ZESTAW I
1. Podstawowe elementy operatu, wymienić i wyjaśnić urządzenie lasu dla n-ctwa.
1. Część ogólna (elaborat) zawierająca informacje o lasach i gospodarce leśnej w skali całego Nadleśnictwa
2. Szczegółów dane inwentaryzacji lasu dla poszczególnych obrębów
3. Plany zagospodarowania lasu dla poszczególnych obrębów
4. Operaty dla leśniczych
5. Załączniki (aneksy do PUL)
6. Materiały kartograficzne
Plan urządzenia lasu Inaczej operat lub plan techniczno - gospodarczy to dokument prawny, regulujący w jednostce terenowej administracyjno- leśnej sprawy produkcji i użytkowania lasu.
Jednostka może być nadleśnictwem, PN, rezerwatem przyrody, lasem wsi lub gminy.
P.U.L. jest efektem: inwentaryzacji lasu, analizy gospodarczej w przeszłości, rezultatem zastosowania określonego systemu regulacyjnego.
2. Powierzchnie wydzieleń nadawanych dla powierzchni leśnych zalesionych.
- 0.01 ha - rezerwaty
- nie mniej niż 0,10 ha - grunty leśne wśród gruntów nieleśnych
- 0,25 ha - pasy biologicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego
- nie mniej niż 0,50 ha - odrębne typy siedliskowe lasu, plantacje drzew, oraz wyłączenia taksacyjne o szczególnie zróżnicowanych cechach taksacyjnych
- nie mniej niż 1,00 ha - w pozostałych przypadkach
3. Opisz metodę określania zapasu drzewnego dla okresowej metody.
Zapas drzewny ustalamy poprzez przemnożenie miąższości poszczególnych drzewostanów przez ich powierzchnię i zsumowanie całości.
Zasobność miąższości grubizny drzewostanów na 1 ha należy określać szacunkowo w ramach taksacji, z wykorzystaniem relaskopowych powierzchni próbnych, dla gatunków wchodzących w skład drzewostanu, przy czym wyniki szacunku należy zaokrąglać do 5 m3. Miąższość grubizny drzew opisanych jako przestoje, nasienniki i przedrosty oraz miąższość drzew określonych jako zadrzewienia należy szacować dla całej powierzchni pododdziału podczas taksacji (według gatunków drzew z dokładnością do 1 m3). Dopuszcza się przy tym uproszczony sposób określania miąższości na podstawie przeciętnych elementów pierśnicy i wysokości oraz liczby drzew. Sposób ten może być również stosowany przy określaniu zasobności płazowin. Do obliczania miąższości pojedynczych drzew należy stosować „Tablice miąższości drzew stojących” M. Czuraja, Oszacowana podczas taksacji drzewostanu zasobność grubizny podlega korekcie, polegającej na jej odpowiednim wyrównaniu (z zastosowaniem równań regresji), do miąższości ustalonej dla klas i podklas wieku, w wyniku pomiaru miąższości - statystyczną metodą reprezentacyjną - w warstwach gatunkowo- wiekowych.
ZESTAW II
1.Stopień uszkodzeń d-nu
Stopień uszkodzenia ocenia się szacunkowo podczas taksacji, indywidualnie dla każdego drzewostanu, od 21 lat wzwyż, według następującego podziału:
0 - do 10% uszkodzeń,
1 - 11-25 % uszkodzeń,
2 - 26-60% uszkodzeń,
3 - powyżej 60% uszkodzeń.
Określenie stopnia uszkodzenia drzewostanu pozwala na podejmowanie racjonalnych decyzji w sprawie jego przebudowy, zaś suma drzewostanów trwale uszkodzonych (w tym drugi i trzeci stopień uszkodzenia z powodu imisji przemysłowych) pozwala zobrazować skalę uszkodzenia lasu w danym nadleśnictwie. Szacując uszkodzenie drzewostanu, taksator ocenia stan ulistnienia drzew (do trwałych uszkodzeń zalicza się objawy defoliacji, deformacji oraz chorobliwe przebarwienia), stan pędów wierzchołkowych i pędów bocznych (do trwałych uszkodzeń zalicza się odpowiednio ich zanik lub deformację), a także stan pni i korzeni, biorąc pod uwagę widoczne objawy działalności grzybów lub owadów oraz istotne uszkodzenia mechaniczne
2.Jakie metody kartograficzne wykorzystujemy do opracowania map.
Metody prezentacji kartograficznych
Wszelkie zjawiska oraz cechy zjawisk mogą być przedstawione na mapie w różnorodny sposób. Kartografowie dobierają takie metody, aby mapa jak najlepiej obrazowała przedstawiane zjawisko. Należą do nich:
- jakościowe metody prezentacji kartograficznych - polegają na pokazaniu danego zjawiska.
* metodę sygnaturową - polega ona na przedstawianiu zjawisk występujących na małych, rozproszonych obszarach (np. złóż surowców mineralnych, obiektów turystycznych itp.) za pomocą umownych znaków kartograficznych zwanych sygnaturami. Istnieje wiele rodzajów sygnatur, a każdy z nich służy innemu celowi i znajduje zastosowanie w różnego rodzaju mapach. Wyróżnia się:
o sygnatury punktowe, a wśród nich:
o sygnatury geometryczne - mają kształt figur geometrycznych, dokładnie pokazują położenie obiektu.
o sygnatury symboliczne - są rozwinięciem sygnatur geometrycznych, posiadają pewne cechy mające kojarzyć się z danym zjawiskiem bądź przedmiotem terenowym.
o sygnatury obrazkowe - nawiązują kształtem do zewnętrznego wyglądu prezentowanego obiektu. Są stosowane na mapach, gdzie nie jest wymagane dokładne umiejscowienie obiektu.
o sygnatury literowe - mają postać liter znajdujących się w miejscu występowania danego zjawiska lub obiektu na mapie. Mogą być wpisane w figurę geometryczną lub symboliczną.
o sygnatury liniowe - również można wydzielić spośród nich postacie geometryczne, symboliczne i obrazkowe, jednak ma to inny charakter, niż w przypadku sygnatur punktowych. Najistotniejszą cechą sygnatur liniowych jest ich położenie i przebieg, a odróżniają się od siebie kolorem, grubością, jasnością i deseniem. Stosuje się je do przedstawiania zjawisk mających przebieg liniowy, jak rzeki, drogi itp.
* metoda zasięgów - polega na oznaczeniu na mapie zasięgu występowania danego zjawiska. Stosuje się w niej elementy liniowe, punktowe i powierzchniowe, które są odczytywane w odniesieniu do powierzchni. Wyróżnia się:
o zasięg liniowy - za pomocą linii wydziela się określone obszary. Różnicuje się je za pomocą desenia lub koloru.
o zasięg sygnaturowy - polega na wprowadzaniu wewnątrz zasięgu liniowego odpowiedniej sygnatury oznaczającej zjawisko występujące na wyznaczonym obszarze.
o zasięg plamowy - jest on przedstawiony za pomocą plamy, czyli obrysowanego linią obszaru wypełnionego kolorem lub deseniem.
o zasięg opisowy - określa w przybliżeniu występowanie danego zjawiska za pomocą napisu. Różnicuje się go za pomocą stosowania różnych krojów i wielkości pisma.
* metoda powierzchniowa (chorochromatyczna) - jest rozwinięciem metody zasięgów i jednocześnie jej modyfikacją. Polega na tym, że cały obszar mapy jest podzielony na mniejsze obszary (regiony), różne pod względem jakościowym, tworzące mozaikę. Nie ma tu obszarów zachodzących na siebie (w metodzie zasięgów jest to możliwe). Powierzchnie wydzielonych obszarów wyróżnia się za pomocą znaków powierzchniowych, takich jak: kolor, opis, deseń.
- ilościowe metody prezentacji kartograficznych - polegają na przedstawieniu wielkości lub natężenia danego zjawiska..
Metody ilościowe polegają na przedstawianiu wartości liczbowych zjawisk w danym miejscu na mapie. Wśród nich wyróżnia się:
* kartodiagram - jest to zbór diagramów lub wykresów przedstawiających wielkość danego zjawiska umieszczonych na mapie w miejscu jego występowania. Diagramy mają postać rysunków przedstawiających zależności między danymi, zwłaszcza liczbowymi. Są najczęściej figurami geometrycznymi o łatwo mierzalnych parametrach, których wielkość (wysokość, powierzchnia lub objętość) przedstawia wartość zjawiska. W zależności od rodzaju obiektu do jakiego się odnoszą, wyróżnia się kartodiagramy: punktowe (np. w odniesieniu do miasta) i obszarowe (np. w odniesieniu do jednostki administracyjnej). Kartodiagramy dzieli się ponadto na:
o proste - przedstawiające jedną wartość danego zjawiska.
o sumaryczne - przedstawiające sumę kilku wartości.
o strukturalne - przedstawiające strukturę danego zjawiska (ukazują procentowy udział poszczególnych wartości).
