3. ELASTYCZNOŚĆ POPYTU I PODAŻY

Elastyczność popytu - szczególna charakterystyka popytu, która pokazuje zależność zmian wielkości popytu od zmian różnych czynników wpływających na popyt. Rodzaje elastyczności popytu:

• elastyczność cenowa popytu - jest miarą względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany ceny tego dobra, ceteris paribus.

Sposoby wyliczania elastyczności cenowej popytu konsumenta:

1. Obliczenie wpływu zmiany ceny na całkowite wydatki.

Popyt jest elastyczny, gdy: całkowite wydatki konsumentów zwiększają się gdy cena spada lub całkowite wydatki konsumentów maleją gdy cena rośnie.

Popyt jest nieelastyczny, gdy: całkowite wydatki konsumentów rosną gdy cena rośnie lub całkowite wydatki konsumentów maleją gdy cena spada.

Popyt jest neutralny, gdy: całkowite wydatki konsumentów nie zmieniają się wraz ze wzrostem lub spadkiem ceny.

Zadanie: Określić rodzaje popytu przy odpowiednich działaniach (I, II, III):

50szt - 1zł → 50,-

I 40szt - 1,5zł → 60,- - popyt nieelastyczny

II 30szt - 1,5zł → 45,- - popyt elastyczny

III 33,3szt - 1,5zł → 50,- - popyt neutralny (wzorcowy)

2. Wyliczenie pewnych wielkości liczbowych dla różnych poziomów elastyczności.

Elastyczność punktowa:
- wzór ten stosujemy gdy są bardzo

małe zmiany ceny lub ilości

Elastyczność łukowa:
- wzór ten mierzy przeciętną

elastyczność między dwoma punktami

• 
  < - 1 lub
  >1 - popyt elastyczny - procentowa zmiana popytu jest większa niż

procentowa zmiana ceny danego dobra

• 
  > - 1 lub
  <1 - popyt nieelastyczny - procentowa zmiana popytu jest mniejsza

niż procentowa zmiana ceny

• 
  = - 1 lub
  =1 - popyt neutralny (proporcjonalny) - określonej zmianie ceny

odpowiada dokładnie taka sama zmienna ilość popytu

• 
  - popyt doskonale elastyczny - dla danej ceny popyt może przybierać

dowolne rozmiary

• 
  = 0 - popyt sztywny (niedoskonały) - dla dowolnej zmiany ceny zmiana popytu

jest równa zero.

P P P

Q Q Q

Przy danej cenie zostanie Przy dowolnej cenie ilość dobra „wchłonięta” każda ilość dobra. „wchłoniętego” nie zmieni się.

Determinanty elastyczności cenowej popytu:

1. dostępność substytutów - jeżeli istnieje bliski substytut o zbliżonej cenie to popyt jest elastyczny

2. udział w wydatkach - im większy udział w wydatkach danego dobra tym elastyczność jest wyższa

3. ważkość produktu - w zależności od tego, czy jest to dobro niezbędne, czy też dobro, bez którego można się obyć

4. okres czasu (czas potrzebny na znalezienie substytutu) - popyt bardziej elastyczny w długim niż krótkim okresie

Elastyczność cenowa popytu jest wykorzystywana do obliczania, np. o ile należy podnieść cenę, aby zlikwidować nadwyżkę popytu, bądź o ile cenę obniżyć, aby zlikwidować nadwyżkę podaży.

Zadanie: Na dobro A elastyczność cenowa wynosi - 1,5. Niedobór podaży dobra X wynosi 15%. O ile musi wzrosnąć cena, aby na rynku wystąpiła równowaga?

X = 10%

• elastyczność mieszana popytu - wyraża względną zmianę popytu na dane dobro ze względu na cenę innego dobra, ceteris paribus.

• 
  > 0 (dodatnia) - dla dwóch dóbr substytucyjnych - wzrost ceny jednego dobra

zwiększa popyt na dobro drugie

• 
  < 0 (ujemna) - dla dwóch dóbr komplementarnych - wzrost ceny jednego dobra

powoduje spadek wielkości popytu na dobro drugie

• 
  = 0 - dla dowolnych dóbr całkowicie niezależnych

Zadanie: Przy cenie 1kg pomarańczy równej 3zł popyt na mandarynki wynosił 100kg. Wzrost ceny pomarańczy do 4zł wywołał wzrost popytu na mandarynki do 200kg. Obliczyć elastyczność mieszaną popytu dla tych dóbr.

