Psychiatria
Opracował Maciej Matuszczyk
Materiał wyłącznie słuchaczy wykładów autora opracowania
Materiał wyłącznie słuchaczy wykładów autora opracowania
2 Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób
i Problemów Zdrowotnych - Rewizja 10 (ICD 10)
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00 - F99)
F00-F09 Zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi
F10-F19 Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane użyciem środków
(substancji) psychoaktywnych
F20-F29 Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe
F30-F39 Zaburzenia nastroju (afektywne)
F40-F48 Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną
F50-F59 Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi
F60-F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
F70-F79 Upośledzenie umysłowe
F80-F89 Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego)
F90-F98 Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie
i w wieku młodzieńczym
F99 Zaburzenia psychiczne bliżej nieokreślone (BNO)
Opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień
Poradnia Zdrowia Psychicznego
(leczenia nerwic, terapii uzależnień, psychologiczna)
Oddział Psychiatryczny
Forma: całodobowy, dzienny; otwarty, zamknięty
Profil: ogólnopsychiatryczny, rehabilitacyjny, psychogeriatryczny, leczenia nerwic, terapii uzależnień, odwykowe, psychiatrii sądowej
Grupa docelowa: dorośli, dzieci i młodzież
Szpital Psychiatryczny (np. Lubliniec, Rybnik, Toszek)
Dom Pomocy Społecznej (DPS)
Klinika Psychiatrii AM/UM
Konsultant Krajowy i wojewódzcy
Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Gdzie się leczyć? - www.nfz-katowice.pl
Akty prawne
Ustawa o:
ochronie zdrowia psychicznego
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
przeciwdziałaniu narkomanii.
opiece społecznej
Stygmatyzacja
Stygmatyzacja, etykietowanie, naznaczanie jest to proces nadawania określeń w kategoriach zachowania jednostkom, grupom społecznym czy kategoriom społecznym w wyniku czego przyjmują one nadane im cechy i zaczynają działać zgodnie z przypisanymi im etykietami.
Proces naznaczania społecznego (przypięcie komuś etykietki) odbywa się zawsze przy określaniu negatywnej grupy odniesienia, np. określanie kogoś, kto złamał prawo, mianem kryminalisty.
Naznaczanie bywa przyczyną deprecjonowania jednostek i grup społecznych. Jest on też bazowym mechanizmem tworzenia stereotypów.
Zajmuje się ludzkimi interakcjami, zachowaniem i kontrolą, szczególnie w zakresie dewiacji.
Na podst. Wikipedia
Etiologia zaburzeń psychicznych
Czynniki endogenne (geny, uszkodzenia w okresie życia płodowego)
Czynniki somatogenne (patogeny i procesy chorobowe)
Czynniki psychogenne (nieprawidłowy rozwój psychiczny, społeczne uczenie się, sytuacje
i wydarzenia stresogenne)
Czynniki genetyczne
Dowody:
Badania rodzin
Badania bliźniąt
Badania adopcyjne
Przyczyny egzognenne (m.in.) jakościowe zaburzenia świadomości <- czynnik „ostry”
otępienia <- czynnik przewlekły (toksyny, alc., urazy, udary, niedobory żywieniowe, zab. metaboliczne, przewlekłe zakażenia, ch. ukł. odpornościowego)
zab. psychotyczne, zab. afektywne <- zmiany morfologiczne OUN (guz, urazy, ch.somat (AIDS, porfiria), subst. psychoaktywne)
zab. afektywne dwubiegunowe <- choroby neurologiczne (padaczka, ch. Huntingtona, SM, inf.mózgowe), endokrynne (ch.Cushinga, ch.tarczycy)
depresja <- ch.mózgu (ch.Alz., ch.Parkinsona, ch.naczyniowe), ch.somatyczne (zapalne, infekcyjne, nowotworowe), leki (p/bólowe, p/zapalne, p/nadciśnieniowe, hormony, neuroleptyki)
mania (leki)
Zespoły lękowe (częstoskurcz napadowy, guz chrom.nadnerczy, hipoglikemia, hipokalcemia, niedotlenienie, kofeina, leki uspokajające)
9 Czynniki psychospołeczne
Stres psychiczny
Społeczne uczenie się i warunkowanie
Mechanizmy obronne i radzenia sobie
III. OPIS STANU PSYCHICZNEGO
(STWIERDZONE OBJAWY PSYCHOPATOLOGICZNE)
Orientacja auto i allopsychiczna własna osoba, czas i miejsce
Kontakt świadomość i przytomność, intelekt
Nastrój i reakcje emocjonalne mimika, gestykulacja, wyraz twarzy, uczuciowość wyższa
Zachowanie się i napęd psychoruchowy obserwacja zachowania, od pierwszego kontaktu, mowa, życie popędowe
Funkcje poznawcze uwaga, pamięć
Zaburzenia spostrzegania złudzenia, omamy
Czynności myślowe zaburzenia toku i treści myślenia; krytycyzm
Urojenia
Bezpodstawne lub nierealistyczne przekonania , odbiegające od przekonań normalnie akceptowanych przez innych członków grupy kulturowej lub subkulturowej , do której należy pacjent .