* kartogram - polega na przedstawieniu intensywności danego zjawiska na określonej powierzchni, za pomocą pokrycia jej odpowiednio dobranym deseniem lub barwą (np. przedstawienie gęstości zaludnienia określonego obszaru).
* metoda kropkowa - polega na pokryciu mapy znakami punktowymi (kropkami), z których każdy przedstawia określoną wartość liczbową (tzn. ma określoną wagę), np. 1 punkt oznacza 100 000 mieszkańców.
* metoda izolinii (izarytmiczna) - polega na prowadzeniu na mapie linii łączących jednakowe wartości liczbowe przedstawiające natężenie danego zjawiska. Metodę tę stosuje się jedynie do zjawisk występujących w sposób ciągły na całym badanym obszarze, charakteryzujących się przestrzenną zmiennością natężenia (np. hipsometria, temperatury itp.). Wyróżnia się kilka rodzajów izolinii, np. izotermy (linie na mapach klimatycznych łączące punkty o takiej samej temperaturze), izohipsy (in. poziomice, linie na mapach topograficznych lub fizycznych łączące punkty o takiej samej wysokości bezwzględnej lub względnej terenu), izohiety (linie na mapach klimatycznych linie łączące punkty o jednakowej ilości opadów), izobaty (linie łączące punktu o takiej samej głębokości zbiorników wodnych) itp.
Dane w ilościowych metodach prezentacji kartograficznych mogą być przedstawione w sposób bezwzględny, tzn. bezpośrednio przedstawiające liczby określające zjawisko lub w sposób względny (relatywny), poprzez posłużenie się wskaźnikami procentowymi. Dla przykładu : kartogram to po prostu metoda stosowana na naszych drzewostanówkach, gdzie kolorowi i jego intensywności odpowiada gatunek pan. i wiek (uproszczenie) drzewostanu.
3.Wymień grupy czynności i opisz jakie są dla Planu Urządzania Lasu
Inwentaryzacja lasu - polega na rozpoznaniu i opisaniu stanu lasu
oraz zaprojektowaniu wskazań gospodarczych dla poszczególnych
drzewostanów i gruntów leśnych niezalesionych, a także opisanie
gruntów przeznaczonych do zalesienia i pozostałych gruntów
nieleśnych nadleśnictwa, według stanu na dzień 1 stycznia
pierwszego roku obowiązywania planu urządzenia lasu.
Do prac z zakresu inwentaryzacji lasu zalicza się następujące grupy czynności:
•prace przygotowawcze,
•taksację lasu,
•inwentaryzację zasobów drzewnych dla obrębu leśnego,
•sporządzenie map obrazujących wyniki inwentaryzacji lasu,
•sporządzenie zestawień zbiorczych danych inwentaryzacyjnych,
•sporządzenie opisu ogólnego nadleśnictwa.
ZESTAW III
1.Opis wydzielenia
- rodzaj powierzchni
- główna funkcja lasu
- kategoria ochrom mości
- cecha drzewostanu
- budowa pionowa
- stopień zgodności z siedliskiem
- stopień uszkodzenia
- główne przyczyny zagrożenia
- wiek dojrzałości rębnej
- okres odnowienia, uprzątnięcia , przebudowy
- gospodarstwo
2.Podział lasów w Polsce jakie są, ile i jakie funkcje pełnią
Obecnie powierzchnia lasów w Polsce wynosi 8973 tys.ha (wg GUS - stan w dniu 31.12.2004 r.), co odpowiada lesistości 28,7%.
W strukturze własnościowej lasów w Polsce dominują lasy publiczne - 82,5%, w tym:
• lasy pozostające w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe - 78,4%
• Parki Narodowe - 2,0%
• Gminne - 0,9%
• Inne Skarbu Państwa - 1,2%
Lasy prywatne:
• Osób fizycznych - 16,4%
• Inne prywatne - 1,1%
Do lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa zalicza się zgodnie z ustawą o lasach [Ustawa… 1991] lasy: osób fizycznych, wspólnot gruntowych, rolniczych spółdzielni, gmin (mienie komunalne) oraz innych osób prawnych (kościołów, związków wyznaniowych, organizacji społecznych itp.)
Do niedawna w gospodarce leśnej powszechnie obowiązywał podział na 3 kategorie lasów: -rezerwatowe (PN i rezerwaty), -lasy grupy I (o char. ochronnym) i lasy grupy II (o char. gospodarczym).
Obecnie jako kryterium przyjęto funkcję lasu: ekologiczną (ochronną), produkcyjną (gospodarczą) i społeczną (Polityka leśna..... 1997).
Funkcje ekologiczne spełniają lasy o następującym potencjale oddziaływań i użyteczności:
-stabilizacja obiegu wody w przyrodzie,
-przeciwdziałanie powodziom, lawinom i osuwiskom,
-ochrona gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem,
-kształtowanie klimatu lokalnego i globalnego,
-stabilizacja składu atmosfery i jej oczyszczanie,
-tworzenie warunków do zachowania potencjału biologicznego wielkiej liczby gatunków ekosystemów i wartości genetycznych organizmów,
-wzbogacenie różnorodności i złożoności krajobrazu,
-poprawa warunków zdrowia i życia ludności oraz produkcji rolniczej.
Funkcje produkcyjne:
-zachowanie odnawialności i trwałego użytkowania drewna i pozostałych użytków pozyskiwanych z lasu,
-gospodarkę łowiecką
-turystykę kwalifikowaną,
-dostarczanie zysków ze sprzedaży produkowanych towarów i usług,
-tworzenie miejsc pracy,
-zasilanie podatkiem dochodów budżetu państwa i budżetów samorządów lokalnych.
Funkcje społeczne:
-Kształtowanie korzystnych warunków zdrowotnych i rekreacyjnych,
-Wzbogacanie rynku pracy,
-tworzenie różnorodnych form użytkowania lasu przez społeczność lokalną
-zagospodarowanie terenów zdegradowanych i gleb marginalnych,
-wzmocnienie obronności kraju,
-stymulowanie rozwoju kultury, oświaty, nauki oraz edukacji ekologicznej społeczeństwa.
Charakterystyczne jest to, że każdy las spełnia jednocześnie wiele z wymienionych zadań, niezależnie od stosowania takiego czy innego podziału według określonych kryteriów. Wielość uzupełniających się nawzajem funkcji jest cechą współczesnego wzorca gospodarczego postaci lasu wielofunkcyjnego.
3.Ostępy....
Ostęp - to obszar lasu na którym prowadzi się jednolite, powiązane ze sobą w czasie i przestrzeni działania gospodarcze w ramach określonego sposobu zagospodarowania i rębni. Ostępy są odgraniczone liniami ostępowymi i oddziałowymi tworząc obszar składający się z 1-2 oddziałów, dla których przyjęty kierunek cięć jest najkorzystniejszy chroniący przed wywalającymi wiatrami. Ostęp może być stały (zachowujący stałe następstwo cięć - strzałka czerwona) oraz przejściowy (gdzie nie można zachować stałego następstwa cięć, projektuje się rozręb - strzałka niebieska). Ostęp może być też pełny i niepełny. Pełny zawiera wszystkie klasy wieku odpowiadające przyjętej kolei rębu a niepełny nie ma takiego uporządkowania. Ostępy regulują ład przestrzenny drzewostanów zagospodarowanych rębniami zupełnymi i złożonymi, z wyjątkiem rębni stopniowej gniazdowej udoskonalonej (IV d) oraz rębni przerębowej (ciągłej), w których stosuje się jednostki
kontrolne.
ZESTAW IV
1.Typ siedliskowy lasu zgodny z GTD
GTD ustalone podczas KTG dla poszczególnych typów siedliskowych lasu - zgodnie z wytycznymi zawartymi w tabelach 1 i 1a „Zasad hodowli lasu” i z uwzględnieniem sugestii zawartych w dokumentacji siedliskowej - jako ramowe hodowlane cele gospodarowania w nadleśnictwie, mogą być modyfikowane w konkretnym drzewostanie, z uwzględnieniem występujących mikrosiedlisk, stopnia uwilgotnienia i stanu siedliska oraz rzeczywistego składu gatunkowego drzewostanu
2.Znaczenie gospodarstwa i jego cele
Las jako system gospodarczy jeszcze kilkadziesiąt lat temu był głównie źródłem uzyskiwania trwałych i dużych korzyści materialnych i finansowych. obecnie oczekiwania społeczne dotyczą zaspokojenia przez las również innych potrzeb. skierowane są w dużej mierze na pozaprodukcyjne funkcje lasu.
Nowe zasady gospodarowania wiążą się z pojęciem trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, powszechnej ochrony lasów, trwałości utrzymania lasów, ciągłości i zrównoważonego wykorzystywania wszystkich funkcji lasów oraz powiększania zasobów leśnych.
Obecnie gospodarstwo leśne realizuje następujące cele:
- zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą.
