Elastyczność popytu

i podaży

Plan wykładu

1. Elastyczność cenowa popytu
2. Elastyczność cenowa podaży
3. Elastyczność mieszana popytu
4. Elastyczność dochodowa popytu

Elastyczność cenowa

popytu

Wskaźnik elastyczności cenowej

popytu

informuje o ile % zmieni się

popyt jeżeli cena zmieni się o 1%.

Wskaźnik elastyczności cenowej bada

wrażliwość popytu na zmiany ceny.

Elastyczność cenowa popytu

to

stosunek

względnej

(procentowej)

zmiany

popytu

do

względnej

(procentowej) zmiany ceny.

q

d

=

q

d1

– q

d

p = p

1

- p

E

d(p)

– elastyczność cenowa popytu

q

d

– zmiana popytu

q

d1

– popyt po zmianie ceny

q

d

– popyt przed zmianą ceny

p – zmiana ceny
p

1

– cena po zmianie

p - cena przed zmianą

Cena

( w złotych)

Wielkość

zapotrzebowania na

tabliczki czekolady

(w szt.)

0,50

120

1

100

1,50

80

2

60

2,50

40

3

20

Cena wzrasta z 0,50 zł do 1 zł, popyt
spada ze 120 szt. do 100 szt.

q

(120; 100)

=

100 – 120 = -20

p

(0,50; 1)

= 1 – 0,50 = 0,50

E

d(p)

= (-) -20/120 : 0,50/0,50 =

0,

(167)

Cena wzrasta z 1 zł do 1,50 zł, popyt spada ze 100 szt. do

80 szt.

E

d(p)

=

0,4

Cena wzrasta z 1,50 zł do 2 zł, popyt spada z 80 szt. do 60

szt.

E

d(p)

=

0,(7575)

Cena wzrasta 2 zł do 2,50 zł, popyt spada z 60 szt. do 40

szt.

E

d(p)

=

1,(32)

Cena wzrasta 2,50 zł do 3 zł, popyt spada z 40 szt. do 20

szt.

E

d(p)

=

2,5

Inne wartości otrzyma się obniżając cenę:

Cena spada z 1 zł do 0,50 zł, popyt wzrasta ze 100 szt. do 120 szt.

E

d(p)

=

0,4

Cena spada z 1,50 zł do 1 zł, popyt wzrasta z 80 szt. do 100 szt.

E

d(p)

=

0,(7575)

Cena spada z 2 zł do 1,50 zł, popyt wzrasta z 60 szt. do 80 szt.

E

d(p)

=

1,(32)

Cena spada z 2,50 zł do 2 zł, popyt wzrasta z 40 szt. do 60 szt.

E

d(p)

=

2,5

Cena spada z 3 zł do 2,50 zł, popyt wzrasta z 20 szt. do 40 szt.

E

d(p)

=

6

Zaprezentowane

obliczenia

dotyczą

elastyczności

punktowej

.

Minimalne

zmiany popytu i ceny odnosi się do ich
poziomu
z okresu wyjściowego.

Elastyczność popytu łukowa

jest miarą

elastyczności cenowej popytu na danym
odcinku krzywej popytu. Mierząc elastyczność
cenową popytu metodą łukową jest ona taka
sama niezależnie od punktu wyjścia na
krzywej popytu. Wyznacza jej elastyczność
pomiędzy badanymi punktami.

E

d(p)

= - Q/  P

 Q = q

d1

– q

d

/ (q

d1

+ q

d

):2

 P = p

1

– p/ (p

1

+ p):2

 Q – względna zmiana popytu

 P – względna zmiana ceny

Cena spada z 1 zł do 0,50 zł, popyt

wzrasta ze 100 szt. do 120 szt.
 Q = 120 – 100/(120 + 100):2 = 20/110

= 0,(1818)
 P = 0,50 – 1/(0,50 + 1):2 = - 0,50/0,75

= -0,(666)
E

d(p)

