Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

rok akademicki 2005/2006

Protokół z badania dzieci z grupy trzylatków

Opracowały:

Pedagogika rok I gr.6

Protokół z badania dzieci z grupy trzylatków

Młodsze dzieci mają niski poziom koncentracji przez co są podatne na rozproszenie, które uniemożliwiało przeprowadzenie wszystkich doświadczeń z jednym dzieckiem. Dlatego też badaniami objęto czwórkę dzieci w wieku 2,5-3 lat.

Spis treści

1. DORYSOWYWANIE ELEMENTÓW

Dziewczynka 2,5 roku (Natalia) - dziecko zostało poproszone o dorysowanie brakujących elementów obrazka, zamiast tego dziewczynka zaczęła je kolorować. Za pomocą podpowiedzi typu: „Dorysuj misiowi rączki.”, „Dorysuj misiowi nóżki.” czy „Czego brakuje jeszcze temu misiowi?”- dziewczynka wykonywała polecenia i dorysowała brakujące elementy, ale od razu je kolorowała. Dorysowała tylko te elementy, na które naprowadziła je osoba przeprowadzająca badania. Praca dziewczynki została przedstawiona na rysunku 1.

Najprawdopodobniej dziewczynka nie zrozumiała zadania bądź nie potrafiła dorysować poszczególnych elementów (szybko je kolorowała, być może po to by nadać im bardziej realistyczny kształt). Dziecko to jest na poziome bazgrot, zamiast części rysowało zakrętasy (patrz: brzuszek).

Rys.1

2. BADANIE OPERACYJNOŚCI ROZUMOWANIA NA POZIOMIE KONKRETNYM W ZAKRESIE STAŁOŚCI ZACHOWANIA DŁUGOŚCI

Dziewczynka 2,5 roku (Natalia) - na stole przed dzieckiem zostały rozłożone dwie wstążeczki. Osoba prowadząca badania zadała dziecku pytanie: „Czy obie wstążki są równej długości?”(rys. 2). Dziecko stwierdziło, że obie wstążki są równe. Osoba przeprowadzająca badania pozostawiła jedną ze wstążek wyprostowaną natomiast drugą z nich zaplątała, po czym zadała dziecku pytanie: „Czy teraz również te wstążeczki są równe?”(rys 3.), dziecko odpowiedziało: „Teraz nie, bo zaplątana wstążka jest krótsza, a ta nie zaplątana jest dłuższa”. Po rozplątaniu wstążki dziecko twierdziło, ze teraz znowu obie są równe. Według badanego dziecka za każdym razem dłuższa była ta wstążka która nie była zaplątana, natomiast krótsza ta, która była zaplątana.

Z przeprowadzonych badań wynika, że dziecko to jest na poziomie konkretnym i nie uznaje stałości zachowania długości. Dziewczynka sugerowała się obrazem przestrzennym, nie potrafiła ujmować przekształceń jako odwracalnych. Dziecko dokonało centracji na kształcie wstążki i przez to nie udało mu się zachować długości.

Rys. 2

3. PORÓWNYWANIE OBRAZKÓW- odnajdywanie różnic między obrazkami

Chłopiec 3 lata (Jaś) - dziecko samo wybrało obrazek na którym szukało różnic. Osoba prowadząca badania tłumaczy, że te dwa obrazki różnią się pięcioma szczegółami i prosi dziecko, aby pomogło jej odnaleźć te różnice (rys. 4). Dziecko wykonuje to zadanie bardzo chętnie. Na początku zbyt szybko i bez zastanowienia zakreśla element, który się nie różni (prawe ucho robota) lecz potem bardzo szybko odnajduje pierwsze trzy różnice. Natomiast ma małe problemy z odnalezieniem czwartego i piątego szczegółu. Osoba prowadząca badania podpowiada Jasiowi żeby zobaczył na nóżki robota i wtedy dziecko bez problemu odnajduje czwartą różnicę. Piąty szczegół również odnajduje z pomocą osoby badającej. Dziecko stosunkowo szybko poradziło sobie z zadaniem, nie potrzebowało zbyt wielu podpowiedzi ze strony prowadzącego badanie.

Młodsze dzieci stosują strategie przypadkowego porównywania i nie analizują dokładnie wszystkich szczegółów, przez co możliwość popełnienia błędu, bądź ominięcia elementu wzrasta.