- ochrona lasów i ekosystemów leśnych będących naturalnymi fragmentami rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na:
a) zachowanie różnorodności biologicznej i leśnych zasobów genetycznych
b) walory krajobrazowe
c) potrzeby nauki,
- ochrona gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym,
- ochrona wód powierzchniowych i głębinowych, retencji zlewni, w szczególności na obszarach wododziałów i na obszarach zasilania zbiorników wód podziemnych,
- produkcja oparta na racjonalnej gospodarce - drewno oraz surowce i produkt ubocznego użytkowania lasu.
Przyjęto ,że dla realizacji powyższych celów w prowadzeniu gospodarki leśnej należy stosować zasady:
-powszechnej ochrony lasów,
-trwałości utrzymania lasów,
-ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów,
-powiększania zasobów leśnych.
3.Gospodarstwo i jego cechy
Gospodarstwo - dla celów planowania urządzeniowego tworzy się jednostki regulacyjne zwane gospodarstwami. Zawierają wydzielony obszar lasu, zwarty lub nie o zbliżonych warunkach siedliskowych, dla którego przyjęta funkcja lasu wyznacza ten sam cel gospodarki leśnej, jednakowy sposób zagospodarowania i jeden rodzaj rębni oraz taka samą kolej rębu (w przypadku funkcji gospodarczych)
Wyróżniamy następujące gospodarstwa:
1. gospodarstwo specjalne (S)
2. gospodarstwo lasów ochronnych (O)
3. gospodarstwo zrębowe w lasach gospodarczych (GZ)
4. gospodarstwo przerębowo - zrębowe w lasach gospodarczych (GPZ)
5. gospodarstwo przerębowe w lasach gospodarczych (GP)
6. gospodarstwo przebudowy w lasach ochronnych i gospodarczych (R)
Dla każdego obrębu tworzy się gospodarstwa, dla których oblicza się etat, który po zsumowaniu jest etatem obrębu. Suma etatów obrębów daje wielkość pozyskania dla całego nadleśnictwa. Gospodarstwa S, O, GP i R tworzy się bez względu na powierzchnię. Natomiast GZ i GPZ powierzchnie mniejsze od 100 ha włącza się do większego.
ZESTAW V
1.Grunty leśne zalesione, podział i opisać
grunty leśne zalesione:
a) drzewostany, to jest:
- uprawy (w tym plantacyjne uprawy nasienne i rejestrowane uprawy pochodne) oraz młodniki o zadrzewieniu 0,5 i wyższym
- drzewostany II klasy wieku o zadrzewieniu 0,4 i wyższym,
- drzewostany III i starszych klas wieku o zadrzewieniu 0,3 i wyższym,
- drzewostany w klasie odnowienia i w klasie do odnowienia,
b) plantacje drzew, to jest:
- plantacje nasienne,
- plantacje leśnych gatunków drzew szybko rosnących
2.Rola i znaczenie stratyfikacji drzewostanów
Stratyfikacja to mająca szczególne zastosowanie w inwentaryzacji lasów różnowiekowych, metoda inwentaryzacji zasobów drzewnych obrębu, oparta o reguły statystyczno-matematyczne z wykorzystaniem kołowych powierzchni próbnych.
Polega na podziale urządzanego obrębu leśnego na wiele mniejszych jednostek, jednorodnych grup d-stanów w których zmienność miąższości jest możliwie jak najmniejsza, nazywanych warstwami lub blokami.
Pozwala to zwiększyć dokładność określania zasobów całego obrębu, a jednocześnie można tak wyznaczyć liczbę stanowisk próbnych, dla poszczególnych warstw, aby uzyskać dla każdej z nich potrzebną dokładność, która w tym systemie zależy zarówno od ilości i wielkości powierzchni próbnych, jak i od zmienności miąższości (oraz innych cech będących przedmiotem inwentaryzacji) na powierzchniach próbnych.
Za miarę zmienności przyjmuje się na ogół współczynnik zmienności
3.Opisz obecnie obowiązujące zasady ustalania wielkości użytków rębnych
Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu obliczane są i przyjmowane dla poszczególnych gospodarstw w obrębie leśnym; suma etatów przyjętych dla gospodarstw stanowi etat przyjęty dla obrębu leśnego, zaś suma etatów obrębów leśnych - etat przyjęty dla nadleśnictwa.
Użytki rębne nie zaliczone na poczet przyjętego etatu, obejmują:
uprzątnięcie płazowin,
uprzątnięcie nasienników, przestojów i przedrostów (nie zaliczonych do wartościowych dla hodowli lasu),
usunięcie drzew z innych przyczyn, w tym:
w wyniku poszerzenia linii podziału powierzchniowego, pasów przeciwpożarowych (lub dróg pożarowych),
w wyniku wyłączenia gruntów leśnych z produkcji po orzeczeniu zmiany uprawy leśnej na inny rodzaj użytkowania,
w wyniku pozyskiwania drzew z zadrzewień.
W celu obliczenia etatu użytków rębnych zestawia się, dla obrębu leśnego, powierzchniową i miąższościową tabelę klas wieku według gospodarstw i grup gatunków panujących o tym samym wieku rębności, a także sporządza się wykazy: drzewostanów zakwalifikowanych do przebudowy w najbliższym 10.leciu, drzewostanów w KO i drzewostanów w KDO (tabela nr VI oraz wykazy nr nr 3, 4 , 5 - wg wzorów zamieszczonych w części VII niniejszej instrukcji).
Etaty oblicza się jako etaty miąższościowe w m3 grubizny brutto. Dla gospodarstwa zrębowego oblicza się również etaty powierzchniowe.
ZESTAW VI
1.Metody określania zapasu i zasobności
Metody tradycyjne:
- metoda szacunkowa, mierzymy pierśnice kilku drzew (wysokość wg IUL), zaś miąższość drzewostanu szacowana jest przy wykorzystaniu tablic zasobności
- metoda powierzchni próbnej, mierzymy pierśnice części drzew (wysokość wg IUL), tj drzew na powierzchniach próbnych
- metoda pomiaru całego drzewostanu, mierzymy pierśnice wszystkich drzew danego drzewostanu (wysokość wg IUL)
Metoda matematyczno-statystyczna inwentaryzacji zasobów drzewnych - kolejność działań:
1) szacując - podczas sporządzania opisu taksacyjnego - miąższość na 1 ha (zasobność) w poszczególnych drzewostanach, łącznie dla drzewostanu i wg gatunków drzew, z wykorzystaniem powierzchni próbnych relaskopowych;
2) przeprowadzając inwentaryzację zasobów miąższości obrębu leśnego statystyczną metodą reprezentacyjną, z zastosowaniem warstw gatunkowo wiekowych oraz losowego rozdziału prób pomiarowych;
3) wyrównując miąższość oszacowaną w drzewostanach (z zastosowaniem równań regresji) do miąższości ustalonej dla klas i podklas wieku, w wyniku pomiaru miąższości - statystyczną metodą reprezentacyjną - w warstwach gatunkowo-wiekowych.
2.Wielkość jednostkowej pow. próbnej w metodzie statystycznej
Przyjmuje się następujące wielkości powierzchni próbnych w klasach i podklasach
wieku:
IIa - 0,005 ha (promień r = 3,99 m),
IIb - 0,01 ha (promień r = 5,64 m),
IIIa i IIIb - 0,02 ha (promień r = 7,98 m),
IVa i IVb - 0,03 ha (promień r = 9,77 m),
Va i Vb - 0,04 ha (promień r = 11,28 m),
VI i starsze oraz KO, KDO i BP - 0,05 ha (promień r = 12,62 m).
3.Rodzaje gruntów leśnych ze względu na użytkowanie
Grunty leśne zalesione
Drzewostany (uprawy i młodniki o zd 0,5 i wyższym (wyjątek zd 0,3 w Rb IIIa po cięciu uprzątającym) - uprawa jest do czasu osiągnięcia zwarcia, młodnik do czasu osiągnięcia przez gatunek panujący wymiarów grubizny tj 7cm d1/3.
D-ny II kl.w. o zd 0,4 i wyższym.
D-ny III kl.w. i starsze o zd 0,3 i wyższym,
KO i KDO
Plantacje drzew (nasienne, leśnych gatunków drzew szybko rosnących)
Grunty leśne niezalesione:
W produkcji ubocznej (plantacje choinek, krzewów i poletka łowieckie)
Do odnowienia (zręby - pozbawione drzewostanu w ciągu 2 lat, lub 5 w czasie klęsk żywiołowych, halizny - powyżej 2 lub 5 lat pozbawione drzewostanu oraz uprawy i młodniki do I kl.w. o zd niższym od 0,5, - płazowiny - porośnięte drzewami II kl.w. o zd do 0,3 włącznie, III kl.w. i starsze o zd do 0,2 włącznie)
Pozostałe powierzchnie niezalesione (przewidziane do naturalnej sukcesji, objęte szczególną ochroną, wylesienia na gruntach przewidzianych do wyłączenia z produkcji leśnej).
Grunty związane z gospodarką leśną:
Budynki i budowle wykorzystywane na potrzeby gospodarki leśnej
Urządzenia melioracji wodnych
Linie podziału przestrzennego (linie ostępowe i oddziałowe)
Drogi leśne,
Tereny pod liniami energetycznymi,
Szkółki leśne,
Miejsca składowania drewna,
Parkingi leśne oraz inne urządzenia turystyczne.