= - {0,(1818) / -0,(666)} =

0,2729

Przy obliczaniu zmiany w drugim
kierunku otrzymuje się:

Q = 100 – 120/(100 + 120):2 = -20/110
=
-0,(1818)
P = 1 – 0,50/(1 + 0,50):2 = 0,50/0,75 =
0,(666)
E

d(p)

= - {-0,(1818) / 0,(666)} =

0,2729

Rodzaje popytu ze względu

na wartość wskaźnika

E

d(p)

∞ -

popyt doskonale

elastyczny

, minimalna zmiana ceny

wywołuje

maksymalną

zmianę

popytu

E

d(p)

> 1 –

popyt elastyczny

,

procentowa zmiana ceny wywołuje
większą procentowo zmianę popytu,
np. cena rośnie o 5%, a popyt spada
o 10%

E

d(p)

= 1 –

popyt proporcjonalny

(popyt
o

elastyczności

jednostkowej),

procentowa zmiana popytu jest
równa procentowej zmianie ceny, np.
cena rośnie o 5%, popyt spada o 5%

0 < E

d(p)

< 1 –

popyt nieelastyczny,

procentowa zmiana popytu jest
mniejsza od procentowej zmianie
ceny, np. cena rośnie o 5%, popyt
spada o 2%

E

d(p)

= 0 –

popyt doskonale

nieelastyczny

(sztywny), popyt nie

reaguje na zmiany ceny

E

d(p)

> 0 – paradoks Giffena, paradoks

Veblena, paradoks spekulacyjny –
popyt reaguje w tym samym
kierunku co cena

Czynniki determinujące

wskaźnik elastyczności

cenowej popytu

a)

cena

– im cena wyższa, tym wyższy

wskaźnik

elastyczności

cenowej

popytu

b)

czas

– im dłuższy upływ czasu od

zmiany ceny, tym wyższa wartość
wskaźnika elastyczności cenowej
popytu (popyt ulega uelastycznieniu)

c)

zamożność społeczeństw

– im wyższy

poziom zamożności społeczeństwa, tym

niższa wartość wskaźnika elastyczności

cenowej popytu w odniesieniu do tego

samego dobra,

d)

dostępność substytutów

– im więcej

substytutów posiada dane dobro, tym

niższa wartość wskaźnika elastyczności

cenowej popytu

e)

istotność dobra dla konsumenta

– im

wyższą wartość przedstawia dobro dla

konsumenta, tym niższa wartość wskaźnika

elastyczności cenowej popytu

Wykorzystanie

elastyczności popytu przez

sprzedających

Sprzedający podejmujący decyzję
odnośnie zmiany ceny, dążąc do
zwiększenia

przychodów

ze

sprzedaży, podejmie inną decyzję,
gdy

popyt

jest

elastyczny

i

nieelastyczny

Popyt elastyczny

p

Q

d

p

1

p

0

A

B

Q

D1

Q

D0

0

TR - przychód ze sprzedaży

TR = p * Q

D

Graficznie TR przy cenie p

0

jest równe polu prostokąta
o wierzchołkach 0p

0

AQ

D0

.

Po obniżeniu ceny do p

1

TR

jest równe polu prostokąta
o wierzchołkach 0p

1

BQ

D1

.

Po obniżeniu ceny pole
prostokąta zmniejsza się o
obszar zaznaczony na
czerwono, a zwiększa o
obszar zaznaczony w
kolorze morskim.

Obszar zaznaczony na
czerwono jest mniejszy niż
obszar zaznaczony w
kolorze morskim.

Wniosek:

W przypadku popytu elastycznego,
sprzedający, które chce zwiększyć
przychody ze sprzedaży powinien
cenę obniżyć.

Popyt

nieelastyczny

p

Q

d

0

B

P

1

P

0

Graficznie TR przy cenie p

0

jest równe polu prostokąta
o wierzchołkach 0p

0

AQ

D0

.

Po wzroście ceny do p

1

TR

jest równe polu prostokąta
o wierzchołkach 0p

1

BQ

D1

.

