Sprawdzian osiągnięć z genetyki.

Zadanie 1. (1 pkt)
Wskaż sekwencję DNA komplementarną do odcinka DNA oznaczonego cyfrą 1.

A.

B.

C.

D.

Zadanie 2. (1 pkt)
W komórce somatycznej samca szympansa znajduje się 48 chromosomów.
Ile chromosomów zawiera każdy zdrowy plemnik szympansa?

A. 96
B. 48
C. 24
D. 12

Zadanie 3. (2 pkt.)
Uzupełnij tabelę prezentującą różnice między cząsteczkami DNA i RNA.

Cecha budowy cząsteczki	DNA	RNA
Liczba nici budujących cząsteczkę		jedna
Rodzaje występujących zasad azotowych	A, T, C, G
Nazwa cukru występującego w cząsteczce

Zadanie 4. (2 pkt.)
U pewnej rośliny allel determinujący wysoki wzrost pędów (T) jest dominujący, natomiast allel warunkujący niski wzrost pędów (t) - recesywny.
W szachownicy Punnetta przedstawiono wyniki krzyżówki dwóch roślin (pokolenie P): homozygoty dominującej i homozygoty recesywnej.

a. Podaj, jaki procent potomstwa (pokolenie F₁) tych dwóch roślin będzie charakteryzować się wysokim wzrostem.

.................................................................................................................................................................
b. Określ stosunek fenotypów w pokoleniu F₂.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 5. (1 pkt)
Wskaż zestaw rysunków, na których przedstawiono chromosomy homologiczne.

A. 1 i 2
B. 2 i 3
C. 3 i 1
D. 4 i 5

Zadanie 6. (2 pkt.)
Pewien osobnik pod względem genów A, B, C, D ma genotyp AABbccDd.
Wypisz wszystkie możliwe genotypy gamet (pod względem wymienionych genów), które produkuje ten osobnik.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 7. (2 pkt.)
Replikację DNA określa się jako semikonserwatywną. Pochodzenie tego wyrazu jest następujące: semi - połowa, konserwatywna - zachowawcza.
Na podstawie swej wiedzy o procesie replikacji oraz podanego źródłosłowiu wyjaśnij, dlaczego replikację DNA nazywamy semikonserwatywną.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 8. (1 pkt)
Przepływ informacji genetycznej odbywa się według schematu:

Nazwij procesy oznaczone cyframi 1, 2, 3.
1 - ......................................... 2 - ......................................... 3 - ...........................................

Zadanie 9. (1 pkt)
Dokończ zdanie:
Ponieważ hemofilia jest chorobą sprzężoną z płcią:

A) wszyscy synowie chorego mężczyzny są chorzy,
B) wszystkie córki nosicielki są nosicielkami,
C) statystycznie połowa synów chorego mężczyzny jest chora,
D) statystycznie połowa synów nosicielki jest chora.

Zadanie 10. (2 pkt.)
Dystrofia mięśniowa Duchenne'a (postępujący zanik mięśni) jest chorobą sprzężoną z płcią, warunkowaną przez allel recesywny. Na rysunku przedstawiono rodowód rodziny, w której wystąpiła ta choroba dziedziczna.

a. Ustal, które z rodziców (1 lub 2) jest nosicielem genu na dystrofię mięśniową.

.................................................................................................................................................................
b. Określ, które dziecko tych rodziców (3, 4 czy 5) na pewno nie ma w genotypie allelu na dystrofię mięśniową.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (2 pkt.)
Określ dwie cechy kodu genetycznego zilustrowane poniższym zapisem.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 12. (1 pkt)
W roku 1980 genetykom udało się po raz pierwszy wprowadzić ludzki gen do DNA bakteryjnego i uzyskać jego prawidłową ekspresję. Był to gen kodujący interferon - białko wykorzystywane w kuracji przeciwwirusowej. Dzięki otrzymaniu szczepu bakterii produkujących dobry ludzki interferon możliwa stała się wydajna produkcja tego leku na dużą skalę.
Niektórzy jednak obawiają się masowej produkcji i zastosowania organizmów transgenicznych. Podaj jeden argument wskazujący na zasadność tych obaw.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 13. (1 pkt)
W tabeli wypisano genotypy grup krwi czworga dzieci.

