Podaj sposoby kalkulacji kosztów pracy
Harmonogram finansowy
Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót
Opracowanie zawierające zbiory wymagań, które są niezbędne dla określenia standardu i jakości wykonania robót w zakresie sposobu ich wykonania, właściwości wyrobów budowlanych oraz oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót
ogólna (nazwa przedmiotu, informacje o terenie budowy, ochronie środowiska, warunkach bezpieczeństwa, zaplecza dla potrzeb wykonawcy, zabezpieczeń)
szczegółowa specyfikacja wskazuje wymagania dotyczące:
właściwości wyrobów budowlanych,
sprzętu i maszyn,
środków transportowych,
wykonania robót budowlanych,
opis działań związanych z kontrolą, badaniami oraz odbiorem wyrobów i robót budowlanych,
przedmiaru i obmiaru robót,
opis sposobu odbioru robót budowlanych,
dokumenty odniesienia,
Podstawy techniczne dla kalkulacji metodą szczegółową.
Projekt techniczny obiektu lub robót,
Przedmiar robót (stanowi element dokumentacji projektowej w obszarze zamówień publicznych),
Protokół danych wyjściowych do kosztorysowania
( założenia wyjściowe do kosztorysowania) - zawartość,
Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót,
Projekt organizacji robót wraz z planem zagospodarowania placu budowy
W odniesieniu do kosztorysu powykonawczego dokumentacja budowy dziennik budowy, protokoły odbioru robót, dokumentacja geodezyjna, protokół typowania robót, dziennik montażu w przypadku prowadzenia robót montażowych
Rodzaje kosztorysów - funkcje
inwestorski w obszarze zamówień publicznych (funkcja: planistyczna, organizacyjna, informacyjna)
może służyć zamawiającemu do określenia i sprecyzowania zakresu rzeczowego, technicznego i jakościowego przedmiotu zamówienia,
określa metody kalkulacji ceny przez oferentów,( podział na poszczególne pozycje, zakresy robót, zakresy agregacji robót),
tworzy fundamenty dla przyszłej kontroli wykonawcy( w myśl zasady „tego co nie zaplanowano nie można kontrolować”),
stanowi podstawę dla określenia warunków przetargowych (wadium),
stanowi podstawę dla ustalenia wysokości zabezpieczenia należytego wykonania umowy w tym również rozliczeń.
wartość kosztorysowa określana jest metodą kalkulacji uproszczonej,
wartość kosztorysowa obejmuje wartość wszystkich materiałów, urządzeń i konstrukcji potrzebnych do zrealizowania przedmiotu zamówienia
nie uwzględnia się w obliczeniach podatku VAT,
inwestorski poza obszarem zamówień publicznych (funkcja: planistyczna, organizacyjna, informacyjna; jak wyżej lecz bez 3 ostatnich punktów)
ofertowy (funkcje: nakładcza [pracochłonność, materiałochłonność, maszynochłonność], cenotwórcza, planistyczna, organizacyjna, technologiczna)
stanowi ofertę najczęściej przetargową,
przygotowywany jest celem jest pozyskanie zlecenia,
powinien odwzorować koszty własne,
musi obejmować wszystkie procesy technologiczne konieczne dla danego zakresu robót,
kosztem przygotowania kalkulacji ofertowej jest obciążany oferent,
zamienny (funkcja: rozliczeniowa)
kosztorys zamienny stosowany jest w przypadku wprowadzenia zmian ceny ustalonej w umowie i jest on przygotowywany przez wykonawcę jako propozycja zmian w odniesieniu do pierwotnie przewidzianych ilości jednostek przedmiarowych robót,
podstawowa funkcja - rozliczeniowa -realizowana poprzez ustalenie wysokości zmiany wynagrodzenia za roboty budowlane
Powykonawczy (funkcja: rozliczeniowa)
kosztorys wykonywany dla ustalenia wynagrodzenia wykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy,
sporządzany jest po wykonaniu robót budowlanych,
podstawowa funkcja - rozliczeniowa
Struktura ceny kosztorysowej
Ck = R+ M+ S + Kp + Z + PVAT