Po wzroście ceny pole
prostokąta zmniejsza się o
obszar zaznaczony na
czerwono, a zwiększa o
obszar zaznaczony w
kolorze morskim.

Obszar zaznaczony na
czerwono jest mniejszy niż
obszar zaznaczony w
kolorze morskim.

Q

D1

Q

D0

A

Wniosek:

W

przypadku

popytu

nieelastycznego, sprzedający, które
chce

zwiększyć

przychody

ze

sprzedaży

powinien

cenę

podwyższyć.

Przykład

Cena wejściówki na dyskotekę wynosi 10 zł. Właściciel

może liczyć na sprzedaż 100 biletów. Wpływy wynoszą

1.000 złotych

.

W przypadku

popytu elastycznego

obniżenie ceny

o 10%, spowoduje wzrost popytu o 20%. W związku

z tym przy obniżeniu ceny do 9 złotych, właściciel

sprzeda 120 biletów, a wpływy wyniosą

1.080

złotych.

W przypadku

popytu nieelastycznego

wzrost ceny

o 10%, spowoduje spadek popytu o 5%. W związku

z tym przy wzroście ceny do 11 złotych, właściciel

sprzeda 95 biletów, a wpływy wyniosą

1.045 złotych.

Elastyczność cenowa

podaży

Wskaźnik elastyczności cenowej
podaży

informuje o wrażliwości

podaży na zmiany ceny.

Elastyczność cenowa podaży

jest

to stosunek względnej (procentowej)
zmiany

podaży

do

względnej

(procentowej) zmiany ceny.

S = S

1

– S

p = p

1

- p

E

ps

– elastyczność cenowa podaży

S – zmiana podaży

S

1

– podaż po zmianie ceny

S – podaż przed zmianą ceny
p – zmiana ceny

p

1

– cena po zmianie

p – cena przed zmianą

Rodzaje podaży ze względu

na wartość wskaźnika

E

s(p)

∞ -

podaż doskonale

elastyczna

, minimalna zmiana ceny

wywołuje

maksymalną

zmianę

podaży

Ep(s) ∞

p

Q

E

s(p)

> 1 –

podaż elastyczna

,

procentowa zmiana ceny wywołuje
większą procentowo zmianę podaży,
np. cena rośnie o 5%, a podaż rośnie
o 10%

A

B

5%

10%

p

Q

%Q

s

> %p

S

E

s(p)

= 1 –

podaż proporcjonalna

(podaż
o

elastyczności

jednostkowej),

procentowa zmiana podaży jest
równa procentowej zmianie ceny, np.
cena rośnie o 5%, podaż rośnie o 5%

p

Q

S

5%

5%

A

B

%Qs =

%p

0 < E

s(p)

< 1 –

podaż nieelastyczna,

procentowa zmiana podaży jest
mniejsza od procentowej zmiany
ceny, np. cena rośnie o 5%, podaż
rośnie o 2%

p

Q

S

A

B

5%

%Qs < %p

2%

E

s(p)

= 0 –

podaż doskonale

nieelastyczna

(sztywna), podaż nie

reaguje na zmiany ceny

p

Q

5%

Czynniki wpływające na

elastyczność cenową

podaży

a)

możliwość

przestawienia

produkcji

– elastyczność podaży jest

tym wyższa, im większe są możliwości

b)

stopień

wykorzystania

mocy

wytwórczych

– im mniejszy stopień

tym

szybciej

można

zwiększyć

produkcję oraz podaż, w związku z

czym podaż jest bardziej elastyczna

c)

istnienie

zapasów

wyrobów

gotowych

– im więcej zapasów istnieje,

tym większe możliwości zwiększenia
podaży i podaż bardziej elastyczna

d)

możliwości szybkiego zwiększenia
importu

– im większe możliwości, tym

podaż bardziej elastyczna

e)

czas

– im dłuższy okres czasu upływa od

zmiany

ceny

tym

podaż

bardziej

elastyczna

Elastyczność mieszana

(krzyżowa) popytu

Wskaźnik

elastyczności

mieszanej

(krzyżowej)

popytu informuje o wrażliwości

popytu na dobro X na zmiany ceny dobra Y.

