1. KRYTERIA

1. OBSŁUGIWANIE SIEBIE

1. Zachowanie się przy stole

1. Używa noża oraz widelca poprawnie i bez trudności. X

Zadanie to zaliczamy, jeżeli badany:

1. trzyma pewnie i w odpowiednim miejscu sztućce,

2. używa ich do właściwych celów, tj. pokarm kroi nożem, nabiera i podnosi do ust widelcem.

2. Można akceptować jego zachowanie przy stole. X

Badany wykazuje schludność przy jedzeniu, tj. nie wyróżnia się, chyba że jest równocześnie opóźniony fizycznie.

41. Radzi sobie przy stole, np. obsługuje się bez trudności. Y

Zaliczamy, jeżeli badany potrafi sobie nałożyć na talerz odpowiednią ilość jedzenia, obsługuje się samodzielnie i je schludnie.

42. Nalewa płyny (herbata, kawa, mleko). Y

Zadanie to wymaga od badanego umiejętności nalewania danego płynu do filiżanki lub szklanki nie tylko z naczynia używanego codziennie, ale również np. z butelki, czajnika.

81. Używa noża do obierania owoców albo krojenia chleba. Z

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien posługiwać się nożem dostatecznie dobrze, by obrać jabłko lub gruszkę albo też porządnie i starannie pokroić chleb.

82. Odpowiednio obsłuży się w barze samoobsługowym lub kawiarni. Z

Zadanie to wymaga od badanego:

1. wybrania sobie z lady dania w barze samoobsługowym,

2. wybrania sztućców i innych potrzebnych przedmiotów,

3. zapłacenia za posiłek i odebrania należnej reszty.

2. Czystość i higiena osobista

3. Regularnie dba o włosy. X

Umiejętność ta nie wymaga wysokiego standardu, ale włosy powinny być uczesane i czyste.

4. Utrzymuje siebie w odpowiedniej czystości (ręce, twarz, zęby) i myje się dokładnie. X

Trzy kryteria musza być spełnione. Badany powinien:

1. wiedzieć, kiedy należy myć ręce, twarz, zęby, włosy, aby zachować podstawową czystość,

2. umieć używać mydła i ręcznika, spuszczać wodę i pozostawiać po sobie należyty porządek,

3. myć starannie zęby.

43. Kąpie się regularnie i bez nadzoru. Y

Aby to zaliczyć badany powinien:

1. umieć myc dokładnie całe ciało, niezależnie od tego, w jakich warunkach to robi, np. wanna, prysznic, miska z wodą itp.,

2. czynić to z własnej inicjatywy dostatecznie często aby zachować podstawową czystość,

3. przygotowywać niezbędne przybory, np. mydło, wodę, ręczniki itp. i radzić sobie podczas tych czynności bez nadzoru.

44. Goli się regularnie (mężczyzna), odpowiednio dba o higienę osobistą (kobieta). Y

Powinny być spełnione trzy kryteria.

Mężczyzna powinien:

1. golić się dostatecznie często, aby wyglądać schludnie,

2. golić się starannie bez nadzoru,

3. dbać o przyrządy do golenia.

Kobieta powinna:

1. przygotować się do menstruacji, zaopatrując się w niezbędne na ten czas przybory,

2. radzić sobie z krwawieniem zgodnie z zasadami higieny osobistej,

3. pozbyć się zużytych środków higienicznych w odpowiedni sposób.

83.P Dba o swoje włosy (mycie, strzyżenie, obcinanie oraz układanie fryzury) z własnej inicjatywy. Z

Badany(a) sam(a) decyduje:

1. o myciu swoich włosów i robi to zadowalająco (włączając w to czesanie, niekoniecznie układanie włosów w loki),

2. kiedy jego (jej) włosy wymagają podcięcia lub ułożenia i czyni to w sposób ogólnie przyjęty.

84.P Regularnie obcina paznokcie (u rąk i nóg) i czyni to bez pomocy (opiłowuje pilniczkiem itp.). Z

Aby ocenić pozytywnie to zadanie powinny być spełnione dwa kryteria.

Badany powinien:

1. wiedzieć, kiedy należy obciąć swoje paznokcie,

2. umieć bez niczyjej pomocy obciąć paznokcie u rąk i nóg, nie kalecząc się.

1. Dbanie o ubiór

5. Potrafi dobrać strój do pogody. X

Badany powinien wykazać umiejętność doboru ubrania, które ma włożyć, np. płaszcz przeciwdeszczowy gdy

pada deszcz, ciepłe odzienie zimą, kiedy wychodzi poza dom, lekkie odzienie latem.

6. Wiąże wstążki sznurowadła, tasiemki fartucha, krawat. X

Mężczyzna powinien umieć zawiązać krawat i sznurowadła, a kobieta powinna umieć w pasie z tyłu zawiązać na kokardę tasiemki fartucha.

45. Dba o własną odzież, regularnie czyści buty. Y

Zadanie to oceniamy pozytywnie, gdy badany:

1. wie, kiedy ubranie wymaga oczyszczenia i reperacji,

2. składa lub wiesza starannie swoje ubranie,

3. czyści samodzielnie na tyle często, że wyglądają zawsze schludnie.

46. Potrafi regularnie zmieniać bieliznę osobistą. Y

Powinniśmy upewnić się, czy badany:

1. wie, kiedy należy zmienić bieliznę,

2. zmienia ją samodzielnie, składa brudną w przeznaczonym na to miejscu.

85. P Daje obuwie do naprawy. Z

Powinniśmy upewnić się czy badany:

1. potrafi ocenić, kiedy obuwie wymaga oddanie do naprawy i wie, kiedy należy zgłosić się po jego odbiór,

2. umie wyjaśnić, jakiej konkretnie naprawy obuwie wymaga (gumowe lub skórzane podeszwy, obcasy).

86. P Korzysta z usług pralni albo sam pierze, korzystając również z pralki domowej

(adapt.). Z

Powinniśmy upewnić się, czy badany zna sposób obsługi pralki (potrafi włączyć i wyłączyć, wsypać proszek, wykręcić bieliznę, wysuszyć itp.), potrafi samodzielnie prać, używać gorącej wody, mydła, wykręcić bieliznę po praniu i rozwiesić, aby wyschła.

1. Poruszanie się

7. P Korzysta z komunikacji publicznej (krótkie wycieczki, przejażdżki). X

Badany powinien odbywać regularne wyjazdy do znanych mu i niezbyt odległych miejsc (np. autobusem).

Powinien umieć wysiąść w odpowiednim miejscu bez zasięgania informacji.

8. P Chodzi po sprawunki, przechodzi przez jezdnię. X

Aby ocenić pozytywnie to zadanie badany powinien:

1. opisać, jak dotrzeć do sklepu lub innego miejsca położonego w pobliżu (nie może to być sąsiedni dom),

2. samodzielnie przejść przez jezdnię.

47. P Korzysta z komunikacji publicznej na wyjazdy wymagające co najmniej jednej przesiadki. Y

Jeżeli nie potrafimy ustalić, czy badany odbył kiedykolwiek samodzielnie taką podróż, to powinien

umieć opisać w czasie wywiadu, gdzie i jak należy przesiąść się z jednego pociągu czy autobusu na

drugi.

