1.ADMINISTRACJA-jest częścią aparatu państwowego powołaną do realizacji zadań uznanych za publiczne poprzez działania zdeterminowane normami prawnymi. Wszystkie jednostki organizacyjne mają obowiązek stosować prawo i działać na ich podstawie.
2.PRAWO ADMINISTRACYJNE -jest to zespół norm prawnych, regulujące organizacje i zachowania się administracji publicznej jako część aparatu państwowego.
Składają się na nie 3 normy prawa administracyjnego:
►normy ustrojowe- przede wszystkim stosunek zależności
►prawo materialne- są to normy określające uprawnienia i obowiązki organów administracji jak i każdego podmiotu znajdującego się na zewnątrz administracji
►prawo proceduralne- są to normy określające postępowanie mające na celu wykonanie norm prawa ustrojowego i materialnego.
3.FUNKCJE ADMINISTRACJI
a) porządkowo-reglamentacyjna- nakazy i zakazy, zezwolenia administracyjne, służby, inspekcje, straże i inne
b) świadcząca- funkcja usługodawca- zaspokojenie potrzeb społecznych( pomoc społeczna)
c) właścicielsko-zarządzająca- wykonuje uprawnienia właścicielskie i zarządzające majątkiem publicznym, gospodarczym, zakup dóbr i usług
4.ŻRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
-Konstytucja
-Ustawy
-Ratyfikowane umowy międzynarodowe
-Rozporządzenia
-Akty prawa miejscowego
5.APARAT ADMINISTRACYJNY-tworzą jednostki o różnorodnym charakterze, mają za zadanie wykonywanie zadań publicznych, są organami administracyjnymi, które powołane są do kontroli. Podmiot kontrolujący nie ma wpływu na podmiot kontrolowany.
6.KONTROLA- określenie funkcji organu, którego zadaniem jest sprawdzenie działalności innych organów czy instytucji oraz nie prawidłowości ich działania. Organ kontrolujący nie ma możliwości wpływania na działalność organów kontrolowanych, może wydawać jedynie pewne zlecenia.
7.NADZÓR- jednostka nadzorująca ma prawo stałego i wiążącego wpływania na działalność jednostki nadzorowanej poprzez wprowadzenie środków oddziaływania.
8.KIEROWNICTWO-cechą podstawową jest określony zakres władztwa organizacyjnego. Organ kierujący może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie organów kierowanych, z wyjątkiem środków, których użycia prawo zakazuje.
9.KOORDYNACJA- są to określenia uprawnień wykonywanych przez organ w stosunku do organów czy instytucji, które nie są mu bezpośrednio podporządkowane. Organ koordynujący ma jednak możliwość oddziaływania na instytucje koordynowane przy użyciu różnego rodzaju środków w celu zharmonizowania działalności tych jednostek. Są to jednostki podległe innym organom, bądź działające samodzielnie np. spółdzielnie.
10.CENTRALIZACJA- sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w którym organ niższego rzędu jest hierarchicznie podporządkowany organowi wyższego rzędu. Tak więc hierarchiczne podporządkowanie oznacza brak samodzielności organów niższego stopnia i wykazuje cechy centralistycznego systemu organizacji administracyjnej.
11.KONCENTRACJA-jeżeli występuje zjawisko skupienia kompetencji w rękach nielicznej grupy organów. Główny ciężar odpowiedzialności za administrowanie spoczywa wyłącznie na organach naczelnych i centralnych, które decydują o wszystkich podstawowych sprawach.
12.DEKONCENTRACJA-przenoszenie kompetencji na większą liczbę organów. Przesuwa punkt ciężkości administrowania na organy niższe- przy pełnym zachowaniu przez organy naczelne i centralne prawa udzielania im poleceń, wytycznych, ingerencji oraz możliwości każdorazowego przejęcia załatwianych spraw do gestii organów wyższych.
●dekoncentracja rzeczowa- występuje w sytuacji rozkładania kompetencji jednego organu na kilka organów tego samego stopnia.
●dekoncentracja terytorialna- polega na przenoszeniu kompetencji organu wyższego stopnia na podległe mu organy terenowe.
13.DECENTRALIZACJA- sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia, czyli decentralizacja zakładu samodzielności organów wyższego stopnia.
- organ wyższego stopnia nie decyduje o obsadzie personalnej organu niższego, a więc jednostka niższego stopnia jest obsadzona w drodze wyborów lub przez inny zdecentralizowany organ państwowy na szczeblu lokalnym
- organ wyższego stopnia nie może wydawać poleceń organowi niższego stopnia dotyczących załatwiania spraw przez organ niższy. Może wkraczać tylko w przypadkach określonymi przepisami prawa.
● decentralizacja rzeczowa-polega na powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom zarządzania określonymi rodzajami spraw formy: samorząd zawodowy, wyznaniowy, gospodarczy, organy społeczne, przedsiębiorstwa itp.
● decentralizacja terytorialna- polega na wyposażeniu organów administracji zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego w takim stopniu samodzielności wobec organów wyższych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane np. samorząd terytorialny.
14.SAMORZĄD- oznacza powierzenie przez państwo realizacji róznego rodzaju zadań z zakresu administracji publicznej zrzeszeniom osób, których dotyczą skutki wykonywania tych zadań.
Cechy samorządu:
-przymus
-powstaje automatycznie
Samorządy specjalne:
■Samorząd gospodarczy - jest organizacyjną formą zrzeszania się przedsiębiorców i podmiotów gospodarczych w celu reprezentowania ich interesów wobec władz państwowych i samorządu terytorialnego. Jego zadaniem jest także organizowanie działań sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości.
■Samorząd zawodowy -- powołana przez ustawę organizacja skupiająca osoby fizyczne wykonujące określony zawód zaufania publicznego bądź pełniące szczególnie odpowiedzialną służbę oraz realizująca zadania określone w przepisach prawa i/lub w statucie danego samorządu zawodowego. Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie korporacją zawodową.
■Samorząd wyznaniowy
15.WŁADZTWO ADMINISTRACYJNE-zdolność organu administracji publicznej do jednostronnego kształtowania praw i obowiązków podmiotu administrowanego. Konstrukcja tego władztwa opiera się na nierównorzędności podmiotów, wyrażającej się w możliwości kształtowania przez organ administracji publicznej sytuacji drugiego podmiotu, niezależnie od jego woli, ale zgodnie z prawem przedmiotowym. (Jan Boć)
16.WŁADZTWO ZAKŁADOWE- jest to ogół uprawnień administracyjnych przysługujących organom zakładu wobec użytkowników (po stronie których powstaje stosunek zależności zakładowej), a niekiedy także względem osób trzecich.