Rys. 4

4. BADANIE OPERACYJNOŚCI ROZUMOWANIA W ZAKRESIE STAŁOŚCI, ILOŚCI I NIECIĄGŁOSCI

Chłopiec 3 lata (Jaś) - osoba przeprowadzająca badania rozłożyła przed dzieckiem 6 kółeczek żółtych o średnicy 4 cm oraz 6 kółeczek czerwonych o średnicy 2 cm. Dziecko mogło je dokładnie obejrzeć. Następnie osoba badająca ułożyła krążki w szeregi, tak by oba były równej długości (rys. 5), po czy zadała dziecku pytanie czy te szeregi jego zdaniem są równe. Dziecko odpowiedziało, że żółtych kółeczek jest więcej niż czerwonych. Po tej odpowiedzi kółeczka duże zostały bez zmian, natomiast kółeczka małe zostały ułożone tak, że dotykały się wzajemnie (rys. 6). Znowu zadano dziecku pytanie , których kółeczek jest więcej i dziecko znów udzieliło odpowiedzi, że żółtych kółeczek jest więcej. Następnie duże kółeczka zostały rozsypane, a czerwone ułożono jedno na drugim (rys. 7)i zadano dziecku to samo pytanie, których kółek jest więcej i dziecko po raz kolejny odpowiedziało, że kółek żółtych jest więcej niż tych czerwonych. Bez względu na to ja zostały ułożone kółka żółte i czerwone, dziecko za każdym razem twierdziło, że żółtych kółek jest więcej niż czerwonych.

Wydaje się, że dla małego dziecka najistotniejszy jest aktualny wygląd rzeczy. Uwagę dzieci przyciąga najwyraźniejszy lub najłatwiejszy do zauważenia element obrazu percepcyjnego, którym, w przypadku zadania dotyczącego stałości liczby, jest długość szeregu. Gdy dziecko koncentruje uwagę na danym elemencie (centracja), trudno mu ja przenieść na inne informacje - np. zauważyć, że szeregi różnią się nie tylko długością, ale i gęstością rozmieszczenia kółeczek. Na skutek tego dziecko łatwo daje zwieść się pozorom i, tak jak w zadaniach dotyczących zachowania stałości, dochodzi do błędnej odpowiedzi.

Rys. 5

Rys. 6

Rys. 7

Po tym zadaniu Jaś zebrał wszystkie kółeczka, wrzucił je do miseczki i powiedział, że będzie gotował zupę.

Mamy tu do czynienia z rozwojem funkcji symbolicznej, która służy ćwiczeniu wyobraźni. Jaś udawał, że gotuje zupę za pomocą kółek (najprawdopodobniej naśladował mamę podczas gotowania). Według Piageta jest to I stadium (podstadium 2) rozwoju zabawy dziecięcej.

5. KLASYFIKOWANIE

Chłopiec 3 lata (Jaś) - przed dzieckiem zostały rozsypane obrazki, na których znajdowały się: zwierzęta, rośliny, ludzie i przedmioty. Osoba prowadząca badanie poprosiła dziecko o pogrupowanie tych obrazków w taki sposób jak ono myśli, że powinny być ułożone. W pierwszej grupie ułożył obrazki na których znajdował się kwiatek, liść, paprotka i gałązka i powiedział, że to są roślinki. W drugiej rupie dziecko ułożyło obrazki na których był aparat fotograficzny, lornetka i tramwaj i powiedział, że to są rzeczy. W trzeciej grupie dziecko ułożyło obrazki na których znajdował się strażak, listonosz, lekarz i muzyk i powiedział, że to są ludzie. W czwartej grupie chłopiec ułożył obrazki na których znajdował się słoń, ryś, koń, rybka i książka i powiedział, że ta są zwierzątka. Osoba badająca zapytała dziecko dlaczego obrazek na którym jest książka położył razem z obrazkami na których są zwierzątka, a dziecko odpowiedziało, że dlatego, bo zwierzątka czytają książki.

Dziecko dokładając książeczkę do zwierząt mogło się zasugerować tym, że na okładce książki był jeżyk, lecz podał inne wytłumaczenie swojego wyboru. Czasem dzieci podają logiczne rozwiązania, ale nie potrafią uzasadnić swojego wyboru. Dziecko ułożyło obrazki szybko z niewielkimi tylko podpowiedziami ze strony badającego. Wykonana przez praca chłopca została umieszczona na rysunku 8.