48. P Potrafi znaleźć drogę do co najmniej sześciu miejsc w sąsiedztwie np. kawiarni,

sklepu, kościoła itp. Y

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien: umieć dostać się ze swego domu lub

miejsca zamieszkania do co najmniej sześciu miejsc (miejsca na terenie ośrodka lub instytucji, w której badany się znajduje, nie są brane pod uwagę w tym zadaniu).

Jeżeli nie zaobserwowano, że chodzi do takich miejsc, to powinien umieć powiedzieć, gdzie się one znajdują, opisując je w odniesieniu do innych miejsc, np. kawiarnia, smażalnia ryb, dancing, nazwa konkretnej ulicy, apteka, sklep spożywczy itp.

87. P Korzysta z komunikacji publicznej na wyjazdy do miejsc mniej znanych. Z

Zadanie to odnosi się do umiejętności korzystania z publicznej komunikacji na długie lub krótkie, nieczęsto odbywane podróże, wymagające co najmniej jednej przesiadki.

Jeżeli nie zaobserwowano, że badany odbywa takie podróże, to należy ustalić w wywiadzie, czy potrafi on:

1. opisać szczegóły takiej podróży, np. opłata za przejazd,

2. opisać, jak szukałby drogi do nieznanego miejsca, np. pytając spotkanych ludzi (funkcjonariusza policji).

88. P Umie ustalić szczegóły planowanej podróży, np. godziny odjazdu pociągów, trasę autobusu itp. Z

Jeżeli nie można zaobserwować tej umiejętności, to badany powinien:

1. wymienić w wywiadzie co najmniej jedno niżej wymienione źródło informacji: rozkład jazdy, odpowiednie mapy, dyżurny ruchu, bagażowy, biuro informacji. Nie zaliczać takich określeń, jak: „człowiek” albo po prostu „zapytać kogoś”.

2. Pytać w sposób jasny, tzn. nie tylko pytać odpowiednie osoby, ale także zadawać odpowiednie pytania, np. kiedy jest następny pociąg do...?

1. Zdrowie

9. Wykazuje wystarczającą ostrożność przy maszynach, narzędziach, potłuczonych szkłach itp. X

Muszą być spełnione trzy kryteria:

1. badany, posługując się narzędziami itp., powinien przestrzegać podstawowych zasad bezpieczeństwa,

2. używać narzędzi nie robiąc sobie krzywdy,

3. ostrzegać innych o niebezpieczeństwie, gdy tego wymaga sytuacja.

10. P Wie, jak zachować się przy lekkim skaleczeniu, np. brudna i krwawiąca rana. X

Badany powinien wiedzieć, jak oczyścić skaleczenie (ranę), umieć użyć plastra, bandaża itp. Aby zatamować krwawienie i zabezpieczyć ranę.

49. Dba o własne zdrowie. Y

Aby pozytywnie ocenić to zadanie należy upewnić się czy, badany miał kiedykolwiek takie sytuacje, że:

1. sam stwierdził, że czuje się źle,

2. podjął odpowiednie środki zaradcze, np. położył się do łóżka, wziął aspirynę, napił się czegoś gorącego, użył termoforu z gorącą wodą.

50. P W razie potrzeby wie, jak skorzystać z pomocy ośrodka zdrowia (adapt.). Y

Oceniający powinien ustalić, co badany zrobiłby, gdyby zdarzył mu się drobny wypadek wymagający natychmiastowej pomocy lekarskiej, np. złamany nos lub ręka.

Zadanie to zostaje zaliczone, jeżeli badany potrafi dostać się na pogotowie ratunkowe albo wie, w jaki sposób wezwać telefonicznie karetkę.

89. P Wie, gdzie i jak skorzystać z ogólnej pomocy lekarzy prowadzących gabinety

prywatne. Z

Badany powinien wiedzieć, gdzie znaleźć gabinet lekarza i zdawać sobie sprawę z obowiązujących godzin przyjęć albo zamówić wizytę u lekarza, w zależności od istniejącego sposobu przyjmowania pacjentów.

90. P Wie, że podstawowe leki powinny być pod ręką oraz gdzie je nabyć. Z

Dwa kryteria powinny być spełnione:

1. badany powinien wiedzieć, że dane lekarstwo stosuje się przy takiej a nie innej dolegliwości, np. kaszel, ból głowy itp.

2. Wie, gdzie i o jakie lekarstwo poprosić.

2. KOMUNIKOWANIE SIĘ

1. Język

11. Odpowiada w zrozumiałej formie o prostych zdarzeniach, np. o codziennych zajęciach. X

Język badany potrafi opisać dokładnie i logicznie swoje zajęcia podczas dnia albo wycieczkę weekendową lub świąteczną, to zadanie zaliczamy.

Artykulacja powinna być zadowalająca, ale dopuszczalne są błędy gramatyczne.

12. P Odbiera telefony i daje sensowne odpowiedzi. X

Zaliczamy, jeżeli badany:

1. jest uprzejmy podczas rozmowy telefonicznej,

2. reaguje w sposób odpowiedni (np. przywołuje proszoną osobę, zapisuje podaną wiadomość itp.).

51. Zapamiętuje i przekazuje proste informacje, nawet po upływie 10 minut. Y

Byłoby idealnie oceniać to zadanie na terenie miejsca pracy lub szkoły badanego. Dajemy badanemu prostą wiadomość (około 15 słów) odnosząc się do osób lub rzeczy mu znanych. Prosimy, aby powtórzył tę wiadomość bezpośrednio po usłyszeniu, a następnie po 10 minutach. Jeżeli badany potrafi powtórzyć treść wiadomości po 10 minutach, to zadanie zaliczamy. Gdy badany jest oceniany poza terenem swoich codziennych zajęć, zadanie powinno być oceniane na zasadzie „testu”. Należy wówczas przekazać badanemu następującą wiadomość „Pan Kowalski nie przyjdzie dziś do pracy, ponieważ źle się czuje” i postępujemy tak jak w poprzednim przypadku.

52. Rozumie przymiotniki: codzienny, krótki, punktualny, częsty, powtarzany (adapt.) Y

Aby sprawdzić, czy badany rozumie powszechnie używane zwroty wybrano dla próby pięć przymiotników związanych z „czasem”. Należy zapytać badanego, co znaczą te słowa, używając je w znanym mu kontekście. Jeżeli z jego wyjaśnień wynika, że zna w kontekście znaczenie tych pięciu wyżej wymienionych przymiotników, zadanie to zaliczamy.

91. P Korzysta z telefonów publicznych. Z

Jeżeli badany jest pod stałą obserwacją (badającego, rodziców, nauczycieli itd.), to nie powinno być żadnych trudności z oceną, czy umie skorzystać z publicznego telefonu.

Jeżeli jednak nie można uzyskać na ten temat informacji od jego otoczenia, to należy ustalić w wywiadzie z badanym, czy umie on wykonać czynności z tym związane.

92. P Korzysta z informacji biura numerów telefonicznych. Z

Główne wymagania stawiane badanemu to umiejętność:

1. wykręcenia na tarczy telefonu potrzebnego numeru informacji biura numerów,

2. poproszenie o numer, podając nazwisko i adres osoby, o którą chodzi,

3. poprawnego zanotowania numeru.

