Indicativus - tryb oznajmujący
Imperativus - tryb rozkazujący
Infinitivus - bezokolicznik
Praesens - czas teraźniejszy
Imprefectum - czas przeszły niedokonany
Futurum I - czas przyszły niedokonany
Activum - strona czynna
Passivum - strona bierna
Singularis - liczba pojedyncza
Pluralis - liczba mnoga
Zakończenia Tematów Koniugacji
|
I
|
II |
III |
IV |
1 os. Sg. Ind.Prae.Acc.
|
-o |
-eo |
-o |
-io |
Bezokolicznik
|
-are |
-ere |
-ere |
-ire |
Temat
|
-a |
-e |
spółgłoska |
-i |
Indicatiuvus Praesentis Activi
Czas Teraźniejszy Strona Czynna Tryb Oznajmujący
|
I |
II |
III |
IV |
esse |
1.Sg. |
-o |
-o |
-o |
-o |
sum |
2. |
-s |
-s |
-is |
-s |
es |
3. |
-t |
-t |
-it |
-t |
est |
1.Pl. |
-mus |
-mus |
-imus |
-mus |
sumus |
2. |
-tis |
-tis |
-itis |
-tis |
estis |
3. |
-nt |
-nt |
-unt |
-unt |
sunt |
Imperativus Praesentis Activi
Czas Teraźniejszy Strona Czynna Tryb Rozkazujący
Sg. |
-a |
-e |
-e |
-i |
es |
Pl. |
-ate |
-ete |
-ite |
-ite |
este |
Formy Podstawowe Czasownika
cogito |
cogitare |
cogitavi |
cogitatum |
myślę |
myśleć |
pomyślałem |
aby myśleć |
|
t.praesentis |
t.perfecti |
t.supini |
-1-
Pronomina Personalia
Zaimki osobowe
|
Sg. |
Pl. |
||
N. |
ego-ja |
tu-ty |
nos-my |
vos-wy |
G. |
mei-mnie |
tui-ciebie |
nostri-nas |
vestri-was |
D. |
mihi-mnie |
tibi-tobie |
nobis-nam |
vobis-wam |
Acc. |
me-mnie |
te-ciebie |
nos-nas |
vos-was |
Abl. |
me-mną |
te-tobą |
nobis-nami |
vobis-wami |
Pronomen Reflexivum
Zaimek Zwrotny
|
Sg./Pl. |
N. |
- |
G. |
sui-siebie |
D. |
sibi-sobie |
Acc. |
se-siebie |
Abl. |
se-sobą |
Deklinacja I
Odmiana rzeczowników i przymiotników rodzaju żeńskiego
Singularis |
||
Nominativus |
Kto?co? |
-a |
Genetivus |
Kogo?czego? |
-ae |
Dativus |
Komu?czemu? |
-ae |
Accusativus |
Kogo?co? |
-am |
Ablativus |
Kim?czym? |
-a |
Vocativus |
O! |
-a |
Pluralis |
||
Nominativus |
Kto?co? |
-ae |
Genetivus |
Kogo?czego? |
-arum |
Dativus |
Komu?czemu? |
-is |
Accusativus |
Kogo?co? |
-as |
Ablativus |
Komu?czemu? |
-is |
Vocativus |
O! |
-ae |
-2-
Deklinacja II
Odmiana rzeczowników i przymiotników rodzaju męskiego i nijakiego
Sg. |
||
|
M |
n |
N. |
-us/-er |
-um |
G. |
-i |
-i |
D. |
-o |
-o |
Acc. |
-um |
-um |
Abl. |
-o |
-o |
V. |
-e/-er |
-um |
Pl. |
||
|
m |
n |
N. |
-i |
-a |
G. |
-orum |
-orum |
D. |
-is |
-is |
Acc. |
-os |
-a |
Abl. |
-is |
-is |
V. |
-i |
-a |
Accusativus Cum Infinitivo
Konstrukcja ACI
W łacinie występuje po czasownikach, np.: widzieć, słyszeć, czuć, myśleć, kochać. Na język polski tłumaczymy ją zdaniem dopełnieniowym rozpoczynającym się od spójnika „że”.
Puer legit (Chłopiec czyta)
Video puerum legere (Widzę, że chłopiec czyta)
Magister est severus (Nauczyciec jest surowy)
Scio magistrum severum esse (Wiem, że nauczyciel jest
surowy).
Indicativus Imperfecti Activi
Czas Przeszły Niedokonany
temat praesentis + cecha czasowa -ba + końcówka osobowa
|
I-II |
III-IV |
esse |
1.Sg. |
bam |
ebam |
eram |
2. |
bas |
ebas |
eras |
3. |
bat |
ebat |
erat |
1.Pl. |
bamus |
ebamus |
eramus |
2. |
batis |
ebatis |
eratis |
3. |
bant |
ebant |
erant |
-3-
Indicativus Futuri I Activi
Czas Przyszły
I-II
temat praesentis + cecha czasowa -b + spójka -i/-u + końcówka osobowa
III-IV
temat praesentis + cecha czasowa -a/-e + końcówka osobowa
|
I-II |
III-IV |
esse |
1.Sg. |
bo |
am |
ero |
2. |
bis |
es |
eris |
3. |
bit |
et |
erit |
1.Pl. |
bimus |
emus |
erimus |
2. |
bitis |
etis |
eritis |
3. |
bunt |
ent |
erunt |
Passivum
Strona bierna
W stronie biernej dopełnienie bliższe staje się podmiotem.
