wskazówki, jak korzystać z prawa przedruku oraz informacje na temat kosztów, jakie się z tym wiążą.

W pierwszej części komentarza wskazano m.in. na wyjątek, jaki ochrona prawno-autorska czyni wobec społecznej potrzeby informacji. Umożliwia się bowiem mediom dokonywanie przedruków opublikowanych tekstów i to bez zgody autora. Poprzednio zastanawialiśmy się także, czy przedruków mogą dokonywać serwisy internetowe oraz czy internet to prasa.

Aby potraktować tekst jako przedruk, należy spełnić kilka wymogów ustawowych. Po pierwsze przedruk może dotyczyć już rozpowszechnionych sprawozdań z aktualnych wydarzeń, aktualnych artykułów na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich.

Warunek aktualności jest niezwykle istotny. Aktualne jest to, co znajduje odzwierciedlenie w społecznym zainteresowaniu określonym zdarzeniem. Ramy czasowe nie są w tym zakresie sztywne. Wyznacza je potrzeba chwili, konieczność odnosząca się do szybkości obiegu informacji. Zazwyczaj nowe wydarzenia komentuje się w mediach przez kilka dni. Po tym czasie tracą na swojej aktualności. Kryterium to nie będzie jednak obejmować tematyki stale aktualnej, np. kwestii bezrobocia, sytuacji w służbie zdrowia, innych spraw społecznych, np. spraw podatkowych, chyba że dotyczą zmian w przepisach lub wydarzeń nowych.

Dodatkowo przedruk ma zastosowanie tylko do określonej tematyki. Dotyczy bowiem wyłącznie tematyki gospodarczej, religijnej i politycznej. Należy zwrócić także szczególną uwagę na to, czy dokonane zostało zastrzeżenie np. przez wydawcę, że dalsze rozpowszechnianie artykułu jest zabronione. Jeśli taki zakaz został sformułowany, nie można skorzystać z takiego teksu.

Przedruk będzie legalny, o ile dokona się go bez jakichkolwiek zmian w treści przedruku. Ma to zastosowanie w odniesieniu do kategorii informacji wymienionych w art. 25 ust. 1 pkt 1 prawa autorskiego. Opublikowanie części artykułu, zmiana tytułu, eliminacja poszczególnych fragmentów może zostać zakwalifikowane jako naruszenie integralności utworu. W ten sposób ochronie podlega prawo osobiste twórcy, o którym mowa w art. 16 ustawy o prawie autorskim, tj. prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania.

Prawo przedruku obejmuje również mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach. Nie dotyczy to jednak zbiorów mów jednej osoby oraz mów, które nie zostały wygłoszone, ale zostały już przygotowane do tego.

Dodatkowo, art. 25 prawa autorskiego wskazuje na możliwość rozpowszechniania wyciągów ze sprawozdań i artykułów, o których mowa wyżej, przeglądów publikacji i utworów rozpowszechnionych oraz krótkich streszczeń rozpowszechnionych utworów.

Opracowując skróty, streszczenia lub wyciągi z artykułów, trzeba bardzo uważać. Niedokładne wykorzystanie informacji źródłowej stało się niedawno przedmiotem analizy Sądu Apelacyjnego w Warszawie, który orzekł o odpowiedzialności portalu internetowego za naruszenie dóbr osobistych osoby opisywanej w informacji umieszczonej w portalu na podstawie prawa przedruku (wyrok z dnia 15 lipca 2010 r. w sprawie o sygnaturze akt I ACa 1402/09). Portal ten skorzystał z artykułu prasowego, dokonując jego streszczenia w taki sposób, że pominął istotne fragmenty korzystne dla oceny postępowania opisywanego w artykule adwokata. Opracowując skrót, należy zatem uważać na to, aby informacja nie stała się tendencyjna oraz jednostronna.

Korzystając z przedruku, nie można zapomnieć o obowiązku wynikającym z art. 34 prawa autorskiego, a mianowicie o konieczności wskazania autora oraz źródła pochodzenia materiału. Należy również wspomnieć, że w ramach dozwolonego użytku możliwe jest rozpowszechnianie utworów zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.

Przedruk, ale nie za darmo

Na koniec warto pamiętać, że choć zgoda twórców wykorzystywanych utworów na realizację prawa przedruku nie jest wymagana, mają oni prawo domagać się wynagrodzenia za korzystanie z ich utworów. Dotyczy to artykułów, aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich. Wynagrodzenia tego dochodzić może nawet organizacja zbiorowego zarządzania. Wynagrodzenie nie musi być uiszczane w odniesieniu do sporządzonych sprawozdań o aktualnych wydarzeniach oraz innych kategorii dozwolonego użytku niemieszczących się w art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. b i c prawa autorskiego.

Joanna Basińska

Autorka jest radcą prawnym w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu

Spis treści:

1. Wstęp.

2. Źródła prawa autorskiego.

1. Kodeks cywilny.

2. Konstytucja RP.

3. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

4. Konwencje międzynarodowe.

3. Organizacje prawa autorskiego - czyli Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (OZZ).

1. PRO - Stowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania.

2. SAWP - Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-muzycznych.

3. ZPAP - Związek Polskich Artystów Plastyków.

4. ZASP - Związek Artystów Scen Polskich.

5. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS - (dawniej Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych).