1. Pieniądze (całość adapt.)

13. Rozmieni 5 zł na drobniejsze. X

Podać na stole przed badanym monety:

1 X 10 gr 2 X 1 zł

2 X 20 gr 1 X 2 zł

1 X 50 gr

i polecić mu, aby to dodał (5 zł).

Badany powinien szybko zorientować się, że suma wynosi 5 zł.

Następnie należy postawić mu pytania:

1. pokaż mi, ile ci zostanie z 5 zł, jeśli wydasz 1 zł 50 gr,

2. pokaż mi, ile ci zostanie, jeśli wydasz 3 zł 20 gr.

Jeżeli badany nie rozumie, o co chodzi w powyższych punktach (a) i (b) demonstrujemy mu na innym przykładzie, wykonując zadanie na innej sumie. Następnie powtarzamy jeszcze raz pytania (a) i (b). Aby zaliczyć badanemu to zadanie odpowiedzi jego na pytania muszą być prawidłowe. Nie poprawiamy błędów, chyba że badany sam się poprawi.

14. Dodaje do siebie monety w ramach 5 zł. X

1. wziąć 1 zł oraz 2 X 20 gr i zapytać: „Ile to jest?”

2. wziąć 2 zł oraz 50 gr i zapytać: „Ile to jest?”

3. wziąć 2 zł, 50 gr oraz 20 gr i zapytać: „Ile to jest?”

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien znać nazwę monet i umieć poprawnie odpowiedzieć na powyższe trzy pytania.

53. Rozmieni 20 zł. Y

Położyć przed badanym monety:

1 X 10 gr 2 X 1 zł

2 X 20 gr 3 X 2 zł

3 X 50 gr 2 X 5 zł

i polecić badanemu, aby dodał te monety (20 zł).

Jeżeli odpowiedź nie jest poprawna, to zadania nie zaliczamy;

Gdy zaś poprawna, stawiamy dalsze pytania:

1. pokaż mi, ile ci zostanie, jeśli wydasz 17 zł,

2. pokaż mi, ile ci zostanie, jeśli wydasz 13 zł,

3. pokaż mi, ile ci zostanie, jeśli wydasz 18 zł i 20 gr.

Po poprawnym rozwiązaniu każdego zadania zapytać: „Ile to jest?”

Wszystkie zadania powinny być rozwiązane poprawnie.

54. Dodaje monety w ramach 50 zł. Y

Położyć przed badanym monety:

2 X 50 gr 3 X 5 zł

2 X 1 zł 1 X 10 zł

1 X 2 zł 1 X 20 zł

i polecić badanemu, aby dodał te wartości.

Jeżeli nie potrafi dodać, to nie zaliczamy tego zadania.

Jeśli wykona poprawnie, to każemy mu odłożyć kolejno następujące sumy;

1. 35 zł

2. 12 zł

3. 32 zł

93. Dodaje sumy pieniędzy, np. opłata za przejazd autobusem, za obiad itp. Z

Położyć na stole przed badanym wszystkie monety wyliczone poprzednio w tej części inwentarza

i polecić mu, aby odłożył z tych pieniędzy:

1, 50 zł - na opłatę za bilet autobusowy

27 zł - na zakupy (adapt.)

21 zł - na obiad

Polecić badanemu, aby dodał te sumy i powiedział, ile pozostało.

Aby zaliczyć to zadanie wszystkie polecenia musza być wykonane poprawnie.

To i następne zadanie (94) mówi nam o umiejętności posługiwania się pieniędzmi, a nie o umiejętności dokonywania zakupów ani też posługiwania się pieniędzmi w konkretnej sytuacji dokonywania zakupów. Byłoby wskazane, by badany posiadał wystarczającą umiejętność lub wprawę w posługiwaniu się pieniędzmi. Czas wykonania powyższych czynności powinien mieścić się w granicach 3 minut. Jeżeli badany przekroczy ten czas, znaczy to, że posiada tylko wiadomości teoretyczne, których nie potrafi wykorzystać w normalnej sytuacji życiowej. Błędów pozostających w granicach 1 zł można nie brać pod uwagę. W innych przypadkach można polecić badanemu, by się upewnił co do swojej odpowiedzi. Jeśli odpowiedź nadal jest niepoprawna, nie zaliczamy jej. Dopuszcza się spontaniczne poprawki badanego, ale w granicach limitu czasowego.

94. Dodaje sumy, na które składają się banknoty i monety, złotówki i grosze. Z

Sprawdzić, czy badany wie, ile groszy ma jeden złoty. Polecić mu, aby z położonych przed nim pieniędzy odłożył 113 zł 80 gr oraz 57 zł i zapytać: „Ile to będzie razem?” (170 zł 80 gr).

Aby zaliczyć to zadanie, wszystkie odpowiedzi muszą być poprawne, bez żadnych błędów. Czas na wykonanie poszczególnego zadania wynosi 3 minuty (porównaj zadanie 93).

1. Czas i pomiar

15. Podaje czas, a godziny na zegarze kojarzy z różnymi czynnościami i zdarzeniami. X

W badaniu tym należy użyć zegara prawdziwego lub zrobionego z tektury z ruchomymi wskazówkami. Nastawić zegar na następujące godziny: 9.15, 10.40, 2.45 i zapytać: „Która jest godzina?”. Ponadto pokazać badanemu dwie różne godziny, które są podstawowe w jego codziennych zajęciach (np. 8.00 - pójście do szkoły lub początek pracy, 13.00 - obiad). Zapytać go, co zwykle zdarza się w tym czasie w ciągu dnia. Aby ocenić pozytywnie to zadanie, wszystkie odpowiedzi muszą być poprawne.

16. Rozumie różne odpowiedniki tego samego czasu, np. 9.15 - kwadrans po dziewiątej. X

Pokazać badanemu na tarczy zegara godzinę 9.15 i spytać go „Która jest godzina?”

Jeśli odpowie poprawnie, to zapytać go: „Jak inaczej można to powiedzieć?” Zrobić to samo dla godziny 3.45.

55. Pisze pod dyktando czas zegarowy. Y

Polecić badanemu, aby napisał następujące godziny: 9.10, 14.35, 16.50. Zaliczamy to zadanie, jeżeli cyfry są napisane wyraźnie i prawidłowo.

56. Rozumie odstępy czasowe, np. między godziną 3.30 a 4.30. Y

Zadajemy następujące pytania:

1. jaki program telewizyjny jest między godziną 7.00 a 7.30 wieczorem, jak długo trwa ten program?

2. Jeżeli przerwa w zajęciach jest od 3.00 do 3.15 (adapt.) po południu, to jak długo trwa?

Aby zaliczyć to zadanie obydwie odpowiedzi muszą być prawidłowe.

95. Umie poprawnie określić czas w godzinę albo dwie po lub przed momentem, który

mu się w danej chwili wskaże. Z

Pokazać badanemu na tarczy zegara godzinę 1.00 i zapytać go: „Która będzie godzina za dwie godziny?”. Następnie pokazać mu godzinę 4.15 i zapytać: „Która będzie godzina o godzinę wcześniej?” Aby ocenić pozytywnie to zadanie obie odpowiedzi muszą być poprawne.