gdzie:
Ck - cena ,(wartość) kosztorysowa
R - koszty robocizny bezpośredniej,
M- koszty materiałów (podstawowych, pomocniczych i koszty zakupu materiałów)
S- koszty pracy sprzętu i środków transportu technologicznego,
Kp- koszty pośrednie, %(R+S)
Z - zysk, %(R+S+Kp)
PVAT - podatek VAT (od dokonanego obrotu, 22%),
Koszty bezpośrednie - R, M, S
Formy wynagrodzenia w budownictwie
ryczałtowe (stale wynagrodzenie, ryzykowne dla wykonawcy)
stanowi je z góry określona kwota, zapisana w umowie,
kwota ta jest niezmienna w trakcie realizacji przedsięwzięcia budowlanego,
podstawę do uzyskania dodatkowego wynagrodzenia dla wykonawcy za realizację robót budowlanych stanowi udokumentowanie w drodze postępowania cywilnego powstanie rażącej straty po stronie wykonawcy
kalkulacja wysokości wynagrodzenia i negocjacje cenowe prowadzone przed podpisaniem umowy o roboty budowlane,
forma wynagrodzenia bardzo korzystna dla zamawiającego,
forma ta wiąże się z większym ryzykiem dla wykonawcy robót,
quasi ryczałtowe (określona max wynagrodzenie, wynagrodzenie za rzeczywiście wykonane roboty)
ustalona z góry maksymalna kwota,
rzeczywista wartość wynika z udokumentowanych przez wykonawcę kwot powstałych w procesie realizacji,
uzyskane oszczędności mogą być dzielone pomiędzy stronami na podstawie z góry uzgodnionych proporcji,
forma wynagrodzenia motywuje zarówno wykonawcę jak i zamawiającego do poszukiwania rozwiązań pozwalających na obniżenie kosztów
ryczałtowo - ilościowe (określona kwota, niezmienna dla jedn robot)
z góry określona kwota, niezmienna w trakcie realizacji kontraktu, określona dla jednostki poszczególnych rodzajów robót,
całkowite wynagrodzenie jest funkcją zmiennej ilości robót i przyjętych
poprez wskazanie podstaw (stałe podstawy kalkulacji, koszt obliczany po zakończeniu robot na podstawie obmiaru)
precyzowane są podstawy kalkulacji, wskaźniki kalkulacyjne,
kalkulacja dokonywana jest po zakończeniu robót,
wielkości robót ustalane są na podstawie księgi obmiaru robót, na podstawie faktycznie wykonanych robót,
forma wynagrodzenia łączy się z mniejszym ryzykiem dla wykonawcy
kosztorysowe
powykonawcze-obmiarowe (kosztorys powykonawczy; na podstawie kosztów wykonanych robot)
wynagrodzenie na podstawie wykonanego kosztorysu,
na podstawie rzeczywiście wykonanych robót,
podstawą do ustalenia zakresu rzeczowego i ilościowego robót budowlanych jest księga obmiaru robót,
wysokość całkowitego wynagrodzenia ustalana jest po realizacji kontraktu,
Cechy odrębności budownictwa
nieruchomość produktu,
indywidualny i złożony charakter produkcji budowlanej,
różnorodność przedsięwzięć inwestycyjnych,
udział zamawiającego w procesie produkcji,
uzależnienie od oddziaływań klimatycznych,
przemieszczenie środków produkcji,
duża kapitałochłonność,
produkcja dużej liczby odpadów,
trwałość produktu, trwałe oddziaływanie na środowisko naturalne
oddziaływania estetyczne,
transportochłonność produkcji (duży ciężar obiektów),
sezonowość produkcji budowlanej,
Proces inwestycyjny i opracowania kosztów na każdym etapie procesu (oba podejścia)
Podejście nowoczesne
Faza przedinwestycyjna,
Szacunek kosztów dokonywany w tej fazie ma decydujące (strategiczne znaczenie) dla inwestora. Oszacowanie planowanych kosztów jest niezbędne dla oceny celowości przedsięwzięcia i przeprowadzenia oceny efektywności ekonomicznej. W tej fazie wykonywane są studia wykonywalności techniczno - ekonomicznej.
Faza realizacyjna (zaprojektowanie i wykonania obiektu),
Ustalanie kosztów w tej fazie przygotowywane jest na podstawie dokumentacji projektowej oraz na podstawie rzeczywiście ponoszonych kosztów.