6. Stowarzyszenie Twórców Ludowych.

7. ZPAV - Związek Producentów Audio-Video.

8. SFP - Stowarzyszenie Filmowców Polskich .

9. ZPAF - Związek Polskich Artystów Fotografików.

10. STOART - Związek Artystów Wykonawców .

11. KOPIPOL - Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców. Dzieł Naukowych i Technicznych .

12. SARP - Stowarzyszenie Architektów Polskich .

13. SAFT - Stowarzyszenie Aktorów Filmowych i Telewizyjnych.

14. REPROPOL - Stowarzyszenie Wydawców .

15. Stowarzyszenie Autorów i Wydawców "Polska Książka".

4. Czas ochrony autorskich praw majątkowych.

1. Sposób obliczania terminu.

2. Sytuacje szczególne.

5. Przejście autorskich praw majątkowych.

6. Wynagrodzenie autora.

7. Ochrona autorskich praw osobistych.

8. Przyjęcie utworu.

9. Złożenie utworu.

10. Jak obliczyć objętość książki?

11. Znaki towarowe.

Aneks

1. Akty prawne.

2. Wzory umów :

- wzór umowy wydawniczej z autorem

- wzór umowy licencyjnej

III. Wzory znaków towarowych.

1. Wstęp.

Przedmiotem naszej pracy są prawa autorskie. Celem jest natomiast pokazanie regulacji prawnych na ten temat. Prawa autorskie to zbiór norm prawnych , których przedmiotem jest zapewnienie ochrony twórczości naukowej, literackiej i artystycznej. W znaczeniu podmiotowym to uprawnienia majątkowe i osobiste autora do stworzonego przezeń dzieła. Prawa osobiste twórcy nigdy nie wygasają i nie mogą zostać przeniesione na inne osoby, natomiast prawa majątkowe są zbywalne i dziedziczne lecz wygasają z upływem określonego czasu. Prawo autorskie zabrania dokonywania bez zgody autora skrótów, przeróbek, przekładów itp., strzeże przed plagiatem. Prawa autorskie to trudny temat, nie tylko w naszym kraju. Są one bardzo często łamane. Nie jest łatwo wytłumaczyć ludziom, że np. kupowanie pirackich płyt, czy ściąganie z Internetu plików mp3 jest niezgodne z prawem. Tłumaczy się albo tym, że każdy tak robi, albo nieznajomością prawa w tym zakresie. Trzeba jednak pamiętać, że system prawa opiera się na zasadzie „ignorantia iuris nocet”, czyli nieznajomość prawa szkodzi i nikogo nie usprawiedliwia. Zaczynamy dopiero rozumieć, czym są prawa autorskie w momencie, w którym ktoś wykorzysta bez naszej wiedzy i zgody nasze dzieło. Wtedy dopiero powołujemy się na prawo.

2. Źródła prawa autorskiego.

1. Kodeks cywilny

Ogólną zasadę ochrony dóbr osobistych wprowadzają przepisy prawa cywilnego - art. 23 i 24 kodeksu cywilnego.

Art.23 stanowi: „Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności […] twórczość naukowa, artystyczna […] pozostają pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach”.

Art.24 §1 stanowi: „Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie […]. Art. 24 § 2: „Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych”.

2. Konstytucja RP

Podstaw praw autorskich można się również doszukiwać w Konstytucji RP z 1997 roku.

Art. 21 us.1 ustawy zasadniczej stanowi: „Rzeczypospolita Polska chroni własność (…). Chodzi tu też z pewnością o ochronę własności intelektualnej i wytworów człowieka. Można powiedzieć, że przepis ten jest rozszerzony a art. 64 tejże Konstytucji us.2 dodaje, że: „własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równiej dla wszystkich ochronie prawnej”. W zakresie praw autorskich w Konstytucji można jeszcze wspomnieć o art. 73 który stanowi: „każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej”. Każdy więc może pisać utwory literackie, tworzyć muzykę i działać w innych dziedzinach kultury i sztuki, jeśli tylko nie narusza praw innych.

3. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Bardziej szczegółowych informacji w zakresie omawianego tematu można się doszukiwać w ustawie. Konkretnie jest to ustawa z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Jak podaje art. 1 us.1 tejże ustawy: „przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”. Są to w szczególności utwory literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, plastyczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwa przemysłowego, architektoniczne, muzyczne, sceniczne, audiowizualne i programy komputerowe. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od momentu rozpoczęcia pracy nad nim. Ochrona przysługuje każdemu twórcy niezależnie od tego czy spełnił on wszystkie formalności.

Ustawa ta stanowi, że opracowanie cudzego utworu (tłumaczenie, przeróbka, adaptacja) jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Należy tu nadmienić, że istnieje też prawo autorskie zależne, które mówi, iż rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego. Twórca ten może cofnąć zezwolenie, jeżeli w ciągu 5 lat od jego udzielenia opracowanie nie zostało rozpowszechnione. Wypłacone jednak twórcy wynagrodzenie nie podlega już zwrotowi. Za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał dzięki inspiracji cudzym dziełem. Na egzemplarzach opracowania należy wymienić twórcę i tytuł utworu pierwotnego.

Prawa autorskie odnoszą się też do wszelkich zbiorów, antologii, wyrobów i baz danych. Zgodnie z ustawą są one również przedmiotem omawianych praw, nawet jeżeli zawierają nie chronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów.