96. Umie posługiwać się linijką, taśmą do mierzenia itp. I rozumie pojęcia: „pół”,

„ćwierć”. X

Polecić badanemu, aby za pomocą linijki lub taśmy do mierzenia odmierzył dwie długości 9np. szerokość ławki, długość książki itp.). Wynik powinien być podany z dokładnością do 2,5 cm (adapt.). Następnie polecić, aby za pomocą linijki narysował linie długości 6 cm, a drugą długości 8 cm (adapt.). oceniamy pozytywnie to zadanie, jeżeli wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

1. Pisanie

17. Potrafi prawidłowo podpisać się. X

Wymagany podpis musi spełniać trzy kryteria:

1. być czytelny,

2. napisany pismem ręcznym (nie drukowanym),

3. zawiera co najmniej inicjał imienia i nazwisko.

18. Adresuje kopertę zgodnie z przyjętymi zasadami. X

Zaliczamy to zadanie, jeżeli badany potrafi napisać na kopercie imię i nazwisko oraz adres:

1. czytelnie,

2. we właściwej kolejności,

3. poprawnie (bez opuszczania liter).

57. Pisze poprawnie ceny składające się ze złotych i groszy, np. 76,50 i potrafi

dobrać odpowiednie banknoty i monety. Y

Pokazać badanemu napisaną cenę i poprosić, aby wybrał odpowiednią ilość pieniędzy z rozłożonych przed nim banknotów i monet. Demonstrujemy trzy różne ceny tego typu. Wszystkie odpowiedzi musza być prawidłowe.

58. Pisze pod dyktando określone sumy pieniędzy. Y

Polecamy badanemu napisanie takich sum, jak; 120 zł, 150 zł, 6,70 zł. Zaliczamy to zadanie, jeżeli cyfry napisane są czytelnie i zaznaczone jest, że chodzi tu o ilość pieniędzy (używanie skrótu zł), i jeżeli większe jednostki systemu monetarnego oddzielone są od mniejszych (złote od groszy) umownymi znakami, takimi jak: „przecinek” czy „kropka”, np. 10,50 zł. Jeżeli napisze „6 zł 50 gr”, to zapytać: „Jak można zapisać to inaczej?” (adapt.).

97. Wypełnia poprawnie ważniejsze punkty w formularzu, np. podaniowym. Z

Przy ocenie tego zadania należy użyć formularza z następującymi pozycjami: data, imię i nazwisko, adres, wiek, data urodzenia i podpis.

Polecić badanemu wypełnienie tego formularza. Błędy literowe są dopuszczalne. Zaliczamy to zadanie, jeżeli badany napisze odpowiednie dane we właściwych rubrykach.

98. Umie napisać krótki list z podziękowaniem podając swój adres (na odwrocie

koperty - adapt.). Z

Polecić badanemu, aby napisał list z podziękowaniem za prezent. Zaliczamy to zadanie, jeżeli badany:

1. napisze swój adres na odwrocie kopert (adapt.),

2. napisze w liście nagłówek (kochany, drogi...),

3. podziękuje za otrzymany prezent,

4. właściwie zakończy list (zwrotem grzecznościowym) i podpisze się,

5. napisz list czytelnie, chociaż są błędy (opuszczanie liter).

1. Czytanie

19. Czyta i rozumie proste drukowane napisy, np. w komunikacji miejskiej - wejście,

wyjście, palenie wzbronione (adapt.). X

Zaliczamy to pytanie, jeżeli badany potrafi rozpoznać i wyjaśnić co najmniej 10 takich napisów drukowanych. Ponieważ trudno jest sprawdzić to zadanie w sytuacji życiowej, badający powinien więc przygotować przeźrocza lub kartki z co najmniej 15 takimi napisami. Wybrać należy napisy używane w komunikacji miejskiej, w sklepach, na przejściach itp.

20. Czyta i rozumie proste informacje w prasie (np. program radiowy, telewizyjny), w

restauracji (jadłospis). X

Dajemy badanemu program telewizyjny i prosimy, aby powiedział, co jest w telewizji w określonych dwóch godzinach, lub dajemy spis potraw i prosimy, aby przeczytał dwa a wymienionych tam dań (nie mogą to być napoje).

59. P Czyta książki dla dzieci 9 - letnich. Y

Najlepiej jest zasięgnąć informacji od kogoś, kto dobrze zna badanego i wie, co badany czyta. Jeżeli jest to niemożliwe, należy się upewnić, czy:

1. badany umie czytać mechanicznie na poziomie dziecka 9 - letniego,

2. korzysta z umiejętności czytania (zapytać badanego, co czytał ostatnio).

60. Wyszukuje interesujące go informacje w gazetach, czasopismach ilustrowanych itp. Y

Przy ocenie tego zadania należy zapytać badanego, jaką gazetę lub czasopismo czytał ostatnio i co z tego zapamiętał.

99. P Czyta książki wymagające umiejętności czytania, np. opowiadania, powieści. Z

Najlepiej jest zasięgnąć informacji od kogoś, kto dobrze zna badanego i wie, co badany czyta. Zaliczamy zadanie, jeżeli badany czyta książki dla dzieci co najmniej 12 - letnich i wykorzystuje te umiejętności do czytania popularnych książek przeznaczonych dla dorosłych.

100. P Wykorzystuje umiejętność czytania do uzyskiwania informacji, np. wynik meczu Z

piłki nożnej, repertuar kinowy itp. (adapt.).

Zaliczamy to zadanie, jeżeli badany umie znaleźć i zrozumieć potrzebne informacje.

3. USPOŁECZNIENIE

1. Zakupy

21. P Robi zakupy w sklepach samoobsługowych, w domach towarowych itp. X

Zadanie to odnosi się jedynie do wyboru towaru i zapłacenia za niego. Umiejętność porozumiewania się nie jest wymagana.

Badany musi umieć:

1. odróżnić sklep samoobsługowy od zwyczajnego,

2. wybrać odpowiedni dział na terenie sklepu dla zakupu właściwego towaru,

3. zanieść zakupy do kasy oraz zapłacić za nie.

22. P Robi zakupy artykułów żywnościowych wymagające udania się do trzech sklepów,

np. warzywniczego, piekarniczego, mięsnego. X

W zadaniu tym należy ustalić, czy badany potrafi zaopatrzyć się w towary z wielu różnych sklepów. Tego rodzaju umiejętności mogą dotyczyć ujawnione tylko w miejscu, w którym istnieją różne typy sklepów. Aby zaliczyć to zadanie badany powinien umieć jasno opisać co najmniej trzy różnego rodzaju sklepy, w których może otrzymać podstawowe produkty spożywcze.

61. P Robi drobne zakupy w sklepach wyspecjalizowanych, np. w sklepie

metalowym, papierniczym itp. (adapt.). Y

Zadanie to, podobnie jak zadanie 22 służy do ustalenia, czy badany umie zrobić zakupy w sklepach wyspecjalizowanych. Tak jak w zadaniu 22 sprawdzenie tej umiejętności jest możliwe w miejscu, gdzie znajdują się różne sklepy wyspecjalizowane.

Zadanie to może być zaliczone tylko wtedy, gdy badany chodził kiedykolwiek po zakupy towarów innych niż spożywcze do co najmniej trzech sklepów, posiadając dostateczną ilość pieniędzy, by móc zapłacić.

62. P Robi małe zakupy w sklepach odzieżowych. Y

Aby zaliczyć to zadanie badający powinien ustalić, czy badany:

1. uświadamia sobie istnienie różnych rozmiarów odzieży,

2. potrafi odnieść je do własnych potrzeb,

3. potrafi wybrać właściwy dla siebie rozmiar.