Dziecko	Genotyp
W	I^AI^A
X	I^BI^B
Y	ii
Z	I^AI^B

Wskaż, które z dzieci nie może być potomkiem obu rodziców o grupie krwi AB.

A. W.
B. X.
C. Y.
D. Z.

Zadanie 14. (1 pkt)
Wskaż schemat przedstawiający mutację chromosomową typu delecja.

Zadanie 15. (1 pkt)
Ustalenie struktury cząsteczki DNA dokonane przez J. Watsona i F. Cricka w roku 1953 zostało uznane za jedno z najważniejszych odkryć naukowych w biologii w XX wieku.
Uzasadnij powyższy sąd, podając jeden argument.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Schemat punktowania.

Numer zadania	Oczekiwana odpowiedź i schemat punktowania	Maksymalna liczba punktów
1	B (1 pkt)	1 pkt
2	C (1 pkt)	1 pkt
3	Liczba nici budujących cząsteczkę DNA - dwie; rodzaje zasad azotowych w RNA - A, U, C, G; nazwa cukru występującego w cząsteczce DNA - deoksyryboza, nazwa cukru występującego w cząsteczce RNA - ryboza. Za poprawne wypełnienie wszystkich pól tabeli - 2 pkt., 2-3 pól - 1 pkt.	2 pkt.
4	a) 100 % potomstwa (1 pkt); b) 3 :1 (wysokich : niskich) (1 pkt).	2 pkt.
5	C (1pkt).	1 pkt
6	ABcD, AbcD, ABcd, Abcd. Za wskazanie wszystkich możliwych genotypów gamet - 2 pkt., za wypisanie 2-3 możliwych genotypów gamet produkowanych przez tego osobnika - 1 pkt.	2 pkt.
7	Za poprawne wyjaśnienie wskazujące na fakt, iż w czasie replikacji semikonserwatywnej dochodzi do syntezy nowych nici DNA na matrycy nici macierzystych i stąd każda nowo powstała (identyczna do wyjściowej) podwójna helisa ma jedną nić pochodzącą z cząsteczki macierzystej (2 pkt.), np.: Replikacja DNA polega na rozdzieleniu nici cząsteczki macierzystej i dobudowaniu do każdej z nich nici komplementarnej. W wyniku takiej replikacji z jednej macierzystej cząsteczki DNA powstają dwie identyczne i takie same jak ona cząsteczki potomne, przy czym w każdej nowej cząsteczce DNA zachowuje się "stara" połowa, czyli jedna nić pochodząca z cząsteczki wyjściowej.	2 pkt.
8	1 - replikacja DNA, 2 - transkrypcja, 3 - translacja (1 pkt).	1 pkt
9	D (1 pkt).	1 pkt
10	a) 1 (1 pkt), b) 5 (1 pkt).	2 pkt.
11	Za poprawne określenie 2 cech - 2 pkt., 1 cechy - 1 pkt, np.: Kod genetyczny jest trójkowy oraz bezprzecinkowy.	2 pkt.
12	Przykłady argumentów: - Zmienione genetycznie bakterie lub wirusy mogłyby przypadkowo wydostać się z laboratoriów badawczych i stać się przyczyną chorób ludzi lub zwierząt. - Transgeniczne rośliny uprawne mogą być szkodliwe dla człowieka - np. powodować alergie. Za każdy trafny argument do podanego stanowiska - 1 pkt.	1 pkt
13	C (1 pkt).	1 pkt
14	A (1 pkt).	1 pkt
15	Przykłady argumentów: - Poznanie struktury DNA umożliwiło powstanie i rozwój genetyki molekularnej, której osiągnięcia są dziś wykorzystywane w bardzo wielu sferach życia człowieka (np. medycynie, przemyśle, rolnictwie). - Poznanie struktury DNA pozwoliło wyjaśnić największe zagadki dotyczące życia na Ziemi: sposób zapisywania cech organizmów oraz mechanizm ich dziedziczenia. Za każdy trafny argument uzasadniający przedstawiony pogląd - 1 pkt.	1 pkt

---