1. Algorytmy obliczania subwencji i wszystko co się z tym wiąże,

Subwencja ogólna dla gmin składa się z części wyrównawczej oraz z części równoważącej.

1. wskaźniki dochodu gmin

• roczny wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy

G = kwota dochodów podatkowych gminy uzyskana w roku poprzedzającym rok bazowy/Mg (liczba mieszkańców gminy)

• roczny wskaźnik dochodów na 1 mieszkańca dla wszystkich gmin

Gg = suma dochodów podatkowych wszystkich gmin uzyskana w roku poprzedzającym rok bazowy/liczba mieszkańców kraju

2. podział gmin ze względu na poziom wskaźnika G:

I	G <= 40%Gg
II	40% Gg< G < 75% Gg
III	75% Gg < G < 92% Gg

3. subwencja wyrównawcza

Sw = Kp + Ku

• kwota podstawowa - dla gmin, których G < 92% Gg

I	Kp = Mg * [99% (40%Gg - G) + 41,97%Gg]
II	Kp = Mg * [83% [75%Gg - G) + 12,92%Gg]
III	Kp = Mg * 76% (92%Gg - G)

• kwota uzupełniająca - dla gmin, gdzie gęstość zaludnienia (Zg) < średnia gęstość zaludnienia w kraju (Zk) i dochód podatkowy na 1 mieszkańca (G) < 150% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju (Gg)

Ku = 0,17 * Gg * Mg * [(Zk-Zg)/Zk]

4. subwencja równoważąca = wpłaty gmin bogatszych [czyli takich, których G> 150% Gg] + Ku subwencji wyrównawczej

• wysokość wpłat - podział gmin:

I	150% Gg < G < 200% Gg
II	200% Gg < G < 300% Gg
III	G > = 300% Gg

• kwota wpłat (Kw) wg kategorii gmin:

I	Kw = Mg * 20% (G - 150% Gg)
II	Kw = Mg * [20% Gg + 25% (G - 200% Gg)]
III	Kw = Mg * [35% Gg + 30% (G - 300% Gg)]

W przypadku powiatów subwencja ogólna składa się z części wyrównawczej i z części równoważącej.

1. wskaźniki dochodu powiatów

• P - wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca powiatu

• Pp - wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca dla wszystkich powiatów

• subwencja wyrównawcza

Sw = Kp + Ku

• kwota podstawowa

Kp = Mp * 90% * R

Mp - liczba mieszkańców powiatu

R = (Pp - P)/Mp

• kwota uzupełniająca - dla powiatów, w których wskaźnik bezrobocia (B = bezrobocie w powiecie/bezrobocie w kraju) > 1,1

B =< 1,25	Ku = Mp * [(B - 1,10) * (10% Pp)]
1,25 < B = < 1,4	Ku = Mp * [(B - 1,25) * (25% Pp + 1,5% Pp)]
B > 1,4	Ku = Mp * [(b - 1,4) * (40% Pp + 5,25% Pp)]

3. subwencja równoważąca - wpłaty powiatów o P > 110% Pp

• wysokość wpłat:

1,2 Pp > P > 1,1 Pp	Kr = Mp * 80% (P - 110% Pp)
1,2 Pp < P < 1,25 Pp	Kr = Mp * [8% Pp + 95%(P - 120% Pp)]
P > 1,25 Pp	Kr = Mp * [ 12,57% Pp + 98% (P - 125%Pp)]

Subwencja ogólna dla województw składa się z części wyrównawczej i części regionalnej.

1. wskaźniki dochodu województwa

W - wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca województwa

Ww - wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca wszystkich województw

2. subwencja wyrównawcza

Sw = Kp + Ku

• kwota podstawowa

Kp = Mw * 72% (Ww - W)

• kwota uzupełniająca - dla województwa, w którym liczba mieszkańców (Mw) < 3 mln. Osób

Ku = przeliczeniowa liczba mieszkańców * 9% Ww

Liczba mieszkańców	Przeliczeniowa liczba mieszkańców
Mw < 2 mln	2 mln Mw + 50% Mw powyżej 1 mln
2 mln < Mw < 2,5 mln	2,5 mln Mw + 50% Mw powyżej 2 mln
2,5 mln < Mw < 3 lmn	2,75 mln Mw + 50% Mw powyżej 2,5 mln

3. subwencja regionalna - wpłaty województw, których wskaźnik W > 110%Ww

• kwota wpłaty:

1,1 Ww < W < 1,7 Ww	Kw = Mw * 80% (W - 110% Ww)
W > 1,7 Ww	Kw = Mw * [48% Ww + 95%(W - 170%Ww)]

2. Udziały dochodów gminy w podatkach PIT i CIT,

1. Wpływy z podatku od dochodów od osób fizycznych (PIT) w wysokości 39,34% (25,6 mld zł w 2007 roku)

2. Wpływy z podatku od dochodów od osób prawnych (CIT) w wysokości 6,71% (7,6 mld zł w 2007 roku)

3. Dochody budżetu państwa (deficyt i dochody - wartości % i w zł)

Dochody budżetu państwa stanowią (zgodnie z ustawą o finansach publicznych):

1. daniny publiczne, do których zalicza się podatki oraz inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw;

2. pozostałe dochody uzyskiwane przez jednostki sektora finansów publicznych, do których zalicza się:

1. opłaty

2. dochody z mienia, w szczególności z najmu oraz z dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze oraz dywidendy od wniesionego kapitału

3. dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu ust. 1 pkt 3 lit. a i b, oraz dochody ze świadczenia usług

4. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej

5. inne dochody uzyskane na podstawie odrębnych przepisów, o ile są pobierane przez organy finansowane z dochodów publicznych lub przez podległe albo nadzorowane przez te organy jednostki, o których mowa w art. 5 pkt 1 i 2.