Zadanie to odnosi się do drobnych artykułów odzieżowych, takich jak: rękawiczki, skarpetki, spodnie, bielizna osobista, nie wymagających skomplikowanych operacji pieniężnych.

101. P Dobiera sobie odzież i zna swoje wymiary: kołnierza, pasa, numer butów. Z

To zadanie może być ocenione pozytywnie, jeżeli badany zna co najmniej dwa wymiary swego ciała. Mężczyzna powinien znać numer kołnierza, butów, kobieta - numer obuwia i obwód bioder.

Badany powinien umieć poprosić o dany towar, dokładnie precyzując swe wymagania.

102. P Załatwia sprawy drobnych reperacji: zegarka, radia. Z

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien co najmniej raz wykonać tego rodzaju czynność. Należy upewnić się, że badany:

1. wybrał do tego odpowiednie miejsce,

2. dowiedział się o kosztach naprawy,

3. dowiedział się, jak długo naprawa potrwa.

2) Formy grzecznościowe

23. Jest przyjazny, życzliwy, używa na co dzień spontanicznie słów „proszę”, „dziękuję”. X

Zaliczamy to zadanie, jeżeli badany używa zwrotów grzecznościowych, takich jak: proszę bardzo, dzień dobry, dziękuję, dobry wieczór i robi to bez zachęcania. Badanym, którzy przejawiają trudności w komunikowaniu się należy zaliczyć to zadanie, jeżeli ich ogólne zachowanie wyraża się w postawach przyjaznych. Badany powinien wykazywać się dobrymi manierami w stosunku do każdego.

Nie zaliczamy tego zadania, gdy badany jest niegrzeczny lub bierny. Badany powinien wykazać, że stara się być uprzejmy w codziennych stosunkach z innymi ludźmi.

24. Nie bierze ani nie pożycza bez pozwolenia rzeczy należących do innych. X

Zadanie to jest zrozumiałe samo przez się i powinno być interpretowane według uznania oceniającego.

63. Jest grzeczny w zachowaniu, np. puka do drzwi, przeprasza, służy innym siedzącym

razem przy stole (adapt.). Y

Zadanie to przedstawia wyższy stopień ogólnie akceptowanego zachowania niż w punkcie 23. Badany powinien dostosować swoje zachowanie do różnorodnych sytuacji, a nie tylko mechanicznie wypowiadać „dziękuję”, „proszę”. Powinien mieć na względzie wymagania innych ludzi, takie jak: pukanie do drzwi, zapytanie czy może usiąść, usłużenie przy stole podczas posiłku itp.

Zaliczamy tylko wtedy, jeżeli przynajmniej trzy z wymienionych przykładów są stosowane przez badanego.

64. Współdziała z grupą i nie wywołuje konfliktów. Y

W zadaniu tym oceniamy spontaniczne zachowanie badanego, który nie przeszkadza jego grupie. Badany nie powinien przyczyniać się do nieporozumień, niechęci, nieufności itp. przez impulsywność (zbytnią ruchliwość, gadatliwość itp.); na ogół powinien liczyć się z dezaprobatą grupy.

Jeżeli to możliwe, badający powinien oprzeć swój sąd o badanym na jego zachowaniu się w pracy, szkole.

103. Jest chętny i grzeczny w przyjmowaniu poleceń. Z

Badany powinien przyjmować plecenia i chętnie je spełniać. Ten ogólny model grzecznościowy stosuje on do osób, które nie są jego bezpośrednimi przełożonymi i do obcych.

104. Dzieli się z innymi swoimi rzeczami i pożycza swoją własność. Z

Jest to dobry przykład społecznego rozumienia potrzeb innych ludzi i wymaga dobrowolnego dzielenia się swoją własnością, a nie tylko prostego utrzymywania się na przeciętnym poziomie społecznej uprzejmości jak w zadaniach 23 i 63. Zadanie to w swej głębszej postaci wymaga poświęcenia się na rzecz przyjętych form dobrego zachowania (np. częstowanie papierosami, dzielenie się cukierkami itp.).

3) Czynności domowe

25. Wykonuje czynności domowe, np. zmywa naczynia, nakrywa do stołu, zamiata, itp. X

Zadanie to zaliczamy, jeżeli badany wypełnia dobrze i sprawnie jedną z tych czynności. Powinien wykonywać te czynności od początku do końca dokładnie i z pewną rutyną, choćby nawet trzeba było mu przypomnieć o tym, aby to zrobił.

26. Dba o swoje rzeczy, porządkuje je, utrzymuje w czystości swój kącik w pokoju. X

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien okazywać, że jest odpowiedzialny za utrzymanie swego miejsca w należytym porządku. Musi on mieć w szafie względny porządek i utrzymywać swoją część pokoju (swój kącik) w taki sposób, żeby inni nie musieli go w tym zastępować. Nie wymaga się od badanego ciągłego sprzątania, ale przynajmniej raz na tydzień powinien on postarać się doprowadzić do porządku swoje rzeczy.

65. P Przygotowuje jajka, pomidory, sardynki, ser na kanapki albo też inne podobne potrawy). Y

Badany powinien umieć przygotować kanapki i zrobić to estetycznie i apetycznie. Kanapki powinny nadawać się do jedzenia.

66. P Można mu powierzyć opiekę nad małymi dziećmi, zwierzętami itp. Y

W zadaniu typ próbujemy ustalić, czy badany jest wystarczająco odpowiedzialny , aby można było pod jego opieką pozostawić dzieci lub zwierzęta domowe. Opieka nad zwierzętami będzie dotyczyć karmienia ich, sprzątania po nich i jeżeli jest to konieczne, odpowiedniego ich ćwiczenia. Aby można było zaliczyć to zadanie opieka nad dziećmi nie musi przekraczać zwykłych obowiązków, takich jak: spacer, nadzór podczas zabawy. Zadanie to zaliczamy nawet wtedy, jeśli badany będzie trochę znudzony tymi obowiązkami, ale trzeba będzie udzielać mu pomocy.

105 P. Potrafi przygotować całe śniadanie. Z

Aby zaliczyć to zadanie badany musi tylko przyrządzać jedzenie, np. kanapki, jak w zadaniu 65, ale także dostatecznie dobre przygotować napój (herbata, kawa itp.), aby był gotowy w odpowiednim czasie. Jest to minimum wymagań.

Jeżeli badany pochodzi ze środowiska inteligenckiego, to do zaliczenia tego zadania wymaga się wyższego stopnia umiejętności uwzględniając warunki, w jakich umiejętności mogą być akceptowane przez środowisko, w którym on przebywa.

106 P. Potrafi ugotować jakiś posiłek (może korzystać z półproduktów, konserw,

mrożonek). Z

Gotowany przez badanego posiłek (taki jak obiad czy kolacja) powinien składać się z mięsa lub ryby, jarzyn, ziemniaków lub ryżu. Wystarczające do zaliczenia będzie przyrządzenie tylko jednego tego rodzaju posiłku, pod warunkiem, że badany potrafi przygotować produkty do gotowania i ugotować posiłek z tego, co ma.