W tej fazie przygotowywane są kosztorysy, dokonywane jest monitorowanie kosztów, kontrola kosztów.
Szacunek kosztów w tej fazie ma decydujące znaczenie dla wykonawcy, dla działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo budowlane
Faza eksploatacyjna (użytkowania obiektu).
W tej fazie szacunek kosztów dotyczy prac remontowych, modernizacyjnych, adaptacyjnych, rozbiórkowych, rewitalizacyjnych, likwidacyjnych, itd.
Podstawowe systemy realizacji przedsięwzięć budowlanych a opracowania kosztowe
System wykonawstwa własnego
Inwestor kieruje całością i jest odpowiedzialny za projektowanie i wykonywanie robót,
Projekt opracowuje własne biuro projektowe lub jest zlecany na zewnątrz,
Podstawowe roboty budowlano-montażowe realizowane są własnymi siłami inwestora,
Roboty specjalistyczne wykonują wyspecjalizowani podwykonawcy,
Nadzór prowadzony w całości siłami inwestora,
Sposób określania wartości robót zależy od obowiązujących inwestora uregulowań prawnych,
System ten stosowany jest przede wszystkim w budownictwie jednorodzinnym
System konwencjonalny
Zamawiający angażuje wyspecjalizowaną firmę,
Roboty budowlane wykonuje się na podstawie dokumentacji projektowej, uzyskanego pozwolenia na budowę,
Wartość robót określa się na podstawie kalkulacji dokonanej przez obie strony,
Cena jest przedmiotem negocjacji pomiędzy stronami
System „projektowanie i wykonanie” lub „pod klucz”
Jedna firma jest odpowiedzialna za projektowanie, organizację i wykonanie robót,
Całością kontraktu kieruje inżynier kontraktu,
który nadzoruje i koordynuje prace projektowe i wykonawcze,
Podstawą opracowania kontraktu jest koncepcja projektowa,
Koszty szacowane są wskaźnikowo i to zarówno dla robót budowlanych jak i prac projektowych,
W systemie tym kontrakt może obejmować również wyposażenie obiektu
System menadżerski („zarządzanie przedsięwzięciem”)
Zamawiający zawiera umowę na:
- planowanie przedsięwzięcia,
- usługi projektowe,
- zapewnienie dostaw,
- zarządzanie budową,
Firma zarządzająca nie jest wykonawcą robót, ale tylko koordynuje cały proces inwestycyjny.
Wartości poszczególnych kontraktów ustalane są na podstawie negocjacji cenowych w oparciu o ustalone koszty na podstawie opracowań kosztowych przygotowywanych przez obie strony.
System generalnego wykonawstwa,
inwestor jest odpowiedzialny za organizację i przebieg całego kontraktu,
angażuje on i nadzoruje pracę projektanta i generalnego wykonawcy,
projektant opracowuje projekt w określonym zakresie i w ramach nadzoru autorskiego może kontrolować jego przebieg,
generalny wykonawca wykonuje podstawowe prace budowlane ,angażuje i nadzoruje prace podwykonawców i specjalistów,
Wartość robót ustalana jest na podstawie kosztorysów przygotowywanych przez obie strony,
Koszty własne przedsiębiorstwa
Koszty własne produkcji budowlanej stanowią sumę nakładów poniesionych przez przedsiębiorstwo budowlane w celu zrealizowania określonych zadań.
Koszty własne w różnych przedsiębiorstwach budowlanych w odniesieniu na identyczną jednostkę produkcji są na różnym poziomie.
Różnice wynikają przede wszystkim z:
- rozwiązań dotyczących organizacji produkcji,
kwalifikacji zespołów roboczych i posiadanych umiejętności przez zatrudnionych pracowników,
stopnia wykorzystania maszyn i sprzętu, środków transportu technologicznego,
umiejętności kierowania budowami,
Kosztem produkcji budowlano-montażowej jest koszt własny przedsiębiorstwa budowlanego poniesiony przy realizacji danej inwestycji.