Głównym źródłem dochodów budżetu państwa są podatki, zysk NBP, zysk przedsiębiorstw państwowych oraz z jednoosobowych spółek skarbu państwa. Dochody budżetu państwa dzielą się na dochody podatkowe (90% udziału w strukturze dochodów budżetu państwa w okresie 1995-2004) oraz niepodatkowe (10%).

Wydatki budżetu państwa dzielą się na 3 grupy (wg ustawy o finansach publicznych):

• wydatki bieżące - związane z funkcjonowaniem sfery budżetowej, są to innymi słowy koszty funkcjonowania państwa, związane z finansowaniem sektora publicznego oraz ze świadczeniami usług publicznych i społecznych; zalicza się do nich dotacje i subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego oraz dla jednostek prowadzących działalność gospodarczą - zarówno publicznych, jak i prywatnych.

• wydatki związane z obsługą długu skarbu państwa - obejmują wydatki związane z oprocentowaniem i dyskontem skarbowych papierów wartościowych, z oprocentowaniem zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wydatki związane z udzielonymi przez skarb państwa poręczeniami i gwarancjami.

• wydatki majątkowe - dotyczą inwestycji realizowanych w państwowych jednostkach budżetowych; związane są z dotacjami celowymi na finansowanie kosztów realizacji inwestycji w jednostkach samorządu terytorialnego lub w przedsiębiorstwach państwowych.

Wyszczególnienie - 2008 rok	Dochody	Wydatki	Deficyt
Ogółem (w tys. złotych)	281 892 096	308 982 737	-27 090 641

4. Dofinansowanie do ubezpieczeń rolniczych

Fundusz Emerytalno - Rentowy - publiczny fundusz celowy: 95% jego wydatków dofinansowywane jest z budżetu państwa, czyli ok. 16 mld zł rocznie.

Fundusz Emerytalno - Rentowy przeznaczany jest na finansowanie:

• emerytur rolniczych oraz rolniczych rent inwalidzkich i rodzinnych,

• dodatków do wyżej wymienionych emerytur i rent (np. dodatek pielęgnacyjny, dodatek dla sieroty zupełnej),

• świadczeń wypłacanych kombatantom (renty kombatanckie, dodatki kombatanckie, ryczałty energetyczne),

• zasiłków pogrzebowych,

• składek na ubezpieczenie zdrowotne.

5. Zadania własne jednostek samorządu terytorialnego,

Zadania własne gminy:

• Ład przestrzenny, gospodarka terenowa i ochrona środowiska

• Drogi gminne, ulice, mosty, place oraz organizacja ruchu drogowego

• Wodociągi oraz zaopatrzenie w wodę, kanalizacją, usuwanie śmieci komunalnych, utylizację odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną

• Lokalny transport zbiorowy

• Ochrona zdrowia

• Pomoc społeczna w tym ośrodki i zakłady opiekuńcze

• Komunalne budownictwo mieszkaniowe

• Oświata, w tym przedszkola i szkoły podstawowe

• Kultura, w tym biblioteki komunalne i inne placówki upowszechniania kultury

• Kultura fizyczna, w tym tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe

• Targowiska

• Itd.

Zadania własne powiatu mają charakter ponadgminny:

• Edukacja publiczna

• Promocja i ochrona zdrowia

• Pomoc społeczna

• Polityka prorodzinna

• Wspieranie osób niepełnosprawnych

• Transport zbiorowy i drogi publiczne

• Kultura i ochrona zabytków

• Kultura fizyczna i turystyka

• Geodezja, kartografia i kataster

• Gospodarka nieruchomościami

• Administracja architektoniczno-budowlana

• Gospodarka wodna

• Ochrona środowiska i przyrody

• Rolnictwo, leśnictwo, rybactwo śródlądowe

• Porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli

• Ochrona przeciwpożarowa

• Przeciwdziałanie bezrobociu

• Ochrona konsumenta

• Utrzymanie obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

• Obronność

• Promocja powiatu

• Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Zadania własne województwa mają charakter regionalny:

• Pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej

• Pobudzanie aktywności gospodarczej

• Zwiększanie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa

• Zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń

• Kształtowanie i zachowanie ładu przestrzennego

• Edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe

• Promocja i ochrona zdrowia

• Kultura oraz ochrona zabytków

• Pomoc społeczna

• Polityka prorodzinna

• Modernizacja terenów wiejskich

• Zagospodarowanie przestrzenne

• Ochrona środowiska

• Gospodarka wodna

• Transport zbiorowy i drogi publiczne

• Kultura fizyczna i turystyka

• Ochrona praw konsumenta

• Obrona

• Bezpieczeństwo publiczne

• Przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja regionalnego rynku pracy

6. Liczba gmin, pow. i woj. w Polsce,

2478 - liczba gmin (ponad 1960 to gminy wiejskie)

314 - liczba powiatów

65 - miasta na prawach powiatu

16 - liczba województw

7. Podatki lokalne i centralne (definicja podatku i opłaty, różnice między nimi)

System podatkowy - ogół podatków funkcjonujących w danym państwie w określonym czasie; służy realizacji celów gospodarczych i społecznych.

