22. SYSTEMATYKA METOD URZĄDZANIA LASU

Metody urządzania lasu - sposoby wprowadzenia porządku w pobieraniu użytków drzewnych uwzględniające aspekt czasowy i przestrzenny.

W zależności od przyjętego kierunku uporządkowania poboru użytków i budowy przestrzennej lasu wyróżnia się dwie grupy metod:

- regulacji dochodów (w czasie),

- systemizacji lasu (budowy przestrzennej i struktury wewnętrznej drzewostanów).

1. Metody regulacji dochodów

1) Metody obrębowe

a) Metody powierzchniowe:

• Działkowe

• Okresowo-powierzchniowe

• Klas wieku

b) Metody miąższościowe:

• Zwykłe

• Okresowo-miąższościowe

• Okresowo-kombinowane

c) Metody formułkowe, m.in.:

• Hundeshagena- Paulsena

• Austriackiej taksy kameralnej

• Heyera

2. Metody drzewostanowe

3. Metody strukturalne, m.in.:

1. Kontrolna Gurnaud- Biolley'a

2. Lasu ciągłego Moellera

B. Metody systemizacji lasu

1. Metody związane z ładem przestrzennym

a)Obrębowe (układu łącznego)

b) Ostępowe (układu przerywanego)

2. Metody związane ze strukturą wewnętrzną drzewostanów

a) Oparte na przesłankach techniczno­- gospodarczych (przyjęty

skład gatunkowy, założony sposób zagospodarowania i rębnia)

3. Oparte na przesłankach przyrodniczo- ­hodowlanych (skład

gatunkowy drzewostanów i sposób zagospodarowania

dostosowany do warunków siedliskowych)

A. Metody regulacji dochodów

1. Metody obrębowe

Najważniejsze cechy:

- jednostka administracyjna dzielona jest na obręby na podstawie celu produkcyjnego, kolei rębu, sposobu zagospodarowania i rębni (wg dzisiejszych definicji jest to podział na gospodarstwa)

- obręby (gospodarstwa) obejmują powierzchnie łączne (w niektórych rozłączne),

- w planie urządzenia lasu podstawą regulacji dochodów jest trwałość produkcji i równomierność pozyskania,

- podstawą regulacji równomierności dochodów jest kolej rębu,

- układ cięć - łączny w starszych metodach, przerywany w nowszych,

- struktura drzewostanów kształtowana przez stosowanie rębni zupełnej (często z odnowieniem z samosiewu).

1. Metody powierzchniowe:

Najważniejsze cechy:

- ład czasowy regulowany na podstawie etatu . powierzchniowego,

- obręb (gospodarstwo) jest jednostką powierzchniową, której określona część ma przypaść corocznie do wycięcia,

- etat wyznaczany często na całą kolej rębu z lokalizacją cięć na mapie,

- podstawą ustalenia etatu jest rzeczywisty stan lasu i dążenie do równomiernego rozkładu powierzchni klas wieku,

- początkowo wykorzystanie odnowienia naturalnego, od poł. XIX wieku zręby zupełne i odnowienie z sadzenia.

• Działkowe

Okres stosowania: od XIV do końca XVIII wieku. Etat oblicza się: pow. obrębu/kolej rębu. Szczegółowy plan cięć na całą kolej rębu.

Cięcia przez całą szerokość obrębu, prowadzone w określonym kierunku i z zachowaniem następstwa - jednak powodowało to straty gosp. Etat powierzchniowy nie gwarantował równomierności dochodów (różne bonitacje, wiek). Odmiany metody: (1) przy obliczaniu etatu uwzględnienie bonitacji i produkcyjności siedlisk, (2) pozostawienie na zrębie młodych drzewostanów, (3) podział obrębu na 2-3 części różniące się wiekiem.

• Okresowo-powierzchniowe

Okres stosowania: początek XVIII wieku do końca XIX wieku (Cotta.1804).

Podział obrębu na okręgi (3-4) różniące się wiekiem znacznie zmniejszało to straty gospodarcze.