Zakres - od niejasnych doznań urojeniowych nie wpływających na myślenie czy zachowanie , do urojeń trwałych i usystematyzowanych lub urojeń o różnej treści , wywierających wpływ na zachowanie lub zdolność funkcjonowania .
Omamy Doznania wzrokowe , słuchowe , węchowe lub somatyczne , nie wywoływane przez bodźce zewnętrzne . Ocena oparta jest na wypowiedziach pacjenta lub jego otoczenia .
Zakres - od izolowanych doznań omamowych , do doznań , które wywierają dominujący wpływ na myślenie oraz wpływają na zachowanie pacjenta i jego zdolność funkcjonowania .
Postawa wielkościowa
Wyolbrzymione przekonanie o swej wyższości lub nadzwyczajnej tożsamości , które może mieć charakter religijny , somatyczny lub inny .
Zakres - od przechwalania się i poczucia wyższości , do przeświadczenia o posiadaniu nadzwyczajnych zdolności , mających wpływ na zachowanie pacjenta i jego związki z innymi .
Niezwykłe treści myślenia
Myślenie pełne treści niezwykłych , fantastycznych lub dziwacznych .
Zakres - od myśli odbiegających od normalnych , do myślenia zdominowanego przez pomysły absurdalne , groteskowe lub niezwyczajne , albo przez urojenia .
Spowolnie ruchowe
Obniżona aktywność ruchowa przejawiana w postaci spowolnienia ruchowego , ograniczenia spontanicznej aktywności ruchowej , zmniejszenia reakcji na bodźce i/lub zubożenia mowy bądź płynności wypowiedzi w trakcie rozmowy .
Zakres - od nieco spowolniałych ruchów i mowy , do prawie całkowitego znieruchomienia i odpowiadania monosylabami lub mówienia bardzo powolnego z przerwami , które wpływa na zdolność funkcjonowania .
16 Spłycony afekt
Subiektywne , opisywane przez samego pacjenta odczucie emocjonalnej pustki oraz niezdolności do reagowania emocjonalnego , lub też ograniczenie zachowania emocjonalnego według oceny innych osób .
Zakres - od niewielkiego rozleniwienia emocjonalnego , do całkowitej niezdolności przeżywania uczuć lub reagowania emocjonalnego , które wpływają na zachowanie i zaburzają zdolność funkcjonowania .
Słaby kontakt
Brak empatii , zangażowania lub zainteresowania innymi ludźmi lub wydarzeniami w otoczeniu .
Zakres - od braku otwartości i zaangażowania w rozmowie , do całkowitej niezdolności emocjonalnego uczestniczenia w rozmowie lub do porozumiewania się z innymi ludźmi , które ogranicza komunikację i funkcjonowanie społeczne .
Bierność / apatia, wycofanie społeczne
Brak inicjatywy , zmiejszone zainteresowanie własną i społeczną aktywnością z powodu braku siły woli i energii .
Zakres - od łagodnej ospałości , do bierności i apatii , które powodują zaniedbywanie codziennych czynności życiowych lub w inny sposób zaburzają zdolność funkcjonowania .
Lęk
Subiektywne uczucie nerwowości , zamartwiania się , obawy lub niepokoju .
Zakres - od niewielkich obaw do nasilonego lęku lub paniki , które wpływają oraz zaburzają zdolność funkcjonowania .
Depresja
Subiektywne poczucie smutku , pesymizmu , przygnębienia , porzucenia , poczucia bezsensu wraz z myślami samobójczymi .