Geneza podatku:

• wytworzenie nadwyżki finansowej przez producentów i ich rodziny

• powstanie państwa, rozwój jego funkcji i klas społecznych, wzrost wydatków publicznych

• wydzielenie majątku państwowego z majątku królewskiego

Definicja: podatek - świadczenie pieniężne, powszechne, przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne, nakładane jednostronnie przez związek publicznoprawny (państwo, organizację samorządową) w celu sfinansowania potrzeb publicznych i społecznych.

Warto podkreślić, że tylko podatek jako świadczenie finansowe charakteryzuje się wszystkimi wymienionymi w jego definicji cechami - inne świadczenia, tj. opłaty, składki ubezpieczeniowe, ich nie mają. A zatem cechami podatku są:

• pieniężny charakter

• powszechność (podatki nakładane są w formie ustaw; przepisy podatkowe odnoszą się do ogółu podatników, jeżeli znajdą się oni w warunkach lub dokonają czynności objętych obowiązkiem zapłaty podatku)

• przymusowość (przepisy podatkowe określają obowiązek zapłaty podatku)

• bezzwrotność (podatek zapłacony nie podlega zwrotowi)

• nieodpłatność (podatnikowi z tytułu zapłacenia podatku nie przysługuje żadne kontrświadczenie ze strony związku publiczno-prawnego- państwa czy organizacji samorządowej)

• jednostronność

Opłata - świadczenie przymusowe, pieniężne, powszechne, bezzwrotne, odpłatne, nakładane jednostronnie przez związek publiczno-prawny. Wnoszącemu ją przysługują konkretne kontrświadczenia ze strony związku publiczno-prawnego (np. opłata targowa, eksploatacyjna, za licencję na sprzedaż alkoholu itp.)

Podatki lokalne i centralne

Wyodrębniając tego rodzaju podatki, stosujemy kryterium władztwa podatkowego oraz miejsca przeznaczenia wpływów z podatków. Jeżeli wpływy z podatków zasilają budżety gmin, to noszą one nazwę podatków lokalnych. Jeśli wpływy z podatków zasilają budżet państwa, to nazywane są podatkami centralnymi. Podział podatków na lokalne i centralne ma swoje umocowanie w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Podatki lokalne:

• podatek rolny od gruntów

• podatek od nieruchomości

• podatek od środków transportowych

• podatek od czynności cywilnoprawnych

• podatek leśny

• podatek rozliczany w formie karty podatkowej

• podatek od spadków i darowizn

• podatek od posiadania psa

Podatki centralne:

• podatek od dochodów od osób fizycznych

• podatek od dochodów od osób prawnych

• VAT

• akcyza

• podatek od gier

8. Podatki: rolny, leśny, PIT, od spadków i darowizn,

Podatek rolny od gruntów

1. Został wprowadzony ustawą z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym

2. Podatnikami tego podatku są:

• osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która jest właścicielem lub samoistnym posiadaczem gospodarstwa rolnego

• posiadacze gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy

• nadleśnictwa i jednostki organizacyjne Skarbu Państwa, faktycznie władające gruntami pozostającymi w zarządzie Lasów Państwowych oraz wchodzącymi w skład Zasobu Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa

• dzierżawcy gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych, które zostały wydzierżawione na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników

• spółdzielnie produkcyjne

Posiadaczem samoistnym jest osoba, która włada nieruchomością (gospodarstwem rolnym) na podstawie umowy przeniesienia własności gospodarstwa zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego.

Gospodarstwo rolne (dla celów podatku rolnego) - obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami, gruntów rolnych zadrzewionych, zakrzewionych, gruntów zajętych pod inwentarskie budynki gospodarcze o powierzchni łącznej powyżej 1 ha fizycznego bądź 1 ha przeliczeniowego.

3. Od podatku zwalnia się:

• Szkoły wyższe

• Szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli (publiczne i niepubliczne)

• Placówki naukowe PAN

• Prowadzących zakłady pracy chronionej

• Jednostki badawczo-rozwojowe

• Polski Związek Działkowców

4. Nie podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym grunty:

• pod jeziorami i wodami płynącymi, na których mieszczą się zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę oraz grunty pod wałami przeciwpowodziowymi

• stanowiące nieużytki

• wpisane do rejestru zabytków

• zajęte na prowadzenie innej działalności gospodarczej niż działalność rolnicza

• stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którzy osiągnęli wiek emerytalny lub są inwalidami I lub II grupy

• wyłączone na cele rolnicze

5. Przedmiotem opodatkowania jest wartość użytkowa ziemi wykorzystywanej na cele rolnicze, którą określają współczynniki przeliczeniowe.

6. Od podatku zwolnione są:

• Użytki rolne klas V i VI (od 1990 r.)

• Grunty położone w pasie drogi granicznej. Pasem tym jest obszar o szerokości 15m, licząc w głąb kraju od linii granicy państwowej lub od brzegu wód granicznych albo brzegu morskiego

• Grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją na okres 1 roku

• Itd.