Istotę władztwa zakładowego stanowi zakres upoważnień dla zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikiem zakładu, jak również z osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze (np. zakładem administracyjnym jest szpital, osoba chora i korzystająca z jego usług będzie użytkownikiem zakładu a odwiedzający będzie osobą o innym charakterze znajdująca się na terenie zakładu )
17.ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY-można określić jako względnie samodzielną jednostkę organizacyjną obejmującą trwale wyodrębniony zespół środków rzeczowych i osobowych (tworzących jedność techniczno-organizacyjną), powołaną w celu ciągłego, bezpośredniego świadczenia usług o szczególnym znaczeniu społecznym i upoważnioną w trakcie realizowania zadań do nawiązywania stosunków administracyjno-prawnych (szkoła, uniwersytet, szpital, teatr, zakład karny itd.).
18.ORGAN ADMINISTRACJI-jest to podmiot (człowiek lub grupa ludzi) wyodrębniony w strukturze administracji, wyposażony we władztwo administracyjne oraz posiadający własne, wyróżniające go kompetencje
19.ORGAN PAŃSTWOWY-odpowiednio zorganizowana instytucja utworzona na podstawie przepisów prawa, działająca w imieniu i na rzecz państwa przy zastosowaniu środków właściwych dla władzy państwowej.
20.ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ-jest to organ administracji rządowej, samorządowej, inny organ państwowy lub inny podmiot - jeżeli na podstawie przepisów prawa jest upoważniony do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnej. Upoważnienie może wynikać, prócz powszechnie obowiązujących aktów normatywnych, także z porozumień pomiędzy tymi podmiotami, dopuszczalnych przez prawo (np. w związku jednostek samorządu terytorialnego). Inaczej organ administracji publicznej to człowiek lub grupa ludzi działająca w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego w sposób właściwy temu prawu i w granicach kompetencji.
21.ADMINISTRACJA RZĄDOWA SKŁADA SIĘ Z:
►organów naczelnych- to przede wszystkim Rada Ministrów, Prezes RM oraz ministrowie i szefowie komitetów wchodzących w skład RM, obsługiwani przez urzędy, zwane ministerstwami. Organy naczelne powoływane są przez Prezydenta RP lub przez Sejm, a ich właściwości obejmuje terytorium całego państwa. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub powierza się im odrębne zadania. O tym, jakimi działami administracji rządowej kierują ministrowie decyduje Prezes RM. W niektórych ministerstwach działają pełnomocnicy rządu powołani do odrębnych spraw.
►organów centralnych- to organy jednoosobowe noszące najczęściej nazwy: prezes, przewodniczący, szef, główny inspektor, kierownik, dyrektor generalny, dyrektor. Przepisy prawa określają je jako centralne organy administracji rządowej podległe bezpośrednio organom naczelnym i przez nie nadzorowane, których właściwości obejmuje teren całego państwa. Obsługiwane są przez urzędy, a ich podstawowym zadaniem jest wykonywanie prawa. Centralne organy administracji rządowej podlegają Prezesowi RM, Radzie Ministrów lub odpowiednim ministrom, które to organy sprawują nad nimi nadzór.
22.TERENOWE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ DZIELĄ SIĘ NA:
□ zespoloną- pozostającą pod zwierzchnictwem wojewody i składająca się ze służb, inspekcji, straży.
Organy rządowej administracji zespolonej:
-Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej
-Komendant Wojewódzki Policji
-Kurator Oświaty
-Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny
-Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa
-Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego
-Wojewódzki Inspektor Geodezji i Kartografii
-Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
-Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej
-Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
-Wojewódzki Lekarz Weterynarii
Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci wojewódzkich komend, inspektoratów, oddziałów i kuratoriów.
□ niezespoloną- podlegającą bezpośredniemu zwierzchnictwu ministrów lub centralnych organów administracji rządowej.
Organy rządowej administracji niezespolonej:
-Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień
-Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej
-Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych
-Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar
-Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej
-Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych
-Dyrektorzy urzędów morskich
-Dyrektorzy urzędów statystycznych
-Dyrektorzy żeglugi śródlądowej
-Komendanci oddziałów Straży Granicznej, Komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej
-Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego
-Państwowi inspektorzy sanitarni
-Powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii
-Wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego
Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci urzędów, izb, zarządów, komend, inspektoratów itp.
23.ADMINISTRACJA RZĄDOWA W WOJEWÓDZTWIE
Realizowana jest przez:
+ wojewodę
+ działających pod zwierzchnictwem wojewody kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujących zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu:
wojewody, z ustawowego upoważnienia
własnym, jeżeli ustawy tak stanowią
+ organy administracji niezespolonej
+ organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia
+ działających pod zwierzchnictwem starosty kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujących zadania i kompetencje określone w ustawach
+ organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia
24.WOJEWODA-jest organem administracji ogólnej. Jest:
= przedstawicielem Rady Ministrów w województwie
= zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej
= organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego
= organem wyższego stopnia
= reprezentantem Skarbu Państwa
Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa, a w szczególności:
kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów,
kontroluje wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej,
dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu oraz - w zakresie i na zasadach przewidzianych w ustawach - koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań,
zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach,
a) dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy,
reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych,
wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z odrębnych ustaw,
współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych,
przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa,
wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów."
25.SAMORZĄD TERYTORIALNY- jest to specyficzna organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i zarazem - forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej.
powstaje tylko z mocy prawa krajowego i działa w granicach przez prawo określonych,
członkami wspólnoty samorządowej z mocy prawa są wszyscy mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego,
posiada własną demokratyczną organizację ustaloną przez ustawę i własny statut,
powołana do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej w formach właściwych dla tej administracji,
corocznie uchwala własny budżet, nie będący częścią budżetu państwa, ani - budżetu innej jednostki samorządu terytorialnego,
jest podmiotem zarówno prawa publicznego (dysponując kompetencjami administracyjnoprawnymi), jak i podmiotem prawa prywatnego (osobą prawa cywilnego, mającą zdolność sądową),
swe decyzje podejmuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność,
jej względną samodzielność ogranicza zdecentralizowany nadzór organów państwowych, z reguły ograniczony do kryterium legalności,
kontrolowana i chroniona przez niezawisłe sądy administracyjne i sądy powszechne.
26.USTAWA O SAMORZĄDZIE GMINNYM
●Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia:
1) tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice,
2) nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice,
3) ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.
●Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym,
nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
● Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.
W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i
przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania
ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia
w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej
i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego
magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz
obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,
medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
18) promocji gminy,
19) współpracy z organizacjami pozarządowymi,
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
● Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez
wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.
● Organami gminy są:
1) rada gminy,
2) wójt (burmistrz, prezydent miasta).
● Uchwały rady gminy zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej
połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym, chyba że ustawa stanowi inaczej
● Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru.
● W skład rady wchodzą radni w liczbie:
1) piętnastu w gminach do 20 000 mieszkańców,
2) dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców,
3) dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców,
4) dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech na
każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu
pięciu radnych.
● Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
1) uchwalanie statutu gminy,
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania
oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności,
3) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym
budżetu - na wniosek wójta,
4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu
oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia
absolutorium z tego tytułu,
5) uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
6) uchwalanie programów gospodarczych,
7) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania
im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków
budżetowych na realizację zadań przez te jednostki,
8) podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych
w odrębnych ustawach,
9) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających
zakres zwykłego zarządu,
10) podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz
wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku,
11) podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi
i regionalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych
zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych,
12) podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących
drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych, a także wznoszenia pomników,
14) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy,
14a) podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i
studentów,
15) stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy
● Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych
oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną.
2. W skład komisji rewizyjnej wchodzą radni, w tym przedstawiciele wszystkich
klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje przewodniczącego i wiceprzewodniczącego
● Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1-3 wiceprzewodniczących
bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.
● Organem wykonawczym gminy jest wójt. Wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) nie może być osoba, która nie jest
obywatelem polskim.
● Do zadań wójta należy w szczególności:
1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy,
2) określanie sposobu wykonywania uchwał,
3) gospodarowanie mieniem komunalnym,
4) wykonywanie budżetu,
5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
● W realizacji zadań własnych gminy wójt podlega wyłącznie radzie gminy. Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy.
● Dochodami gminy są:
1) podatki, opłaty i inne wpływy określone w odrębnych ustawach jako dochody
gminy,
2) dochody z majątku gminy,
3) subwencja ogólna z budżetu państwa.
● Dochodami gminy mogą być:
1) dotacje celowe na realizację zadań zleconych oraz na dofinansowanie zadań
własnych,
2) wpływy z samoopodatkowania mieszkańców,
3) spadki, zapisy i darowizny,
4) inne dochody.
● Wójtowi przysługuje wyłączne prawo:
1) zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej
kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez radę
gminy,
2) emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych
przez radę gminy,
3) dokonywania wydatków budżetowych,
4) zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy,
5) dysponowania rezerwami budżetu gminy,
6) blokowania środków budżetowych, w przypadkach określonych ustawą.
27.USTAWA O SAMORZĄDZIE WOJEWÓDZTWA
► Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową.
► Mieszkańcy województwa podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (w drodze wyborów i referendum) lub za pośrednictwem organów samorządu województwa.
► Samorząd województwa:
1) wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność,
2) dysponuje mieniem wojewódzkim,
3) prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu.
2. Województwo ma osobowość prawną.
3. Samodzielność województwa podlega ochronie sądowej.
► Samorząd województwa, na podstawie upoważnień ustawowych, stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa.
► Samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą w szczególności następujące cele:
1) pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej,
2) pobudzanie aktywności gospodarczej,
3) podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
4) zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,
5) kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.
► Samorząd województwa prowadzi politykę rozwoju województwa, na którą składa się:
1) tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy,
2) utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,
3) pozyskiwanie i łączenie środków finansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej,
4) wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli,
5) racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
6) wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu technologicznego oraz innowacji,
7) wspieranie rozwoju kultury oraz ochrona i racjonalne wykorzystywanie dziedzictwa kulturowego,
8) promocja walorów i możliwości rozwojowych województwa.
► Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie:
1) edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego,
2) promocji i ochrony zdrowia,
3) kultury i ochrony jej dóbr,
4) pomocy społecznej,
5) polityki prorodzinnej,
6) modernizacji terenów wiejskich,
7) zagospodarowania przestrzennego,
8) ochrony środowiska,
9) gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej,
10) transportu zbiorowego i dróg publicznych,
11) kultury fizycznej i turystyki,
12) ochrony praw konsumentów,
13) obronności,
14) bezpieczeństwa publicznego,
15) przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy.
► Organami samorządu województwa są:
1) sejmik województwa,
2) zarząd województwa.
► Sejmik województwa jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa.
► Do wyłącznej właściwości sejmiku województwa należy:
1) stanowienie aktów prawa miejscowego
2) uchwalanie strategii rozwoju województwa oraz programów wojewódzkich,
3) uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego,
4) podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej,
5) podejmowanie uchwały w sprawie szczegółowości układu wykonawczego budżetu województwa, z zastrzeżeniem, że szczegółowość ta nie może być mniejsza niż określona w odrębnych przepisach,
6) uchwalanie budżetu województwa,
7) określanie zasad udzielania dotacji przedmiotowych i podmiotowych z budżetu województwa,
8) rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu województwa, sprawozdań finansowych województwa oraz sprawozdań z wykonywania wieloletnich programów województwa,
9) podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu województwa,
10) uchwalanie, w granicach określonych ustawami, przepisów dotyczących podatków i opłat lokalnych,
11) podejmowanie uchwał w sprawie powierzenia zadań samorządu województwa innym jednostkom samorządu terytorialnego,
12) uchwalanie "Priorytetów współpracy zagranicznej województwa",
13) podejmowanie uchwał w sprawie uczestnictwa w międzynarodowych zrzeszeniach regionalnych i innych formach współpracy regionalnej,
14) wybór i odwołanie zarządu województwa oraz ustalanie wynagrodzenia marszałka województwa,
15) rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu województwa, w tym w szczególności z działalności finansowej i realizacji programów, o których mowa w pkt 2,
16) powoływanie i odwoływanie, na wniosek marszałka województwa, skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa,
17) podejmowanie uchwał w sprawie tworzenia stowarzyszeń i fundacji oraz ich rozwiązywania, a także przystępowania do nich lub występowania z nich,
18) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych województwa
► Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa. W skład zarządu województwa, liczącego 5 osób, wchodzi marszałek województwa jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie.
► Zarząd województwa wykonuje zadania należące do samorządu województwa, niezastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
Do zadań zarządu województwa należy w szczególności:
1) wykonywanie uchwał sejmiku województwa,
2) gospodarowanie mieniem województwa, w tym wykonywanie praw z akcji i udziałów posiadanych przez województwo,
3) przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa,
4) przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie,
5) organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi,
6) kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników,
7) uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego.
► Dochodami własnymi województwa są:
1) udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości określonej odrębną ustawą,
2) dochody z majątku województwa,
3) spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa,
4) dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe województwa oraz wpłaty innych wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych,
5) odsetki za nieterminowe przekazywanie udziałów, o których mowa w pkt 1,
6) inne dochody własne uzyskiwane na podstawie odrębnych przepisów.
3. Przekazanie województwu, w drodze ustawy, nowych zadań wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów,
► Dochodami województwa mogą być:
1) subwencja wyrównawcza z budżetu państwa,
2) dotacje celowe z budżetu państwa i państwowych funduszy celowych na zadania wykonywane przez województwo,
3) dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej wykonywane przez województwo na podstawie porozumień zawartych z organami administracji rządowej,
4) dotacje celowe z budżetów gmin lub powiatów na zadania z zakresu tych jednostek samorządu terytorialnego wykonywane przez województwo na podstawie porozumień zawartych z organem gminy lub powiatu,
28.USTAWA O SAMORZĄDZIE POWIATOWYM
■ Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
■ Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu, a zmiana jego granic dokonywana jest w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.
■ Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:
1) edukacji publicznej,
2) promocji i ochrony zdrowia,
3) pomocy społecznej,
4) polityki prorodzinnej,
5) wspierania osób niepełnosprawnych,
6) transportu zbiorowego i dróg publicznych,
7) kultury i ochrony dóbr kultury,
8) kultury fizycznej i turystyki,
9) geodezji, kartografii i katastru,
10) gospodarki nieruchomościami,
11) administracji architektoniczno-budowlanej,
12) gospodarki wodnej,
13) ochrony środowiska i przyrody,
14) rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
15) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
16) ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,
17) przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy,
18) ochrony praw konsumenta,
19) utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
20) obronności,
21) promocji powiatu,
22) współpracy z organizacjami pozarządowymi.
■ Mieszkańcy powiatu podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym - poprzez wybory i referendum powiatowe - lub za pośrednictwem organów powiatu.
■ Organami powiatu są:
1) rada powiatu,
2) zarząd powiatu.
■ Rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu. Kadencja rady trwa 4 lata, licząc od dnia wyborów. Radni wybierani są w wyborach bezpośrednich.
■ Do wyłącznej właściwości rady powiatu należy:
1) stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu,
2) wybór i odwołanie zarządu oraz ustalanie wynagrodzenia jego przewodniczącego,
3) powoływanie i odwoływanie, na wniosek starosty, sekretarza powiatu i skarbnika powiatu, będącego głównym księgowym budżetu powiatu,
4) stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu, w tym z działalności finansowej,
5) uchwalanie budżetu powiatu,
6) rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium dla zarządu z tego tytułu,
7) podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków i opłat w granicach określonych ustawami,
8) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu
9) określanie wysokości sumy, do której zarząd może samodzielnie zaciągać zobowiązania,
10) podejmowanie uchwał w sprawach herbu powiatu i flagi powiatu,
■ Rada powiatu kontroluje działalność zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. W tym celu powołuje komisję rewizyjną.
■ Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu.
■ Do zadań zarządu powiatu należy w szczególności:
1) przygotowywanie projektów uchwał rady,
2) wykonywanie uchwał rady,
3) gospodarowanie mieniem powiatu,
4) wykonywanie budżetu powiatu,
5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.
■ Powiatową administrację zespoloną stanowią:
1) starostwo powiatowe,
2) powiatowy urząd pracy, będący jednostką organizacyjną powiatu,
3) jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.
■ Starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.
■ Starosta sprawując zwierzchnictwo w stosunku do powiatowych służb, inspekcji i straży:
1) powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej,
2) zatwierdza programy ich działania,
3) uzgadnia wspólne działanie tych jednostek na obszarze powiatu,
4) w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek,
5) zleca w uzasadnionych przypadkach przeprowadzenie kontroli.
■ Dochodami powiatu są:
1) udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości określonej odrębną ustawą,
2) subwencje z budżetu państwa na zadania realizowane przez powiat,
3) dotacje celowe z budżetu państwa na zadania realizowane przez powiatowe służby, inspekcje i straże,
4) dochody powiatowych jednostek budżetowych oraz wpłaty innych powiatowych jednostek organizacyjnych,
5) dochody z majątku powiatu,
6) odsetki za nieterminowe przekazywanie udziałów, dotacji i subwencji
■ Dochodami powiatu mogą być:
1) subwencja wyrównawcza z budżetu państwa,
2) dotacje celowe z budżetu państwa przekazywane na wykonanie czynności
3) dotacje z państwowych funduszów celowych,
4) dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej wykonywane przez powiat na mocy porozumień zawartych z organami administracji rządowej,
5) dotacje celowe z budżetu województwa na zadania z zakresu samorządu województwa wykonywane przez powiat na mocy porozumień zawartych z województwem,
6) spadki, zapisy i darowizny,
7) odsetki od środków finansowych powiatu gromadzonych na rachunkach bankowych,
8) odsetki i dywidendy od wniesionego kapitału,
9) inne wpływy uzyskiwane na podstawie odrębnych przepisów.
■ Za prawidłowe wykonanie budżetu powiatu odpowiada zarząd powiatu
■ Zarządowi powiatu przysługuje wyłączne prawo:
1) zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez radę powiatu,
2) emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych przez radę powiatu,
3) dokonywania wydatków budżetowych,
4) zgłaszania propozycji zmian w budżecie powiatu,
5) dysponowania rezerwą budżetu powiatu,
6) blokowania środków budżetowych, w przypadkach określonych ustawą.
29.USTAWA O OBYWATELSTWIE POLSKIM
♠ Sposoby nabycia obywatelstwa:
+ z mocy prawa:
+ na podstawie decyzji właściwego organu
+ w drodze oświadczenia osoby uprawnionej i przyjęcia tego oświadczenia przez właściwy organ
♠ Za osobę polskiego pochodzenia uznaje się osobę deklarującą narodowość polską i spełniającą łącznie następujące warunki:
co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej
wykaże ona swój związek z polskością
uznaje się również osobę deklarującą narodowość polską, która posiadała w przeszłości obywatelstwo polskie.
♠ Decyzje w sprawach uznania za osobę polskiego pochodzenia wydaje konsul.
♠ Nadanie obywatelstwa może nastąpić na wniosek cudzoziemca, jeżeli zamieszkuje on w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się co najmniej 5lat.
Nadanie obywatelstwa polskiego może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego.
Nadanie obywatelstwa polskiego obojgu rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską.
♠ Uprawnionym do nadania obywatelstwa polskiego jest Prezydent RP.
♠ Obywatel polski traci obywatelstwo polskie na swój wniosek po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.
30.KONTROLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
♦ Istota kontroli-jest obserwowanie określonych zjawisk, analizowanie ich charakteru i przedstawianie wniosków i propozycji organowi nadrzędnemu nad jednostką kontrolowaną. Kontrola może dotyczyć konkretnych czynności, określonego ciągu działań albo całości podejmowanych działań.
♦ Nadzór-polega na możliwości władczego wkroczenia w działalność jednostki nadzorowanej w celu przywrócenia stanu zgodnego z prawem lub zasadniczą linią polityki państwa.
♦ Rodzaje kontroli:
= zakres kontroli:
-kontrola zupełna- obejmuje całokształt działania kontrolowanego organu
-kontrola ograniczona- polega na tym, że organ dokonujący kontroli nie może objąć kontrolą całokształtu działalności kontrolowanego organu
= etap kontroli:
-kontrola wstępna- wiążę się z określonymi obowiązkami kontrolowanego organu. Organ ten ma obowiązek przedstawienia organowi kontrolującemu do wglądu dokumentację działania jeszcze przed rozpoczęciem oraz obowiązek zawiadomienia organu kontrolnego o zamiarze podjęcia działania.
-kontrola faktyczna-może być ona wykonywana przez nadrzędne organy administrujące tego samego resortu bądź też specjalne organy kontroli. Wykonywana jest ona w czasie trwania działania i jest kontrolą towarzyszącą procesowi działania.
-kontrola następcza-w toku kontroli i po jej zakończeniu dokonuje się oceny wyników działania, a także prawidłowości przebiegu działania, ale działania już zakończonego.