Omawiana ustawa stanowi, że przedmiotem prawa autorskiego nie są akty normatywne, urzędowe dokumenty, opublikowane opisy patentowe lub ochronne oraz proste informacje prasowe.

Przepisy ustawy o prawie autorskim stosuje się do utworów, które zostały stworzone przez obywatela RP, na terytorium RP, w języku polskim lub ich ochrona wynika z umów międzynarodowych (wystarczy, że zostanie spełniona jedna z tych przesłanek).

Zgodnie z ustawą utworem opublikowanym jest ten utwór, który za zezwoleniem twórcy został zwielokrotniony i którego egzemplarze zostały udostępnione publicznie.

Opublikowaniem równoczesnym utworu nazywamy opublikowanie utworu na terytorium państwa polskiego i za granicą w okresie 30 dni od jego pierwszej publikacji. Za utwór rozpowszechniony natomiast uważa się utwór, który za zezwoleniem twórcy został udostępniony publicznie.

Rozdział drugi omawianej ustawy odnosi się do podmiotu prawa autorskiego. Art.8 stanowi, że prawo autorskie przysługuje twórcy dzieła. Istnieje domniemanie, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnieniem utworu. Współtwórcom przysługuje wspólne prawo autorskie. Zakłada się, że wielkości udziałów są równe. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, to pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w graniach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Rozdział trzeci określa treść prawa autorskiego. Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i nie podlegają zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do: autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, nienaruszalności treści i formy utworu, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności oraz nad sposobem korzystania z utworu. Zgodnie z art. 17 ustawy wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu przysługuje twórcy. Producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów, czystych nośników służących do utrwalania przy użyciu tych urządzeń utworów w zakresie własnego użytku osobistego oraz urządzeń reprograficznych (skanery, kserokopiarki) są zobowiązani do opłat na rzecz twórców, artystów, wykonawców oraz producentów wideogramów i fonogramów, w wysokości nie wyższej niż 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników. Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat, o których mowa wyżej przypada: 50% - twórcom, 25% - artystom wykonawcom, 25% - producentom fonogramów i wideogramów, z tym, że w przypadku urządzeń reprograficznych kwota ta przypada w 100% twórcom.

Omawiany rozdział odnosi się także do dozwolonego użytku chronionych utworów. Art.23 stanowi, że bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia jednak do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym (pokrewieństwo, powinowactwo lub stosunek towarzyski).

Kolejny czwarty rozdział ustawy o prawach autorskich streszcza kwestię czasu trwania autorskich praw majątkowych. Zgodnie z art.36 autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat 50 od śmierci twórcy, a od utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych.

Dalej ustawa porusza zagadnienie przejścia autorskich praw majątkowych. Omawiany prawa mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy. Nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej. Umowa o przeniesienie tych praw lub umowa o korzystanie z utworu, zwana licencją, obejmuje pole eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.

Następna część ustawy odnosi się do przepisów szczególnych dotyczących utworów audiowizualnych. Według art.69 współtwórcami utworu audiowizualnego są osoby, które wniosły wkład twórczy w jego powstanie, czyli najczęściej reżyser, twórca adaptacji utworu literackiego, twórca stworzonych dla utworu audiowizualnego utworów muzycznych lub słowno-muzycznych lub twórca scenariusza. Kolejny artykuł stwierdza, że autorskie prawa majątkowe do utworu audiowizualnego przysługują producentowi. Nabywa on te prawa do utworów stworzonych na jego zamówienie.

W dalszej części ustawy jest mowa o programach komputerowych. Stanowi ona, że programy te podlegają takiej samej ochronie, jak utwory literackie. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia, w tym całą dokumentację projektową, wytwórczą oraz użytkową.

Omawiana ustawa porusza także kwestie ochrony praw autorskich. Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały naruszone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, a także usunięcia skutków tego działania m.in. złożenia przez osobę, która naruszyła jego prawa oświadczenia w odpowiedniej formie i treści. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odszkodowanie albo - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny. Twórca może żądać także od osoby, która naruszyła jego autorskie prawa majątkowe, zaniechania naruszenia, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w podwójnej, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione, potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia z chwili jego dochodzenia. Twórca w powyższym wypadku może również żądać naprawienia wyrządzonej szkody, jeżeli działania naruszającego było zawinione.

Rozdział 11. Ustawy odnośni się do praw pokrewnych. Obejmuje to m.in. prawo do artystycznych wykonań, którego przedmiotem jest, pod warunkiem jego ustalenia, każde wykonanie utworu mające charakter artystyczny, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Artystycznymi wykonaniami są w szczególności działania: aktorów, recytatorów, instrumentalistów i wokalistów oraz osób w sposób twórczy przyczyniających się do jego powstania. Wykonanie praw do artystycznych wykonań podlega ograniczeniom wynikającym z rozdziału o dowolnym użytku chronionych utworów.

Ustawa określa również istnienie stowarzyszeń zrzeszających twórców, artystów, wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich oraz praw pokrewnych.

Rozdział 14. omawianej ustawy określa odpowiedzialność karną w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych. Art.115 stanowi, że osoba, która przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części utworu podlega karze pozbawienia wolności do 2 lat, ograniczenia wolności albo grzywny. Art. 116. Stanowi natomiast, że osoba, która bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej lub w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie podlega karze pozbawienia wolności albo grzywny.