7. W konstrukcji podatku rolnego występuje wiele ulg:

• Ulga inwestycyjna

• Ulga żołnierska

• Ulga górska

• Ulga z powodu klęsk żywiołowych

Podatek leśny

1. Został zmieniony ustawą z 30 października 2002 r. o podatku leśnym

Las - w rozumieniu ustawy - grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy

2. Podatnikami tego podatku są:

• Osoby fizyczne

• Osoby prawne

• Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej będące:

• Właścicielami lasów

• Posiadaczami samoistnymi

• Użytkownikami wieczystymi lasów

• Posiadaczami lasów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

1. Podstawą opodatkowania podatkiem leśnym jest powierzchnia lasu wyrażona w hektarach fizycznych.

2. Zwolnione od podatku leśnego są:

• Lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat

• Lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków

• Lasy ekologiczne

1. Podmiotami zwolnionymi od podatku leśnego są:

• Szkoły wyższe, wyższe szkoły zawodowe oraz wyższe szkoły wojskowe

• Szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli (publiczne i niepubliczne)

• Placówki naukowe PAN

• Zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej w zakresie lasów

• Jednostki badawczo-rozwojowe

Rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż te wymienione wyżej.

Podatek od nieruchomości

1. Podatnikami są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

• Właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych

• Posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych

• Użytkownikami wieczystymi gruntów

• Posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości, lub posiadanie jest bez tytułu prawnego

• Od podatku od nieruchomości zwalnia się:

• Grunty i budynki będące ze władaniu muzeów rejestrowych

• Szkoły wyższe, wyższe szkoły zawodowe oraz wyższe szkoły wojskowe

• Szkoły, placówki kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli - publiczne i niepubliczne - oraz organy prowadzące te placówki, szkoły i zakłady z tytułu zarządu, użytkowania lub użytkowania wieczystego nieruchomości szkolnych.

• Placówki naukowe PAN

• Zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej

• Jednostki badawczo-rozwojowe

• Polski Związek Działkowców

Rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż wyżej wymienione.

3. Opodatkowaniu podlegają:

• Grunty

• Budynki lub ich części

• Budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

4. Opodatkowaniu nie podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Ponadto:

• Pod warunkiem wzajemności - nieruchomości będące własnością państw obcych lub organizacji międzynarodowych, przeznaczone na siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i innych misji

• Grunty pod wodami płynącymi i kanałami żeglownymi, z wyjątkiem pasów oraz gruntów zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych

• Nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich

• Budowle dróg publicznych wraz z pasami drogowymi oraz zajęte pod nie grunty

5. Zwolnieniu od podatku od nieruchomości podlegają:

• Budowle kolejowe służące do ruchu pojazdów kolejowych, organizacji i sterowania tym ruchem, umożliwiające dokonywanie przewozów osób lub rzeczy, wykorzystywane na potrzeby publicznego transportu kolejowego, a także zajęte pod nie grunty

• Budynki i budowle infrastruktury portowej i zajęte pod nie grunty

• Budynki i budowle oraz zajęte pod nie grunty na obszarze lotnisk użytku publicznego

• Budynki gospodarcze lub ich części: służące działalności leśnej lub rybackiej, położone na gruntach gospodarstw rolnych, służące wyłącznie działalności rolniczej oraz zajęte na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolniczej

• Nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowywania, nauki i techniki, kultury fizycznej i sportu

• Grunty i budynki wpisane indywidualnie do rejestru zabytków

• Budynki i budowle w parkach narodowych oraz rezerwatach przyrody

• Budowle wałów ochronnych, grunty pod wałami ochronnymi

• Grunty stanowiące nieużytki, użytki ekologiczne, grunty zadrzewione i zakrzewione, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej

• Itd.

6. Podstawę opodatkowania stanowi

• Dla gruntów - ich powierzchnia

• Dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa

• Dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - ich wartość bieżąca na początku roku podatkowego

Podatek od nieruchomości w aktualnej postaci jest podatkiem niesprawiedliwym. Nie respektuje zasad gospodarki rynkowej i zasad podatkowych. Należy go zastąpić podatkiem katastralnym, w którym podstawą wymiaru jest wartość rynkowa nieruchomości lub wartość czynszowa. Podatek ten powinien zastąpić także istniejący dotychczas podatek rolny, który ma wiele wad strukturalnych.

Podatek od spadków i darowizn

1. Uregulowany ustawą z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, szczegółowe regulacje związane z funkcjonowaniem tego podatku są zwarte w rozporządzeniu Ministra Finansów i Ministra Sprawiedliwości z 28 grudnia 1999 r. oraz rozporządzeniu Ministra Finansów z 18 lutego 2000r.

2. Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem:

• Spadku

• Darowizny

• Zasiedzenia

• Nieodpłatnego zniesienia współwłasności

• Zachowku (prawo do zachowku mają zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy)

• Nabycia praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji władcy na wypadek jego śmierci

• Podatkowi nie podlega:

• Nabycie własności rzeczy ruchomych i praw majątkowych, jeżeli nabywca, spadkodawca lub darczyńca w chwili nabycia rzeczy i praw nie byli obywatelami polskimi lub nie mieli miejsca stałego pobytu w Polsce

• Nabycie w drodze spadku lub darowizny praw autorskich, praw pokrewnych do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniejszych

• Nabycie środków z pracowniczego programu emerytalnego na podstawie rozrządzenia dokonanego przez uczestnika na wypadek jego śmierci lub w drodze spadku

• Nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka OFE

4. Zwalnia się od podatku:

• Nabycie własności i prawa użytkowania wieczystego gospodarstwa rolnego lub jego części oraz innych praw do takiego gospodarowania lub jego części, jak również działki przyzagrodowej, z wyjątkiem: budynków mieszkalnych, budynków zajętych na cele specjalistycznego chowu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt, urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jak: szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, chłodnie, przechowalnie.

• Nabycie w drodze spadku budynków mieszkalnych nadanych na podstawie przepisów o osadnictwie rolnym

• Nabycie praw do wkładów w rolniczej spółdzielni produkcyjnej

• Nabycie własności budynków gospodarczych służących bezpośrednio produkcji rolniczej prowadzonej na użytkach rolnych o pow. do 1ha, a nabywcą jest osoba prowadząca gospodarstwo rolne zaliczona do I grupy podatkowej

• Nabycie w drodze darowizny pieniędzy i innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te zostały przeznaczone na cele mieszkaniowe (budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego lub wkład budowlany bądź mieszkaniowy)

• Itd.

5. Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów - czyli tzw. wartość czysta

Podatek od dochodów od osób fizycznych

1. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

2. Podatnikami podatku PIT są osoby fizyczne, wspólnicy spółek niemających osobowości prawnej, czyli spółek cywilnych oraz spółek osobowych prawa handlowego: jawnych, partnerskich i komandytowych.

3. Przedmiotem podatku od osób fizycznych jest osiąganie dochodu. Dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.

4. W podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązują dwie podstawowe zasady dotyczące przedmiotu opodatkowania:

• Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych od podatku

• Jeśli podatnik uzyskuje dochodu z więcej niż jednego źródła, to przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów

• Podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie są opodatkowane:

• Przychody wyłączone z opodatkowania (z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej; z gospodarki leśnej; podlegające przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn; itd.)

• Dochody zwolnione z tego podatku (odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego; odszkodowania wypłacone na podstawie wyroków sądowych i posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego z tytułu: ustanowienia służebności gruntowej, szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie; dotacje, subwencje, dopłaty związane z działalnością rolniczą; świadczenia rodzinne i inwalidów wojennych i wojskowych; nagrody i wygrane w grach liczbowych do kwoty 2280 zł; odprawy pośmiertne, zasiłki pogrzebowe; kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń społecznych; itd.)

6. Podstawą obliczenia podatku jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów pomniejszona o przewidziane w ustawie odliczenia (koszty uzyskania przychodów).

9. Publiczne fundusze celowe,

Fundusze celowe - są stworzone do finansowania takich zadań należących do organów publicznych (państwowych lub samorządowych), które mogłyby być finansowane z budżetu, lecz z pewnych względów uznano, iż dla ich realizacji należy stworzyć odrębne budżety. Fundusze celowe charakteryzuje celowe przeznaczenie gromadzonych w nich dochodów. Są tworzone na podstawie odrębnych ustaw (ustawa powołuje konkretny fundusz). Przychody funduszy pochodzą z dochodów publicznych. Fundusze celowe dzielą się na państwowe lub samorządowe (odpowiednio: gminne, powiatowe lub wojewódzkie). Jako ważna cechę można także podać nieokreślony czas ich funkcjonowania, który jest jednak zazwyczaj dłuższy jak rok.

Państwowymi funduszami celowymi są fundusze realizujące zadania wyodrębnione z budżetu państwa, natomiast samorządowymi (gminnymi, powiatowymi, wojewódzkimi) funduszami celowymi są fundusze realizujące zadania z budżetu, odpowiednio, gminy, powiatu lub województwa. Ustawa budżetowa na rok 2003 wymienia 13 państwowych funduszy celowych:

1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

2. Fundusz Emerytalno - Rentowy

3. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji

4. Fundusz Administracyjny

5. Fundusz Pracy

6. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

7. Państwowy Fundusz Kombatantów

8. Fundusz Alimentacyjny

9. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)

10. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

11. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

12. Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

13. Fundusz Promocji Twórczości

Od 1 stycznia 1999 roku obowiązuje zakaz tworzenia nowych państwowych funduszy celowych. W roku 1991 przychody państwowych funduszy celowych wynosiły 15,1 mld zł, a w roku 2000 aż 110,1 mld zł.[3]

Z kolei samorządowymi (na wszystkich szczeblach) funduszami celowymi są:

1. Fundusze Ochrony Gruntów Rolnych

2. Fundusze Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

3. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ponadto gminy i miasta na prawach powiatu tworzą Fundusze Socjalne Wsi.

Fundusze celowe spełniają różne funkcje. Są to przede wszystkim funkcje o charakterze socjalnym (fundusz alimentacyjny, emerytalno-rentowy, kombatantów) oraz gwarancyjnym (np. fundusz ubezpieczeniowy, gwarantowanych świadczeń pracowniczych).

10. Co oznacza realizacja zadań przez gminy na zasadzie domniemanej kompetencji?

Zasada domniemania zadań - art. 163 Konstytucji:

„Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.”