Zakres - od łagodnego przygnębienia , do głęboko depresyjnego nastroju oraz uczucia beznadziejności , które wpływają na zachowanie i zaburzają zdolność funkcjonowania .
Poczucie winy
Wyrzuty sumienia związane z wydarzeniami lub okolicznościami .
Zakres - od łagodnego obwiniania się , do silnego poczucia winy , które wpływa na zachowanie i zaburza zdolność funkcjonowania .
Skupienie na dolegliwościach somatycznych
Koncentracja na czynnościach ciała , objawach somatycznych lub chorobie somatycznej .
Zakres - od niewielkiego zaabsorbowania lub ogólnie złego samopoczucia , do urojeniowego przeświadczenia o poważnej chorobie somatycznej .
Pobudzenie
Nadmierna aktywność i nasilona chwiejność nastroju
Zakres - od łagodnego pobudzenia , wzmożonej czujności i gadatliwości , do wyraźnie nadmiernej aktywności oraz pobudzenia , które poważnie wpływają na zachowanie i zaburzają zdolność funkcjonowania .
24 Słaba kontrola zachowań impulsywnych
Zaburzona kontrola działań spowodowanych popędami wewnętrznymi , prowadząca do nagłych , nieprzewidywalnych lub niedostosowanych wybuchów emocji czy zachowań , nie liczących się z możliwymi konsekwencjami .
Zakres - od łagodnego gniewu czy zachowań impulsywnych w sytuacjach sprowokowanych , do powtarzających się wybuchów agresji i zachowań niszczycielskich , zmuszających do stałej obserwacji .
25 Wrogość
Werbalne i niewerbalne przejawy gniewu oraz negatywnej postawy wobec innych osób .
Zakres - od niewielkiego rozdrażnienia , negatywizmu lub braku respektu , do wyraźnego gniewu , gróźb , wymuszania lub napaści fizycznej .
Brak współpracy
Czynna odmowa podporządkowania się oczekiwaniom osób znaczących , takich jak członkowie rodziny , personel szpitala lub osoby sprawujące nadzór .
Zakres - od sporadycznej odmowy uczestnictwa w zwykłych aktywnościach społecznych , do uogólnionego , czynnego oporu wobec wszystkiego oraz odmowy uczestnictwa we wszelkiej aktywności społecznej i/lub dbałości o higienę .
Zaburzenia myślenia abstrakcyjnego
Upośledzenie sprawności myślenia abstrakcyjno-symbolicznego oraz trudności wyjaśnienia i rozumienia pojęć abstrakcyjnych , klasyfikacji i uogólnień .
Zakres - od skłonności do dosłownych interpretacji przysłów i trudności użycia pojęć bardzo abstrakcyjnych , do myślenia wyłącznie konkretnego z niezdolnością pojmowania przypowieści i przysłów .
Dezorientacja
Niezdolność do właściwego rozeznania czasu , miejsca i osób , co może wynikać ze splątania lub wycofania .
Zakres - od niemożliwości określenia dnia tygodnia , do całkowitej niemożności określenia , gdzie się jest , jaki jest dzień , miesiąc i rok oraz do nierozpoznawania otaczających osób .
Dezorganizacja myślenia
Trudności w uporządkowaniu własnych myśli , przejawiające się odpowiedziami nie na temat , rozluźnieniem kojarzenia , nielogicznością lub nieskładnością myślenia .
Zakres - od rozluźnienia skojarzeń i trudności celowego ukierunkowania myśli pojawiających się w sytuacjach nacisku , do całkowitego rozpadu procesu myślenia .
30 Zaburzenie uwagi
Trudności w skupianiu czujności , słaba koncentracja , wzmożona rozpraszalność przez bodźce zewnętrzne , bądź też wycofanie się spowodowane pochłonięciem przez własne myśli .
Zakres - od niewielkich trudności koncentracji lub skłonności do wycofania się , do takiego rozpadu uwagi lub do tak głębokiego wycofania , że kontynuowanie rozmowy nie jest już możliwe .
31 Wgląd w chorobę : objawy
Zdolność do opisywania i rozpoznawania objawów np . omamów , urojeń , spłycenia afektywnego lub słabej kontroli zachowań impulsywnych .