4. Konwencje międzynarodowe.

Konwencja berneńska - umowa międzynarodowa zawarta w Bernie 9 września 1886.

Była to pierwsza umowa w sprawie respektowania praw autorskich pomiędzy suwerennymi krajami. Powstała z inspiracji Wiktora Hugo. Przed jej podpisaniem utwory i dzieła literackie powstałe w jednym kraju, mimo że były chronione w nim prawem autorskim, nie były chronione żadnymi prawami w innych krajach. Konwencja była wielokrotnie uzupełniana i rewidowana, ostatnio w Paryżu w 1971, ostatnie poprawki wprowadzono 28 września 1979.

Konwencja berneńska oparta jest na dwóch podstawowych zasadach:

• zasada minimum ochrony - sygnatariusze muszą zapewnić w krajowym prawie wewnętrznym przynajmniej taką ochronę praw autorskich, jaką przewidują postanowienia konwencji,

• zasada asymilacji - twórca z innego kraju musi być traktowany na równi z obywatelami danego kraju członkowskiego.

Zgodnie z konwencją ochrona praw autorskich jest automatyczna, nie jest wymagana żadna rejestracja, ani umieszczanie noty o prawach autorskich czy też znaczka ©.

Polska ratyfikowała umowę w 1935 w tzw. redakcji rzymskiej z 2 czerwca 1928, a obecnie jest stroną konwencji w ostatniej redakcji paryskiej. Sygnatariuszami konwencji od kwietnia 2007 są 163 państwa.

3. Organizacje prawa autorskiego - czyli Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (OZZ)

W Polsce działa kilkanaście organizacji zbiorowego zarządzania. Najbardziej znana z nich to ZAiKS i ZASP. Zgodnie z art. 104 ust. 1 prawa autorskiego organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, zwanymi dalej "organizacjami zbiorowego zarządzania" lub OZZ, w rozumieniu ustawy, są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy”.

• Co to jest OZZ?

Stowarzyszenie takie winno uzyskać zezwolenie od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na podjęcie statutowych działań przewidzianych w prawi autorskim. Brak takiego zezwolenia oznacza iż dany podmiot nie będzie mógł korzystać z szeregu uprawnień przewidzianych dla OZZ w prawie autorskich, choć będzie podobnie jak OZZ zarządzał prawami. Organizacje zbiorowego zarządzania mogą działać, co do zasady, w formie stowarzyszenia i to stowarzyszenia zrzeszającego podmioty praw autorskich lub pokrewnych. Do takiej formy działalności zastosowanie będą mieć przepisy ustawy - Prawo o stowarzyszeniach. Zgodnie z ta ustawą stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zarejestrowaniu.

Zadania.

Celem i jednocześnie zadaniem OZZ jest zbiorowy zarząd prawami autorskimi. Ustawodawca nie podał przy tym legalnej definicji „zbiorowego zarządu”. Można jednak pokusić się o określenie istoty takiego zarządu, który oznacza upoważnienia dla OZZ uzyskane od twórców lub też artystów wykonawców, na podstawie stosowanej umowy, do:

1. udzielania licencji na utwory/artystyczne wykonania
2. kontrolowanie korzystania z utworu lub artystycznego wykonania przez inne podmioty niż twórca lub wykonawca
3.pobieranie tantiem autorskich od korzystających z utworów lub artystycznych wykonań
4. przekazywanie tantiem twórcom/ artystom wykonawcom.

Wykonywanie zadań.

Niektóre z umów zawieranych między OZZ a twórcami czy artystami wykonawcami była krytykowana jako niekorzystna dla uprawnionych a niezwykle korzystna dla OZZ. Podkreślić w tym miejscu należy, iż zwłaszcza kontrola korzystania z utworu byłaby znacznie utrudniona gdyby dokonywał jej sam twórca (konieczność sprawdzania np. rozgłośni radiowych itp.) czy wręcz w praktyce niemożliwe.

Niezwykle istotne „przywileje prawne” przewiduje dla OZZ art. 105 prawa autorskiego. Zgodnie z tym artykułem „domniemywa się, że organizacja zbiorowego zarządzania jest uprawniona do zarządzania i ochrony w odniesieniu do pól eksploatacji objętych zbiorowym zarządzaniem oraz że ma legitymację procesową w tym zakresie. Na domniemanie to nie można się powołać, gdy do tego samego utworu lub artystycznego wykonania rości sobie tytuł więcej niż jedna organizacja zbiorowego zarządzania. W zakresie swojej działalności organizacja zbiorowego zarządzania może się domagać udzielenia informacji

oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych przez nią wynagrodzeń i opłat.”

Utwory zagraniczne

Co jednak zrobić gdy chcemy korzystać z utworów artystów zagranicznych? Organizacje Zbiorowego Zarządzania często na podstawie umów o wzajemnej reprezentacji mogą zarządzać również prawami artystów zagranicznych. Fakt iż jest to utwór zagraniczny nie oznacza iż możemy z niego korzystać w sposób absolutnie dowolny.