Indicativus Praesentis Passivi
Strona Bierna Czasu Teraźniejszego
|
I-II |
III |
IV |
1.Sg. |
-or |
-or |
-or |
2. |
-ris |
-eris |
-ris |
3. |
-tur |
-itur |
-tur |
1.Pl. |
-mur |
-imur |
-mur |
2. |
-mini |
-imini |
-mini |
3. |
-ntur |
-untur |
-untur |
Infinitivus Praesentis Passivi
Bezokolicznik Czasu Teraźniejszego
I |
II |
III |
IV |
-ri |
-ri |
-i |
-ri |
Indicativus Imperfecti Passivi
Storna Bierna Czasu Przeszłego
|
I-II |
III-IV |
1.Sg. |
-bar |
-ebar |
2. |
-baris |
-ebaris |
3. |
-batur |
-ebatur |
1.Pl. |
-bamur |
-ebamur |
2. |
-bamini |
-ebamini |
3. |
-bantur |
-ebantur |
-4-
Indicativus Futuri I Passivi
Strona Bierna Czasu Przyszłego
|
I-II |
III-IV |
1.Sg. |
-bor |
-ar |
2. |
-beris |
-eris |
3. |
-bitur |
-etur |
1.Pl. |
-bimur |
-emur |
2. |
-bimini |
-emini |
3. |
-buntur |
-entur |
Deklinacja III
Odmiana rzeczowników i przymiotników wszystkich 3 rodzajów. Rodzaj trudno poznać, ponieważ występuje tu wiele końcówek m.in. -os, -or, -e, -er, -us, -n, -is.
|
Sg |
Pl |
||||
|
m |
f |
n |
m |
f |
n |
N. |
różne |
-es |
-a |
|||
G. |
-is |
-um |
||||
D. |
-i |
-ibus |
||||
Acc. |
-em |
-różne |
-es |
-a |
||
Abl. |
-e |
-ibus |
||||
V. |
-różne |
-es |
-a |
W III deklinacji ważny jest Genetivus Singularis, bo w nim jest prawdziwy temat! Np.: N. tempus (n) inter (n)
G. temporis inteneris
Przymiotniki III deklinacji
Dzielą się one na trzy grupy:
Przymiotniki z trzema odrębnymi końcówkami rodzajowymi:
|
m |
f |
n |
N.Sg. |
-er |
-is |
-e |
Np.: celer/is/e - szybki
-6-
Przymiotniki ze wspólną końcówka dla rodzaju męskiego męskiego żeńskiego, a odrębną dla nijakiego:
|
m |
f |
n |
N.Sg. |
-is |
-e |
Np.: nobilis/e - szlachetny
Przymiotniki z jednakową końcówką dla wszystkich trzech rodzajów:
|
m |
f |
n |
N.Sg. |
-x/-ns |
Przymiotniki III deklinacji odmieniaja się w tzw. typie samogłoskowym: Abl.Sg. -i
G.Pl. -ium
neutrum: (Pl.)N.
Acc. -ia
V.
Słowotwórstwo
•Przyrostek -itas/-tas oznacza rzeczownik abstrakcyjny,
•Przyrostek -or to osoba działająca,
•Przyrostek -alis/-aris oznacza pochodzenie lub przynależność,
•Przyrostek -bilis oznacza zdolność, skłonność.
Pronomen Relativum
Zaimek Względny
qui, quae, quo = który, która, które
|
Sg. |
Pl. |
||||
N. |
qui |
quae |
quod |
qui |
quae |
quae |
G. |
cuius |
quorum |
quarum |
quorum |
||
D. |
cui |
quibus |
||||
Acc. |
quem |
quam |
quo |
quos |
quas |
quae |
Abl. |
quo |
qua |
quo |
quibus |
Pronomina Demonstrativa
Zaimki Wskazujące
is, ea, id = ten, ta, to; on, ona, ono
|
Sg. |
Pl. |
||||
N. |
is |
ea |
id |
ei(ii) |
eae |
Ea |
G. |
eius |
eorum |
earum |
eorum |
||
D. |
ei |
eis(iis) |
||||
Acc. |
eum |
eam |
id |
eos |
eas |
Ea |
Abl. |
eo |
ea |
eo |
eis(iis) |
-7-
idem, eadem, idem = ten sam, ta sama, to samo
|
Sg. |
Pl. |
||||
N. |
idem |
eadem |
idem |
eidem(iidem) |
eaedem |
eadem |
G. |
eiusdem |
eorundem |
earundem |
eorundem |
||
D. |
eidem |
eisdem(iisdem) |
||||
Acc. |
eundem |
eandem |
idem |
eosdem |
easdem |
eadem |
Abl. |
eodem |
eadem |
eodem |
eisdem(iisdem) |
-9-