W zadaniu tym mogą być używane konserwy, ale jeżeli cały posiłek składa się z pokarmu mięsnego (konserwa), zadanie to nie może być zaliczone.

4) Sprawy finansowe

27.P Wie, jaka jest opłata za zwykły list i gdzie można kupić znaczki. X

Zadanie to zaliczamy tylko wtedy, jeżeli badany wie, gdzie kupić znaczki (poczta, kiosk „Ruchu” itp. - adapt.), potrafi je kupić i wykorzystać. Musi znać właściwą opłatę za zwykły list.

28.P Potrafi zaplanować szereg wydatków w budżecie domowym (adapt.). X

Celem tego zadania jest ustalenie, czy badany zdaje sobie sprawę z faktu, że bardziej pożądane są planowane wydatki, aniżeli wydawanie pieniędzy bez zastanowienia. Poziom wydatków będzie różny w zależności od wysokości zarobków (jeżeli badany pracuje), jednakże badany powinien umieć uwzględniać przynajmniej cztery z niżej podanych koniecznych wydatków w budżecie domowym (opłata za mieszkanie, wyżywienie, opał, pranie, papierosy, przejazdy, rozrywki).

67. P Oszczędza, mając na uwadze określone cele, i docenia w tym pomoc

książeczki oszczędnościowej. Y

Różnica pomiędzy tym zadaniem a poprzednim polega na tym, że badany powinien zdawać sobie sprawę z tego, że oszczędza w określonym, konkretnym celu. Zadanie to zaliczamy, jeżeli badany wykaże, ze potrafi oszczędzać na konkretne cele (wyjazd na wakacje, zakup roweru, radia itp.). nie sprecyzowanych odpowiedzi, takich jak: „na gorsze czasy” czy „kiedyś się przyda”, nie zaliczamy. Nie akceptujemy takiego sposobu oszczędzania, który nie zmusza badanego do kontaktu z innymi ludźmi, np. gromadzenie pieniędzy w skrytce pod podłogą (w ukrytym schowku). Na tym poziomie badany powinien być w stanie podać przynajmniej jeden dodatkowy powód oszczędzania, jak np. uzyskanie procentów od oszczędności, zabezpieczenie oszczędności (uniknięcie pokusy roztrwonienia pieniędzy).

68. P Korzysta z usług poczty, PKO lub NBP dla celów oszczędnościowych (adapt.). Y

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien stosować niektóre sposoby urzędowego odkładanie pieniędzy (poczta, PKO, NBP) oraz względnie często i regularnie dokonywać wpłat. Badany powinien być świadomy, że jego systematyczne wpłaty oszczędnościowe mogą być wypłacone na jego życzenie. Oceniający musi być dostatecznie pewny, że badany potrafi to zrobić.

Celem tego zadania jest ustalenie, czy badany jest świadomy tego, że oszczędności są jego osobistą własnością i są do jego dyspozycji. Wymagana jest pewna znajomość czynności urzędowych, które występują przy załatwianiu formalności oszczędnościowych. Wymagana jest też umiejętność kontaktu badanego z innymi ludźmi celem zasięgnięcia informacji w razie napotykanych trudności. Nie jest wymagana umiejętność wypełniania potrzebnych formularzy. Wystarczy, że badany wie, iż potrzebny jest do tego celu dowód osobisty lub inny dowód tożsamości.

107. P Rozumie celowość potrąceń z otrzymywanych poborów (zarobków). Z

Aby zaliczyć to zadanie badany musi wiedzieć, że istnieje zwyczaj potrącania pieniędzy z zarobków (pensji) i powinien wymienić przynajmniej dwa tego typu potrącenia, np. podatek, ubezpieczenie, fundusz emerytalny. Musi także znać cel przynajmniej jednego z takich potrąceń, np. ubezpieczenie od wypadku w czasie pracy. Badany powinien zdawać sobie sprawę, że pieniądze potrącane z pensji mają swój określony społeczny cel i nie są przywłaszczone przez zakład pracy (adapt.).

108. P Zna sposób uzyskiwania zaświadczenia o złym stanie zdrowia oraz wie, po co jest ono potrzebne (adapt). Z

Aby zaliczyć to zadanie, badany powinien wiedzieć:

1. że choroba może prowadzić do zmniejszenia zarobków,

2. kiedy potrzebne jest zaświadczenie o złym stanie zdrowia i jaką drogą można je uzyskać,

3. co zrobić z takim zaświadczeniem, gdy się je uzyska.

5) Zaradność społeczna

29. P Potrafi uzyskać potrzebne informacje od policjanta lub przechodnia. X

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien wiedzieć, że policjant lub przechodzień mogą udzielić informacji i bez wahania powinien się do nich zwracać o informacje dla odszukania ulicy, urzędu, sklepu itp.

30. P Prosi artykuły w sklepie nazywając je, a nie wskazując palcem. X

W zadaniu tym chodzi o to, aby badany umiał w sposób zrozumiały poprosić ekspedientkę o to, co chce kupić i dokładnie to określić, np. duży lub mały rozmiar, kolor, przybliżoną cenę. Innymi słowy, badany nie zadowala się tym, co widzi, ale potrafi wyjaśnić obcym ludziom, o co chodzi.

69. P Potrafi uzyskać informacje od nieznajomych na obcym terenie. Y

Aby zaliczyć to zadanie powinien umieć zasięgnąć informacji co do zakupów (zadanie 30) i umieć zasięgnąć przynajmniej jednej informacji w nieznanym mu miejscu, np. znalezienie noclegu, rozkładu pociągów, sklepu itp.

70. P Korzysta z kawiarni lub baru, gdzie trzeba coś mówić. Y

Aby zaliczyć to zadanie oceniający powinien ustalić, czy badany potrafi zamówić u kelnera wybrany przez siebie posiłek (lub u bufetowego). Wymaga to od badanego większego zaufania od siebie, niż miał t miejsce przy prostym wybraniu sobie potrawy w barze samoobsługowym (zadanie 82).

109. P Potrafi odpowiednio zachować się w nieznanych sytuacjach, takich jak:

np. wizyta w przychodni lekarskiej, wywiad lekarza. Z

Aby zaliczyć to zadanie oceniający powinien ustalić, czy badany umie zachować się w nieznanych sytuacjach, takich jak: wizyta w przychodni, i jest zdolny zasięgnąć potrzebnych informacji.

Zadanie to zaliczamy, jeżeli badany potrafi zwrócić się do spotkanych osób z dostatecznym zaufaniem i nie jest onieśmielony nieznaną sytuacją.

110. P Potrafi, gdy zachodzi potrzeba, uzyskać odpowiedni formularz podaniowy,

przekaz pocztowy itp. (adapt.). Z

Aby zaliczyć to zadanie, badany musi:

1. umieć wymienić przynajmniej jeden z celów, dla którego ten formularz jest potrzebny,

2. podać co najmniej jeden cel dowodu wpłaty (formularza),

3. być świadomym konsekwencji płynących z niewłaściwego postępowania,

4. wykazać, że wypełnił co najmniej jeden taki formularz (z własnej inicjatywy).

4. ZAJĘCIA

1. Sprawność manualna

31. Dość dobra sprawność rąk, np. wbija gwoździe, szyje itp. X

W tym badaniu sprawność mężczyzny najlepiej jest dowieść w powiązaniu z jego umiejętnościami posługiwania się prostymi narzędziami, a sprawność kobiety - w umiejętności szycia.