Okręgi podzielone na oddziały (ok. 50 ha) m.in. do wyrównywania powierzchni okręgów.

Kolej rębu podzielona na liczbę okręgów. W okręgu stosuje się metodę działkową (rozpoczynając od okręgów najstarszych). Plan cięć sporządzany na najbliższy okres gospodarczy (pierwszy okręg) - niekiedy stosowano podział na ostępy (+ rozręby i oręby).

Odmiany metody: (1) przy obliczaniu etatu uwzględnienie bonitacji i produkcyjności siedlisk, (2) pozostawienie na zrębie młodych drzewostanów, (3) obliczanie etatu miąższościowego dla pierwszego okręgu.

• Klas wieku

Okres stosowania: XIX-XX wiek (odmiany także współcześnie).

Związane z ideą lasu normalnego. Elementarną jednostką gospodarczą jest drzewostan.

Obręby tworzy się z uwzględnieniem siedliska i składu gatunkowego (obręby siedliskowe ­gospodarstwa).

W gospodarstwach różne cele hodowlane i produkcyjne, różne koleje rębu.

Sporządza się tabele klas wieku - obraz gospodarstwa.

Etat oblicza się na podstawie drzewostanów rębnych i przeszłorębnych - z reguły na 10 lat. Odmiany: (1) porównanie obliczonego etatu z etatem normalnym (starsze metody - dążenie do unormalnienia lasu, oblicza się etat powierzchniowy normalny), (2) nie dąży się do unormalnienia lasu (nowsze metody - etat wg rzeczywistego stanu lasu, plan cięć na najbliższy okres gospodarczy).

Duże wymagania dotyczące budowy lasu; stosowanie przerywanego układu cięć. Struktura drzewostanów kształtowa n a z uwzględnieniem siedlisk i gatunków drzew (starsze + nowe odmiany), przejściowo (XIX-poł. XX w.) z wykorzystaniem gatunków o dużej wydajności.

2. Metody miąższościowe:

Najważniejsze cechy:

- regulacja ładu czasowego na podstawie etatu miąższościowego,

- postulat - równomierność pozyskania,

- często - w obliczeniu etatu uwzględnia się sumę miąższości drzewostanów w chwili wyrębu jako jednostkę miąższościową, która powinna corocznie przypaść do wycięcia,

- pobieranie użytków powinno doprowadzić do unormalnienia lasu pod koniec kolei rębu,

- jednostka regulacji - obręb + mniejsza jednostka - oddział (niekiedy dzielony na 2-3 części),

- nie zajmowanie się ładem przestrzennym,

- duży nakład pracy związany z określeniem zapasu w dalekiej przyszłości; problem dokładności wyników,

- równomierne dochody (choćby okresowo) wyeliminowanie strat związanych z użytkowaniem młodych drzewostanów.

• Zwykłe

Okres stosowania - głównie XVIII wiek.

Ład czasowy reguluje się na podstawie zapasu wszystkich oddziałów, ustalonego w wieku ich dojrzałości rębnej (dodanie spodziewanego przyrostu).

Las podzielony na oddziały (50 ha).

Wykonanie zestawienia miąższości oddziałów wg wzrastającego wieku. Suma tej miąższości podzielona przez kolej rębu = etat roczny miąższościowy.

Po obliczeniu etatu sporządzenie szczegółowego planu cięć na kolejne lata. Niektóre drzewostany trzeba było użytkować w wieku innym niż kolej rębu (z powodu postulatu równomierności dochodów), a stąd obliczenia wykonywać ponownie.

Tabela wyrównanych miąższości i mapa stanowiły plan cięć na całą kolej rębu.

• Okresowo-miąższościowe

Okres stosowania: XVIII-XIX wiek (Hartig 1795). Zestawia się ogólny plan cięć, na całą kolej rębu. Kolej rębu dzieli się na okresy.