Warto również pamiętać o art. 106 prawa autorskiego zgodnie z którym „organizacja zbiorowego zarządzania jest obowiązana do jednakowego traktowania praw swoich członków oraz innych podmiotów przez siebie reprezentowanych w zakresie zarządzania tymi prawami lub dochodzenia ich ochrony. Organizacja zbiorowego zarządzania nie może, bez ważnych powodów, odmówić zgody na korzystanie z utworów lub artystycznych wykonań w granicach wykonywanego przez siebie zarządu. Organizacja zbiorowego zarządzania nie może, bez ważnych powodów, odmówić podjęcia zarządzania prawem autorskim lub prawem pokrewnym. Zarządzanie to wykonuje zgodnie ze swoim statutem”.

Na mocy decyzji ministra odpowiadającego za dział administracji rządowej - kultura i ochrona dziedzictwa narodowego wydanych na podstawie art. 104 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego i art. 104 ust. 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych - działają następujące organizacje zbiorowego zarządzania:

1. Stowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania - zajmuje się zbiorowym zarządzaniem prawami autorskimi do programów komputerowych.

2. Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych (SAWP) - stowarzyszenie, zajmujące się zarządzaniem prawami pokrewnymi do praw autorskich wykonawców utworów.

3. Związek Polskich Artystów Plastyków (ZPAP) - zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów plastycznych.

4. Związek Artystów Scen Polskich (ZASP) - jest stowarzyszeniem grupującym artystów teatru, estrady, radia, telewizji, dubbingu i filmu.

5. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS - polska organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórców. Skrót ZAiKS w nazwie pochodzi od nazwy Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych.

6. Stowarzyszenie Twórców Ludowych - zrzesza twórców uprawiających różnorodne dyscypliny plastyczne, pisarstwo czy folklor. Celem Stowarzyszenia Twórców Ludowych jest twórcze kultywowanie tradycji kultury ludowej we wszystkich dziedzinach i rodzajach plastyki, folkloru i literatury ludowej, popularyzacja najwartościowszych przejawów artystycznej twórczości ludowej, roztaczanie opieki nad twórcami ludowymi, ich reprezentacja oraz zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych Stowarzyszeniu praw autorskich lub praw pokrewnych.

7. Związek Producentów Audio-Video (ZPAV) - polskie stowarzyszenie producentów fonogramów i wideogramów. Jego główne zadanie to reprezentowanie producentów oraz zwalczanie praktyk piractwa fonograficznego. ZPAV jest Grupą Krajową Międzynarodowej Federacji Przemysłu Fonograficznego (IFPI), która zrzesza i reprezentuje światowy przemysł muzyczny.

8. Stowarzyszenie Filmowców Polskich (SFP) - powstało w 1966 jako organizacja społeczna skupiająca w sobie filmowców polskich i ludzi kina (reżyserów, scenarzystów, animatorów, krytyków filmowych itp). Podstawowym celem Stowarzyszenia jest scalenie i ochrona interesów środowiska filmowego.

9. Związek Polskich Artystów Fotografików (ZPAF) - stowarzyszenie twórczo-zawodowe fotografów. Zadaniem Związku jest zachowanie dotychczasowego dorobku fotografików oraz promocja i rozwój współczesnej fotografii.

10. Związek Artystów Wykonawców STOART - organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi działająca na podstawie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

11. Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych "KOPIPOL" - polska organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi upoważniona do poboru opłaty od producentów i importerów kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników, oraz poboru opłat od posiadaczy urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich (np. tzw. punkty ksero).

12. Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP) - stowarzyszenie zawodowe zrzeszające polskich architektów z siedzibą w Warszawie. Statutowymi celami działalności SARP są:

• dbałość o jakość architektury i środowiska - zbudowanego oraz naturalnego - pojmowanych jako interes publiczny

• tworzenie warunków dla rozwoju twórczości architektonicznej i jej ochrona

• rozwój warsztatu architekta i ochrona zawodu.

13. Stowarzyszenie Aktorów Filmowych i Telewizyjnych (SAFT) - zajmuje się m.in. zbiorowym zarządzaniem i ochroną praw pokrewnych, praw do korzystania z wizerunku, ochroną autorskich dóbr osobistych i wykonywaniem uprawnień wynikających z ustawy oraz promocją ich działalności artystycznej.

14. Stowarzyszenie Autorów i Wydawców "Polska Książka" - organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi wydawców.

15. Stowarzyszenie Wydawców REPROPOL - jest  organizacją założoną przez wydawców prasy i działającą na ich rzecz.

4. Czas ochrony autorskich praw majątkowych

Autorskie prawa majątkowe trwają przez cały czas życia twórcy oraz pewien okres po śmierci. Okres ten w większości krajów europejskich wynosi 50 lat, a w niektórych, jak Szwecja czy Niemcy sięga 70 lat. W Polsce ten okres wynosił przed drugą wojną 50 lat, po wojnie do 1975 roku - 20 lat. Między 1975 r . a obecną ustawą - 25 lat. Obecnie okres ten wynosi 50 lat.

1. Sposób obliczania terminu.

Czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w pełnych latach począwszy od pierwszego dnia roku następującego po śmierci twórcy, po roku opublikowania utworu czy jego ustaleniu, a więc od zdarzeń, od których rozpoczyna się bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych.

Np.:

Autor dzieła umarł 23-11-2000 to okres 50-letni zacznie być liczony od 01-01-2001 roku i zakończy się 31-12-2050.