ZESTAW VII
1.Plan ochrony przyrody jak sporządzamy i po co
Program ochrony przyrody jest częścią planu urządzenia lasu, zawierającą kompleksowy opis stanu przyrody oraz zadania z zakresu jej ochrony i metody ich realizacji.
Kompleksowy opis stanu przyrody sporządza się dla całego obszaru w granicach zasięgu terytorialnego nadleśnictwa, w tym:
w lasach nadleśnictwa, zgodnie z danymi inwentaryzacyjnymi do planu urządzenia lasu,
na pozostałym obszarze zasięgu terytorialnego nadleśnictwa, na podstawie odpowiedniej literatury (przewodników i innych dostępnych publikacji) oraz informacji uzyskanych od właściwego wojewódzkiego konserwatora przyrody.
W skład programu ochrony przyrody nadleśnictwa wchodzą:
kompleksowy opisu stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego nadleśnictwa,
opis podstawowych zadań z zakresu ochrony przyrody i metod ich realizacji w lasach nadleśnictwa oraz określenie potrzeb z zakresu ochrony przyrody w lasach innych form własności położonych w granicach zasięgu terytorialnego nadleśnictwa,
mapa sytuacyjno - przeglądowa walorów przyrodniczo - kulturowych, wykonywana na bazie mapy sytuacyjno - przeglądowej funkcji lasu.
W nadleśnictwach, w których nie był dotąd opracowany program ochrony przyrody, dla jego sporządzenia wykorzystuje się odpowiednio zapisy „Instrukcji sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie” (Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Warszawa 1996).
W nadleśnictwach, w których program ochrony przyrody był już opracowany, podlega on odpowiedniej aktualizacji, dotyczącej:
nowych obiektów objętych ochroną przyrody na podstawie przepisów o ochronie przyrody, z określeniem ich lokalizacji, powierzchni, aktów ustanowienia, przedmiotów, celów i zasad ochrony,
obiektów przewidzianych do objęcia jedną z ustawowych form ochrony przyrody, dla których jest skompletowana wymagana dokumentacja, z podaniem ich lokalizacji, powierzchni oraz przedmiotu, celów i zasad ochrony,
obiektów zasługujących na szczególną ochronę, z określeniem ich lokalizacji, powierzchni, walorów przyrodniczych i pożądanej formy ochrony,
walorów przyrodniczych pozostałych lasów i gruntów nadleśnictwa, zasługujących na ochronę metodami gospodarki leśnej, ze szczególnym uwzględnieniem stopni ich naturalności, różnorodności biologicznej i bogactwa genetycznego,
walorów historycznych, kulturowych, edukacyjnych, krajobrazowych, turystycznych, wypoczynkowych - lasów, gruntów i nieruchomości nadleśnictwa, wymagających ochrony w ramach gospodarki leśnej,
rodzajów i źródeł zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego oraz niezbędnych środków zaradczych,
podstawowych zadań z zakresu ochrony przyrody i metod ich realizacji w lasach nadleśnictwa oraz potrzeb z zakresu ochrony przyrody w lasach innych form własności, w tym:
przepisania zaktualizowanych podstawowych zadań z dotychczasowych planów i programów ochrony przyrody,
wyjaśnienia, że szczegółowe wskazania gospodarcze, w tym dotyczące ochrony przyrody, zapisane są w opisach wyłączeń taksacyjnych, a ogólne w odpowiednich rozdziałach elaboratu (np. cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej),
określenia potrzeb z zakresu ochrony przyrody poza lasami nadleśnictwa, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem ochrony przyrody.
2.Kolej rębu
Kolej rębu - jest podstawą regulowania równomierności dochodów , kolej rębu (kolej rębności) - okres, w ciągu którego wszystkie drzewa lub drzewostany określonej jednostki gospodarczej w miarę osiągania dojrzałości rębnej podlegają kolejno jednorazowemu użytkowaniu i odnowieniu;
Kolej rębności - okres, w ciągu którego wszystkie drzewa lub drzewostany określonej jednostki gospodarczej w miarę osiągania dojrzałości rębnej podlegają kolejno jednorazowemu użytkowaniu i odnowieniu;
Kolej rębu. Jednolity okres produkcji dla grupy drzewostanów, tworzących gospodarstwo, okres wzrostu drzewostanu od założenia do osiągnięcia dojrzałości
3.Jakość techniczna drzew i drzewostanów
Jakość techniczną drzew i drzewostanów określa się wskaźnikami od 1 do 4 odrębnie dla grup rodzajowych gatunków iglastych i liściastych w starszych drzewostanach od wieku niższego o 10 lat określonego dla gatunku panującego jako wiek rębności oraz dla drzewostanów zaliczonych do KO, KDO, BP i przebudowy, także dla pojedynczych drzew zaliczonych do przestojów nasienników, przedrostów lub występujących na płazowinach według następujących kryteriów:
Jakość drzewostanu podaje się zazwyczaj w skali czterostopniowej cyframi arabskimi :
• jakość 1 - odpowiada drzewostanowi dostosowanemu do siedliska, o normalnej dynamice rozwojowej, o zdrowych, prostych i gonnych, dobrze oczyszczonych strzałach, z którego spodziewamy się osiągnąć wysoki procent najbardziej wartościowych sortymentów, jak materiał okleinowy, rezonansowy, tartaczny I klasy, słupy telefoniczne itp.;
• jakość 2 - odpowiada drzewostanowi na ogół dostosowanemu do siedliska, o dość dobrej dynamice rozwojowej, o zdrowych, prostych dość gonnych strzałach, dość dobrze oczyszczonych, z którego spodziewamy się osiągnąć dobry materiał tartaczny;
• jakość 3 - odpowiada drzewostanowi na ogół zdrowemu i dostosowanemu do siedliska, o miernej dynamice rozwojowej, o strzałach i koronach częściowo wadliwych, niezbyt prostych, nieco zbieżystych i sękatych, przeważnie słabo oczyszczonych, z którego spodziewamy się osiągnąć materiał tartaczny gorszej jakości, budulec, kopalniaki oraz materiał stosowy;
• jakość 4 - odpowiada drzewostanowi niezbyt zdrowemu lub nie dostosowanemu do siedliska, o złej dynamice rozwojowej, o strzałach i koronach wadliwych, krzywych, sękatych, źle oczyszczonych, zbieżystych, uszkodzonych przez grzyby pasożytnicze lub karłowatych, z którego można pozyskać tylko gorsze sortymenty użytkowe i opał.
ZESTAW VIII
1.Modele gospodarstwa leśnego w ujęciu historycznym
Model eksploatacyjny - eksploatacja lasów pierwotnych rozpoczęła się wraz z powstawaniem w nich osad ludzkich. Najczęściej pobierane były użytki w stanie gotowym - zbiór produktów pochodzenia roślinnego, potem zwierzęcego i następnie wycinanie drzew użytkowych w sposób plądrowniczy. Działalność człowieka ograniczała się tylko na użytkowaniu nie związanym z odnawianiem i rozwojem młodego pokolenia. Ten rodzaj gospodarki dotrwał niestety do dnia dzisiejszego powodując wylesienia i niszczenie ekosystemów leśnych dla doraźnych korzyści materialnych. Stosowano dwie formy:
- przerębowo - plądrownicza, zaspokajającą potrzeby gospodarstwa wiejskiego
- zrębową, mającą związek z przemysłem drzewnym, często z rozwojem osad leśno-przemysłowych
Model surowcowy - celem surowcowego modelu gospodarstwa leśnego jest wyprodukowanie w możliwie krótkim czasie jak największej ilości wartościowego surowca drzewnego o charakterze produkcji towarowej. Popyt na drewno stał się inspiracją do poszukiwań coraz to bardziej efektywnych metod uprawy lasu. Dla tego modelu najbardziej opłacalnymi stało się uprawianie drzewostanów jednogatunkowych i jednowiekowych, głównie so, św, bk,db. Tworzono nazwy pochodzące od gatunku (gosp sosnowe itp.). Drugie pokolenie monokultur stanowiących sztucznie wytworzone ekosystemy szybko dało znać o sobie obniżeniem naturalnej odporności lasu, naruszeniem trwałych i elastycznych powiązań ekologicznych lasu naturalnego. Wystąpiły gradacje szkodliwych owadów i degradacja siedlisk. Skutki tego modelu odczuwamy do dziś.
Trwale zrównoważony wielofunkcyjny model gospodarstwa leśnego - leśnictwu wyznaczono priorytet funkcji środowiskotwórczych i ochronnych nad produkcyjnymi, uznając znaczenie lasów jako podstawowego składnika środowiska naturalnego, wymagającego szczególnej troski oraz wskazując na ekosystem leśny jako przedmiot gospodarki leśnej. Podstawowe założenia to:
- stałe powiększanie zasobów leśnych
- zachowanie zdrowotności i żywotności ekosystemów leśnych
- utrzymywanie rozwoju produkcyjnej funkcji lasu
- zachowanie i wzmaganie ochronnych funkcji lasu
- zachowanie i wzmaganie biologicznej różnorodności
- utrzymywanie i wzmaganie społeczno-ekonomicznych funkcji lasu
2.Ostępy ...