Oznacza to domniemanie realizacji zadań publicznych na rzecz samorządu terytorialnego w systemie organów władz publicznych.

Domniemanie zadań na rzecz samorządu terytorialnego w systemie organów władz publicznych oznacza, że zadania organów innych władz publicznych winny być wyczerpująco określone w konstytucji lub ustawodawstwie zwykłym, a te zadania publiczne, ustawowo określone, które nie były wyraźnie zastrzeżone na rzecz innych organów, pozostają we właściwości samorządu terytorialnego. Zasada ta jest gwarancją utrzymania i znaczenia samorządu terytorialnego w systemie władzy publicznej. Zadania samorządu, jeśli miałyby być ograniczane, to mogłoby to następować tylko poprzez ustawowe przekazanie określonych zadań innym organom władzy publicznej, praktycznie administracji rządowej, bowiem ta jest głównym - poza samorządem - podmiotem wykonującym zadania publiczne. Zasada domniemania zadań na rzecz samorządu terytorialnego obejmuje zadania publiczne, tj. takie, które służą zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnot lokalnych. Są one podejmowane na rzecz dobra wspólnego. Mimo, że wyżej wymieniony przepis konstytucji stanowi, iż domniemuje się na rzecz ST jedynie zadania, to trzeba przyjąć, że w ślad za tym idzie domniemanie kompetencji, niezbędnych do realizacji zadań pozostających we właściwości samorządu.

11. Co to jest budżet, rodzaje, kto ma inicjatywę, proces tworzenia budżetu, forma ogłoszenia, funkcje budżetu, zasady budżetowe (jakaś tam złota i inne)

Budżet państwa - plan finansowy organów władzy publicznej zawierający dochody i wydatki oraz przychody i rozchody, przyjmowany przez Sejm w formie uchwały na rok budżetowy/kalendarzowy.

Funkcjonowanie budżetu państwa jest zdeterminowane przepisami pranymi, które są zawarte w:

• Konstytucji RP

• Ustawie o finansach publicznych

• Ustawach budżetowych

• Ustawach podatkowych

• Ustawach okołobudżetowych

Funkcje budżetu:

• Alokacyjna - budżet państwa jest narzędziem podziału (rozdzielania) części zasobów w gospodarce. Po przyjęciu zasobów z sektora prywatnego za pomocą budżetu rozdzielane są one do sektora publicznego, który wykorzystując te zasoby, świadczy dobra publiczne i dobra społeczne. Są one dostępne dla ogółu społeczeństwa przy odpłatności niemającej cen rynkowych

• Redystrybucyjna - budżet jest narzędziem podziału dochodu narodowego. Jest to tzw. redystrybucyjna funkcja budżetu realizowana w ujęciu makroekonomicznym. Istota jej polega na tym, że budżet gromadząc dochody, przekazuje je następnie do tych podmiotów, które nie osiągają dochodów lub osiągają je w stopniu niewystarczajacym. Możemy zauważyć także funkcję redystrybucyjną w ujęciu mikroekonomicznym. Istota jej polega na tym, że budżet przejmując dochody za pomocą podatków, opłat, składek, dokonuje korekty poziomu dochodów wśród podatników, który został ukształtowany w wyniku sytuacji rynkowej.

• Stabilizacyjna - polega na wykorzystaniu budżetu państwa jako narzędzia do łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego. Wykorzystuje się w tym celu zarówno wydatki budżetowe, jak i dochody budżetowe. Wydatki budżetowe pełnią funkcję popytową na rynku towarów, usług i pracy. Mając dochody budżetowe, ich gestorzy mogą decydować o zakupie towarów czy usług na rynku krajowym czy zagranicznym. Władze publiczne mogą także dokonywać wydatkowania publicznych środków na realizację robót publicznych, na dopłaty do kredytów dla słabszych ekonomicznie dziedzin gospodarki, tj. budownictwo mieszkaniowe, rolnictwo itp. Z drugiej strony, realizując stronę dochodową budżetu państwa, jego gestorzy mogą oddziaływać na sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

• Fiskalna - wiąże się z funkcjami redystrybucyjną i stabilizacyjną. Polega na przejmowaniu przez państwo dochodów podmiotów prywatnych. Ma istotny związek ze stroną dochodową budżetu państwa, ponieważ proces gromadzenia dochodów budżetowych ma określone cele, które realizowane są także przez wydatki.

• Kredytowa - polega na tym, że w budżecie tkwią informacje dotyczące kierunków wydatkowania środków budżetowych. Tym samym są to informacje mówiące o tym, co będzie finansowane (kredytowane) z budżetu państwa i w jakiej skali.

• Transferowa - polega na przekształceniu prywatnych środków finansowych w publiczną formę własności. To za sprawą budżetu pieniądze podatników prywatnych zmieniają swój status i stają się pieniędzmi o charakterze publicznym.

• Ustrojowa - wynika z jego związku z parlamentem i ustrojem danego państwa, który określany jest przede wszystkim przez konstytucję i inne akty prawne. Istota funkcji sprowadza się do określenia w prawodawstwie zakresu uprawnień władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej w sprawach związanych z budżetem.