2. Sytuacje szczególne.

W przypadku dzieł współautorskich okres liczony jest od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych.

Jeżeli twórca utworu nie jest znany, okres 50-letni liczony jest od pierwszej publikacji. Jeżeli utwór nie został opublikowany - od momentu ustalenie utworu, chyba że przed upływem tego terminu nazwisko twórcy zostało za jego zgodą ujawnione.

Jeżeli z mocy ustawy autorskie prawa majątkowe przysługują innej osobie niż sam twórca (dzieło zbiorowe),okres 50-letni liczony będzie od pierwszej publikacji, a gdy utworu nie opublikowano - od jego ustalenia.

Np: Jeżeli wydawnictwo opublikowało encyklopedię (a więc dzieło zbiorowe) w 1993 roku, to jego prawa majątkowe do tej książki będą trwać do 31-12-2043 roku.

Gdy początek biegu ochrony dzieła liczony ma być od daty jego publikacji, a dzieło to było publikowane w częściach, bieg terminu powinien być liczony od publikacji ostatniej jego części, chyba, że poszczególne części mają samodzielna znaczenie.

Czas ochrony dzieła może być przedłużony o 10 lat w sytuacji gdy zostało ono opublikowane po raz pierwszy dopiero w ciągu ostatnich dziesięciu lat trwania jego ochrony.

5. Przejście autorskich praw majątkowych

Autorskie prawa majątkowe mogą być przenoszone na inne osoby z mocy umowy, w całości lub w części. Umowa o przeniesieniu autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Nabywca autorskich praw może je przenosić na inne osoby, chyba że ustawa lub umowa mu tego zabronią.

Autorskie prawa majątkowe mogą być również przenoszone na inne osoby w drodze spadkobrania.

6. Wynagrodzenie autora

Jeżeli z umowy nie wynika wyraźnie, że przeniesienie autorskich praw majątkowych nastąpiło bez wynagrodzenia - twórcy należy się wynagrodzenie. Jeżeli nie określono jego wysokości w umowie, powinno ono „uwzględniać zakres udzielonego prawa oraz korzyści wynikające z korzystania utworu”

Istnieją 3 zasadnicze typy rozliczeń wydawcy z autorem:

- stawka za jednostkę obliczeniową objętości utworu

- wynagrodzenie ryczałtowe za całość dzieła, niezależnie od jego objętości

- system procentowy, strony umowy ustalają procent w jakim autor partycypuje w dochodach brutto wydawcy uzyskanych ze sprzedaży książki na rynku. Wysokość tego procentu waha się w zależności od rodzaju literatury i klasy autora i wynosi od 6 do 15% ceny katalogowej każdego sprzedanego egzemplarza - w Polsce zależy od ceny zbytu.

Jeżeli wynagrodzenie autora zostało uzależnione od wpływów z korzystania utworu, twórcy przysługuje prawo do pełnej informacji i wglądu do dokumentacji producenta.

Za co autor otrzymuje wynagrodzenie? Przede wszystkim za napisanie lub przetłumaczenie utworu oraz za przeniesienie prawa jego wydania na wydawcę w takim zakresie, w jakim ustalono w umowie. Ponadto: należność za opracowanie wytycznych do zilustrowania utworu (lub koncepcji ilustracji), ocenę obcego materiału ilustracyjnego oraz wykonanie korekty autorskiej.

Sposoby płatności wynagrodzenia.

Zasadą generalną jest płacenie wynagrodzenia autorskiego przynajmniej w dwóch ratach: 25% przy podpisywaniu umowy (zaliczka) i pozostałej części po przystąpieniu do rozpowszechnienia utworu.

7. Ochrona autorskich praw osobistych

W sytuacji gdy autorskie prawa osobisty zostały zagrożone cudzym działanie, twórca ma prawa żądać zaniechania takiego działania. Twórcy, którego autorskie prawa osobisty zostały naruszone cudzym działaniem, przysługuje możność żądania od osoby, która dopuściła się tego naruszenia, aby dopełniła czynności niezbędnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności, aby złożyła publiczne oświadczenia o odpowiedniej treści i formie.

Publiczne oświadczenie. W praktyce, użycie tego środka obrony dóbr osobistych autora polega na tym, że autor - a częściej jego pełnomocnik - zwraca się do tego, kto dopuścił się naruszenia z żądaniem opublikowania na łamach wskazanej gazety lub gazet stosownego oświadczenia. To poszkodowany wskazuje, gdzie tekst przeprosin powinien się ukazać. To poszkodowany powinien też ustalić tekst oświadczenia.

Np.: Wydawnictwo X wyraża ubolewanie z powodu dokonanego naruszenia autorskich praw osobistych przez pominięcie nazwiska autora na stronie tytułowej książki i przeprasza za to Autora”

Kolejna sprawa to miejsce publikacji oświadczenie i jego wielkość. Powinno stosować się zasadę ekwiwalentności co do miejsca. Jeżeli autora spotkało ciężkie naruszenie jego dóbr to na pierwszej stronie gazety.

Zadośćuczynienie pieniężne. Obecna ustawa pozwala autorowi domagania się pewnej sumy odpowiedniej tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przykrości i inne uszczerbki osobiste, czyli tzw. „pokutnego”.