Rys. 8

6. UKŁADANIE OBRAZKA ZŁOZONEGO Z 6 CZĘŚCI

Chłopiec 3 lata (Jaś) - po rozsypaniu układanki przed dzieckiem, od razu stwierdziło ono, że na obrazku jest piesek. Bardzo szybko i bez żadnych podpowiedzi ułożyło 4 kawałki układanki, natomiast dwóch najtrudniejszych elementów nie potrafiło umiejscowić (rys. 9). Chłopiec zapytał osobę badającą gdzie mają być te kawałki, ale nawet z podpowiedziami nie potrafił dokończyć pracy i szybko zniechęcił się do tego zadania. Jaś nie poradził sobie z ułożeniem wszystkich części, ale mogło to być spowodowane trudnością zadania i małą widocznością powiązania ostatnich dwóch części. Chłopiec bez problemu poradził sobie z zadaniem. Jego koordynacja wzrokowo-ruchowa przebiegała sprawnie i bez żadnego wysiłku.

Rys. 9

7. UKŁADANIE HISTORYJKI OBRAZKOWEJ

Dziewczynka 3 lata (Małgosia)- przed dzieckiem zostały ułożone 4 obrazki przedstawiające zakupy pewnej dziewczynki w supermarkecie. Osoba prowadząca badania poprosiła dziecko o pomoc w ułożeniu tych czterech obrazków w odpowiedniej kolejności. Dziewczynka bardzo chętnie zgodziła się na to i zaczęła je układać. Pierwszy ułożony w kolejności obrazek przedstawiał dziewczynkę z zakupami w ręce i z koszykiem, dalszy ułożony w kolejności przedstawiał dziewczynkę wkładającą zakupy do koszyka, potem dziewczynkę płacącą za zakupy, a na końcu dziewczynkę z pustym koszykiem. Dziecko ułożyło obrazki dość szybko, nie zwracają uwagę na szczegóły (zakupy w ręce dziewczynki) przez co pomyliło kolejność układania (rys. 10). Jednak po zadaniu dziewczynce odpowiednich, naprowadzających pytań, dziewczynka ułożyła historyjkę w odpowiedniej kolejności (strefa najbliższego rozwoju).

Dziewczynka jest na już na poziomie myślenia przyczynowo-skutkowego, choć pomija jeszcze szczegóły, które mogą zaważyć na poprawności wykonania zadania (centracja)

Dzieci z większą łatwością rozwiązują zadania bliższe ich doświadczeniu, rozwiązują zadania wymagające łączenia przyczyn i skutków, jeśli wiążą się one sytuacjami znanymi im z doświadczenia. Dzieci kierują się raczej tym co wiedzą o rzeczywistości niż zwracają uwagę na stan początkowy i końcowy zdarzenia. Stąd mogła wynikną pomyłka dziewczynki, podczas układania obrazków w odpowiedniej kolejności.

Rys. 10

8. ROZUMIENIE POJĘĆ

Dzieciom zadano pytania by sprawdzić jakimi typami definicji się posługuja. Były to pytania: „Co to jest kotek?”, „Co to jest róża?”, „Kto to jest lekarz?”, „Co to jest burza?”.

Chłopiec 3 lata (Jaś) - Zapytany o to chłopiec odpowiedział: „Kotek to koteczek”, „Lekarz to lekarzyk”, „Róża to różyczka” a „Burza to burzyczka”. Dziecko podczas badania było zaabsorbowane zabawą i stąd może wynikać chęć podania szybkiej i prostej odpowiedzi, bądź chęć popisania się przed rówieśnikami. Jednak patrząc na sposób definiowania pojęć można stwierdzić, że chłopczyk ten podaje definicje tautologiczne.

Dziewczynka 3 lata- Zapytana o to samo dziewczynka odpowiadała: „Kotek jest to zwierzątko.”, „Lekarz leczy dzieci.”, „Róża to kwiatek” a „Burza to brzydka pogoda”.

Widać, że badana dziewczynka posługiwała się definicjami najwyższymi w hierarchii rozwoju czyli przez podanie pojęcia nadrzędnego. Dziewczynka była na wyższym poziomie rozwoju niż badany przed nią chłopiec.

9. OPOWIADANIE NA TEMAT OBRAZKA, PT.: „ROZLANE MLEKO”

Chłopiec 3 lata (Maciek)- osoba prowadząca badanie pokazała dziecku obrazek i poprosiła je, aby postarało się opowiedzieć, co na nim widzi. Chłopiec początkowo długo oglądał obrazek, po czym zaczął go kolorować (rys. 11). Prowadzący badania nie przeszkadzał mu w tym.

Kiedy chłopiec skończył kolorować obrazek badający poprosił go o opisanie obrazka.

