samorzad terytorialny wyklad, Administracja-notatki WSPol, ustrój samorządu terytorialnego


SAMORZĄD TERYTORIALNY

2009/2010

  1. TEORIE POWSTANIA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.

Lp.

Nazwa teorii

Charakterystyka

1.

Naturalistyczna

Gminy są wcześniejszym wytworem niż państwo, mogą istnieć niezależnie od państwa, także wtedy, gdy państwo nie istnieje, gminy mają naturalne, przyrodzone uprawnienia niezależne od państwa, po raz pierwszy wyróżniła zadania własne i zlecone

2.

Państwowa

Gmina jest wytworem późniejszym niż państwo, zależy od niego, istnieje z woli państwa, jest porządkowana prawu państwowemu, spełnia powierzone przez państwo zadania, J. Panejko: samorząd to organ państwa powołany do wykonywania określonej części administracji państwowej

3.

Polityczna

Samorząd terytorialny nie jest pojęciem prawnym lecz politycznym, powinien być uniezależniony od państwa

  1. POJĘCIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.

Zarządzanie sprawami lokalnymi przez społeczność lokalną bezpośrednio lub za pośrednictwem organów

Wykonywanie części administracji publicznej

Mieszkaniec to tylko i wyłącznie osoba fizyczna, nie prawna, mająca stałe zamieszkiwanie w danej jednostce samorządu terytorialnego

Art. 25 kc Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

-mieszkańcy podejmują rozstrzygnięcia bezpośrednio poprzez wybory i referendum

lub

poprzez organy stanowiące i kontrolne oraz wykonawcze

ڤ w gminach: ochrona środowiska, gminne drogi, ulice, mosty, zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, wysypiska, zaopatrzenie w energię elektryczną, cieplną, gaz, lokalny transport zbiorowy, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, gminne budownictwo mieszkaniowe, edukacja publiczna, kultura, biblioteki, kultura fizyczna i turystyka, targowiska, cmentarze gminne, porządek i bezpieczeństwo obywateli, ochrona przeciwpowodziowa i przeciwpożarowa, polityka prorodzinna,

ڤ w powiatach: edukacja publiczna, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, polityka prorodzinna, wspieranie osób niepełnosprawnych, transport zbiorowy, drogi publiczne, kultura , kultura fizyczna i turystyka, gospodarka wodna, ochrona środowiska i przyrody, rolnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe, porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli, ochrona przeciwpowodziowa, przeciwdziałanie bezrobociu, ochrona praw konsumenta, obronność,

ڤ w województwach: pielęgnowanie polskości, kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, pobudzanie aktywności zawodowej, zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego, kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego,

ZADANIA WŁASNE

Obligatoryjne:

-uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Fakultatywne:

-wykonywane w ramach posiadanych środków finansowych

ZADANIA ZLECONE

Z ustawy

-organizacja i przeprowadzenie wyborów i referendum ogólnopolskiego

Na mocy porozumień

-z organami administracji rządowej

-z innymi jednostkami samorządu terytorialnego

Jest niedopuszczalne przekazanie przez powiat zadania z zakresu

-prawa budowlanego (pozwolenia na budowę)

-ruchu drogowego (wydawanie prawa jazdy, dowodów rejestracyjnych)

CECHY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

  1. KORPORACYJNOŚC (wspólnota mieszkańców)

  1. OBLIGATORYJNOŚĆ

  1. OSOBOWOŚĆ PRAWNA

  1. POMOCNICZOŚĆ / SUBSYDIARNOŚĆ

Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:

[...]ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.

  1. SAMODZIELNOŚĆ

  1. PRAWORZĄDNOŚĆ

Art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:

Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

Wyrok NSA z dnia 15.01.1997:

Do działalności organów samorządu terytorialnego w sferze zobowiązań publicznoprawnych nie stosuje się zasady „ co nie jest zakazane jest dozwolone” lecz regułę „dozwolone jest tylko to, co prawo wyraźnie przewiduje”

  1. JAWNOŚĆ

PORÓWNANIE CECH SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I PAŃSTWA

Samorząd terytorialny

Państwo

Osoba prawna

Osoba prawna

Obligatoryjność przynależności

Obywatelstwo oparte na prawie krwi (ius sanquinis)