- dobra substytucyjne

Zadanie: Przy cenie rakiety tenisowej równej 500zł popyt na piłeczki wynosił 1000. Obniżenie ceny rakiety do 400zł spowodowało wzrost popytu na piłeczki do 1500szt. Obliczyć elastyczność mieszaną popytu.

- dobra komplementarne

Elastyczność mieszana popytu jest wykorzystywana do obliczania, np. o ile należy obniżyć cenę jednego dobra, aby zwiększyć popyt na inne dobro (najczęściej komplementarne)

• elastyczność dochodowa popytu - jest miarą względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany dochodów nabywców tego dobra, ceteris paribus.

KLASYFIKACJA DÓBR:

DOBRA NORMALNE (ZWYKŁE) - te DOBRA NIŻSZEGO RZĘDU -

dobra, na które popyt rośnie wraz ze te dobra, na które popyt maleje

wzrostem dochodów (lub odwrotnie) wraz ze wzrostem dochodu (lub

> 0 odwrotnie) < 0

Są to dobra niższej jakości, które posiadają droższe substytut y.

DOBRA PIERWSZEJ POTRZEBY DOBRA LUKSUSOWE

0 <
< 1 - oznacza to, że popyt
> 1 - oznacza to, że

na te dobra rośnie wolniej niż popyt na te dobra rośnie

dochód (popyt nieelastyczny szybciej niż dochód

względem dochodu) (popyt elastyczny

względem dochodu)

Prawo Engla:

Engel, badając budżety rodzinne wykrył, iż w miarę wzrostu dochodu udział wydatków na żywność maleje.

Krzywe Engla:

• dla dóbr pierwszego rzędu

Q

poziom nasycenia (maksymalna wielkość popytu)

Q_A

I (dochód)

• dla dóbr luksusowych

Q

I_A I

• dla dóbr niższego rzędu

Q

I_A I

Znajomość elastyczności dochodowej jest niezbędna do prognozowania zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego zachodzącego pod wpływem wzrostu gospodarczego i wzrostu poziomu zamożności.

Elastyczność podaży (tylko cenowa!) - jest miarą względnej zmiany podaży danego dobra do względnej zmiany jego ceny, ceteris paribus.

• 
  > 1 - podaż jest elastyczna względem ceny - zmiana wielkości podaży jest

większa niż zmiana ceny, np.:
= 1,5 - wzrost ceny o 10% spowodował

wzrost podaży o 15%

• 
  = 1 - podaż jest neutralna - zmienia się w tym samym tempie co cena

• 0 <
  < 1 - podaż jest nieelastyczna - zmiany ceny nie wpływają na wielkość podaży

• 
  = 0 - podaż jest doskonale sztywna - dla każdej ceny podaż jest taka sama

• 
  - podaż jest doskonale elastyczna - dla danej ceny podaż może przybierać

dowolne rozmiary

Determinanty elastyczności cenowej podaży:

1. mobilność czynników produkcji

2. stopień wykorzystania mocy wytwórczych

3. stan zapasów

4. poziom bezrobocia

5. możliwości znalezienia podwykonawców

6. możliwości podniesienia zmianowości pracy

7. gotowość do pracy w nadgodzinach

Zadanie: Tabela przedstawia wielkość wydatków pewnego gospodarstwa domowego na doba A, B, C i D oraz wysokość tygodniowych dochodów w dwóch kolejnych latach. Obliczyć elastyczność dochodową popytu i podać rodzaj dobra.

Dobra	Wydatki		Elastyczność dochodowa		Rodzaj dobra
		Rok I - dochód 100,-	Rok II - dochód 200,-	Obliczenia:		Wynik
A	30	50		0,66	pierwszej potrzeby
B	30	70		2,33	luksusowe
C	25	20		-0,2	niższego rzędu
D	15	60		3	luksusowe

Zadanie: Obliczyć elastyczność mieszaną popytu na motocykle w stosunku do cen samochodów, jeżeli wzrost ceny samochodów o 30% spowodował wzrost popytu na motocykle o 10%. Jakie to dobra?

- dobra substytucyjne

Zadanie: Towarzystwo lotnicze obniżyło cenę biletu z 240 do 235zł, co spowodowało, że liczba sprzedanych biletów wzrosła ze 100 do 110. Obliczyć punktową elastyczność cenową popytu i określić jakiego rodzaju jest to popyt.

- popyt elastyczny

---