W tabeli prowizorycznej zestawia się oddziały wg wzrastającego wieku w poszczególnych okresach. Przyjmuje się, że wszystkie oddziały danego okresu będą wycięte jednocześnie w środku okresu - na ten rok określa się miąższość oddziałów. Sumuje się przewidywaną miąższość oddziałów. Dzieląc miąższość obrębu przez liczbę okresów otrzymuje się prowizoryczny etat w okresie. Na drodze przybliżeń wyrównuje się miąższość okresów do wielkości obliczonej średniej miąższości.

Po obliczeniu etatu okresowego oblicza się etat roczny i sporządza szczegółowy plan cięć na pierwszy okres użytkowania (kolejno bierze się oddziały najstarsze).

• Okresowo-kombinowane

Okres stosowania: XIX wiek.

Celem było:

- uzyskanie równomiernego ustosunkowania klas wieku,

- zapewnienie równomierności dochodów w bieżącym okresie gospodarczym.

(Postulaty sprzeczne, a więc dominacja jednego z nich).

Ułożenie ogólnego planu cięć na całą kolej rębu (tak jak w metodzie okresowo-powierzchniowej) oraz szczegółowego planu cięć na pierwszy okres (niekiedy tylko na 10 lat).

W planie ogólnym dla pierwszych dwóch okresów wyrównuje się spodziewane miąższości (jak w metodzie okresowo- miąższościowej. Szczegółowy plan cięć (pierwszy okres lub 10 lat) albo wg powierzchni do corocznego wyrębu, albo wg jednakowych miąższości z przeliczeniem na odpowiednie powierzchnie.

Konieczne częste rewizje.

Metoda wymagała przestrzennego uporządkowania lasu - cięcia łączne przez cały okręg z zachowaniem kierunku i następstwa cięć. Stosowano gł. rębnię zupełną z pozostawieniem nasienników.

3. Metody formułkowe, m.in.:

Najważniejsze cechy:

- etat oblicza się na podstawie wzorów wyprowadzonych z funkcyjnych zależności lasu normalnego (gł. zapas normalny i przyrost normalny),

- głównym celem jest zapewnienie trwałej równomierności dochodów,

- dążenie do doprowadzenia lasu rzeczywistego do postaci lasu normalnego (etat powinien równać się przyrostowi przeciętnemu ­zmniejszanie lub zwiększanie etatu ma doprowadzić do zapasu normalnego),

- nie zajmują się zagadnieniami ładu przestrzennego,

- zajmują się tylko wyznaczeniem etatu rębnego (użytkowanie przedrębne zależy od gospodarza lasu).

• Hundeshagena- Paulsena

Paulsen (1795), Hundesliagen (1821).

Założenie: w lesie normalnym etat równa się przyrostowi, jeżeli nie - to etat musi być skorygowany tak, aby po upływie określonego czasu doprowadzić go do stanu normalnego.

Zapas rzeczywisty określa się na podstawie pomiaru wszystkich drzewostanów, zapas normalny i przyrost przeciętny na podstawie tablic zasobności.

Konieczne były częste rewizje.

Nie można było zorientować się, kiedy zapas jest doprowadzony do normalnego.

Wzór był stosowany w gospodarstwach zrębowych i przerębowych. W Polsce wykorzystywany był pomocniczo (I U L 1937).

Wzór wg Paulsena:

• Austriackiej taksy kameralnej

Powstała w 1788 (autor nieznany).

Założenie: w lesie normalnym etat równa się przyrostowi przeciętnemu w wypadku istnienia normalnego zapasu, jeżeli zapas rzeczywisty jest inny - to różnicę między zapasami wyrównuje się w „okresie wyrównawczym".

Okres wyrównawczy trwa 20-50 lat i zależy od stopnia w jakim zapas rzeczywisty odbiega od normalnego i ile jest drzewostanów rębnych. Zapas rzeczywisty jest obliczany wg pomiarów. Przyrost przeciętny jest obliczany jako suma przyrostów przeciętnych wszystkich drzewostanów obrębu, określony w wieku ich rębności:

w-wiek p-przyrost przeciętny w wieku rębności

Zapas normalny ustala się na podstawie przyrostu rzeczywistego:

• Heyera

Powstała w roku 1820.