Odchylenia pomiędzy kosztami własnymi a ceną ostateczną mogą mieć charakter dodatni co pozwala uzyskać przedsiębiorstwu budowlanemu zysk oraz ujemny co powoduje stratę dla przedsiębiorstwa budowlanego.
Przedstaw rachunki kosztów stosowane w budownictwie
rodzajowy rachunek kosztów - jakie koszty poniesiono, jakiego rodzaju koszty ponosi przedsiębiorstwo? Grupuje koszty według ich rodzajów np.:
zużycie materiałów i nośników energii,
usługi obce,
amortyzacja,
podatki i opłaty,
wynagrodzenia,
ubezpieczenia i pozostałe świadczenia na rzecz pracowników,
pozostałe koszty rodzajowe,
asortymentowy rachunek kosztów - jakie koszty poniesiono na poszczególne rodzaje robót? Odnosi się on do struktury budowy i obejmuje jej poszczególne elementy. Układ ten może nawiązywać do podziału budynku na elementy wg kosztorysu, np.:
Roboty ziemne
Roboty stanu surowego
Roboty wykończeniowe
Elewacje
instalacje
funkcjonalny (podmiotowy) rachunek kosztów - gdzie koszty poniesiono? w jakiej fazie procesu, przy wykonywaniu jakich robót? w jakiej komórce organizacyjnej przedsiębiorstwa budowlanego?
Koszty działalności podstawowej,
Koszty produkcji pomocniczej,
Koszty zakupu,
Koszty sprzedaży,
Koszty działalności socjalnej,
Koszty marketingu,
kalkulacyjny rachunek kosztów - na jaki efekt produkcji poniesiono koszty ?
Koszty bezpośrednie ( koszty, które można przyporządkować danemu rodzajowi robót)
Koszty pośrednie ( koszty odnoszące się jednocześnie do wielu pozycji kalkulacji kosztorysowej np. koszty ogólne budowy, koszty zarządu)
rachunek kosztów wg nośników - służy do określenia kosztów przypadających na jednostkę produkcji
Przedstaw różnicę pomiędzy ceną rynkową a ceną kosztorysową.
Wartość kosztorysowa to najbardziej prawdopodobna cena jaka wystąpiłaby w transakcji kupna-sprzedaży towaru lub usługi zawartej pomiędzy kupującym a sprzedającym.
Wartość określa hipotetyczną, koncepcyjną cenę co do której istnieje największe prawdopodobieństwo, że zostanie uzgodniona pomiędzy kupującym a sprzedającym.
Wartość nie jest faktem, ale jest wynikiem oszacowania.
Cena jest wartością którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę, z uwzględnieniem należnych podatków (VAT i akcyza).Cena powstaje na rynku i jest wynikiem relacji pomiędzy popytem a podażą.
Omów zawartość WKI (Wartość Kosztorysowa Inwestycji)
Inwestorzy budowlani korzystający ze środków Budżetu Państwa przy finansowaniu Inwestycji budowlanych zobowiązani są do dysponowania programem inwestycji, zawierającym obliczenie wartości kosztorysowej inwestycji (WKI).
Wartość kosztorysową inwestycji określa się za pomocą wskaźników cenowych podzielonych na 7 grup:
pozyskania działki budowlanej,
przygotowania terenu i przyłączenia obiektów do sieci,
budowy obiektów podstawowych,
instalacji,
zagospodarowania terenu i budowy obiektów pomocniczych,
wyposażenia,
prac przygotowawczych, projektowych, obsługi inwestorskiej oraz ewentualnych szkoleń i rozruchu.
Omów zawartość ZZK (Zbiorcze Zestawienie Kosztów).
Zbiorcze Zestawienie Kosztów to kosztorys generalny inwestycji w stadium projektu podstawowego. Nakłady na roboty oraz wydatki ZZK ujęte są w 6 częściach:
Studia ,dokumentacja i przygotowanie terenu: prace badawcze oraz dokumentacja projektowa; przejecie i przygotowanie terenu; np.: Zakup działki, Opłaty notarialne, Opłaty sądowe, Koszty scalenia gruntu, Koszty podziału gruntu, Opłaty adiacenckie
Obiekty podstawowe i pomocnicze: np.: Drogi, ogrodzenia, parkingi, sieci zewnętrzne, elementy małej architektury
Obiekty tymczasowe i urządzenie placu budowy: np.: Tymczasowe drogi, Tymczasowe instalacje, Magazyny, Stanowiska robocze, obiekty administracyjno socjalne na potrzeby placu budowy , itd.