Samodzielność

Suwerenność

Majątek

Majątek

SAMORZĄD TERYTORIALNY NALEŻY DO WŁADZY WYKONAWCZEJ

TRADYCJE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

W POLSCE

I. OKRES I RZECZYPOSPOLITEJ

-samorząd wiejski

sołtys z ławnikami

-samorząd miejski

wójt z ławnikami

burmistrz z radnymi (wilkierze)

-samorząd szlachecki

sejmiki szlacheckie

II. OKRES ZABORÓW

samorząd terytorialny państw zaborczych

III. OKRES II RZECZYPOSPOLITEJ

-konstytucja marcowa 1921

szeroki samorząd terytorialny w gminach, powiatach i województwach

-ustawa scaleniowa 1933

samorząd terytorialny w gminach wiejskich i miejskich oraz w powiatach

-konstytucja kwietniowa 1935

podporządkowanie samorządu terytorialnego państwu

IV. OKRES PRL

-samorząd terytorialny 1944-1950

tylko organy wykonawcze, w miejsce organów stanowiących rady narodowe

-system rad narodowych 1950-1972

terenowe organy jednolitej administracji państwowej

-samorząd społeczny 1972-1983

gminne rady narodowe organami samorządu społecznego

-samorząd terytorialny 1983-1989/90

gminne rady narodowe organami samorządu terytorialnego

V. OKRES III RZECZYPOSPOLITEJ

-reaktywowanie samorządu terytorialnego w gminach 1989/90

nowelizacja konstytucji PRL 29.12.1989

ustawa o samorządzie terytorialnym 8.03.1990

-reaktywowanie samorządu terytorialnego w powiatach i województwach 1998

ustawa o samorządzie powiatowym 5.06.1998

ustawa o samorządzie województwa 5.06.1998

STRUKTURA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

  1. Zasadniczy podział terytorialny państwa.

Ustawa z dnia 24.07.1998 o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. 1998 Nr 96 poz. 603 z późn. zmn.)

GMINY

wiejskie, miejsko-wiejskie, miejskie

POWIATY

ziemskie, grodzkie, okólne

WOJEWÓDZTWA

samorządowe i rządowe

SAMORZĄD TERYTORIALNY WE WSZYSTKICH JEDNOSTKACH ZASADNICZEGO PODZIAŁU TERYTORIALNEGO PAŃSTWA

PODSTAWOWĄ JEDNOSTKĄ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JEST GMINA

DOMNIEMANIE WŁAŚCIWOŚCI NA RZECZ SAMORZĄDU GMINNEGO

JEDYNĄ JEDNOSTKĄ ZASADNICZEGO PODZIAŁU TERYTORIALNEGO,

W KTÓREJ WYSTĘPUJE ADMINISTRACJA RZĄDOWA I SAMORZĄDOWA

JEST WOJEWÓDZTWO

  1. Administracja publiczna w województwie.

WOJEWÓDZTWO

Samorząd województwa

(urząd marszałkowski)

Wojewoda (urząd wojewódzki)

  1. Relacje między jednostkami samorządu terytorialnego różnych szczebli.

    1. ZASADA KOMPLEMENTARNOŚCI.

    2. ZASADA WSPÓŁDZIAŁANIA.

  1. Pomocniczy podział terytorialny państwa.

WYSTĘPUJE TYLKO I WYŁĄCZNIE W GMINACH

-sołectwa (zebranie mieszkańców, sołtys, rada sołecka)

-dzielnice miast (rada, zarząd)

-osiedla (rada lub ogólne zebranie mieszkańców, zarząd)

USTRÓJ MIASTA SOŁECZNEGO WARSZAWY

ustawa z dnia 15.03.2002, Dz. U. Nr 41 poz. 361

Prezydent Warszawy

Prezydent m.st. Warszawy wybierany jest przez mieszkańców w wyborach powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich. Jest on zwierzchnikiem służbowym pracowników urzędu miasta, a także kierowników miejskich jednostek organizacyjnych. Prezydent Warszawy powołuje czterech swoich zastępców.

Rada m.st. Warszawy

Organem stanowiącym jest Rada m.st. Warszawy. Liczy ona 60 radnych, wybieranych w czteroprzymiotnikowych wyborach (bezpośrednich, równych, tajnych i powszechnych). Rada miasta przyjmuje budżet Warszawy oraz kontroluje jego wykonanie, przyjmując lub odrzucając absolutorium.

Jednostki pomocnicze - DZIELNICE miasta

- burmistrz dzielnic

- jego zastępca lub zastępcy

- pozostali członkowie zarządu.