Pieniądze na cel społeczny. Jest to rozwiązanie alternatywne i dotyczy sytuacji, jeżeli twórca nie chce otrzymać „pokutnego” od sprawcy naruszenia. Może wówczas zobowiązać, aby przekazał odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

Uprawnieni do akcji sądowej. Póki żyje autor, jedynie on może wytaczać powództwa o ochronę swoich praw osobistych. Po śmierci twórcy może wystąpić jego małżonek; w jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa, a także stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy.

Odpowiedzialność karna. Za najcięższe naruszenie autorskich praw osobistych, tj. za przywłaszczenie sobie autorstwa całości lub części cudzego utworu, sprawca podlega karze pozbawiania wolności lub grzywny (art. 115 ust.1)

8. Przyjęcie utworu

W okresie przewidzianym na przyjęcie dzieła wydawca powinien zapoznać się dokładnie z utworem i ocenić, czy dostarczony mu utwór spełnia warunki określone w umowie, czy jest on zgodny z zamówieniem. Ocena ta dotyczy strony formalnej i merytorycznej dzieła. Strona formalna to forma maszynopisu, jego objętość oraz kompletność dzieła. Strona merytoryczna to poziom artystyczny lub merytoryczny utworu, jego zgodność ze wcześniejszymi ustaleniami, przydatność poziomu utworu dla określonej kategorii czytelników. Ocena ta może być dokonana zarówno przez redaktorów wydawnictwa, jak i recenzentów spoza wydawnictwa. W zależności od tego, jak ocena wypada, wydawca podejmuje jedną z 4 decyzji:

1 - oświadcza autorowi, że utwór przyjmuje

2 - oświadcza autorowi, że utwór ma usterki, ale gotów go przyjąć pod warunkiem wprowadzenia w nim określonych zmian i uzupełnień w wyznaczonych przez siebie terminie

3 - oświadcza autorowi, że utwór ma usterki ale gotów go przyjąć pod warunkiem odpowiedniego obniżenia umówionego wynagrodzenia

4 - oświadcza autorowi, że utworu nie przyjmuje i odstępuje od umowy wydawniczej

Każde z 4 oświadczeń wydawca powinien złożyć autorowi na piśmie w terminie określonym w umowie.

Terminy. Ustawa nie narzuca żadnych terminów na przyjęcie utworu - jest to wyłącznie sprawa umowna. Początkiem biegu terminu jest data dostarczenia wydawcy całości utworu przez autora. Jeżeli autor składa utwór partiami - to data złożenia ostatniej jego części.

Przyjęcie dzieła. Decyzja o przyjęciu dzieła oznacza, ze wydawca ocenia je jako wykonane należycie i odpowiadające warunkom umowy, co oznacza obowiązek wypłacenia autorowi pełnego wynagrodzenia w terminach i ratach określonych w umowie. Z chwilą przyjęcia dzieła powstaje także obowiązek wydania dzieła. Z chwilą przyjęcia utworu wydawcy nie przysługują już żadne roszczenia do autora z tytułu usterek utworu, z wyjątkiem wad prawnych. Przykładem takie wady jest plagiat (czyli przywłaszczenie sobie cudzego utworu, albo wręcz cudzy utwór). Wady prawne dzieła mogą uzasadnić nawet odstąpienie wydawcy od umowy już po przyjęciu dzieła oraz w konsekwencji obowiązek pokrycia przez autora wszelkich poniesionych przez wydawcę kosztów związanych z przygotowaniem dzieła do wydania.

9. Złożenie utworu

Twórca jest zobowiązany dostarczyć utwór w terminie określonym w umowie, a w razie braku oznaczenia terminu - niezwłocznie po ukończeniu utworu. Jeżeli autor przewiduje, że dotrzymanie umówionego terminu dostarczenia utworu nie będzie możliwe, powinien niezwłocznie zawiadomić wydawcę, proponując mu ustalenie nowego terminu. Wydawca powinien w ciągu 14 dni od otrzymania takiego zawiadomienia udzielić autorowi odpowiedzi. Najczęściej jednak termin umowny mija, a wydawca nie otrzymuje żadnego sygnału od autora. Nie oznacza to jednak, że z chwilą upływu tego terminu wydawca natychmiast odstępuje od umowy, gdyż po pierwsze ze względów praktycznych - skoro większość autorów nie dostarcza utworów w terminie umownym, to takie gwałtowne reakcje wydawcy rychło doprowadziłyby do braku jakichkolwiek maszynopisów. Po drugie - ze względów formalnych - ustawa stwierdza, że jeżeli autor nie dostarczył utworu w terminie, wydawca może wyznaczyć mu stosowny termin dodatkowy z zagrożeniem odstąpienia od umowy, a po bezskutecznym jego upływie odstąpić od umowy.

Jeżeli dzieło spełnia wszystkie warunki formalne zgodne z umową, wydawca potwierdza na piśmie fakt złożenia mu dzieła. Z chwilą potwierdzenia złożenia dzieła wydawca otrzymuje faktycznie prawo jego wydania.

10. Jak obliczyć objętość książki?

Arkusz autorski to 40 000 znaków typograficznych( widocznych znaków drukarskich) czyli: litery, cyfry, znaki przestankowe, znaki przeniesienia, znaki matematyczne oraz wszystkie przerwy między znakami w poszczególnych wierszach, 800 wierszy obliczeniowych po 50 znaków typograficznych lub 3000 cm ² ilustracji (materiału graficznego).