Obsługa inwestorska, szkolenie i rozruch: np.: Ekspertyzy, próby sprawdzające, pomiary kontrolne, Koszty pozyskania załogi i jej szkolenia,
Koszty delegowania pracowników
Rezerwa: rezerwa na roboty i wydatki nieprzewidziane
Inwestycje towarzyszące: obiekty infrastruktury technicznej i społecznej
Co to jest Program funkcjonalno-użytkowy?
Program funkcjonalno-użytkowy służy do ustalenia planowanych kosztów prac projektowych i robót budowlanych, przygotowania oferty szczególnie w zakresie obliczenia ceny oferty oraz wykonania prac projektowych.
Podaj i omów krótko metodę kalkulacji szczegółowej
Podstawy finansowe dla kalkulacji metodą szczegółową to ceny jednostkowe nakładów rzeczowych, wskaźniki narzutów materiałów pomocniczych, kosztów pośrednich, zysku
Ck=∑(L x cj) +Pvat gdzie:
L - ilość robót
cj - ceny jednostkowe
Podaj i omów krotko metodę kalkulacji uproszczonej.
Podstawy finansowe dla kalkulacji metoda uproszczoną to ceny jednostkowe robót, asortymentów robót, części obiektu lub obiektu w całości
Ck=∑L(nrz x cj + Kpj + Zj) +Pvat lub
Ck=∑(L x nrz x cj) + Kp + Z +Pvat gdzie:
L - ilość robót
nrz -jednostkowe nakłady rzeczowe dotyczące R, M i S
cj - ceny jednostkowe
Kpj - koszty pośrednie jednostkowe
Zj - zysk jednostkowy
Kalkulacja kosztów robocizny bezpośredniej
Wyznaczana jest metodą kalkulacji szczegółowej:
R = Σ (L x nrzj x cjr) , gdzie:
R - koszt bezpośredni robocizny (zł),
L - ilość robót (np.m3,m2,…..),
nrzj -jednostkowe nakłady rzeczowe (r-g/m3, r-g/m2),
cjr - stawka godzinowa robocizny bezpośredniej - stawka robocizny kosztorysowej (zł/r-g)
Stawka godzinowa robocizny bezpośredniej
obejmuje:
płace zasadnicze (średnioważona stawka płacy zasadniczej)
premie regulaminowe,
płace dodatkowe,
płace uzupełniające,
obciążenia płac ( - narzuty na płace: składki ZUS, fundusz pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, fundusz socjalny)
uzależniona jest od:
relacji pomiędzy popytem i podażą,
koniunktury na rynku budowlanym,
stanu gospodarki,
usytuowania budowy uwzględniając obszar geograficzny,
kwalifikacji pracowników, przygotowania do pracy,
stopnia trudności wykonywanej pracy,
ustalana na podstawie:
kalkulacji własnej
danych z wcześniejszych umów
dane rynkowe
publikowane cenniki
Stawka godzinowa kosztów pracy sprzętu:
Cjs= (A +N)/ Tz + O +P + Ko + Z
gdzie:
A - koszty amortyzacji
N - koszty napraw, obsług bieżących
Tz -- czas zatrudnienia maszyn lub sprzętu,
O - koszty obsługi
P - koszty paliw, smarów
Ko- koszty ogólne bazy sprzętu
Z - zysk
Kalkulacja kosztów pracy sprzętu w odniesieniu do robót budowlanych.
Wyznaczana jest metodą kalkulacji szczegółowej:
S = Σ (L x nrzj x cjs), gdzie:
R - koszt bezpośredni pracy sprzętu i środków transportu technologicznego (zł),
L - ilość robót (np..m3,m2,…..),
Nrzj -jednostkowe nakłady rzeczowe (m-g/m3, m-g/m2),
cjr - stawka godzinowa pracy sprzętu (zł/m-g)
Koszty pośrednie i zakładowe:
Koszty te nie można przypisać do elementów lub robót budowlanych,
ponoszone są w związku z prawidłową organizacją i realizacją robót,
ponoszone są zarówno na placu budowy jak i w przedsiębiorstwie,
składają się na nie: Koszty ogólne budowy i Koszty zarządu przedsiebiorstwa
Przedstaw zawartość kosztów ogólnych budowy i podaj sposoby ich kalkulacji.