Założenia: użytki pobrane w okresie a powinny wyrównać różnice zapasów (normalnego i rzeczywistego) oraz objąć przyrost miąższości z tego okresu:

ΣZ= sumaryczny rzeczywisty przyrost w danym okresie

Z= rzeczywisty przyrost roczny

Zestawiany jest ogólny plan cięć na całą kolej rębu.

Przyrost przeciętny jest obliczany jako suma przyrostów przeciętnych wszystkich drzewostanów obrębu, określony z uwzględnieniem zadrzewienia w wieku ich przewidywanej rębności (określony wg ogólnego planu cięć na całą kolej rębu). Bezpośredni pomiar masy stosowany tylko w najstarszej klasie wieku.

Rewizja wykonywana co 10-20 lat.

Okres wyrównawczy zależy od stopnia w jakim zapas rzeczywisty odbiega od normalnego i od ustosunkowania klas wieku.

2. Metody drzewostanowe

Autor - Judeich (1871)

Powstała z metod:

okresowo-powierzchniowej i okresowo­- kombinowanej

(była wynikiem obserwacji, że konieczne było odstąpienie od realizacji planu).

Główne założenia:

- wytyczne gospodarki leśnej na najbliższy okres (10-20 lat) i jej kształtowanie przez dalsze rewizje,

- zestawienia i plany dla całej kolei rębu są zbędne,

- nie dąży się do uporządkowania przestrzennego, ale do uporządkowania klas wieku.

Rozwój metody umożliwiła teoria maksymalnej renty gruntowej - pozwoliła obliczyć korzyści i straty wynikające z uwzględniania indywidualnej dojrzałości rębnej.

Dojrzałość rębna drzewostanu jest podstawą regulacji użytkowania - uniezależnienie od kolei rębu („gospodarstwo w całym lesie (obrębie) powinno być zastąpione gospodarstwem w drzewostanie").

Ogólne zasady gospodarowania w metodzie drzewostanowej

a) Las jest podzielony liniami sztucznymi i naturalnymi - tworzy się krótkie ostępy i gospodarstwa. Podział powierzchniowy jest podstawą zaprojektowania kierunku i lokalizacji powierzchni zrębowych; oddziały nie są przydzielane do okresów gospodarczych.

b) Użytki rębne

- określenie finansowej kolei rębu (w charakterystycznych drzewostanach obliczenie „odsetka wskazującego" - wyraża stosunek przyrostu wartości drzewostanu do wartości kapitałów czynnych w produkcji leśnej - specjalne wzory, porównanie z przyjętą w państwie stopą procentową) - to obliczenie daje ogólną orientację jaka będzie powierzchnia zrębowa w ciągu 10-20 lat; inny sposób obliczenia - dojrzałość materiałowa, dojrzałość techniczna,

- zestawienie zrębów na 10 lat na podstawie opisów taksacyjnych i map:

• rozręby i oręby,

• d-stany „zdecydowanie" rębne (wyjątki: niekorzystne położenie w ostępie) + d-stany negatywne,

• d-stany do wycięcia ze względu na uporządkowanie przestrzenne,

• d-stany „wątpliwie" rębne,

- na podstawie zestawienia tworzy się orientacyjny etat rębny weryfikowany przez normalny etat roczny i przyjmowany zależnie od układu klas wieku,

c) Użytki międzyrębne z:

• czyszczeń

• trzebieży

• przestojów

• przygodne

Ocena metody

(Wagner) Oparcie dojrzałości rębnej drzewostanów na przesłankach finansowych (metoda regulacji dochodów)

(Judeich) Osobne traktowanie każdego drzewostanu - gospodarstwo grupowo-drzewostanowe.

Najmniejszą jednostką manipulacyjną jest pododdział. Stwarza to możliwość dostosowania zagadnień produkcyjno-hodowlanych do warunków siedliska.