Zasady obliczania objętości książek i innych publikacji określa instrukcja nr 2 Ministra Kultury i Sztuki z 11-11-1980roku.

Objętość tekstu składanego jednakową czcionką i łamem tej samej szerokości obliczana jest przez pomnożenie rzeczywistej liczby wierszy przez liczbę znaków ustaloną w wierszu wzorcowym. Wiersz wzorcowy to przeciętna liczba znaków obliczona w dziesięciu następujących po sobie pełnych wierszach tekstu zamieszczonych na pierwszej pełnej stronie tekstu, podzielona przez 10.

Dla indeksów, bibliografii, wykazów, skorowidzów ustala się przez obliczenie łącznej liczby znaków w 30 następujących po sobie wierszach i podzielenie tej liczby przez 30.

Jeżeli tekst zawiera dane matematyczne czy chemiczne oblicza się je w przeliczeniu na wiersze tekstu w którym są zamieszczone. Ilość wierszy oblicza się według wysokości wzoru, przyjmując każdy wiersz za pełny.

Utwory dramatyczne traktuje się odpowiednio do tekstu jakim zostały wyrażone - prozą, poezją czy prozą poetycką. Wiersze zawierające jedynie nazwę postaci przyjmuje się za jedną piątą wiersza.

Objętość poezji oblicza się w linijkach.

Ilustracje , jeżeli ilustracja ma kształt nieprostokątny jej objętość oblicza się przyjmując za podstawę najmniejszy prostokąt możliwy do opisania na tej ilustracji.

11. Znaki towarowe.

Pojęcia “znaku towarowego” w naszym kraju definiuje ustawa Prawo własności przemysłowej

z 2000 r.:

Art. 120

1. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.

2. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.

W świetle cytowanej ustawy logo jest więc znakiem towarowym. Jednak znakiem towarowym będzie też nazwa czy domena internetowa, symbol lub kształt (a więc na przykład najsłynniejsze butelki świata: Coca-Coli i Absoluta), ale także dźwięk (choćby charakterystyczna melodia, z daleka identyfikująca Nokię).

Znak towarowy podlega ochronie prawnej dopiero od chwili zgłoszenia i uznania takiego wniosku przez Urząd Patentowy. Wówczas znak taki otrzymuje status “zastrzeżonego”, co w przypadku elementów wizualnych najczęściej oznacza się skrótem ™ (Trademark) lub ® (Registered). Szczegóły, takie jak warunki rejestracji znaku, wykluczenia i kwestie dotyczące pierwszeństwa praw do znaku towarowego, definiuje ww. ustawa.

Uwaga! Pamiętaj, że większość logotypów, oprócz tego, że może podlegać ochronie z mocy ustawy Prawo własności przemysłowej, jest też utworem graficznym w rozumieniu Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Oznacza to, że nawet niezastrzeżone i niezarejestrowane w jakimkolwiek urzędzie logo podlega automatycznej ochronie, która nie wymaga od autora (np. grafika albo firmy zamawiającej projekt graficzny) spełnienia jakichkolwiek formalności.

Znaki towarowe spełniają cztery podstawowe funkcje, które uzasadniają ich baczną ochronę:

1. Znaki towarowe identyfikują i pozwalają odróżnić towary od innych.

2. Znaki towarowe informują o tym, że towary, na których je umieszczono, pochodzą z tego samego źródła.

3. Znaki towarowe informują klientów o tym, że towary, na których je umieszczono, są takiej samej jakości.

4. Znaki towarowe stanowią instrument promocji i sprzedaży towarów.

Podstawową rolą znaku towarowego jest reprezentacja renomy i dobrego imienia firmy.

Znak towarowy staje się wyrazem pospolitym, kiedy przestaje wskazywać na markę, a zaczyna określać pewien typ produktu. Dzieje się tak często, gdy ludzie traktują znak towarowy jak nazwę produktu, a nie nazwę konkretnej marki produktu. Przykładami znaków towarowych, które przeistoczyły się w wyrazy pospolite, są: "trampolina", "termos", "lycra" i "celofan". Co ciekawe, znakiem towarowym jest także "Internet", który ma wszelkie predyspozycje ku temu, aby stać się wyrazem pospolitym.

Wszystkie znaki towarowe, w tym zastrzeżone znaki towarowe, mogą stać się wyrazami pospolitymi, jeśli przez dłuższy czas używa się ich w nieodpowiedni sposób. Tak utraconego znaku towarowego nie da się odzyskać. Wyłączną odpowiedzialność za to, aby znaki towarowe nie stały się wyrazami pospolitymi, ponoszą ich właściciele.

Odpowiedni symbol znaku towarowego (®, ™, SM, CM lub CLM) musi być umieszczony przy pierwszym i najbardziej widocznym wystąpieniu danego znaku towarowego.

Atr.2 Ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994r. nr 24, poz.83)

Art.3 ibidem

Art.6 ibidem

Rozdział 2. ibidem

Rozdział 3. ibidem

Rozdział 4. ibidem

Rozdział 5. ibidem

Rozdział 6. ibidem

Rozdział 7. ibidem

Rozdział 8-9. ibidem

Rozdział 11. ibidem

Rozdział 12. ibidem

Rozdział 14.ibidem

---