=usytuowanie organu kontrolującego względem kontrolowanego:
-kontrola zewnętrzna
31.KONTROLA ADMINISTRACJI WYKONYWANA PRZEZ ORGANY PAŃSTWOWE
▼Kontrola parlamentarna:
- może być dokonana przez izby parlamentu bądź Zgromadzenie Narodowe, a także przez wewnętrzne organy parlamentu(komisje stałe, nadzwyczajne, posłów i senatorów)
- może też być prowadzona przy pomocy powołanych w tym celu organów kontroli państwowej(NIK, Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny, Rzecznika Praw Obywateli)
- istotne funkcje w zakresie kontroli nad administracją spełniają poszczególni posłowie i senatorowie, mają oni prawo do uzyskiwania niezbędnych informacji i materiałów od zakładów pracy, przedsiębiorstw czy też organizacji społecznych oraz prawo wglądu w działalność organów administracji.
▼Kontrola Prezydenta RP:
+ desygnuje Prezesa Rady Ministrów
+ powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami RM
+ przyjmuje dymisję poprzedniej Rady Ministrów
+ odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów
+ ma prawo składania wniosku wstępnego o pociągnięciu do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członków Rady Ministrów, kierowników urzędów centralnych i innych osób przewidzianych w ustawie o Trybunale Stanu
▼Kontrola Najwyższej Izby Kontroli:
= jest naczelnym organem kontroli respektowania prawa
= Rzecznik może podjąć sprawę, wskazać wnioskodawcy środki działania, przekazać sprawę właściwemu organowi
= może on żądać złożenia wyjaśnień i informacji w określonej sprawie przez organy administracji rządowej, organów spółdzielczych, społecznych i zawodowych oraz organów jednostek samorządu terytorialnego
= może podjąć różne działania zmierzające do usunięcia określonych nieprawidłowości: formułowanie ocen i wniosków, występowanie do właściwych organów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych w sprawach dotyczących praw i wolności obywatelskich.
▼Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych:
- kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami prawa
- ma prawo wstępu do pomieszczenia w którym zlokalizowany jest zbiór danych i przeprowadzenia niezbędnych badań kontrolnych
- z czynności kontrolnych inspektor sporządza protokół
▼Kontrola prokuratorska:
+ kontrola w stosunku do administracji dotyczy:
indywidualnych spraw rozstrzyganych przez organy administracyjne w drodze decyzji administracyjnych
innych spraw spoza zakresu postępowania administracyjnego
+ uprawnienia kontrolne prokuratora, ma prawo:
zwrócić się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem
brać udział w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygniecie określonej sprawy było zgodne z prawem
▼Państwowa Inspekcja Pracy:
= organy PIP powołane zostały do wykonywania nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Do zakresu ich działania należy:
nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, a przede wszystkim przepisów i zasad bezpieczeństwa pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę itp.
Wykonywanie kontroli w zakresie przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz składników stanowiących ich wyposażenie
Analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontrola środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom, a także udział w badaniu okoliczności wypadków w czasie pracy
Inicjowanie prac legislacyjnych oraz opiniowanie projektów aktów normatywnych z zakresu prawa pracy
Inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie przestrzegania prawa pracy, a zwłaszcza bezpieczeństwa i higieny pracy
= PIP ujmowana jest w strukturze organów kontroli i nadzoru administracji publicznej jako organ państwowej kontroli specjalnej.
▼Kontrola sądowa administracji:
- obejmuje: sądową kontrolę decyzji administracyjnych, sądową kontrole aktów normatywnych i sądową kontrolę umownej działalności organów administracyjnych
▼Trybunał Konstytucyjny:
+ Trybunał orzeka w sprawach:
zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją
zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie
zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami
skargi konstytucyjnej
sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
▼Trybunał Stanu:
= jest konstytucyjnym organem władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion przestępstwa (inaczej: popełnienie deliktu konstytucyjnego) oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe w przypadku Prezydenta RP.
32.Kontrola wewnątrzadministracyjna
●Kontrola resortowa:
- wykonywana jest w organizacyjnych granicach jednego resortu, czyli organ kontrolujący oraz kontrolowany podporządkowany jest temu samemu naczelnemu lub centralnemu organowi administracji rządowej
- wykonywanie jej jest niezbędnym czynnikiem procesu administrowania
- wykonują ją upoważnieni pracownicy, wszyscy kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych
●Kontrola instancyjna:
+ wiążę się z wykonywaniem funkcji nadzoru, gdyż organ dokonujący kontroli ma prawo do zmiany rozstrzygnięć organu niższego stopnia
+ ma na celu zapewnienie ochrony prawnego interesu strony, podmiotu, który w stosunku administracyjnoprawnym poddany jest władczym aktom organu administracji publicznej
●Kontrola międzyresortowa:
= mogą ją wykonywać zarówno specjalistyczne jednostki instytucjonalne kontroli zawodowej, jak i niektóre instytucje powołane do wykonywania w zasadzie innych rzeczowo określonych zadań. Wyspecjalizowane jednostki instytucjonalnej kontroli można podzielić na dwie grupy: pierwszą stanowią organy o pełnym zakresie międzyresortowym np. Główny Inspektor Kontroli Skarbowej, podporządkowany ministrowi właściwemu w sprawach finansów publicznych, drugą - o ograniczonym zakresie międzyresortowym, np. Inspekcja Handlowa, Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych, Inspekcja Ochrony Roślin itp.
33.Inne formy kontroli administracyjnej
■ Kontrola regionalnych izb obrachunkowych
- organami są: Kolegium Izb, Komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny budżetowej
- są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej
- sprawują nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych oraz dokonują kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych, jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych, stowarzyszeń gmin, gmin i powiatów, samorządowych jednostek organizacji oraz innych podmiotów z zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego
■Kontrola społeczna:
+ kontrola wykonywana przez instytucje społeczne dla których wykonywanie działań kontrolnych wobec administracji jest jednym z celów ustawowych lub statutowych
34.Pracownicy administracji publicznej
►Urzędnicy państwowi:
- ustawa określa prawa i obowiązki urzędników państwowych oraz innych pracowników zatrudnionych w : Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta RP, Sądzie Najwyższym, Biurze Trybunału Konstytucyjnego, Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Biurze Rzecznika Praw Dziecka, Biurze Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w sprawach nieuregulowanych w odrębnych przepisach, Krajowym Biurze Wyborczym, regionalnych izbach obrachunkowych, Biurze Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
- ustawa określa obowiązki i prawa osób zatrudnionych w : Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej, urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej, Rządowym Centrum Legislacji, komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Biurze Nasiennictwa Leśnego,
- Urzędnikiem państwowym może być osoba, która:
1) jest obywatelem polskim,
2) ukończyła osiemnaście lat życia i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,
3) jest nieskazitelnego charakteru,
4) ma odpowiednie wykształcenie i odbyła aplikację administracyjną,
5) posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku.