Ostęp - to obszar lasu na którym prowadzi się jednolite, powiązane ze sobą w czasie i przestrzeni działania gospodarcze w ramach określonego sposobu zagospodarowania i rębni. Ostępy są odgraniczone liniami ostępowymi i oddziałowymi tworząc obszar składający się z 1-2 oddziałów, dla których przyjęty kierunek cięć jest najkorzystniejszy chroniący przed wywalającymi wiatrami. Ostęp może być stały (zachowujący stałe następstwo cięć - strzałka czerwona) oraz przejściowy (gdzie nie można zachować stałego następstwa cięć, projektuje się rozręb - strzałka niebieska). Ostęp może być też pełny i niepełny. Pełny zawiera wszystkie klasy wieku odpowiadające przyjętej kolei rębu a niepełny nie ma takiego uporządkowania. Ostępy regulują ład przestrzenny drzewostanów zagospodarowanych rębniami zupełnymi i złożonymi, z wyjątkiem rębni stopniowej gniazdowej udoskonalonej (IV d) oraz rębni przerębowej (ciągłej), w których stosuje się jednostki
kontrolne.
3.Jakość hodowlana
Jakość hodowlaną określamy jako :
- jakość hodowlaną upraw na podstawie stopnia pokrycia powierzchni przez uprawę wyrażonego w procentach
1 - powyżej 90%
2 - 71- 90%
3 - 51 -70%
4 - poniżej 50%, kwalifikuje to uprawę jako przepadłą i zalicza do halizn
Oraz na podstawie przydatności hodowlanej (cechy zdrowotne, dostosowanie do siedliska, forma zmieszania, inne wady)
1 - uprawy założone prawidłowo, zdrowe, skład gatunkowy dostosowany do siedliska, wady do 10%
2 - wady do 20%
3 - wady do 30%
4 - wady powyżej 30%
Uzyskujemy dwucyfrowy symbol klasyfikacyjny oznaczający:
11,12 - uprawy bdb
13,21,22 - uprawy db
23,31,32,33,14,24,34 - uprawy zadowalające
41,42,43,44 - uprawy przepadłe (halizny)
-oraz jako jakość hodowlaną młodników i młodszych drzewostanów:
Określamy ją na podstawie cech zdrowotności - uszkodzenia strzał i koron, występowanie grzybów i zjawiska obumierania drzew
1 - wady do 10%
2 - wady 11-30%
3 - wady 31-50%
4 - wady ponad 50%
Oraz na podstawie cech wzrostu i rozwoju - dostosowanie składu gatunkowego do siedliska, stopień oczyszczenia strzał, rozwój i pokrój koron
1 - bdb
2 - db
3 -dst
4- zły
ZESTAW IX
1.Rodzaje typy gospodarstw
2.Definicja lasu w oparciu o ustawę o lasach
Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt:
1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:
a) przeznaczony do produkcji leśnej lub
b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo
c) wpisany do rejestru zabytków,
2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.
3.Co wpływa na typ siedliska
Decydujący wpływa na typ siedliska ma żyzność i wilgotność gleb, cechy klimatu, ukształtowanie terenu i budowa geologiczna.
ZESTAW X
1.Kryteria tworzenia wydzieleń na gruntach leśnych
Kryteria taksacyjne
- różnice wiekowe (I kl.w. - ponad 5 lat, II-III kl.w. - 10 lat, IV-V kl.w. - 15 lat, pow V kl.w. - .20 lat)
- różnice w budowie pionowej (Ip, IIp, IIIp, KO, KDO)
- różnice w sposobie powstania d-u (z sadzenia, z samosiewu, z odrośli)
- w pochodzeniu d-u, (gdy jest udokumentowane - obcego pochodzenia, z nasion d-u nasiennego)
- w ocenie udziału w składzie gatunkowym (o 20% i więcej, za wyjątkiem KO, KDO, BP)
- w ocenie przeważającego rodzaju zwarcia (o 1 stopień, za wyj. KO, KDO, BP)
- w ocenie stopnia uszkodzenia d-u (o 1 stopień)
- w bonitacji (o 1 klasę)
- w typie siedliskowym lasu (o 1 typ)
Kryteria powierzchniowe
- nie nadaje się liter pododdziałów liniowym szczegółom sytuacji wewnętrznej od 2-10m szerokości (rowy, linie, drogi), na mapie podaje się dla każdego szczegółu oddzielnie powierzchnię a w opisie taksacyjnym sumarycznie dla całego oddziału w danej grupie rodzajowej. Szczegóły liniowe do 2 m szerokości oraz (ważne) szlaki zrywkowe nanosi się na mapę ale nie podaje powierzchni (nie są bowiem wyłączeniem taksacyjnym)
- wyłączenia taksacyjne, które nie spełniły kryterium powierzchniowego nanosi się na mapę, a w opisie taksacyjnym dla pododdziału opisuje się te szczegóły podając symbol (np. K-kępa, G-gniazdo, L-luka) a ustalona powierzchnię zapisuje się jedynie w karcie dokumentu źródłowego „opis taksacyjny”
- litery nadaje się bez względu na powierzchnię od 0,01ha - rezerwaty, użytki ekologiczne, powierzchnie doświadczalne, szczegóły liniowe pow. 10m szer., grunty sporne lub stanowiące współwłasność, wyłączenia uwarunkowane podziałem administracyjnym, zadrzewienia i zakrzewienia (Lz), budynki i budowle, grunty przeznaczone na cele nieleśne, grunty wyłączone z produkcji
- nie mniej niż 0,10 ha - grunty leśne wśród gruntów nieleśnych (mniejsze pow. to zadrzewienia), grunty związane z gospodarka leśną (szkółki leśne, miejsca składowania drewna, parkingi leśne, urządzenia turystyczne), grunty leśne niezalesione objęte szczególna ochroną, poletka łowieckie
- nie mniej niż 0,25 ha - plantacje choinek lub krzewów, oraz istniejące na gruncie pasy biologicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego
- nie mniej niż 0,50 ha - odrębne typy siedliskowe lasu, plantacje drzew, grunty przeznaczone do naturalnej sukcesji, zręby, halizny, płazowiny, oraz wyłączenia taksacyjne o szczególnie zróżnicowanych cechach taksacyjnych
- nie mniej niż 1,00 ha - w pozostałych przypadkach
2.Pojęcie celu urządzania lasu w Polsce
- inwentaryzacja i ocena stanu lasu, w tym gleb, siedlisk i drzewostanów oraz określenie i kształtowanie naturalnych relacji między nimi,
- rozpoznanie walorów przyrodniczych w lasach oraz opracowanie programu ochrony przyrody dla nadleśnictwa,
- rozpoznanie funkcji lasu w powiązaniu z zagospodarowaniem przestrzennym,
- podział lasów - według pełnionych funkcji i przyjętych celów gospodarowania
- na gospodarstwa (w tym: specjalne, lasów ochronnych oraz lasów wielofunkcyjnych z dominującą funkcją produkcyjną - zwanych dalej lasami gospodarczymi), z wyróżnieniem drzewostanów do przebudowy, dla potrzeb regulacji użytkowania głównego, optymalizacji etatów użytkowania rębnego i przedrębnego oraz realizacji długookresowych i średniookresowych celów hodowlanych,
- określenie długo- i średniookresowych hodowlanych i technicznych celów gospodarki leśnej dla urządzanego obiektu, umożliwiających formułowanie celów doraźnych w poszczególnych drzewostanach,
- projektowanie pożądanej struktury gatunkowej, wiekowej i przestrzennej lasu oraz budowy piętrowej drzewostanów,
- kształtowanie wielkości i struktury zapasu produkcyjnego w urządzanej jednostce, w ramach gospodarstw, obrębów leśnych i w całym nadleśnictwie,
- ustalenie etatów cięć użytkowania rębnego i przedrębnego,
- ustalenie możliwości lokalizacji etatu cięć użytkowania rębnego w wielkości przyjętej za optymalną,
- ustalenie zadań gospodarczych na dziesięciolecie i określenie sposobów ich realizacji,
- ustalenie stref uszkodzenia lasu (po wprowadzeniu obowiązku ustalania
takich stref, oraz stopni uszkodzenia
drzewostanów,
- określenie kierunkowych zadań z zakresu ochrony lasu, w tym ochrony przeciwpożarowej,
- ustalenie kierunkowych zadań z zakresu gospodarki łowieckiej w lasach,
- określenie potrzeb w zakresie remontów i budowy infrastruktury technicznej, w tym dotyczących turystyki i rekreacji,
- zobrazowanie przestrzenne (wizualizacja) urządzanego obiektu, funkcji lasu, wyników inwentaryzacji oraz zadań gospodarki leśnej,
- sporządzenie ogólnego opisu lasów, w tym danych dotyczących: warunków przyrodniczych i ekonomicznych, analizy gospodarki leśnej w minionym okresie, celów i zasad gospodarki przyszłej, projektowanych sposobów realizacji gospodarki leśnej, zadań na najbliższe dziesięciolecie oraz programu ochrony przyrody dla nadleśnictwa.