3. Metody strukturalne, m.in.:

1. Kontrolna Gurnaud- Biolley'a

1878 - Adolphe Gournaud (1825-1898) przedstawia projekt metody kontrolnej na Wystawie Światowej w Paryżu

Gournaud: "Celem gospodarowania jest nieprzerwana produkcja drewna - możliwie dużej ilości, możliwie dobrej jakości. Leśnik powinien tak kształtować drzewostan, by osiągnąć możliwie wysoką jego wartość przy użyciu sił danych darmo przez naturę"

1888 - Henri Biolley (1858-1939) wykonuje pierwsze doświadczenia z metodą kontrolną w lesie przerębowym (30 ha); 1890 - pierwszy plan urządzania wg metody kontrolnej (lasy Gminy Couvet)

Las przerębowy - struktura podpatrzona w górskich lasach drobnej własności użytkowanych plądrowniczo w formie jednostkowych cięć, i w których odnowienie lasu pozostawiono naturze; struktura taka występuje niekiedy także w lesie naturalnym jako krótkotrwała (20-60 lat) faza przejściowa przy odmładzaniu fazy terminalnej

We współczesnym lesie przerębowym celem nadrzędnym jest osiągnięcie stanu równowagi i trwałe jej utrzymanie

Struktura lasu przerębowego jest kształtowana i utrzymywana przez regularne cięcia (cięcia przerębowe), które umożliwiają osiągnięcie odpowiedniej ilości odnowienia, maksymalnego przyrostu drewna i maksymalnego plonu

Kryteria przy wyborze drzewa do wycięcia: - popieranie odnowienia,

- selekcja i pielęgnacja drzew,

- regulacja struktury drzewostanu (pionowej i poziomej),

- użytkowanie drzewa dojrzałego,

- użytkowanie sanitarne

Nie rozróżnia się cięć przedrębnych i cięć rębnych!

Cechy cięć przerębowych:

- nieprzerwane odnowienie na całej powierzchni rekompensuje ubytek drzew użytkowanych ­utrzymuje się charakter lasu trwałego,

- pielęgnacja drzew jest zindywidualizowana,

- duże znaczenie ma dozowanie światła,

- tempo przyrostu grubości drzew ma inny przebieg niż w drzewostanie jednowiekowym, drewno jest równosłoiste,

- znaczną część plonu stanowią drzewa grube, uzyskuje się za nie wysoką cenę,

- otrzymuje się sortymenty bardzo grube, - tempo wzrostu młodych drzew jest przyhamowane w wyniku ocienienia,

- drzewostany w lesie przerębowym są bardzo odporne na szkody ze strony wiatru i śniegu

Metoda kontrolna- połączenie pielęgnacji lasu i kontroli przyrostu miąższości w celu osiągnięcia największych efektów produkcyjnych (Knuchel, 1950)

Cechy metody kontrolnej:

- trwały podział lasu na jednostki kontrolne,

- okresowy, pełny pomiar jednostek,

- kontrola użytkowania przy pomocy tzw. dwukrotnego pomiaru,

- zastosowanie taryf do obliczenia miąższości drzew stojących,

- obliczenie bieżącego okresowego przyrostu miąższości poszczególnych jednostek,

- zerwanie z pojęciem "kolej rębu" i "wiek rębności".

Taryfa- lokalne tablice miąższości, t. jednodzielna - pozwala odczytać miąższość drzewa tylko na podstawie jednej cechy (najczęściej pierśnicy)

Sylwa (sv) - jednostka objętości drzewa na pniu, z której po wyrobieniu sortymentów otrzymuje się 1 m3 drewna

Obliczanie bieżącego przyrostu miąższości:

Urządzeniowe zestawienia inwentaryzacyjne:

- liczba drzew i krzywa liczebności,

- zapas, zasobność, miąższość drzewa przeciętnego,

- struktura zapasu wg klas grubości (cienkie ­d=17,5-32,5 cm, średnie -

d=32,5-52,5 cm, grube ­d>52,5 cm) i gatunków,

- zmiana zapasu, przyrost bieżący, dorost,

- wielkość przyrostu wg stopni pierśnic i klas,

- użytkowanie wg ilości i gatunków.