Elastyczność

mieszana

(krzyżowa)

popytu

jest

stosunek

względnej

(procentowej) zmiany popytu na dobro X do

względnej (procentowej) zmiany ceny dobra

Y, które pozostaje z dobrem X w stosunku

substytucyjnym bądź komplementarnym.

Q

x

= Q

x1

– Q

x

p

y

= p

y1

– p

y

E

dx(py)

– elastyczność mieszana (krzyżowa)

popytu
Q

x

– zmiana popytu na dobro X

Q

x1

– popyt na dobro X po zmianie ceny dobra Y

Q

x

– popyt na dobro X przed zmianą ceny dobra

Y


py

– zmiana ceny dobra Y

p

y1

– cena dobra Y po zmianie

p

y

– cena dobra Y przed zmianą

Dla dóbr pozostających ze sobą w
relacji substytucyjnej E

dx(py)

> 0.

Dla dóbr pozostających ze sobą w
relacji komplementarnej E

dx(py)

< 0.

Dla dóbr obojętnych względem siebie
E

dx(py)

= 0.

Elastyczność dochodowa

popytu

Wskaźnik elastyczności dochodowej
popytu

informuje o wrażliwości popytu

na zmiany dochodu.

Elastyczność dochodowa popytu

jest

to stosunek względnej (procentowej)
zmiany

popytu

do

względnej

(procentowej) zmiany dochodu.

Q

D

= Q

D1

– Q

D

i = i

1

– i

E

d(i)

– elastyczność dochodowa popytu

Q

D

– zmiana popytu

Q

D1

– popyt po zmianie dochodu

Q

D

– popyt przed zmianą dochodu

i – zmiana dochodu

i

1

– dochód po zmianie

i – dochód przed zmianą

Rodzaj dóbr

E

d(i)

> 0 –

dobra normalne

; popyt zmienia się w

tym samym kierunku co dochód

E

d(i)

< 0 –

dobra niższego rzędu

; popyt zmienia się

w kierunku odwrotnym do dochodu

E

d(i)

> 1 –

dobra wyższego rzędu (luksusowe)

;

popyt zmienia się w tym samym kierunku co dochód

i szybciej od niego

E

d(i)

< 1 –

dobra podstawowe (pierwszej

potrzeby)

; popyt zmienia się w tym samym

kierunku co dochód lecz wolniej od niego lub popyt

zmienia się w kierunku odwrotnym do dochodu

Wykorzystanie wskaźnika

elastyczności dochodowej

popytu

Badania nad reakcją popytu na zmiany

dochodu stanowią podstawę określenia

kolejności wydatków konsumentów na

różne rodzaje dóbr i usług.

Najpierw zaspokajane są

potrzeby

egzystencjalne

,

dopiero

później

potrzeby wyższego rzędu

w miarę jak

pojawia

się

fundusz

swobodnej

decyzji

.

Prawo Engla

W miarę wzrostu dochodu:

a) rosną wydatki na żywność, ale ich

udział w ogólnych wydatkach jest
mniejszy;

b) rosną wydatki na samochody,

podróże, biżuterię, meble, ochronę
zdrowia, czy wypoczynek i rośnie
ich udział w ogólnych wydatkach,

c) wydatki na mieszkanie nie ulegają

zmianie

Krzywe Engla

Q

D

Y

A

B

Ernst Christian
Lorenz Engel

 (ur. 26

marca 1821
w Dreźnie, zm. 8
grudnia 1896
w Radebeul)
– niemiecki statystyk 
i ekonomista. Twórca
prawa
dotyczącego budżetó
w gospodarstw
domowych,
nazwanego od jego
nazwiska prawem
Engla.

Dziękuję za uwagę