• Demokratyczna - dotyczy zasad opracowywania budżetu, a konkretnie udziału w tym procesie społeczeństwa. Chodzi tu o udział bezpośredni obywateli, a także o udział poprzez ich przedstawicieli w parlamencie. Udział obywateli w pracach budżetowych osiąga się przez jawność tych prac, przez publikowanie ustawy budżetowej i sprawozdania z wykonania budżetu.

Zasady budżetowe:

• Zasada równowagi - najważniejsza reguła dotycząca gospodarki budżetowej. Zwana jest złotą zasadą. Istota jej polega na zrównoważeniu wydatków budżetu państwa z jego dochodami. Z tą zasadą wiążą się zagadnienia nierównowagi budżetowej.

• Zasada zupełności - oznacza, iż w budżecie powinny zostać uwzględnione wszystkie dochody i wydatki państwa

• Zasada jawności - polega na tym, że prace parlamentu nad budżetem są jawne. Sama ustawa jest publikowana, a jej treść dyskutowana w środkach masowego przekazu.

• Zasada jednoroczności - polega na respektowaniu rocznego czasu trwania budżetu.

• Zasada operatywności - polega na opracowywaniu budżetu w układzie podmiotowym, czyli chodzi tu o wskazanie zadań i środków budżetowych dla konkretnych podmiotów.

• Zasada jedności - polega na objęciu jednym planem-budżetem wszystkich dochodów i wydatków państwa. Wyróżnia się tu jedność formalną(budowanie całego bilansu systemu finansów publicznych, obejmującego budżet władz centralnych i budżety jednostek samorządowych) i materialną(wszystkie dochody budżetu państwa są przeznaczone na pokrycie wszystkich jego wydatków). Odstępstwo od niej znajdujemy w przypadku publicznych funduszy celowych.

Tworzenie budżetu

Opracowanie założeń do budżetu (NBP, GUS, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych) Opracowanie założeń dochodów i wydatków (wojewodowie, ministrowie, urzędy centralne itp.)	Minister Finansów	Do 15 V
Minister Finansów ustala limity wydatków
Rozdysponowanie przez dysponentów limitów wydatków
Minister Finansów dokonuje weryfikacji otrzymanych planów wydatków części budżetowych
Minister Finansów opracowuje projekt budżetu i włącza do niego dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta, NIK itp.
Projekt zostaje przedłożony Radzie Ministrów
Ewentualne zmiany w projekcie zaproponowane przez Radę Ministrów i przyjęcie go w formie uchwały
Projekt przekazany do Sejmu	Do 30 IX po 7 dniach
Pierwsze czytanie w Sejmie
Komisja Finansów Publicznych
Ostateczny kształt projektu budżetu
Drugie czytanie w Sejmie + poprawki
Trzecie czytanie w postaci dodatkowego sprawozdania Komisji Finansów Publicznych
Uchwalenie budżetu
Przesłanie ustawy do Senatu i do Prezydenta
Podpisanie ustawy przez Prezydenta

12. Teorie finansów publicznych i ich przedstawiciele,

Teoria kameralistów - J. G. H. Justi

• rola państwa w polityce protekcjonistycznej i interwencyjnej

• podatki należy pobierać tam gdzie trzeba, a nie tam gdzie można

• opracowywanie budżetu powinno się rozpocząć od określenia potrzeb państwa, następnie od nich należy dostosowywać dochody

Teoria fizjokratów - F. Quesnay

• problematyka rolnictwa i jego opodatkowania - jedyne źródło bogactwa to rolnictwo

Teoria merkantylistów - J. B. Colbert

• apologetyzowanie gospodarki krajowej - gospodarkę danego kraju należy chronić przed wpływami gospodarek innych państw za pomocą ceł i podatków

Teoria liberalna - Adam Smith, David Ricardo, J. B. Say

• gospodarka oparta jest na wolnej konkurencji (prawo popytu i podaży)

• kształtowała się na bazie klasycznej ekonomii

• gospodarka oparta jest o prywatną własność

• rola państwa ograniczona jest do minimum 4 dziedzin: obrony narodowej, robót publicznych, sądownictwa, bezpieczeństwa publicznego

• budżet państwa niski i trwale zrównoważony

• podatki niskie, liniowe i przeznaczone tylko do realizacji funkcji fiskalnej

• istotna sprawa-> kreowanie podaży poprzez niskie podatki

Teoria interwencyjna - J. M. Keynes, A. Wagner (ojciec ubezpieczeń społecznych i twórca państwa dobrobytu)

Prawo Wagnera - w miarę rozwoju społeczno-gospodarczego, władze publiczne realizują coraz więcej funkcji, zgłaszając coraz większy popyt na środki pieniężne

• gospodarka rynkowa jest ułomna, przeżywa kryzys

• w gospodarkę trzeba interweniować za sprawą instrumentów finansowych tj. podatki, wydatki z budżetu państwa

• podczas kryzysu nie można ograniczać wydatków z budżetu państwa na zdrowie, edukację, bezpieczeństwo (Keynes)

• kreowanie popytu! (za sprawą instrumentów finansowych)

Teoria monetarna

• dopuszcza się istnienie sektora publicznego

• akcenty stawiane są na interwencję w gospodarkę za pośrednictwem instrumentów monetarnych - kreowanie podaży pieniądza (emisja ilości pieniądza, stopa procentowa, bony Banku Centralnego)