3.Aktualne określenie wieku rębności
Wieki rębności, wyznaczające czas osiągania celu gospodarowania, określa się jako:
1) przeciętne wieki rębności dla głównych gatunków drzew w obrębach leśnych (odnoszone do gatunków panujących w drzewostanach), a przyjmowane dla sosny, świerka, jodły, dębu i buka, na podstawie wykazu uzgodnionego w ministerstwie właściwym do spraw środowiska, zaś dla pozostałych gatunków ustalane podczas KTG;
2) wieki rębności drzewostanów, nazywane wiekami dojrzałości rębnej drzewostanu lub wiekami dojrzałości drzewostanu do odnowienia, określane dla poszczególnych drzewostanów podczas taksacji. Określenie indywidualnego wieku dojrzałości rębnej drzewostanu pozwala na zdecydowane odejście od schematycznego podziału drzewostanów na: bliskorębne, rębne i przeszłorębne, w kierunku elastycznego projektowania terminu rozpoczęcia procesu odnowienia w drzewostanie - znacznie wcześniejszego niż przeciętny wiek rębności gatunku panującego, np. w wypadku przebudowy, ale też znacznie późniejszego, np. w wypadku drzewostanu o dobrym stanie zdrowotnym, pełniącego niezastąpioną rolę w ekosystemie.
np modrzew, klon, jawor, jesion - około 100 lat,
np grab, lipa, brzoza, olsza - około 80 lat,
np osika, olsza odroślowa - około 60 lat,
np topola i olsza szara - około 40 lat
ZESTAW XI
1.Kategoria dojrzałości rębnej d-nu
Dojrzałość rębna - to stan drzewa (lub drzewostanu), kwalifikujący do wycięcia (ze względu na osiągnięcie odpowiednich wymiarów odpowiadających sortymentom WO)
Dojrzałość rębna może być
H o d o w l a n a - gdy drzewostan osiąga zdolność do odnowienia
N a t u r a l n a - następuje naturalny rozpad drzewostanu,
Wg n a j w y ż s z e g o d o c h o d u m a t e r i a ł o w e g o - wiek kulminacji przyrostu (przyrost bieżący = przeciętnemu)
T e c h n i c z n a - wiek, w którym osiągnięte wymiary są pożądane z punktu zapotrzebowania na określone sortymenty. Czas uzyskania dojrzałości rębnej technicznej zależy od gatunku, siedliska, klimatu, zagospodarowania itp.
D o j r z a ł o ś ć e k o n o m i c z n a - opiera się na wskaźnikach ekonomicznych (przy jak najmniejszym nakładzie jak największy zysk). Powinno brać się koszty z całego życia drzewostanu (założenia, pielęgnacji ochrony i pozyskania) a nie tylko z ostatnich 10 lat.
Wg k u l m i n a c j i r e n t y l e ś n e j
Wg k u l m i n a c j i r e n t y g r u n t o w e j
Wg c z y n n i k ó w h o d o w l a n o - l e ś n y c h i p r z y r o s t u b i e ż ą c e g o (dotyczy cięć prześwietlających, przestojów oraz drzewostanów o budowie przerębowej)
2.Grunty leśne niezalesione
Grunty leśne niezalesione
W produkcji ubocznej (plantacje choinek, krzewów i poletka łowieckie)
Do odnowienia (zręby - pozbawione drzewostanu w ciągu 2 lat, lub 5 w czasie klęsk żywiołowych, halizny - powyżej 2 lub 5 lat pozbawione drzewostanu oraz uprawy i młodniki do I kl.w. o zd niższym od 0,5, - płazowiny - porośnięte drzewami II kl.w. o zd do 0,3 włącznie, III kl.w. i starsze o zd do 0,2 włącznie)
Pozostałe powierzchnie niezalesione (przewidziane do naturalnej sukcesji, objęte szczególną ochroną, wylesienia na gruntach przewidzianych do wyłączenia z produkcji leśnej).
3.Omów aktualne zasady określenia użytkowania przedrębnego
Dla użytkowania przedrębnego podajemy:
- rodzaj czynności (CP, TW, TP)
- czy czynność jest pilna
- powierzchnię
- w elaboracie podaje się wytyczne co do intensywności zabiegu oraz w zestawieniach tabelarycznych dla obrębu i nadleśnictwa ilości m3 w cieciach przedrębnych, w opisie taksacyjnym nie podaje się ilości miąższości do pozyskania
W wskazówkach gospodarczych dla użytków planujemy zabiegi trzebieżowe i CP z pozyskaniem masy. Uwzględniamy ich pilność, ewentualną wielokrotność oraz przewidujemy odpowiadające im miąższości pozyskania (wynika z tego intensywność zabiegów). Do użytków przedrębnych w planie urządzenia lasu zalicza się drewno projektowane do pozyskania w ramach czyszczeń późnych i trzebieży (CP, TW, TP).
2. Etat cięć użytkowania przedrębnego w wymiarze powierzchniowym ustala się na podstawie zestawienia zbiorczego powierzchni drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego we wskazaniach gospodarczych opisu taksacyjnego według rodzajów cięć i gatunków panujących oraz klas i podklas wieku (tabela XVI, zamieszczona w części VII niniejszej instrukcji). Tak ustalony i przyjęty podczas II KTG etat powierzchniowy stanowi wielkość obligatoryjną do wykonania w okresie obowiązywania planu urządzenia
lasu.
3. Orientacyjny etat użytkowania przedrębnego w wymiarze miąższ ościowym ustala się w m3 grubizny netto na 10-lecie, sumarycznie dla całego obrębu, bez szczegółowego rozdziału na gospodarstwa, rodzaje cięć, gatunki drzew i klasy wieku. Przy planowaniu orientacyjnego etatu cięć użytkowania przedrębnego należy uwzględniać przyjęte cele gospodarowania (ochronne i produkcyjne), stadia rozwojowe drzewostanów i dynamikę ich rozwoju.
ZESTAW XII
1.Typy i rodzaje podziałów powierzchniowych
Jest to podział kompleksu leśnego (obrębu leśnego) na części zwane oddziałami.
Oddziały wyznaczają linie gospodarcze (ostępowe) i linie oddziałowe. Linie ostępowe biegną w zasadzie równoleżnikowo a oddziałowe południkowo, tak aby powstały pas ostępowy przebiegał odpowiednio do kierunku panujących wiatrów. Ostęp jest obszarem zawartym pomiędzy liniami ostępowymi (gospodarczymi) poprzecinany prostopadłymi liniami oddziałowymi.
Na terenie nizinnym wyróżniamy podział powierzchniowy sztuczny, naturalny i kombinowany
1.Naturalny - jako linie podziału powierzchniowego prawie wyłącznie wykorzystuje się naturalne istniejące rozgraniczenia (drogi, cieki, linie kolejowe, granice pomiędzy gruntami leśnymi i nieleśnymi). Tak utworzone oddziały mają kształty nieregularne i różną powierzchnię. Zalety: maksymalne wykorzystanie powierzchni produkcyjnej; Wady: utrudniona orientacja w terenie, utrudniona dostępność kompleksu leśnego, trudności w stosowaniu właściwych zabiegów gospodarczych.
2. Sztuczny powstaje przez nałożenie regularnej siatki przebiegu linii gospodarczych i oddziałowych. Linie ostępowe przebiegają zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów, oddziałowe - prostopadle do nich. Oddziały mają kształt prostokątów o jednakowej powierzchni (z wyjątkiem oddziałów skrajnych). Zalety: duża przejrzystość i łatwość orientacji, stwarza dobre warunki ochrony drzewostanów przed szkodliwymi wiatrami, ułatwione projektowanie i zakładanie działek zrębowych oraz wykonywanie czynności gospodarczych. Wady: wyłączenie znacznej powierzchni z produkcji.
3.Kombinowany wykorzystuje zalety podziałów naturalnego i sztucznego. Linie ostępowe muszą przebiegać przez cały kompleks leśny zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów, a ich zadaniem musi być zapewnienie możliwości wytworzenia ścian ochronnych. W przebiegu linii oddziałowych mogą być większe odchylenia, wykorzystuje się naturalne rozgraniczenia istniejące w terenie).
4. Sztuczny w modyfikacji Denzina Przebieg linii gospodarczych z północnego wschodu na południowy zachód. Linie oddziałowe prostopadłe do nich. Łączy względy ochronne (przed wywalającymi wiatrami z zachodu) oraz hodowlane (zabezpieczenie odnowień na zrębach przed nadmierną insolacją).
W terenie górskim podział powierzchniowy oparty jest na liniach gospodarczych biegnących po warstwicach a linie oddziałowe po naturalnych ciekach, załamaniach terenu,drogach i innych granicach czytelnych lub w ostateczności po sztucznych liniach w terenie.