- Aplikacja administracyjna trwa dwanaście miesięcy i kończy się oceną kwalifikacyjną. Kierownik urzędu może zaliczyć na poczet aplikacji uprzednie zatrudnienie aplikanta i skrócić mu okres aplikacji do sześciu miesięcy. Aplikant, który otrzymał pozytywną ocenę kwalifikacyjną, powinien być zatrudniony na stanowisku, do którego został przygotowany w toku aplikacji.
- Kierownik urzędu może zawiesić w pełnieniu obowiązków służbowych urzędnika państwowego mianowanego, jeżeli zostało wszczęte przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne.
- Stosunek pracy z urzędnikiem państwowym mianowanym ulega z mocy prawa rozwiązaniu bez wypowiedzenia również w razie utraty obywatelstwa polskiego.
- Urzędnik państwowy jest obowiązany chronić interesy państwa oraz prawa i słuszne interesy obywateli. Urzędnik państwowy obowiązany jest w szczególności:
1) przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa,
2) strzec autorytetu Rzeczypospolitej Polskiej oraz dążyć do pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa,
3) racjonalnie gospodarować środkami publicznymi,
4) rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania,
5) dochowywać tajemnicy państwowej i służbowej,
6) rozwijać własną wiedzę zawodową,
7) godnie zachowywać się w pracy oraz poza nią.
- Czas pracy urzędników państwowych nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 8 tygodni.
- Urzędnicy państwowi mianowani ponoszą odpowiedzialność porządkową lub dyscyplinarną za naruszenie obowiązków pracownika. Karę porządkową za przewinienie mniejszej wagi stanowi upomnienie. Karami dyscyplinarnymi są:
1) nagana,
2) nagana z ostrzeżeniem,
3) nagana z pozbawieniem możliwości awansowania przez okres do dwóch lat do wyższej grupy wynagrodzenia lub na wyższe stanowisko,
4) przeniesienie na niższe stanowisko,
5) wydalenie z pracy w urzędzie.
►Korpus służby cywilnej:
+ W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego
wykonywania zadań państwa ustanawia się służbę cywilną oraz określa zasady
dostępu do tej służby, zasady jej organizacji, funkcjonowania i rozwoju.
+ Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych:
średniego szczebla zarządzania, koordynujących, samodzielnych, specjalistycznych
i wspomagających w:
1) Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,
2) urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład
Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,
3) urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy
terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom
lub centralnym organom administracji rządowej,
4) komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących
aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i
straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i
straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej,
5) Głównym Inspektoracie Inspekcji Handlowej,
6) Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i
Produktów Biobójczych,
7) Biurze Nasiennictwa Leśnego
+ W rozumieniu ustawy:
1) pracownik służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie umowy
o pracę zgodnie z zasadami określonymi w ustawie;
2) urzędnik służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie mianowania
zgodnie z zasadami określonymi w ustawie;
3) członek korpusu służby cywilnej oznacza osobę, o której mowa w pkt 1 i
2.
+ W służbie cywilnej może być zatrudniona osoba, która:
1) jest obywatelem polskim;
2) korzysta z pełni praw publicznych;
3) nie była karana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
4) posiada kwalifikacje wymagane w służbie cywilnej;
5) cieszy się nieposzlakowaną opinią.
+ Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad służbą cywilną w zakresie zawodowego,
rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań
państwa.
+ Prezes Rady Ministrów, w drodze zarządzenia, może wydawać wytyczne i polecenia
w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej.
+ Zadania z zakresu służby cywilnej realizuje, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów,
Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w tym w szczególności:
1) nadzoruje przestrzeganie zasad służby cywilnej;
2) upowszechnia informacje na temat służby cywilnej, w tym o wolnych stanowiskach
pracy w służbie cywilnej;
3) kieruje procesem zarządzania kadrami w służbie cywilnej;
4) gromadzi informacje o korpusie służby cywilnej;
5) planuje i nadzoruje wykorzystanie środków
6) planuje, organizuje i nadzoruje szkolenia centralne w służbie cywilnej.
+ O uzyskanie mianowania w służbie cywilnej może ubiegać się osoba, która:
1) jest pracownikiem służby cywilnej;
2) posiada co najmniej trzyletni staż pracy w służbie cywilnej lub uzyskała
zgodę dyrektora generalnego urzędu na przystąpienie do postępowania
kwalifikacyjnego przed upływem tego terminu, jednak nie wcześniej niż
po upływie dwóch lat od nawiązania stosunku pracy w służbie cywilnej;
3) posiada tytuł magistra lub równorzędny;
4) zna co najmniej jeden język obcy spośród języków roboczych Unii Europejskiej;
5) jest żołnierzem rezerwy lub nie podlega powszechnemu obowiązkowi
obrony.
+ Członek korpusu służby cywilnej jest obowiązany w szczególności:
1) przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów
prawa;
2) chronić interesy państwa oraz prawa człowieka i obywatela;
3) racjonalnie gospodarować środkami publicznymi;
4) rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania;
5) dochowywać tajemnicy ustawowo chronionej;
6) rozwijać wiedzę zawodową;
7) godnie zachowywać się w służbie oraz poza nią.
2. Dyrektor generalny urzędu jest obowiązany zapewnić członkowi korpusu służby
cywilnej właściwe warunki do wykonywania obowiązków określonych w
ustawie.
+ Karami dyscyplinarnymi stosowanymi wobec urzędników służby cywilnej są:
1) upomnienie;
2) nagana;
3) pozbawienie możliwości awansowania przez okres dwóch lat na wyższy
stopień służbowy;
4) obniżenie wynagrodzenia zasadniczego, nie więcej niż o 25% - przez okres
nie dłuższy niż sześć miesięcy;
5) obniżenie stopnia służbowego służby cywilnej;
6) wydalenie ze służby cywilnej.
►Pracownicy samorządowi
= Ustawa określa status prawny pracowników zatrudnionych w:
1) urzędzie marszałkowskim, wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych,
2) starostwie powiatowym, powiatowych jednostkach organizacyjnych,
3) urzędzie gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz w gminnych jednostkach i zakładach budżetowych,
4) biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki,
5) biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego
= Pracownicy samorządowi są zatrudniani:
1) na podstawie wyboru:
a) w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wiceprzewodniczący zarządu oraz pozostali członkowie zarządu województwa - jeżeli statut województwa tak stanowi,
b) w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu - jeżeli statut powiatu tak stanowi, z tym że z członkami zarządu powiatu wybranymi spoza składu rady powiatu zawsze nawiązuje się stosunek pracy,
c) w urzędzie gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta),
d) w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu - jeżeli statut związku tak stanowi,
2) na podstawie mianowania: pracownicy zatrudniani na stanowiskach pracy określonych w statucie gminy bądź związku międzygminnego,
3) na podstawie powołania: zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarz gminy, sekretarz powiatu, skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), skarbnik powiatu (główny księgowy budżetu powiatu), skarbnik województwa (główny księgowy budżetu województwa),
4) na podstawie umowy o pracę: pozostali pracownicy samorządowi.