Zawartość:
Koszty prowadzenia robót budowlanych
Koszty zatrudnienia pracowników (administracyjnych i dozoru technicznego)
Koszty zaplecza budowy (drogi dojazdowe, parkany, budynki administracyjne, socjalne, magazyny, wiaty, stanowiska przyobiektowe, utwardzenie terenu, place składowiskowe, torowiska żurawi)
Koszty BHP (odzieży ochronnej, wyposażenia pracownika w sprzęt ochrony osobistej, zabezpieczenia placu budowy w tablice informacyjne, wymagane zabezpieczenia stanowisk roboczych, szkolenia pracowników, apteczki i jej wyposażenia, funkcjonowania systemu zarządzania poprzez BHP)
Koszty zatrudnienia pracowników zamiejscowych (dowozu do pracy, ryczałtu za dojazd do pracy, zakwaterowania pracowników, posiłków regeneracyjnych)
Koszty energii
Koszt narzedzi
Inne (np.: ubezpieczania, deratyzacje, koszty ekspertyz i uporządkowania terenu budowy)
Sposób kalkulacji (dla całości kosztów pośrednich):
Wskaźnikowy: Kp=%(R+S)
Preliminarz (na podstawie przykładu)
Mieszany
Sposoby uwzględniania ryzyka w kalkulacji ceny kosztorysowej:
zła pogoda, która w dużym zakresie oddziałuje na przebieg procesu budowlanego,
wysoki lub niski poziom wody przy robotach budownictwa wodno-inżynieryjnego,
zwiększenie kosztów osobowych (wynagrodzenia) personelu kierującego budowami - przy długotrwałych cyklach budowy i przyjętej stałej cenie,
realizacja robót budowlanych według jeszcze nie wypróbowanych technik budowlanych (nowe technologie).
oprócz ryzyka specjalnego dotyczącego określonego obiektu należy też uwzględnić w kalkulacji kosztorysowej, już poza zyskiem kalkulacyjnym, a więc w kosztach pośrednich (Kp), pozycje kosztów, które zmniejszają to ryzyko. Dotyczy to ubezpieczeń szkód w obiekcie budowlanym.
Poza specjalnym ryzykiem, kalkulowanym w kosztach pośrednich, może tez wystąpić, przy każdej kalkulacji, ryzyko wyższych kosztów, które nie da przewidzieć
Zysk - rola i metody obliczania
Rola:
kwota przeznaczona na rozwój przedsiębiorstwa
wliczamy w niego możliwe ryzyko
pokrycie: zobowiązań podatkowych, funduszu rezerwowego
finansowanie działalności społecznej
zapewnienie dochodu właścicielom
Metody kalkulacji
Kwotowo
Wskaźnikowo Z=%(R+S+Kp)
Zadanie
Obliczyć koszt wykonania 1m2 muru
Robocizna 2,0r-g/m2 cj=10,00zł/r-g
Cegła 85szt/m2 cj=2,00zł/szt
Deskowanie 0,02/0,10m3/m2 cj=500zł/m3
Sprzęt 0,5m-g/m2 cj=5zł/m-g
Wmat.pomoc Mp=2%M
Wkoszt.zakupu Kz=20%M
Wkoszt.pośr Kp=60%(R+S)
Wzysku Z=20%(R+S+Kp)
Rozwiązanie:
Robocizna 2,0r-g/m2 cj=10,00zł/r-g 20zł
Cegła 85szt/m2 cj=2,00zł/szt 170zł
Deskowanie 0,02/0,10m3/m2 cj=500zł/m3 10zł
Materiały pomocnicze (170+10)*0,02=3,6zł
Sprzęt 0,5m-g/m2 cj=5zł/m-g 2,5zł
Suma=Kbezpośrednie
Ccalk=[Kbezp+0,6*(20+2,5)+0,2*(170+10+3,6)]*1,2+Pvat