Gospodarstwo leśne jest specyficznym terenem badań. Rolę szczególnego wskaźnika pełni przyrost bieżący. Jego porównanie zarówno w kolejnych okresach (w danej jednostce kontrolnej) jak i między różnymi jednostkami zmierza do znalezienia metodą kolejnych przybliżeń optymalnej zasobności i struktury zapasu, tak by zapewnić maksymalne efekty produkcyjne.

W zależności od spodziewanego przyrostu miąższości i od potrzeb kształtowania zapasu i jego struktury, obliczany jest etat miąższościowy cięć przerębowych.

!Nie ma w świecie drugiej metody urządzania lasu, która byłaby tak długo stosowana bez zmiany założeń i sposobów wykonania!

Ocena metody kontrolnej:

- wysoki nakład pracy i kosztów wykonania pełnego pomiaru pierśnic drzew,

- nie występują koszty taksacji i częstego aktualizowania map,

- duża wartość drewna produkowanego w lesie przerębowym,

Ograniczenia stosowania metody kontrolnej i prowadzenia lasu przerębowego:

- konieczność istnienia stabilnych warunków politycznych, gospodarczych i społecznych,

- posiadanie bardzo dobrze przygotowanego personelu leśnego,

- posiadanie gęstej sieci dróg wywozowych,

- produkcja sortymentów krótkich,

- duża suma opadów rocznych,

- małe zagęszczenie zwierzyny,

- posiadanie wartościowych ekotypów hodowanych drzew.

- brak negatywnego oddziaływania emisji przemysłowych.

Prowadzenie lasu przerębowego odpowiada warunkom półnaturalnego kierunku hodowli lasu:

- zapewnia zgodność składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiem,

- wykorzystuje potencjał genetyczny drzew,

- kształtuje mieszane drzewostany o zróżnicowanej strukturze,

Las przerębowy pozwala wypełniać funkcje pozaprodukcyjne:

- glebo- i wodochronne,

- rekreacyjne,

- estetyczne,

- mikroklimatyczne,

Urządzanie lasu wg metody kontrolnej odpowiada współczesnym koncepcjom prowadzenia lasu:

- gospodarowanie jest zindywidualizowane, wolne od schematów,

- bardzo duża jest rola gospodarza lasu w realizacji ramowych wskazań planu urządzania,

- możliwe jest połączenie w jednej osobie wykonawcy planu urządzania lasu i realizatora postanowień planu.

4. Lasu ciągłego Moellera

23. METODA URZĄDZANIA LASU STOSOWANA W POLSCE

a ) Z punktu widzenia organizacji ładu:

czasowego - jest to

METODA OBRĘBOWO­- SIEDLISKOWA

z elementami współczesnej metody klas wieku,

• podstawową jednostką regulacji (problemy celu, okresu produkcji, wielkości etatu) jest zbiór drzewostanów spełniających określone kryterium (skład gatunkowy, warunki przyrodnicze, sposób zagospodarowania, cel i okres produkcji),

• decyzja urządzeniowa dotycząca wielkości cięć rębnych i przedrębnych zależy od wielkości i struktury zasobów odwzorowanych w tabeli klas wieku

przestrzennego - jest to

METODA SIEDLISKOWO­- DRZEWOSTANOWA.

z uwagi na siedlisko:

- przestrzegane są zasady regionalizacji przyrodniczoleśnej,

- przyjęto jednolity system klasyfikacji siedlisk,

- elementy siedlisk są przedmiotem inwentaryzacji (mapy),

- typ siedliskowy lasu jest podstawą decyzji urządzeniowych (GTD, cel produkcji),

- typ siedliskowy lasu jest podstawą podziału lasu, z uwagi na metodę drzewostanową

Drzewostan jest podstawową jednostką:

- przestrzennej budowy lasu,

- taksacji lasu,

- ewidencyjno- administracyjną,

- planowania hodowlanego,

- inwentaryzacji zasobów.

b) Konsekwencje praktyczne tego, że w zakresie organizacji ładu czasowego następuje połączenie metody, w której tworzy się obręby siedliskowo­- drzewostanowe (gospodarstwa) i metody klas wieku:

• podstawową jednostką regulacyjno-planistyczną jest obręb siedliskowy (gospodarstwo),