= Pracownikiem samorządowym może być osoba, która:
1) jest obywatelem polskim,
2) posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku,
3) ukończyła 18 rok życia i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,
4) posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku.
5)posiada co najmniej wykształcenie średnie,
6) nie była prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne,
7) cieszy się nieposzlakowaną opinią.
= Pracownikiem samorządowym zatrudnionym na kierowniczym stanowisku urzędniczym może być osoba zatrudniana na podstawie art. 2 pkt 2-4, która spełnia wymagania określone w ust. 1 i ust. 3 pkt 2 i 3 oraz dodatkowo:
1) posiada łącznie co najmniej dwuletni staż pracy:
a) na stanowiskach urzędniczych w jednostkach, o których mowa w art. 1, lub
b) w służbie cywilnej, lub
c) w służbie zagranicznej, z wyjątkiem stanowisk obsługi, lub
d) w innych urzędach państwowych, z wyjątkiem stanowisk pomocniczych i obsługi, lub
e) na kierowniczych stanowiskach państwowych oraz
2) posiada wykształcenie wyższe.
= Do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli. Do obowiązków pracownika samorządowego należy w szczególności:
1) przestrzeganie prawa,
2) wykonywanie zadań urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie,
3) informowanie organów, instytucji i osób fizycznych oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania,
4) zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej w zakresie przez prawo przewidzianym,
5) zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi, współpracownikami oraz w kontaktach z obywatelami,
6) zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim.
►Państwowy zasób kadrowy
- W celu zapewnienia zawodowego, bezstronnego i rzetelnego wykonywania zadań na wysokich stanowiskach państwowych tworzy się państwowy zasób kadrowy.
- państwowy zasób kadrowy - zbiór kandydatów na wysokie stanowiska państwowe;
- wysokie stanowiska państwowe - stanowiska, w tym kierownicze stanowiska państwowe,
- egzamin do państwowego zasobu kadrowego, zwany dalej „egzaminem” - sprawdzian wiedzy, umiejętności i predyspozycji kierowniczych, którego złożenie z wynikiem pozytywnym skutkuje uzyskaniem świadectwa potwierdzającego kwalifikacje do pracy na wysokim stanowisku państwowym;
- konkurs na wysokie stanowisko państwowe - sprawdzian wiedzy, umiejętności i predyspozycji kierowniczych, w wyniku którego może zostać wybrany najlepszy kandydat na wysokie stanowisko państwowe.
- Ustawę stosuje się do:
1) kierowników centralnych urzędów administracji rządowej i ich zastępców;
2) prezesów agencji państwowych i ich zastępców:
a) Agencji Nieruchomości Rolnych,
c) Agencji Rynku Rolnego,
d) Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości,
e) Wojskowej Agencji Mieszkaniowej,
f) Agencji Mienia Wojskowego,
g) Agencji Rezerw Materiałowych;
3) prezesów zarządów państwowych funduszy i ich zastępców:
a) Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
b) Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;
4) Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia;
5) Sekretarza Rady Ministrów;
7) wojewódzkich lekarzy weterynarii i ich zastępców;
8) kierowników państwowych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwych ministrów i ich zastępców;
9) dyrektorów generalnych urzędów lub osób na innych równoważnych stanowiskach utworzonych na podstawie odrębnych przepisów;
10) kierujących departamentami lub komórkami równorzędnymi w ministerstwach i urzędach centralnych oraz urzędach obsługujących przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędach wojewódzkich, państwowych jednostkach organizacyjnych, o których mowa w pkt 8, a także ich zastępców;
- Państwowy zasób kadrowy tworzą:
1) urzędnicy służby cywilnej;
2) osoby, które złożą z wynikiem pozytywnym egzamin;
3) osoby, które wygrają konkurs ogłoszony przez Prezesa Rady Ministrów
4) osoby mianowane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych;
5) osoby posiadające stopień naukowy doktora;
5a) osoby, których ostatnim stanowiskiem służbowym zajmowanym w czasie pełnienia zawodowej służby wojskowej było stanowisko związane z kierowaniem departamentem lub komórką równorzędną w Ministerstwie Obrony Narodowej, a także ich zastępcy.
- Przynależność do państwowego zasobu kadrowego osób, trwa przez okres dziesięciu lat od dnia wejścia do państwowego zasobu kadrowego. Po upływie okresu, ponowne wejście do państwowego zasobu kadrowego wymaga złożenia egzaminu z pozytywnym wynikiem. Egzamin przeprowadza Krajowa Szkoła Administracji Publicznej co najmniej trzy razy w roku.
- Do egzaminu może przystąpić osoba, która:
1) ma tytuł zawodowy magistra lub równorzędny;
2) jest żołnierzem rezerwy lub nie podlega powszechnemu obowiązkowi obrony;
3) jest obywatelem polskim;
4) korzysta z pełni praw publicznych;
5) nie była karana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
6) cieszy się nieposzlakowaną opinią;
7) posiada co najmniej trzyletni staż pracy;
8) zna co najmniej jeden język obcy spośród języków roboczych Unii Europejskiej.
- Osoba, która złożyła egzamin z wynikiem pozytywnym, otrzymuje świadectwo potwierdzające kwalifikacje do pracy na wysokim stanowisku państwowym.
- Osobom powołanym na wysokie stanowiska państwowe nie wolno:
1) publicznie manifestować swoich poglądów politycznych;
2) przy wykonywaniu swoich obowiązków kierować się interesem jednostkowym lub grupowym;
3) uczestniczyć w strajku lub akcji protestacyjnej zakłócającej normalne funkcjonowanie urzędu;
4) łączyć pracy z mandatem radnego.
- Stanowisko dyrektora generalnego urzędu tworzy się w urzędach obsługujących ministrów, członków komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w urzędach obsługujących kierowników urzędów centralnych oraz w urzędach wojewódzkich.
- Dyrektor generalny urzędu:
1) zapewnia funkcjonowanie i ciągłość pracy urzędu, warunki jego działania, a także organizację pracy, w szczególności poprzez:
a) sprawowanie bezpośredniego nadzoru nad komórkami organizacyjnymi urzędu w zakresie prawidłowego wykonywania przez nie zadań określonych przez organ administracji rządowej, z wyjątkiem komórek bezpośrednio nadzorowanych przez ten organ na podstawie ustaw,
b) nadzorowanie organizacyjne przebiegu prac nad terminowym przygotowaniem projektu budżetu i układu wykonawczego do budżetu w części dotyczącej urzędu,
c) występowanie z wnioskiem do właściwego organu administracji rządowej o nadanie regulaminu organizacyjnego urzędu lub jego komórek organizacyjnych, a następnie ustalanie regulaminu pracy,
d) gospodarowanie mieniem urzędu, w tym zlecanie usług i dokonywanie zakupów dla urzędu oraz zapewnienie prowadzenia ewidencji majątku urzędu,
e) reprezentowanie Skarbu Państwa w odniesieniu do mienia urzędu
f) prowadzenie kontroli i audytu wewnętrznego w urzędzie,
g) sprawowanie nadzoru nad gospodarstwami pomocniczymi urzędu,
h) zapewnianie przestrzegania przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej,
i) zapewnianie przestrzegania zasad techniki prawodawczej;
dokonuje czynności z zakresu prawa pracy wobec osób zatrudnionych w urzędzie oraz realizuje politykę personalną, w szczególności poprzez:
a) dokonywanie czynności wynikających z nawiązania i trwania stosunku pracy z członkami korpusu służby cywilnej oraz czynności związanych z ustaniem stosunku pracy,
b) dysponowanie funduszem nagród, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej,
c) administrowanie środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w urzędzie.