Zakres - od jasnego dostrzegania własnych objawów , do całkowitego braku poczucia , że różne objawy są w rzeczywistości przejawami choroby .
Wgląd w chorobę : przyczyny
Zdolność do dostrzegania związku przyczynowego pomiędzy objawami a własną chorobą psychiczną .
Zakres - od bardzo wyraźnego zrozumienia , że przyczyną objawów jest choroba psychiczna , do całkowitego zaprzeczania własnej chorobie .
Nasilenie zamiarów samobójczych
Brak myśli samobójczych
Myśli samobójcze bez planów realizacji
Myśli samobójcze z planami realizacji
Bardzo często występujące myśli samobójcze z planami realizacji i/lub próbą samobójczą
I. WYWIAD OD PACJENTA (AUTOANAMNEZA)
Dziedziczność, rodzice, rodzeństwo
Rozwój psychiczny i fizyczny w dzieciństwie (ewentualne objawy neuropatyczne)
U kobiet czynności generacyjne: menarche, miesiączki, poronienia, porody, menopauza
Przebieg nauki
Przebieg pracy zawodowej, wojsko
Życie rodzinne - relacje (genogram)
Usposobienie pacjenta (własna ocena struktury charakterologicznej)
Choroby przebyte i inne ważne wydarzenia zdrowotne
Używki: alkohol, toksykomania
Ważne
Objawy zwiastunowe
Dynamika przebiegu
Objawy:
Częstość występowania
Poczucie obciążenia odczuwane przez pacjenta
Wpływ na funkcjonowanie
Ustalić:
Uszkodzenia OUN
Schorzenia somatyczne
Przyjmowane leki i substancje psychoaktywne
II. STAN AKTUALNY
Powód skierowania do szpitala
Początek pojawienia się objawów psychopatologicznych
Ewentualne poprzednie hospitalizacje psychiatryczne
Rodzaj objawów psychopatologicznych
Problemy
Pierwsza rozmowa
Obserwacja zachowania i emocji
Kontakt z pacjentem
Prawda
Incognito
Konfrontacja
„Napędzanie” hipochondrii
„TY”
Badanie somatyczne
Zespoły psychopatologiczne
Składają się z poszczególnych objawów psychopatologicznych
Jeden objaw może występować w wielu zespołach
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób
i Problemów Zdrowotnych - Rewizja 10 (ICD 10)
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00 - F99)
F00-F09 Zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi
F10-F19 Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane użyciem środków
(substancji) psychoaktywnych
F20-F29 Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe
F30-F39 Zaburzenia nastroju (afektywne)
F40-F48 Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną
F50-F59 Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi
F60-F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
F70-F79 Upośledzenie umysłowe
F80-F89 Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego)
F90-F98 Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie
i w wieku młodzieńczym
F99 Zaburzenia psychiczne bliżej nieokreślone (BNO)
Problemy diagnostyczne
Otępienie - upośledzenie - depresja
Upojenie - majaczenie - schizofrenia
Napad lęku - problem kardiologiczny
Psychosomatyka
Objawy choroby - objawy niepożądane
Ocena zagrożenia samobójczego
Oczekiwania pacjenta (leki) / rodziny (leczenie? pozbycie się)
Badania pomocnicze
Badanie psychologiczne
Skale psychometryczne
(lekarz, psycholog, pielęgniarka, pacjent)
Neurodiagnostyka obrazowa (TK, MRI, PET)
Elektroencefalografia (EEG)
Istotne wyniki badań laboratoryjnych:
CPK - kinaza fosfokreatyninowa
Stężenia terapeutyczne leków normotymicznych w surowicy krwi
Morfologia krwi z rozmazem w kontroli terapii neuroleptykami, szczególnie klozapiną
Leczenie w psychiatrii
Leczenie biologiczne
Farmakoterapia
Przezczaszkowa stymulacja elektryczna
Psychoterapia i pokrewne
Psychoterapeuta, superwizor
Muzyko i arteterapia
Terapia zajęciowa
Farmakoterapia w psychiatrii
Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)
Klasyczne
II generacji
Leki przeciwdepresyjne (tymoleptyki)
Trójcykliczne (klomipramina)
Nowsze: SSRI, SARI, SNRI, IMAO
Leku uspokajające i nasenne
Benzodiazepiny i barbiturany
Stabilizujące nastrój
Lit
Leki przeciwpadaczkowe (kwas walproinowy, karbamazepina)
Prokognitywne (piracetam)
Przeciwotępienne (w ch. Alzheimera)
Wspomagające (witaminy iv/im, hydroksyzyna, estrogeny)
Zioła (dziurawiec, miłorzęb)
Formy leków
p.o.