„Ja na tym obrazku widzę mamusie, o pieska, o a tu (wskazuje kolejno na chłopca i dziewczynkę) to Maciuś i Kasia.” Prowadząca badania zapytała dlaczego myśli że to jest Kasia i Maciuś, a chłopiec odpowiedział „No bo to jestem ja (Maciuś) i Kasia” , badająca zapytała kto to jest Kasia? Na co chłopiec odpowiedział, że Kasia to Jego siostra i że oni tez razem się bawią. Prowadząca badania zapytała chłopca co jeszcze widzi na obrazku. „Ja widzę jeszcze, że ten piesek chce ugryźć mamusie w sukienkę i że mamusia wylała wodę i będzie wyzywać na pieska”. Prowadząca badania zapytała dziecko co to jest piesek? ”Piesek to jest takie zwierzątko co pilnuje domu i szczeka. Moja babcia ma pieska” Badająca zapytała dziecko czy może powiedzieć co robi chłopczyk na tym obrazku na co Maciek odpowiedział „Maciuś biega i bawił się z pieskiem, ale piesek mu uciekł i ugryzł mamusie w sukienkę” Prowadząca badania zapytała dziecko czy może cos jeszcze powiedzieć na temat obrazka, na co chłopiec odpowiedział „Już mi się nie chce” i pobiegł się bawić.

W wieku przedszkolnym dziecko opanowuje wiele sprawności komunikacyjnych. Jedna z nich jest umiejętność opowiadania. Dziecko wymawia słowa bez zniekształceń fonetycznych, buduje zdania zgodnie z regułami gramatycznymi. Chłopiec posługuje się definicjami funkcjonalnymi. Dziecko cechuje myślenie kompleksowe i tworzy łańcuchy niespoiste.

+

Przeprowadzone badania dowodzą, że mimo podobnego wieku, dzieci są na różnych poziomach rozwoju.Mają niski poziom koncentracji przez co szybko się nudzą i nie chcą robić rzeczy, które ich nie interesują. Badane dzieci są na różnym poziomie rozwojowym; jedne mają juz bardzo dobrze rozwiniętą funkcje mowy inne troszkę słabiej posługują się nią.Różnice widać także podczas definiowania wyrazów, dzieci te same słowa definiują w różny od siebie sposób: jedne podają definicje tautologiczne, funkcjonalne a inne definiują wyraz przez podanie  pojęcia nadrzędnego. U dzieci przedszkolnych rozwijają się takie czynności myślowe, jak szeregowanie i klasyfikowanie. Potrafi sortować przedmioty poziomu podstawowego, natomiast trudności sprawia mu posługiwanie się nazwą rodzajową w klasyfikowaniu. Dziecko przedszkolne jest zdolne do myślenia przyczynowo-skutkowego, a znaczący postęp zachodzi między 3. a 4. r.ż. Najlepiej rozwiązuje problemy w sferze sensoryczno-motorycznej i percepcyjno wyobrażeniowej, zaś problemy prezentowane w płaszczyźnie werbalnej sprawiają mu trudności. Młodsze dzieci stosują strategie przypadkowego porównywania i nie analizują dokładnie wszystkich szczegółów. Rozwija się funkcja symboliczna. Dziecko opanowuje różne systemy symboliczne i doskonali posługiwanie się nimi, co znajduje wyraz w zabawie symbolicznej i rysunku. Dziecko w tym wieku ma bogaty słownik, tworzy neologizmy. Rozwija się kompetencja narracyjna, doskonalą się również umiejętności konwersacyjne dziecka: uczy się ono uwzględniać punkt odbiorcy, słuchać i analizować wypowiedzi partnera.

Wiek przedszkolny to stadium operacji konkretnych. Pojawienie się inteligencji reprezentacyjnej stanowi znaczący postęp w stosunku do funkcjonowania sensoryczno-motorycznego. Intelektualne adaptacje dziecka są szybsze, skuteczniejsze i bardziej mobilne i większym stopniu możliwe do społecznej wymiany. Okres przedoperacyjny jest również czasem specyficznych osiągnięć poznawczych, do których należą rozumienie tożsamości jakościowej oraz umiejętności rozróżniania pozorów od rzeczywistości. Przejście od okresu sensoryczno-motorycznego do stadium reprezentacyjnego stanowi postęp, ale i wywołuje problemy, na co wskazuje termin przedoperacyjny. Małe dziecko często myśli egocentrycznie, ujawniając niezdolność do odrzucenia własnej perspektywy w celu przyjęcia perspektywy innych osób. Myślenie małych dzieci wskazuje również na centrację- tendencje sprawiającą, że to, co oczywiste percepcyjnie, najsilniej przyciąga uwagę i wprowadza w błąd. Jednym z przejawów centracji jest brak pojęcia stałości ilości.

2

---