- Przy Prezesie Rady Ministrów działa Rada Służby Publicznej, zwana dalej „Radą”, jako organ opiniodawczo-doradczy oceniający przebieg postępowań kwalifikacyjnych, konkursowych i egzaminacyjnych w służbie publicznej.
- Rada Służby Publicznej w szczególności:
1) wyraża opinie w sprawach służby publicznej przedstawianych jej przez Prezesa Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy;
2) opiniuje projekt ustawy budżetowej w części dotyczącej służby publicznej oraz wyraża opinię o corocznym wykonaniu budżetu w tym zakresie;
3) opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących służby publicznej;
4) opiniuje kryteria ocen urzędników służby cywilnej i sposób przeprowadzania tych ocen;
5) opiniuje zasady awansowania urzędników służby publicznej;
6) opiniuje plan szkoleń w służbie publicznej;
7) wyraża opinię w sprawach etyki zawodowej pracowników i urzędników służby publicznej;
8) ocenia sposób przeprowadzania egzaminu i konkursów na wysokie stanowiska państwowe oraz postępowania kwalifikacyjnego dla pracowników służby cywilnej ubiegających się o mianowanie.
- Rada liczy od 15 do 24 członków
35 USTAWA O CUDZOZIEMCACH
▪ Cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego.
Nie stosujemy tej ustawy wobec obywateli państw członkowskich UE
▪ dokument podróży - dokument uznany przez właściwy organ Rzeczypospolitej Polskiej, uprawniający do przekroczenia granicy, wydany cudzoziemcowi przez organ państwa obcego, organ polski lub organizację międzynarodową albo podmiot upoważniony przez organ państwa obcego lub obcą władzę o charakterze państwowym;
▪ wiza - zezwolenie wydane cudzoziemcowi przez organ polski lub organ, którego właściwość w tej sprawie wynika z postanowień umów międzynarodowych obowiązujących Rzeczpospolitą Polską, uprawniające go do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie, w celu i na warunkach w nim określonych;
▪ Cudzoziemca będącego obywatelem dwóch lub więcej państw traktuje się jako obywatela tego państwa, którego dokument podróży stanowił podstawę wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
▪ Cudzoziemiec może przekroczyć granicę oraz przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli posiada ważny dokument podróży oraz wizę, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
▪ wiza tranzytowa ważna przez 5 dni
▪ W przypadku gdy zapraszający nie wykonał zobowiązań wynikających z wystawionego zaproszenia, wojewoda określi, w drodze decyzji, wysokość kosztów poniesionych przez Skarb Państwa, związanych z pobytem cudzoziemca i opuszczeniem przez niego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które zapraszający jest obowiązany pokryć.
▪ . Wiza może uprawniać do jednego, dwóch lub nieograniczonej liczby wjazdów.
Początek okresu ważności wizy powinien przypadać na okres 6 miesięcy od dnia wydania wizy.
▪ Rodzaje wiz:
=lotniskowa
=tranzytowa
=wjazdowa w jakimś celu
=pobytowa w jakimś celu
=dyplomatyczna
=służbowa
=kurierska
=dyplomatyczna tranzytowa
Wiza lotniskowa uprawnia do wjazdu do strefy tranzytowej lotniska międzynarodowego i pobytu w tej strefie i może być wydana cudzoziemcowi, który wykaże, że pobyt w strefie tranzytowej lotniska międzynarodowego jest niezbędny do odbycia planowanej przez niego podróży lotniczej. Wydaje się ją na nie dłużej niż 2dni.
Wiza tranzytowa uprawnia do przejazdu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i może być wydana cudzoziemcowi, który posiada prawo wjazdu do państwa docelowego lub państwa graniczącego z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wydaje się ją na nie dłużej niż 5dni.
Wiza wjazdowa uprawnia do jednokrotnego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i może być wydana cudzoziemcowi, który przed przekroczeniem granicy uzyskał lub z chwilą przekroczenia granicy uzyska inny tytuł prawny do pobytu na tym terytorium. Okres ważności wynosi rok.
Wizę pobytową wydaje się jako wizę krótkoterminową lub długoterminową.
▪ Wizy wydaje Konsul. Konsul wydaje decyzję ostateczną.
▪ Centralnym organem wizowym jest Szef ds. cudzoziemców
▪ wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony maks 2lata wydaje wojewoda
▪ przesłanki zezwolenia zamieszkania na czas oznaczony:
-posiada zezwolenie na pracę
-prowadzi cudzoziemiec na terytorium RP działalność gospodarczą
▪ Wiza dyplomatyczna, służbowa i kurierska, uprawnia do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 6 miesięcy od daty jej wystawienia oraz do pobytu i wyjazdu w okresie w niej określonym.
▪ Cudzoziemcowi odmawia się wydania wizy, jeżeli:
1) nie zostały spełnione przesłanki do wydania wizy określonego typu;
2) jego dane znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany;
3) nie posiada środków finansowych niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
4) zachodzi obawa, że wydanie wizy mogłoby spowodować zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego albo naruszyć interes Rzeczypospolitej Polskiej;
5) okres ważności dokumentu podróży cudzoziemca jest krótszy niż 3 miesiące od terminu, w którym musi nastąpić jego wyjazd z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie tej wizy;
6) od dnia wydania poprzedniej decyzji o odmowie wydania wizy nie upłynął rok, a cudzoziemiec nie przedstawił nowych okoliczności w sprawie;
7) w postępowaniu o wydanie wizy:
a) złożył wniosek lub dołączył do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje,
b) zeznał nieprawdę lub zataił prawdę albo, w celu użycia za autentyczny, podrobił lub przerobił dokument bądź takiego dokumentu jako autentycznego używał.
▪ Kartę pobytu wydaje się cudzoziemcowi, który uzyskał:
1) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony;
2) zezwolenie na osiedlenie się;
3) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE;
4) status uchodźcy;
5) zgodę na pobyt tolerowany.
▪ Organy Straży Granicznej i Policji sprawują kontrolę legalności pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
▪ Decyzję o wydaleniu cudzoziemca wydaje, z urzędu lub na wniosek Ministra Obrony Narodowej, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Policji, komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta wojewódzkiego Policji, komendanta placówki Straży Granicznej lub organu Służby Celnej, wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca lub miejsce ujawnienia faktu albo zdarzenia będącego podstawą wystąpienia z wnioskiem o wydalenie cudzoziemca.