• ustalenia z Maastricht: dług publiczny 60%, inflacja nie wyższa nić 1,5% w stosunku do średniej z 3 krajów UE o najniższych inflacjach, deficyt budżetowy 3% PKB

13. Wymień elementy konstrukcyjne podatku rolnego decydujące o realizacji przez niego funkcji stymulacyjnej?

14. Funkcje finansów publicznych, funkcje podatków, elementy konstrukcyjne podatków.

Funkcje finansów publicznych

1. Alokacyjna - polega na rozmieszczeniu zasobów w gospodarce rynkowej

• Skutek alokacji: dostarczania towarów i usług obywatelom związane z realizacją przez państwo zadań publicznych i społecznych

Zadania publiczne - bez mechanizmów rynkowych (np. bezpieczeństwo narodowe)

Zadania społeczne - mogłyby być realizowane za pomocą mechanizmów rynkowych, ale powodowałoby to wiele niebezpieczeństw (pewne grupy osób mogłyby nie mieć dostępu do niektórych dóbr)

2. Redystrybucyjna - polega na tym, że poprzez system finansów publicznych następuje redystrybucja (powtórny podział) dochodów pomiędzy poszczególnych podatników, a z drugiej strony pomiędzy sektor prywatny i publiczny, z jednych regionów (o wyższym poziomie dochodów) do drugich (o niskich dochodach) -> aspekt przestrzenny

3. Stabilizacyjna - poprzez finanse publiczne oddziaływujemy na przebieg cyklu koniunkturalengo w gospodarce

Funkcje podatków

1. Fiskalna - polega na zaopatrywaniu władz publicznych w środki finansowe, które są niezbędne do realizacji ich zadań. Wnoszenie podatków przez podmioty zaliczane do sektora prywatnego powoduje zmniejszenie u nich siły nabywczej. Tym samym podatki zmniejszają możliwości popytu realizowanego przez sektor prywatny. W sektorze publicznym możliwości te wzrastają. Za sprawą podatków następuje zmiana charakteru własności strumieniu pieniężnych. Pieniądze o charakterze prywatnym stają się środkami finansowymi o charakterze publicznym, w stosunku do których zmieniają się decydenci, z podmiotów prywatnych na podmioty publiczne. Można zatem stwierdzić, iż podatki pełnią funkcję rekonwersji własności strumieni pieniężnych.

2. Redystrybucyjna - polega na korygowaniu proporcji dochodowych podatników, które zostały ukształtowane w wyniku działania rynku. Przez zróżnicowanie stawek podatkowych (głównie przez mechanizm progresji) następuje przepływ dochodów od podatników silniejszych finansowo do podatników pod tym względem słabszych.

3. Stymulacyjna - polega na oddziaływaniu na zachowania podatników, a więc na kształtowaniu określonych reakcji podatników dotyczących procesów społeczno-gospodarczych. Do realizacji tej funkcji wykorzystuje się przede wszystkim rodzaj podatku, a także ulgi i zwolnienia jako szczególne dla tego celu elementy techniki podatkowej.

Elementy konstrukcyjne podatków

1. podmiot podatku, którym jest osoba fizyczna, osoba prawa lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, zobowiązana do uiszczenia podatku, zwana podatnikiem,

2. płatnik podatku, którym jest ten, kto zobowiązany jest obliczyć wysokość podatku, potrącić z należności podatnika i wpłacić w terminie organowi podatkowemu, np. pracodawca jest podatnikiem podatku płaconego przez pracownika od płacy;

3. inkasent podatku, którym jest ten, kto zobowiązany jest do pobrania podatku od podatnika i wpłacania go w terminie organowi podatkowemu, np. sołtys jest inkasentem podatku rolnego;

4. przedmiot podatku, czyli to, od czego płaci się podatek;

5. podstawa opodatkowania, czyli wartość przedmiotu, od której wymierza się podatek wg obowiązujące stawki podatkowej;

6. stawka podatkowa wyraża stosunek wysokości podatku do podstawy opodatkowania. Rozróżnia się stawki kwotowe i procentowe. Stawka kwotowa to wyrażona w złotych wielkość podatku od jednostki podstawy opodatkowania, np. maksimum 26,41 zł od psa. Stawka procentowa określa w procentach, jaką część podstawy opodatkowania stanowi należny podatek, np. 19% dochodu. Stawki podatku mogą być stałe i zmienne. Stawki stałe są jednakowe dla każdej podstawy opodatkowania (opodatkowanie proporcjonalne). Kwota podatku wzrasta wprost proporcjonalnie do wzrostu podstawy opodatkowania. Stawki zmienne zmieniają się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania. W praktyce są to z reguły stawki zmienne progresywne: im większa podstawa opodatkowania, tym większe stawki podatku. Kwota podatku rośnie więc szybciej niż podstawa opodatkowania. Usystematyzowane stawki zmienne tworzą skalę podatkową;

7. zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe, które decydują o faktycznym ciężarze obowiązku podatkowego i umożliwiają realizację celów pozafiskalnych podatku.

Różnica między dotacją a subwencją

Dotacje celowe przeznaczane są na finansowanie zadań własnych i zleconych, a subwencje ogólne na finansowanie zadań własnych. Poza tym, dotacja ma określony cel, natomiast subwencja nie.

16

---