Aby zaliczyć to zadanie mężczyzna musi umieć wbić prosto pięciocentymetrowy gwóźdź w drewniany przedmiot, kobieta powinna umieć przeszyć ręcznie prostym ściegiem kawałek materiału o długości 30 cm.

32. Wykonuje szereg prostych (nie nawykowych) czynności dość dokładnie. X

Celem tego zadania jest stwierdzenie, czy badany potrafi wykonać kilka różnych prostych czynności wymagających sprawności rąk. Przykładem takich czynności w tym zadaniu może być składanie ubrania, wyżymanie bielizny, czyszczenie mosiądzu lub srebra stołowego (używając pasty itp.), przyszywanie guzików, mycie samochodu. Aby ocenić pozytywnie to zadanie badany powinien umieć wykonać co najmniej trzy z wyżej wymienionych czynności, które nie należą do codziennych zajęć (zadanie 25). Oceniający powinien sam osądzić, które czynności spełniają wyżej wymienione warunki.

71. Proste czynności wykonuje wytrwale i bez nadzoru. Y

Zadanie to ocenia możliwości badanego w wykonywaniu dorywczych czynności i różni się od poprzedniego (32) tym, że badany musi uporać się z zadaniem, którego wykonanie może zająć trochę więcej czasu, a powinien wykonać je do końca. Zadanie takie powinno być proste, jak np. kopanie ziemi (w ogródku), ale badany powinien wykonać je zadowalająco i prawie bez nadzoru. Badany powinien wytrwać przy wykonywanych czynnościach przez określony czas. Przykładem takich prostych czynności są: kopanie ziemi, strzyżenie trawników, pielenie ogrodu itp.

72. Bardziej skomplikowane zajęcia przy braku nadzoru wykonuje niedokładnie. Y

Aby to zaliczyć badany powinien umieć wykonać (po wstępnej instrukcji i zademonstrowaniu) zadanie składające się z kilku czynności, np. sadzenia roślin, reperowania pękniętej dętki rowerowej itp. Wszystkie czynności tego zadania musza być wykonane we właściwej kolejności, z wytrwałością i bez ponaglania badanego.

111. Wykonuje sam różne złożone i pożyteczne zajęcia. Z

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien umieć sam rozpocząć pewne złożone użyteczne czynności oraz wykonać je samodzielnie i zadowalająco, np. szycie, pranie, dekorowanie, praca w ogródku.

112. P Wykonuje regularnie pewne prace, np. pomoc dostawcy mleka, albo pracuje

na etacie. Z

W zadaniu tym upewniamy się co do wytrwałości badanego w wykonywaniu stałych zajęć. Zadanie to powinno być zaliczone tylko wtedy, jeśli badany pracuje w pełnym wymiarze godzin. W przypadku dorywczych płatnych zajęć (co najmniej raz na tydzień), np. mycie samochodu, pomoc mleczarzowi, pomoc w gospodarstwie rolnym itp., kładziemy nacisk na regularność takiego zajęcia. Zadanie to zaliczamy, jeżeli badany wykonuje tego rodzaju zajęcia pracując kilka godzin dziennie, co tydzień albo przez okres dwóch miesięcy wykonuje „stale” zajęcia dorywcze. Zadania nie zaliczamy, jeżeli badany zmienia zajęcia z powodu złego ich wykonania.

2. Zajęcia w czasie wolnym

33. P Umie zorganizować sobie czas wolny w sposób prosty, niewyszukany,

np. pójście na mecz piłki nożnej, oglądanie programu telewizyjnego. X

Zaliczenie tego zadania zależy od tego, czy badany sam umie zorganizować sobie wolny czas, nie czekając na zorganizowanie go przez kogoś. Nie wymaga się od badanego, aby brał czynny udział w grach, ale aby czerpał z nich przyjemność i okazywał zainteresowanie, kiedy ogląda mecz piłki nożnej, taniec lub jakiś program telewizyjny.

34. P Uczestniczy w grach wymagających mniejszego nakładu sił fizycznych,

np. gra w karty. X

Gry te wymagają mniejszego wysiłku fizycznego. Badany uczestniczy w tych grach, jeżeli tylko ma ochotę.

73. P Przejawia aktywne zainteresowanie tańcem. Y

Aby zaliczyć to zadanie badany musi chodzić na tańce i brać w nich czynny udział.

74. P jest aktywnym członkiem klubu, drużyny lub innej organizacji. Y

Zadanie to jest zrozumiałe samo w sobie, ponieważ podkreślona jest aktywność badanego tj. powinien on uczestniczyć w zebraniach klubu i przyczynić się do jego działalności.

113. P Bierze udział w grach zespołowych, np. piłce nożnej, siatkówce itp. Z

Aby zaliczyć to zadanie badany powinien uczestniczyć w grach sportowych, np. piłka nożna, kręgle. Koszykówka, tenis stołowy, siatkówka itp. (adapt.), jeżeli tylko ma okazję, ale nie koniecznie często. Nie możemy zaliczyć tego zadania, jeżeli w takich grach nie bierze udziału.

114. P Posiada jakieś hobby, np. kolekcjonerstwo, szydełkowanie, robienie

na drutach, majsterkowanie, wędkarstwo, modelarstwo itp. Z

Jedno z wyżej wymienionych zainteresowań wystarczy, aby zadanie to zaliczyć, pod warunkiem, że badany zajmuje się nim przez dość długi czas.

Skala oceny regularnej pracy

3a) Pilność

35. Pracuje dobrze, ale tylko pod ciągłym nadzorem. X

75. Pracuje dobrze przy częściowym nadzorze i nie podejmuje wysiłku, by znaleźć nowe zajęcie. Y

115. Jest pracowity, potrzebuje nieznacznego nadzoru, wyszukuje sobie prace. Z

3b) Jakość i dokładność

36. Praca jest do przyjęcia przy ciągłej kontroli. X

76. Praca jest staranna przy częściowej kontroli. Y

116. Praca jest staranna, z nielicznymi brakami. Z

4a) Szybkość i wydajność

37. Pracuje powoli zużywając więcej czasu niż to jest konieczne, musi być zachęcany. X

77. Pracuje wytrwale, wystarczająco szybko, bez większych zachęt. Y

117. Pracuje całkiem szybko nie tracąc czasu i bez nadzoru. Z

4b) Solidność

38. Popełnia błędy, ma przestoje i nic nie robi, by temu zaradzić. X

78. Na ogół popełnia błędy, ale prosi o radę i pomoc. Y

118. Szybko zauważa błędy i koryguje je w miarę swoich możliwości. Z

5a) Terminowość

39. Na ogół dotrzymuje terminu, ale trzeba mu przypominać. X

79. Na ogół robi wszystko na czas, ale nie kiedy trzeba mu przypomnieć. Y

119. Przestrzega terminowości, nie wymaga nadzoru w tym względzie. Z

5b) Dbałość o narzędzia i materiały

40. Dba o narzędzia i materiały, ale trzeba często mu przypominać. X

80. Niszczy niewiele lub wcale, wymaga niewielkiego nadzoru. Y

120. Jest dbały, oszczędny - ekonomiczny - z własnej inicjatywy. Z

2. WYWIAD

1. Poruszanie się w terenie

7.P Korzysta z komunikacji publicznej na krótkie wycieczki, przejażdżki.