tabletki i kapsułki (w tym XR, SR itp.)
tabletki podjęzykowe
substancja do rozpuszczenia w wodzie
injekcje iv im
ostra faza
depot - 1 x na 1-2-3-4 tygodnie
Problemy farmakoterapii
Opór przed leczeniem
Brak krytycyzmu
Poczucie szkodliwości leku
Konieczność weryfikacji zażycia leku:
„fizyczna”
Laboratoryjna (poziom w surowicy krwi)
Opóźnienie w uzyskaniu efektu
Konieczność przewlekłego stosowania
Działania niepożądane
Uzależnienie
20 najczęstszych objawów ubocznych leków przeciwpsychotycznych:
Objawy pozapiramidowe
Dystonie, Parkinsonizm, Akatyzja, Późne dyskinezy Objawy antycholinergiczne
Suchość w ustach, Niewyraźne widzenie, Trudności w oddawaniu moczu, Zaparcia, Zaburzenia poznawcze - problemy z koncentracją, Zaburzenia poznawcze - problemy z pamięcią Objawy hormonalne Mlekotok, Ginekomastia, Brak miesiączki
Inne objawy Zawroty głowy, Senność w ciągu dnia Ospałość, Zaburzenia seksualne, Bezsenność, Wzrost masy ciała, Hipotonia ortostatyczna
Dystonie
Mimowole skurcze grup mięśni : skurcze , krótko utrzymywane anormalne postawy , anormalne położenie tułowia i/lub kończyn , wystawianie języka , kręcz szyi , szczękościsk , napad patrzenia z rotacją gałek ocznych , zwężenie krtani i gardła .
50 Parkinsonizm Klasyczna triada objawów : spowolnienie ruchowe , sztywność , drżenie
spowolnienie ruchowe : słabość poruszania się , wyraz twarzy przypominający maskę , powolna i monotonna mowa , ograniczona zdolność zapoczątkowania ruchów , zmniejszone ruchy rąk podczas chodzenia , ograniczone czynności spontaniczne
sztywność : najczęściej symetryczna , kończyny górne , ale też i dolne , sztywność koła zębatego
drżenie : rytmiczne , wyraźniejsze podczas odpoczynku , zmniejsza się podczas wykonywania zajęć
Akatyzja
Subiektywnie : niepokój wewnętrzny , popęd do poruszania się , niezdolność odprężenia się , lęk , uczucie poddenerwowania , niepokój
Niepokój ruchowy : tupanie , chodzenie , niezdolność do spokojnego siedzenia , kołysanie się tam i z powrotem , powtarzające się ruchy stóp i nóg
Materiał wyłącznie słuchaczy wykładów autora opracowania
Późne dyskinezy
1/ Mimowolne powtarzające się ruchy : atetotyczne, pląsawicze
2/ Mięśnie twarzy: około ust, ustne
3/ Kończyny i tułów
53 Suchość w ustach Suchość w ustach łącznie z subiektywnym uczuciem braku śliny .
54 Niewyraźne widzenie Niewyraźne widzenie / zmniejszona ostrość widzenia .
55 Trudności w oddawaniu moczu Trudności w oddawaniu moczu aż do całkowitej niemożności oddania moczu ; popęd do oddania moczu bez rezultatu Zaparcia Zmniejszona częstość defekacji lub trudności w oddawaniu stolca .
Zaburzenia poznawcze - problemy z koncentracją Trudności w skupieniu uwagi na danym temacie aż do całkowitej niezdolności skoncentrowania się na czymkolwiek .
Zaburzenia poznawcze - problemy z pamięcią Subiektywne skargi dotyczące zapamiętywania w porównaniu z wcześniejszymi umiejętnościami ; zaburzenia te należy odróżnić od problemów z koncentracją .
Mlekotok Powtarzający lub ciągły wypływ wydzieliny z jednego lub obu gruczołów sutkowych Ginekomastia Nieprawidłowe powiększenie się jednej lub obu piersi (również u mężczyzn) .