• długość okresu produkcji wyznacza uśredniony dla danego gospodarstwa wiek dojrzałości rębnej (zazwyczaj na podstawie przesłanek technicznych ­struktura sortymentowa),

• etat użytkowania rębnego wyznaczany jest na podstawie danych odwzorowanych w tabeli klas wieku,

• lokalizacja cięć rębnych (rozłożenie etatu) odbywa się przy uwzględnieniu przesłanek nadrzędnych (zmiana kategorii użytkowania, potrzeby hodowlane) i gospodarczych (wiek d-stanu, stan zdrowotny, jakość, sortymenty),

• terminy i pilność cięć przedrębnych są ustalane na podstawie stwierdzonych w czasie taksacji faktycznych potrzeb pielęgnacyjnych w układzie drzewostanowym,

• suma powierzchni drzewostanów, w których przewidziano zabiegi pielęgnacyjne, stanowi obligatoryjny etat powierzchniowy cięć przedrębnych,

• etat miąższościowy cięć przedrębnych ma charakter orientacyjny,

• suma etatu użytkowania rębnego i przedrębnego stanowi etat całkowity traktowany jako maksymalna wielkość pozyskania

METODA SIEDLISKOWO- BEZZRĘBOWA (1948)

Z powodu:

- stosowania w okresie międzywojennym niemal wyłącznie zrębowego sposobu zagospodarowania, - zniszczenia lasów w okresie II Wojny Światowej,

w okresie powojennym postanowiono rozwiązań dwa podstawowe problemy:

- zachowanie zapasu i ochrona lasu przed naturalnymi uszkodzeniami,

- zwiększenie produktywności lasu.

Głównym celem metody było osiągnięcie i utrzymanie największego przyrostu z jednostki powierzchni.

Założono, że osiągnięcie celu jest możliwe przez:

- utrzymanie sprawności siedliska na najwyższym poziomie,

- nadanie drzewostanom odpowiedniego składu i struktury (praktycznie: udoskonalony gospodarczo skład lasu naturalnego danego siedliska),

- wykonanie we właściwym czasie zabiegów pielęgnacyjnych.

Rozmiar użytkowania postanowiono ustalać wg rzeczywistego zapasu i przyrostu (związek między przyrostem, strukturą i zapasem klas grubości ­określany doświadczalnie przez stałą kontrolę hodowlaną drzewostanów o określonym typie gospodarowania lasu).

Tok postępowania:

- przyjęcie okresu przebudowy (nie mniej niż 40 lat),

- przyjęcie max Wieku przetrzymywania poszczególnych gatunków (Os, OI - 80 lat, Db ­200 lat),

- utworzenie wydzieleń siedliskowych, a wewnątrz nich powierzchni kontrolnych do okresowego pomiaru zapasu (drzewa d>14 cm)

- obliczenie bieżącego przyrostu miąższości wg wzoru metody kontrolnej.

Obliczenie etatu:

- w drzewostanach w przebudowie podzielenie pomierzonego zapasu prze okres odnowienia,

- w następnych okresach etat ustala się przez porównanie obliczonego etatu masowego z pomierzonym przyrostem,

- etat masowy z cięć trzebieżowych (drzewostany w stadium przygotowawczym do przebudowy) obliczano wg próbnych powierzchni trzebieżowych.

Suma etatów daje etat masowy. Był on porównywany z obliczeniami wg wzoru Hundeshagena:

(wu = wskaźnik użytkowania 1,3-1,7%).

W drugim okresie porównuje się użytkowanie poprzedniego okresu z obliczonym etatem. Jest to podstawą wyboru etatu na następny okres.

Zakres prac związanych z przebudową był tak duży (brak personelu, brak dróg, brak narzędzi), że wycofano się ze stosowania metody.

Znaczenie metody polegało na tym, że:

- była impulsem do opracowania regionalizacji przyrodniczoleśnej,

- śmiało zrywała z tradycyjnymi poglądami na gospodarkę leśną,

- poszukiwała nowych rozwiązań z zakresu hodowli i ochrony lasu.

---