2.Omówić terminy:okres odnowień,uprzątnięć, przebudowy
Okres odnowienia - to przewidywany okres od zainicjowania odnowienia do cięcia uprzątającego. Dla projektowanej rębni podaje się z dokładnością do 5 lat, (nie dotyczy KO, KDO i BP)
Okres uprzątnięcia - to przewidywany okres od początku obowiązywania planu urządzenia lasu do cięcia uprzątającego. Dotyczy tylko KO i KDO. Podaje się również z dokładnością do 5 lat.
Okres przebudowy - to przewidywany okres od zainicjowania odnowienia do cięcia uprzątającego. Dotyczy drzewostanów ujętych w gospodarstwie przebudowy. Dokładność do 5 lat (czas nie dłuższy niż ½ wieku rębności gatunku panującego)
3.Elaborat
Opis ogólny nadleśnictwa (tzw. elaborat), zawierajacy m.in. opis gospodarki leśnej w okresie ostatnich 10 lat, krótką charakterystykę obecnego stanu lasu oraz zestawienia wyników inwentaryzacji (taksacji) lasu i planów gospodarczych na następny 10-letni okres;
W ogólnym opisie nadleśnictwa zamieszcza się następujące działy:
- ogólna charakterystyka lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia oraz pozostałych gruntów i nieruchomości będących w zarządzie nadleśnictwa
- wyniki analizy gospodarki leśnej w minionym okresie
- opis przyjętych zasad określania zadań gospodarczych dla nadleśnictwa
- opisanie i zestawienie zadań wynikających z planu urządzania lasu
- program ochrony przyrody
- prognoza stanu zasobów drzewnych na koniec okresu gospodarczego
- podsumowanie prac urządzeniowych
Elaborat siedliskowy jest załącznikiem do operatu siedliskowego, składającego się z trzech części: elaboratu, materiałów dokumentacyjnych do opisu gleb i siedlisk oraz z materiałów kartograficznych.
Układ treści elaboratu:
1.We wstępie opisuje się ogólne położenie obiektu: administracyjne, geograficzne, przyrodniczoleśne, położenie kompleksów leśnych, ich granice i otoczenie.
2.Charakterystyka przyrodniczoleśna obiektu oraz charakterystyka siedlisk
3.Przedstawia się tabelę gospodarczych drzewostanów i formułuje wnioski w zakresie właściwego doboru gatunków głównych i domieszkowych w powiązaniu z miejscowymi warunkami ekologicznymi i stanem siedlisk.
ZESTAW XIII
1.Wielkość jednostkowa pow. próbnych w statystycznej metodzie urządz. Lasu
Przyjmuje się następujące wielkości powierzchni próbnych w klasach i podklasach
wieku:
IIa - 0,005 ha (promień r = 3,99 m),
IIb - 0,01 ha (promień r = 5,64 m),
IIIa i IIIb - 0,02 ha (promień r = 7,98 m),
IVa i IVb - 0,03 ha (promień r = 9,77 m),
Va i Vb - 0,04 ha (promień r = 11,28 m),
VI i starsze oraz KO, KDO i BP - 0,05 ha (promień r = 12,62 m).
2.Określić zapas zasobności dla potrzeb okresowych ... w urządz. Lasu
3.Wymienić rodz. Użytków leśnych w urządzaniu leśnym
ZESTAW XIV
1.Rola i znaczenie bieżącego przyrostu miąższości w okresowym pl. urządz. Lasu
Bieżący przyrost roczny jest jedną z najważniejszych cech taksacyjnych w urządzaniu lasu, informacje dotyczące jego wielkości mogą być wykorzystywane :
- w regulacji użytkowania rębnego i przedrębnego
- w prognozowaniu rozwoju zasobów leśnych
- w optymalizacji użytkowania rębnego drzewostanów
- do oceny produktywności obrębu leśnego, lub jego części
- do oceny skuteczności zabiegów gospodarczych w minionym okresie
2.Opisz funkcje podziału powierzchniowego
Podział taki pełni wiele funkcji np. ułatwia orientację, planowanie i wykonanie prac gospodarczych w lesie, zapewnia łatwiejszą kontrolę i lokalizację poszczególnych czynności, zwiększa bezpieczeństwo pracy oraz bezpieczeństwo p.poż, chroni drzewostan przed działaniem wywalających wiatrów, ułatwia udostępnienie np. dla zrywki i składowania surowca drzewnego pozwala na sprawne przeprowadzanie akcji ratowniczych np. zwalczanie nagłych zagrożeń (gradacji, pożarów).
3.Hodowla lasu ...?
Zadania z zakresu hodowli lasu, tj.: odnowienia lasu, zalesień, poprawek, uzupełnień, dolesień, podsadzeń, wprowadzenia podszytów, pielęgnowania upraw i młodników oraz melioracji leśnych, zestawia się w tabeli XVIII „Zestawienie zbiorcze wskazań gospodarczych z opisów taksacyjnych w zakresie hodowli lasu” (sporządzanej dla obrębów leśnych i dla całego nadleśnictwa).
2. Tabelę XVIII zamieszcza się w części planistycznej opisu ogólnego nadleśnictwa w rozdziale „Zestawienie i opisanie zadań z zakresu hodowli lasu” z krótkim nawiązaniem do obowiązujących Zasad hodowli lasu oraz opisaniem zagadnień specyficznych lub odrębności lokalnych - wraz z ich uzasadnieniem.
3. W tabeli XVIII ujmuje się powierzchnię rzeczywistą projektowanych zabiegów bez podawania powierzchni powtórzeń tych zabiegów w 10-leciu.
4. Do planu zalesień przyjmuje się te grunty, które zostały formalnie przeznaczone do zalesienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
5. W opisie ogólnym nadleśnictwa należy również zamieścić „Wykaz obiektów bazy nasiennej” sporządzany tylko dla obrębów leśnych (według wzoru nr 2 z części VII niniejszej instrukcji) oraz podać ogólną ocenę sposobów zagospodarowania i wykorzystania tej bazy, a także stopnia zaspokojenia potrzeb własnych nadleśnictwa i lasów nadzorowanych w tym zakresie.
ZESTAW XV
1.Obręb ,cele , zadania
Obręb - to trwała jednostka powierzchniowa oraz administracyjno-ewidencyjna wchodząca w skład nadleśnictwa, utworzona na potrzeby urządzenia lasu i wymagań SILP. Sporządza się dla niej osobną dokumentację, mapy, opisy, zestawienia taksacyjne i wynikowe.
Obręb leśny, część nadrzędnej jednostki administracyjnej (nadleśnictwo) obejmująca drzewostany o różnym wieku, rosnące w podobnych warunkach siedliskowych i posiadająca własny plan zagospodarowania. Obręby ułatwiają organizację i prowadzenie produkcji leśnej, kontrolę realizacji celów gospodarczych i śledzenie zmian zachodzących w w zasobach drzewnych w ramach Nadleśnictw.
2.Las normalny...
Teoria lasu normalnego -las musi posiadać następujące 4 cechy:
1. normalne ustosunkowanie powierzchni klas wieku
2. normalny przyrost miąższości
3. normalny zapas
4. normalny etat miąższościowy
Ad. 1 Kompleks leśny musi mieć wszystkie klasy wieku o równej powierzchni. Dla wieku rębności 100 lat wiek poszczególnych drzewostanów powinien wynosić od 1 do 99, i 100 = zrąb
Ad. 2 Przyrost ma normalny i niezakłócony przebieg o normalnym zadrzewieniu (1,0), bez drzew wadliwych i chorych, a siedlisko jest optymalne dla produkcji drzew. Dokonuje się on w ciągu 1 roku dla całego obrębu lub w 100 lat dla jednej działki drzewostanu podlegającej wyrębowi.
Ad. 3. Normalny zapas związany jest z normalnym przyrostem i normalnym rozłożeniem klas wieku, więc suma przyrostów miąższości co roku stanowi o normalnym zapasie. Wyróżniono zapas normalny jesienny - najwyższy i zapas normalny wiosenny - najniższy, po usunięciu starodrzewia zimą.
Ad. 4. Normalny etat miąższościowy - to planowana co roku do pozyskania miąższość starodrzewu dająca określone co roku dochody dla obrębu.
Dlaczego teoria?
• rozkład klas wieku nigdy nie jest normalny
• składy gatunkowe często są niezgodne z siedliskiem, lub są częściowo niezgodne
• zadrzewienie różne jest od 1.0
• drzewa chorują i działają na nie czynniki szkodotwórcze (wiatry, okiść itp.)
• relacje przyrostu rzeczywistego i normalnego są różne
• relacje między zapasem rzeczywistym a normalnym są różne
• sytuacja ekonomiczna podlega ciągłym zmianom.
Dzięki tej teorii możemy określać teoretyczne założenia pożądanego stanu lasu (lecz nieosiągalnego w rzeczywistości). Do dzisiaj las taki ma odwzorowanie w tablicach zasobności i przyrostu drzewostanów.