Brak miesiączki Zaburzenia miesiączkowania aż do ustania krwawień miesięcznych .
Zawroty głowy Zawroty głowy , uczucie chwiejności .
Senność w ciągu dnia Wyraźna senność w ciągu dnia .
Ospałość Uczucie ospałości (mniej wyraźne niż senność) .
Zaburzenia seksualne Zmniejszenie nasilenia impulsów seksualnych lub zmniejszona zdolność ich realizacji (potencja) . Zmniejszony popęd płciowy .
Problemy z osiągnięciem orgazmu lub niezdolność jego osiągnięcia .
U mężczyzn zaburzenia dotyczące zdolności do erekcji lub jej utrzymania .
Bezsenność Zaburzenie zasypiania lub niezdolność do przespania całej nocy bez przerw .
Zwiększenie masy ciała . Wzrost masy ciała
Hipotonia ortostatyczna
Wyraźna różnica w ciśnieniu krwi pomiędzy pozycją leżącą i siedzącą z subiektywnymi dolegliwościami ; zazwyczaj prowadząca do uczucia zawrotów głowy , a w ciężkich przypadkach do skłonności do upadków lub czasowej utraty przytomności .
Przezczaszkowa stymulacja elektryczna
„Elektrowstrąsy”. Zostały wprowadzone przez Biniego i Cerlettiego w 1937 r. do leczenia schizofrenii,
a wkrótce zastosowano je w terapii choroby afektywnej.
Wskazania: katatonia, ciężka depresja lub mania, psychoza lekooporna, psychozy wymienione w cza-sie ciąży.
Przeciwskazania
A. bezwzględne:
podwyższone ciśnienie śródczaszkowe (guz, proces zapalny mózgu) - ryzyko wklinowania
świeży zawał mięśnia sercowego - zaburzenia rytmu
świeży krwotok wewnątrz czaszkowy
duży tętniak mózgu i aorty
B. względne:
odklejenie siatkówki
Pheochromocytoma Trombophlebitis
jaskra z zamkniętym kątem przesączania
stany stwarzające ryzyko związane ze znieczuleniem (schorzenia ukł.oddechowego, hemoglogina < 10g/dl)
ogniskowe uszkodzenie mózgu
brak skuteczności EW w poprzednich kuracjach
wystąpienie niepożądanych objawów w trakcie terapii
Na wykonanie zabiegu wymagana jest pisemna zgoda pacjenta.
Do kwalifikacji chorego do zabiegów EW wymagane jest wykonanie zapisów EKG, EEG, tomografii komputerowej
głowy, konsultacja kardiologa i anestezjologa.
Na podst. Psychiatria: podręcznik dla studentów pielęgniarstwa, SUM 2007
70 Psychoterapia cz.1
psychoterapia jest definiowana jako metoda leczenia opierająca się
na oddziaływaniach środkami psychologicznymi na osoby chore, cierpiące z powodu zaburzeń przeżywania i funkcjonowania uwarunkowanych psychospołecznie.
Oddziaływania te, aby mogły być traktowane jako procedura medyczna i naukowa muszą być świadome i planowe. Jako takie podporządkowane są aktualnej wiedzy naukowej dotyczącej zarówno przyczyn powstawania poszczególnych symptomów
i zaburzeń, jak i najefektywniejszych sposobów ich leczenia.
Są prowadzone przez osobę - psychoterapeutę, posiadającą odpowiednie kwalifikacje w zakresie psychopatologii, psychiatrii i psychologii. W praktyce jest to lekarz lub psycholog posiadający, co najmniej pierwszy stopień specjalizacji zawodowej i certyfikat lub licencję psychoterapeutyczną.
Zaleca się także możliwość prowadzenia psychoterapii pod nadzorem superwizora przez osoby będące w trakcie szkolenia prowadzącego do uzyskania certyfikatu lub licencji. Proces terapii zawsze odbywa się ramach wzajemnych relacji pacjenta
i psychoterapeuty określanych mianem związku terapeutycznego.
Na podst.: Z.Pilarz, http://www.psychiatria.pl/txt/a,592,2
Psychoterapia cz.2
Ze względu na warunki organizacyjne psychoterapia może być stosowana:
ambulatoryjnie (poradnia, gabinet prywatny),
w warunkach szpitalnych,
w oddziale dziennym
w oddziale całodobowym,
w warunkach hostelu lub domów dziennego pobytu,
w sanatoriach.