8.P Chodzi na zakupy, przechodzi przez jezdnię.

47.P Korzysta z komunikacji publicznej na wyjazdy wymagające co najmniej jednej

przesiadki.

48.P Potrafi znaleźć drogę do co najmniej sześciu miejsc w sąsiedztwie, np. kawiarni,

sklepu, kościoła itp.

87.P Umie ustalić szczegóły planowanej podróży, np. godziny odjazdu pociągu, trasę autobusu itp.

69.P Potrafi uzyskać informacje od nieznajomych na obcym terenie.

2) Dokonywanie zakupów

21.P Robi drobne zakupy w sklepach samoobsługowych, w domach towarowych itp.

22.P Robi zakupy artykułów żywnościowych, wymagające udania się do trzech sklepów,

np. warzywniczego, piekarniczego, mięsnego.

61.P Robi drobne zakupy w sklepach wyspecjalizowanych, np. metalowych,

np. metalowym, papierniczym itp. (adapt.).

62.P Robi małe zakupy w sklepach odzieżowych.

101.P Dobiera sobie odzież i zna swoje wymiary: kołnierza, pasa, numer butów.

102.P Załatwia sprawy drobnych reperacji zegarka, radia itp.

30.P Prosi o artykuły w sklepie nazywając je, a nie wskazując palcem.

70.P Korzysta z kawiarni lub baru, gdzie trzeba coś zamówić.

3) Dokonywanie zakupów

83.P Dba o swoje włosy (mycie, strzyżenie, obcinanie, układanie fryzury) z własnej

inicjatywy.

82.P Odpowiednio obsłuży się w barze samoobsługowym lub kawiarni.

86.P Korzysta z usług pralni albo sam pierze, korzystając również z pralki domowej

(adapt.).

27.P Wie, jest opłata za zwykły list i gdzie można kupić znaczki.

85.P Daje obuwie do naprawy.

68.P Korzysta z poczty, PKO lub NBP dla celów oszczędnościowych (adapt.).

110.P Potrafi, gdy zachodzi potrzeba, uzyskać odpowiedni formularz podaniowy,

przekaz pocztowy. (adapt.).

12.P Odbiera telefony i daje sensowne odpowiedzi.

91.P Korzysta z telefonów publicznych.

92.P Korzysta z informacji biura numerów telefonicznych.

67.P Oszczędza, mając na uwadze określone cele i docenia w tym pomoc książeczki

oszczędnościowej.

28.P Potrafi zaplanować szereg wydatków w budżecie domowym (adapt.).

107.P Rozumie celowość potrąceń z otrzymanych poborów (zarobków).

112.P Wykonuje regularnie pewne prace, np. dostawcy mleka, albo pracuje na etacie.

109.P Potrafi odpowiednio zachować się w nieznanych sytuacjach, takich jak np. wizyta

w przychodni lekarskiej, wywiad lekarza.

4) Zdrowie i higiena osobista

10.P Wie, jak zachować się przy lekkim skaleczeniu, np. brudna i krwawiąca rana.

50.P W razie potrzeby wie, jak skorzystać z pomocy ośrodka zdrowia (adapt.).

89.P Wie, gdzie i jak skorzystać z ogólnej pomocy lekarzy mających gabinety prywatne.

90.P Wie, że podstawowe leki winny być pod ręką oraz gdzie je nabyć.

1. Kąpie się regularnie i dokładnie bez nadzoru.

108.P Zna sposób uzyskiwania zaświadczenia o złym stanie zdrowia oraz wie, po co jest

ono potrzebne (adapt.).

1. Czynności domowe

65.P Przygotowuje jajka, pomidory, sardynki, ser na kanapki (albo też inne podobne

potrawy).

66.P Można mu powierzyć opiekę nad małymi dziećmi, zwierzętami itp.

105.P Potrafi przygotować śniadanie.

106.P Potrafi ugotować jakiś posiłek (może korzystać z półproduktów, konserw,

mrożonek).

2. Wykorzystanie wolnego czasu

113.P Bierze udział w grach zespołowych, np. piłce nożnej, siatkówce itp.

34.P Uczestniczy w grach wymagających mniejszego nakładu sił fizycznych, np. gra

w karty.

73.P Przejawia aktywne zainteresowanie tańcem.

33.P Umie zorganizować sobie wolny czas w sposób prosty, niewyszukany, np. pójście

na mecz piłki nożnej, oglądanie programu telewizyjnego.

74.P Jest aktywnym członkiem, drużyny lub innej organizacji.

114.P Posiada jakieś hobby, np. kolekcjonerstwo, szydełkowanie, robienie na drutach,

majsterkowanie, wędkarstwo, modelarstwo.

59.P Czyta książki odpowiednie dla dzieci 9 - letnich.

99.P Czyta książki wymagające większej umiejętności czytania, np. opowiadania,

powieści.

100.P Wykorzystuje umiejętność czytania do uzyskiwania informacji, np. wynik meczu

piłki nożnej, repertuar kinowy itp. (adapt.).

3. ZADANIA W FORMIE TESTÓW

1. Zapamiętuje i przekazuje drobne informacje, nawet po upływie 10 minut.

2. Rozumie przymiotniki: codzienny, krótki, punktualny, częsty, powtarzany -

(adapt.).

1. Rozmieni na drobniejsze 5 zł.

14. Dodaje do siebie monety w ramach 5 zł.

51. Rozmieni 20 zł.

52. Dodaje monety w ramach 50 zł.

1. Dodaje proste sumy pieniędzy, np. opłata za przejazd autobusem, za obiad itp.

2. Dodaje sumy, na które składają się banknoty i monety, złotówki i grosze.

1. Podaje czas, a godziny na zegarze kojarzy z różnymi czynnościami i zdarzeniami.

2. Rozumie różne odpowiedniki tego samego czasu, np. 9.15 - kwadrans po dziewiątej.

51. Pisze pod dyktando czas zegarowy.

52. Rozumie odstępy czasowe, np. między godz. 3.30 a 4.30.

3. Umie poprawnie określić czas w godzinę albo dwie po lub przed momentem,

który mu się w danej chwili wskaże.

4. Umie posługiwać się linijką, taśmą do mierzenia itp. i rozumie pojęcia „pół”,

„ćwierć” (lub „kwadrans”).

3. Potrafi prawidłowo podpisać się.

4. Adresuje kopertę zgodnie z przyjętymi zasadami.

51. Pisze poprawnie ceny składające się ze złotych i groszy, np. 76,50 zł, i potrafi

dobrać odpowiednie sumy pieniędzy.

52. Pisze pod dyktando odpowiednie sumy pieniędzy.

5. Wypełnia poprawnie ważniejsze punkty w formularzu, np. podaniowym.

6. Umie napisać krótki list z podziękowaniem, podając swój adres (na odwrocie

koperty; adapt.).

5. Czyta i rozumie proste drukowane napisy, np. w komunikacji miejskiej:

wejście, wyjście, palenie zabronione (adapt.).

6. Czyta i rozumie proste informacje w prasie (program radiowy, telewizyjny),

w restauracji (jadłospis).

60. Wyszukuje interesujące go informacje w gazetach, czasopismach ilustrowanych itp.

2

---