3.Powierzchnie nie stanowiące wyłączeń
Na gruntach nieleśnych :
- liniowe szczegóły sytuacji wewnętrznej o szerokości do 10 m włącznie
Na gruntach leśnych:
- linowe szczegóły sytuacji wewnętrznej o szerokości ponad 2 m do 10 m włącznie ( rowy , Line , drogi)
- szczegóły liniowe o szerokości do 2 m
- szlaki zrywkowe nie zależnie od szerokości
- wyłączenia taksacyjne które nie spełniły kryteriów powierzchniowych ( luki, gniazda,kępy)
ZESTAW XVII
Wiek rębności, rola i znaczenie
Wieki rębności, wyznaczające czas osiągania celu gospodarowania, określa się jako:
1) przeciętne wieki rębności dla głównych gatunków drzew w obrębach leśnych (odnoszone do gatunków panujących w drzewostanach), a przyjmowane dla sosny, świerka, jodły, dębu i buka, na podstawie wykazu uzgodnionego w ministerstwie właściwym do spraw środowiska, zaś dla pozostałych gatunków ustalane podczas KTG;
2) wieki rębności drzewostanów, nazywane wiekami dojrzałości rębnej drzewostanu lub wiekami dojrzałości drzewostanu do odnowienia, określane dla poszczególnych drzewostanów podczas taksacji. Określenie indywidualnego wieku dojrzałości rębnej drzewostanu pozwala na zdecydowane odejście od schematycznego podziału drzewostanów na: bliskorębne, rębne i przeszłorębne, w kierunku elastycznego projektowania terminu rozpoczęcia procesu odnowienia w drzewostanie - znacznie wcześniejszego niż przeciętny wiek rębności gatunku panującego, np. w wypadku przebudowy, ale też znacznie późniejszego, np. w wypadku drzewostanu o dobrym stanie zdrowotnym, pełniącego niezastąpioną rolę w ekosystemie.
np modrzew, klon, jawor, jesion - około 100 lat,
np grab, lipa, brzoza, olsza - około 80 lat,
np osika, olsza odroślowa - około 60 lat,
np topola i olsza szara - około 40 lat
Opis elementów taksacyjnych drzewostanu
Opis warstwy:
- kod
- zmieszanie
- zwarcie
- zagęszczenie
- jakość hodowlana
- zadrzewienie
- lokalizacja
Opis gatunku:
- kod
- udział
- wiek
- pierśnica
- wysokość
- bonitacja
- jakość techniczna
- zasobność
3. Założenia metody inwentaryzacji wielkoobszarowej
2. CEL, ZASIĘG I PODSTAWOWE PARAMETRY WIELKOOBSZAROWEJ
INWENTARYZACJI STANU LASU
2.1. CEL INWENTARYZACJI
Celem inwentaryzacji jest ocena stanu lasu i kierunku jego zmian w skali
wielkoobszarowej na podstawie odpowiednio dobranych wskaźników.
Założenia metodyczne przyjęte w niniejszej Instrukcji umożliwiają analizę wyników
m.in. według:
• form własności,
• głównych jednostek podziału administracyjnego i przyrodniczego,
• struktury gatunkowej, wiekowej oraz budowy pionowej zasobów leśnych,
• form ochronności i funkcji lasu.
Wielkoobszarowa inwentaryzacja stanu lasu ma za zadanie cykliczne dostarczanie
wiarygodnych (ze znaną dokładnością) informacji o lesie, poczynając od podstawowych
charakterystyk dotyczących biomasy drzewnej (miąższość, przyrost, pozyskanie,
śmiertelność), a na specjalistycznych obserwacjach kończąc. Przyjęto założenie, że liczba
powierzchni próbnych, które zostaną założone w pierwszym cyklu inwentaryzacji (około 28
tys. wg wielkości powierzchni leśnej w 2002 r.), umożliwia określanie miąższości grubizny
(zapasu produkcyjnego na pniu) przy poziomie ufności β=0,95 z dokładnością około 1% w
skali kraju.
Cykliczność obserwacji na stałych powierzchniach próbnych pozwoli na
monitorowanie wybranych procesów zachodzących w lasach i ich otoczeniu. Inwentaryzacja
obejmie lasy wszystkich form własności, a może objąć także grunty zadrzewione. W
Instrukcji odzwierciedlone zostało duże znaczenie zasobów drzewnych, równoprawną rolę
uzyskały m.in. zagadnienia stanu zdrowotnego lasu, trwałości i różnorodności ekosystemów
leśnych oraz niedrzewnych dóbr i służebności lasu.
Inwentaryzacja umożliwi ocenę stanu lasu w aspekcie pełnionych przez nie funkcji
(produkcyjnych, ochronnych, socjalnych), a również ocenę intensywności użytkowania
zasobów leśnych znajdujących się w różnych kategoriach lasów.
Wyniki wielkoobszarowej inwentaryzacji będą wartościowym źródłem informacji do
badań z zakresu między innymi: ekologii, fitopatologii, hodowli, ochrony, produkcyjności,
urządzania i użytkowania lasu.
8
2.2. ZASIĘG INWENTARYZACJI
Inwentaryzacji, która obejmuje teren całego kraju, podlegają lasy (w rozumieniu art. 3
ustawy z dnia 28 września 1991 r.) wszystkich form własności. W razie potrzeby,
inwentaryzacją mogą być objęte także zadrzewienia powierzchniowe, wykazane w ewidencji
gruntów. W wypadku objęcia inwentaryzacją wielkoobszarową zadrzewień, zostaną one
objęte analogicznymi procedurami jak grunty leśne.
W zależności od potrzeb, dane inwentaryzacyjne są odnoszone do jednostek fizycznogeograficznych
(np. krain przyrodniczo-leśnych), gospodarczo-administracyjnych
(regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych) i administracyjnych (województw) lub
jednostek nieciągłych przestrzennie (np. strefa uszkodzeń drzewostanów, forma własności lub ochronności, sposób zagospodarowania lasu).
ZESTAW XVIII
Grunty nieleśne....
Rodzaje gruntów nieleśnych:
- rola
-odłogi
-sady
- łąki
-pastwiska
-kanały
-rowy
-kopalnie piasku
- drogi publiczne
Opis taksacyjny zawiera:
- dane adresowe
- rodzaj i wielkoś powierzchni pododdziału
-klasę jakości
- formę użytkowania gruntu
- opis zabudowań
- opis zadrzewień
- wskazania gosp
Wskaźnik zmienności.....
Wyraża w procentach stosunek odchylenia standardowego do wartości średniej danej cechy. Znajomość wielkości współczynników zmienności dla inwentaryzowanego lasu jest niezbędna na etapie ustalenia takiej liczby powierzchni próbnych, aby błąd średni uzyskanych wyników nie przekraczał przyjętej wielkości. Współczynnik zmienności danej cechy dla drzewostanów o określonym składzie gatunkowym, budowie i strukturze pierśnic jest wielkością charakterystyczną, określaną w sposób empiryczny poprzez pomiar tej cechy na odpowiedniej ilości powierzchni próbnych [Rutkowski i Wróblewska 1984, 1991]. Stosowanie w inwentaryzacji lasu metod stratyfikacji wymaga znajomości wielkości współczynników zmienności nie tylko w pojedynczych drzewostanach, ale również w obrębie utworzonych warstw, bloków drzewostanowych.
Drzewostany do przebudowy...
1) do przebudowy powinny być w pierwszej kolejności przeznaczone drzewostany o składzie gatunkowym niezgodnym z GTD. Przy znacznej ilości takich drzewostanów zachodzi konieczność ustalenia wytycznych dotyczących najpilniejszych potrzeb z zakresu przebudowy, tak by na ich podstawie wykonawca projektu planu urządzenia lasu mógł sporządzić do akceptacji podczas II KTG „Wykaz drzewostanów zakwalifikowanych do przebudowy w najbliższym 10-leciu”
2) drzewostany uszkodzone w stopniu 3 (a w kolejności w stopniu 2) powinny być kwalifikowane do pilnej przebudowy, z wyjątkiem tych, które stanowią pożądane zbiorowiska zastępcze w skrajnych warunkach rozwoju lasu, w szczególności na glebach skażonych lub zdewastowanych;
3) drzewostany o niskich zadrzewieniach i miernej jakości technicznej, nazywane niegdyś drzewostanami źle produkującymi, powinny być kwalifi62 kowane do pilnej przebudowy wtedy, gdy zostaną spełnione priorytety,
o których mowa w pkt 1 i 2;
4) drzewostany zakwalifikowane do przebudowy w wykazie, o którym mowa w pkt 1 niniejszego paragrafu, zalicza się do gospodarstwa przebudowy, projektując w nich rozpoczęcie procesu odnowienia odpowiednimi rębniami (w zależności od typu siedliskowego lasu i pilności przebudowy). Okres przebudowy - ustalany indywidualnie dla drzewostanu (dla całego drzewostanu, a nie tylko dla jednej działki zrębowej) - z reguły nie powinien być dłuższy niż połowa wieku rębności gatunku panującego w przebudowywanym drzewostanie.
8