Formy
Psychoterapia indywidualna krótkoterminowa - do 20 sesji(każda sesja 60 min.), długoterminowa - do 120 sesji.
Psychoterapia grupowa (grupa do 12 osób): do 40 sesji (każda sesja 60-90 min).
Psychoterapia rodzin (systemowa): do 10 sesji o częstotliwości spotkań jedno na 3 tygodnie (każda sesja 90-120 min.).
Psychoterapia par (małżeństw): do 10 sesji (każda sesja 60-90 min).
Na podst.: Z.Pilarz, http://www.psychiatria.pl/txt/a,592,2
72 Kontrola leczenia
Skale psychometryczne
Badania laboratoryjne
Stężenia terapeutyczne leków normotymicznych w surowicy krwi (lit)
Morfologia krwi z rozmazem w kontroli terapii neuroleptykami, szczególnie klozapiną
Dokumentacja medyczna
Historia choroby
Karty obserwacyjne: „gorączkowa”, dieta, sen
Karta leczenia
Karta zastosowania unieruchomienia lub izolacji
Zachowania terapeutyczne
Zachowania początkujące kontakt
i komunikację
Dostrzeganie pacjenta i spostrzeganie zmian
(korzystnych, np. wygląd)
Oferowanie siebie
(informacja i empatia)
Zachowanie podtrzymujące kontakt
i komunikację
Akceptacja (słuchanie, prawo do wypowiedzenia się)
Poświadczenie (powtórzenie wyrażonej myśli - jest słuchany)
Odzwierciedlenie (zwrotne kierowanie zapytań)
Informowanie
Milczenie (niepokój??)
Umożliwienie szerokiego otwarcia (przekazanie inicjatywy)
Zachęcenie do kontynuowania (”proszę dalej”)
78 Zachowania porządkujące komunikację
Poszukiwanie zgodnej oceny („czy dobrze rozumiem?”)
Chronologia (porządkowanie w czasie i skutkach)
Klaryfikowanie („czyli chodzi o ….”)
Podsumowanie, organizowanie
79 Zachowania pogłębiające komunikację
Przekazywanie obserwacji („słyszę wahanie w głosie”)
Zachęcenie do opisu przeżyć (opisać, nie nomenklatura)
Zachęcanie do porównań
Zachęta do koncentracji (dygresje)
Eksploracja („proszę o szczegóły”)
Werbalizacja (nazwanie po imieniu)
Modelowanie (opisać przez analogię)
Zachowanie konfrontujące
z rzeczywistością
Urealnienie („czy to był na pewno duch”)
Słowne wyrażenie wątpliwości („trudno mi w to uwierzyć”)
Poszukiwanie źródeł emocji („co tak rozłościło”)
Zachęcanie do oceny
Próba przetłumaczenia języka uczuć
Zachowania przygotowujące podstawy
do dalszej terapii
Proponowanie współpracy
Planowanie Jatrogenia i jatropatogenia
Przekazywanie i odbiór informacji (brak lub niewystarczająca informacja, określenia niezrozumiałe, straszenie)
Badanie lekarskie (lekceważenie podejścia całościowego, tworzenie dystansu, obecność innych osób, lekceważenie skrępowania, wstydu, pogłębianie fałszywego obrazu choroby)
Badania dodatkowe (za dużo, niedoinformowanie)
Leczenie (brak wskazań, niedoinformowanie)
Hospitalizacja (sztywna hierarchia, pozbawienie snu i wypoczynku)
Materiał wyłącznie słuchaczy wykładów autora opracowania
83 Źródła wiedzy
Psychiatria Online www.psychiatria.pl
Pliki do pobrania:
Ta prezentacja: ftp.2mat.com.pl
Psychiatria: podręcznik dla studentów pielęgniarstwa
http://www.slam.katowice.pl/download.php?view.32
Konferencje
XI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa z cyklu Postępy
w Neurologii i Psychiatrii:
Psychosomatyka - czyli między ciałem a duszą
Katowice, 26.03.2009
www.neuropsych.medforum.pl
Psychiatria konsultacyjna Wisła, 10-12.12.2009
www.wisla.psychiatria.pl
9