  1. Ustrojowe prawo samorządowe.

Art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:

Ust. 1. .Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

Ust. 2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

Lp.

Nazwa aktu prawnego

Charakterystyka - publikator

1

Konstytucja RP z 2.04.1997

rozdział VII, Dz.U. 1997 Nr 78 poz. 483

2

Ustawa z 8.03.1990 o samorządzie gminnym

Do 1998- terytorialnym, Dz.U. 2001 Nr 142 poz. 1591

3

Ustawa z 5.06.1998 o samorządzie powiatowym

Dz.U. 2001 Nr Nr 142 poz. 1592

4

Ustawa z 5.06.1998 o samorządzie województwa

Dz.U. 2001 Nr 142 poz. 1590

5

Ustawa z16.07.1998 - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw

Dz.U. 1998 Nr 95 poz. 602

6

Ustawa z 20.06.2002 o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta

Dz.U. 2002 Nr 113 poz. 984

7

Ustawa z 15.09.2000 o referendum lokalnym

Dz.U. 2000 Nr 88 poz. 985

8

Europejska Karta Samorządu Lokalnego z 15.10.1985

Przyjęta w Strasburgu przez stałą Konferencję Gmin i Regionów Europy przy Radzie Europy,weszła w życie 1.09.1988 ratyfikowana przez Polskę w całości w 1993 roku,

Dz.U. 1994 Nr 124 poz. 607, zmiana nazwy obwieszczeniem Ministra Spraw Zagranicznych z 22.08.2006, Dz.U. 2006 Nr 154 poz. 1107

9

Rozporządzenia Rady Ministrów

W sprawie utworzenia, połączenia, podzielenia, zniesienia gmin i powiatów oraz zmiany granic województw

10

Akty prawa miejscowego, w szczególności: statuty gmin, powiatów, województw

- uchwala rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa

  • w gminach powyżej 300 tyś mieszkańców obowiązek uzgodnienia z Prezesem RM na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji

  • w województwach obowiązek uzgodnienia z Prezesem Rady Ministrów

11

Przepisy porządkowe (gminne, powiatowe)

-uchwala rada gminy, rada powiatu

w przypadkach nie cierpiących zwłoki zarządzenia wójta, przepisy porządkowe zarządu powiatu

OBOWIĄZEK PUBLIKACJI AKTÓW PRAWA MIEJSCOWEGO W WOJEWÓDZKIM DZIENNIKU URZĘDOWYM WYNIKA Z PRZEPISÓW USTAWY Z 20.07.2000 O OGŁASZANIU AKTÓW NORMATYWNYCH I NIEKTÓRYCH INNYCH AKTÓW PRAWNYCH (DZ.U. 2000 NR 62 POZ. 718)

  • zasadniczo wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia

  • wejście w życie przepisów porządkowych po upływie 3 dni w sposób zwyczajowo przyjęty

REFERENDUM LOKALNE

WNIOSKODAWCY

Z inicjatywy organu stanowiącego

Art. 9 ustawy

z inicjatywy mieszkańców

Art. 11 ustawy (poparcie wniosku - art. 4)

PRZEDMIOT REFERENDUM

odwołanie organu (art. 5 ustawy)

rady (sejmiku) wójta (b.,p.)

tylko mieszkańcy także z inicjatywy organu

stanowiącego

inna sprawa ważna dla j.s.t (art. 2 ustawy)

mieszkańcy lub organ stanowiący.

FREKWENCJA

Co do zasady co najmniej 30% (art. 55 ustawy)

W sprawie odwołania organu pochodzącego z wyborów bezpośrednich: Referendum w sprawie odwołania organu j.s.t. pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorącej udział w wyborze odwoływanego organu (art. 55 ust. 2 ustawy)

ROZSTRZYGNIĘCIE

Co do zasady bezwzględna większość głosów (art. 56 ust. 1 ustawy)

W sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne co najmniej 2/3 ważnych głosów (art. 56 ust. 2 ustawy)

KONSULTACJE

(art. 5a usg, art. 3a usp, art. 10a uswu)

fakultatywne

obligatoryjne

REFERENDUM A KONSULTACJE

Tryb zgodny z ustawą

Skutek rozstrzygający

Tryb zgodny z uchwałą

Skutek opiniodawczy

POJĘCIE REFERENDUM KONSULTACYJNEGO

WYBORY SAMORZĄDOWE

Wybory do rad gmin, rad powiatów, sejmików wojewódzkich:

Zasady wyborcze:

-powszechne

-równe

-tajne

-bezpośrednie

-większościowe lub proporcjonalne

(wybory większościowe /zwykła większość/ w gminach do 20 tyś mieszkańców - wybory proporcjonalne w gminach powyżej 20 tyś mieszkańców, w powiatach i województwach - próg wyborczy 5%)

Prawa wyborcze:

Czynne i bierne : ukończone 18 lat, obywatel polski lub obywatel UE ( w gminach), nie pozbawiony praw wyborczych, stałe zamieszkiwanie

Wybory na funkcję wójta (b.,p. miasta):

Wybory bezpośrednie:

Zasady wyborcze zgodne z zasadami przewidzianymi w ordynacji do rad gmin (do 20 tyś mieszkańców - wybory większościowe / bezwzględna większość/losowanie/

Prawa wyborcze:

Czynne jak w ordynacji wyborczej do rad gmin

Bierne: jak w ordynacji do rad gmin z wyjątkami:

-tylko obywatel polski

-brak przesłanki stałego zamieszkiwania

-ukończone 25 lat

Wybory pośrednie:

-rada gminy bezwzględną większością głosów w głosowaniu tajnym

KALENDARZ WYBORCZY 2010

FREKWENCJA:

21 listopada 2010 - 47,32% 5 grudnia 2010 - 35,31

ORGANY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

  1. ORGANY STANOWIĄCE I KONTROLNE

RADA GMINY (MIEJSKA)

domniemanie kompetencji rady

RADA POWIATU

enumeratywnie wyliczenie kompetencji rady i zarządu

SEJMIK WOJEWÓDZTWA

domniemanie kompetencji zarządu

-kadencja 4 lata

-wyjątki:

1) odwołanie rady/sejmiku (referendum w gminach, powiatach i województwach)

2) rozwiązanie rady/sejmiku (powtarzające się naruszenia Konstytucji lub ustaw - art. 96 ust. 1 usg, art. 83 ust. 1 usp, art. 84 ust. 1 usw; nie dokonanie wyboru zarządu powiatu/zarządu województwa - art. 29 ust. 12 usp, art. 33 ust. 1 usw)

SKUTEK: co do zasady przedterminowe wybory.

-skład ustawowy: art. 17 usg, art. 9 ust. 4 usp, art. 16 ust. 3 usw

  1. Funkcja uchwałodawcza rady/sejmiku

Inicjatywa uchwałodawcza:

Wójt (b.,p.), zarząd powiatu/województwa, komisje rady/sejmiku, radni w określonej liczbie, przewodniczący rady/sejmiku

↓ opinie, uzgodnienia, konsultacje

Aprobata skarbnika/głównego księgowego budżetu w sprawach zobowiązań finansowych

Aprobata radcy prawnego pod względem zgodności z prawem

Opinia właściwych komisji rady/sejmiku

Posiedzenie plenarne rady/sejmiku:

-debata i podjęcie uchwały (co do zasady zwykłą większością głosów - art. 14 ust. 1 usg, art. 13 ust. 1 usp, art. 19 ust. 1 usw

Podpis przewodniczącego rady/sejmiku lub upoważnionego wiceprzewodniczącego

Doręczenie uchwały rady/sejmiku przez wójta (b., p), przewodniczącego zarządu powiatu/województwa w ciągu 7 dni od podpisania wojewodzie lub RIO

  • brak nieprawidłowości

  • błędy nieistotne - „wytyk”

  • błędy istotne

BŁĘDY ISTOTNE

↓ ↓

W ciągu 30 dni rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody lub RIO

Po upływie 30 dni skarga do WSA

Na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody skarga gminy/powiatu/województwa do WSA

II instancja NSA

  1. Funkcja kontrola rady/sejmiku

  1. Organizacja wewnętrzna rady/sejmiku.

Przewodniczący rady/sejmiku

Wiceprzewodniczący rady/sejmiku

Art. 19 ust. 1 usg, art. 14 ust. 1 usp, art. 20 ust. 1 usw

Kadencja 4 lata

Wyjątki: odwołanie, rezygnacja

Komisje rady/sejmiku

Stałe lub doraźne

Szczególna rola komisji rewizyjnej

Kluby radnych

  1. ORGANY WYKONAWCZE (WÓJT /B., P./), ZARZĄD POWIATU/WOJEWÓDZTWA