POMIARY LINIOWE

Rzut odcinka AB na płaszczyznę poziomą (długość odcinka AB) to odległość między punktami A i B w terenie.(rys.1).

Długość D_AB mierzona jest w terenie bezpośrednio lub obliczana na podstawie pomierzonej długości odcinka AB oraz kąta pochylenia β jak również różnicy wysokości ΔH.

D_AB =AB⋅ cos β

D_AB - długość zredukowana

AB - długość niezredukowana

ΔH - różnica wysokości punktów

β - kąt nachylenia terenu

Rys.1. Długość odcinka

POMIAR DŁUGOŚCI PRZY UŻYCIU PRZYMIARU

1.Tyczenie prostej

Aby wykonać pomiar długości należy zasygnalizować punkty A i B odcinka (za pomoca tyczek geodezyjnych),dodatkowo można ustawić sygnały w punktach pośrednich na prostej AB. Tyczenie linii prostej wykonujemy okiem nieuzbrojonym lub za pomocą lunety instrumentu optycznego.

METODA TYCZENIA PROSTEJ	RYSUNEK	OPIS METODY
Tyczenie w przód		Polega na wyznaczeniu położenia i zasygnalizowaniu na prostej pomiędzy punktami A i B punktów pośrednich. Tyczenie okiem nieuzbrojonym-obserwator ustawia się w odległości 3-5 metrów za punktem A lub B i naprowadza pośrednią tyczkę pomocnika na prostą. Tyczenie instrumentem-instrument ustawia się nad punktem A i celuje lunetą do punktu B. Sygnały pośrednie naprowadza się na kreskę pionową siatki celowniczej lunety.(rys.3). Do tyczenia wykorzystywane są też instrumenty laserowe. W miejsce osi celowej emitowany jest promień laserowy. Tyczenie polega na ustawieniu sygnału pośredniego na drodze tego promienia.
Tyczenie wstecz		Polega na wyznaczeniu położenia punktów pośrednich na prostej ,na zewnątrz odcinka AB(na przedłużeniu AB). Odcinek nie może być przedłużany o więcej niż 1/3 jego długości, ze względu na dokładność tyczenia.
Tyczenie ze środka		Wykorzystuje się gdy z punktu A nie widać punktu B lub gdy są to punkty ścienne. Między punkty wprowadza się dwie tyczki pośrednie 1 i 2.Tyczkę 2 naprowadza się na prostą 1B, następnie patrząc zza tyczki 2 naprowadza się tyczkę 1 na prostą 2A. Postępuje się tak do momentu aż wszystkie tyczki znajdą się na linii prostej.

2. Bezpośredni pomiar długości

Wykonywany jest za pomocą różnego rodzaju przymiarów najczęściej ruletki i taśmy stalowej. Do przymiaru bardziej dokładnego stosuje się druty Jaederina.

PrzyrzĄd do pomiaru dŁugoŚci / Metoda pomiaru	Rysunek	Opis
Taśma stalowa		Długości 20 i 50 metrów z podziałem na decymetry. Taśmę układa się w pozycji poziomej na wytyczonej prostej, naprowadza na właściwy kierunek, naciąga i znaczy koniec odłożenia szpilką geodezyjną. Odczyt ostatniego odłożenia wykonuje się z dokładnością do1 cm.
Metoda schodkowa		Stosowana jest w przypadku gdy ukształtowanie terenu nie pozwala na poziome rozciągnięcie taśmy. Wtedy rozciąga się krótsze odcinki a ich końce odrzutowuje na teren za pomocą pionu sznurkowego. Pomiar długości zawsze wykonuje się dwukrotnie z dokładnością do 2cm na 100m.
Ruletka		Lekki przymiar taśmowy, zwijany ruchem korbki. Stosowana do bezpośredniego pomiaru odcinków nie większych niż długość ruletki. Ruletka ma podziałkę centymetrową lub milimetrową.
Druty Jaederina		To przymiar wykonany z inwaru (64% stopu stali i 36% niklu). Inwar charakteryzuje się małym współczynnikiem rozszerzalności termicznej i dużą sztywnością. Komplet pomiarowy składa się z drutów 24m, 8m, 4m.Na ich końcach znajdują się podziałki milimetrowe. Wykorzystuje się je do pomiaru odcinków z góry zadanych, będących wielokrotnością długości drutów. Pomiar odbywa się między czopami wskaźnikowymi umieszczonymi na statywach. Druty rozwiesza się na dodatkowych statywach blokowych i obciąża ciężarkami o wadze 10 kg. Wielokrotnie wykonuje się jednoczesne odczyty na podziałkach z dokładnością do 0,1 mm. Aby uzyskać odległości pomiędzy czopami średnią z otrzymanych długości trzeba zredukować do poziomu i wprowadzić poprawki. Redukcje do poziomu przeprowadza się na podstawie niwelacyjnie wyznaczonych różnic wysokości czopów. Błąd względny pomiaru wynosi od 1:600000 do 1:1000000.

POPRAWKI DO WYNIKÓW BEZPOŚREDNICH POMIARÓW DŁUGOŚCI

Poprawka komparacyjna polega na porównaniu komparacji przymiaru z długością wzorcową. W świadectwie komparacji podana jest rzeczywista długość przymiaru w określonej temperaturze np. l_k (+20^οC) = 20m-0,005m tzn. w temp. +20^οC odległość między indeksami taśmy wynosi 19,995m czyli poprawka jest równa -0,005m.

W trakcie każdego z n odłożeń taśmy odczytuje się wartość większą(l_n = 20m) od rzeczywistej (l_k = 19,995m). Wynik będzie o n ⋅ 0,005m za duży. W celu otrzymania właściwej długości wynik należy o tę wartość zmniejszyć.

D=(l_n + a)n=(l_n + a) D_p/l_n=l_k ⋅ D_p/l_n

D - długość odcinka po uwzględnieniu poprawki komparacyjnej taśmy

D_p - długość odcinka z pomiaru

l_n - nominalna długość przymiaru

l_k - rzeczywista długość przymiaru uwzględniająca poprawkę komparacyjną

a - poprawka komparacyjna

n - liczba odłożeń taśmy

Poprawka ze względu na temperaturę

Rzeczywista długość przymiaru w temperaturze komparacji znana jest ze świadectwa komparacji. W innej temperaturze jego długość jest inna.

Przymiar w temperaturze T ma długość

l_T = l_k + l_kα (T - T_k)

l_T - długość przymiaru w temperaturze T

l_k - długość przymiaru w temperaturze T_k

α - współczynnik rozszerzalności liniowej materiału

T - temperatura pomiaru długości

T_k -temperatura komparacji

Wzór na obliczanie długości odcinka mierzonego w temperaturze T różnej od temperatury komparacji przymiaru

D_(T) = l_T n = l_T (D_p/ l_n)

D_(T) - długość odcinka po uwzględnieniu wpływu temperatury na przymiar

D_p - długość odcinka z pomiaru

l_n - nominalna długość przymiaru

l_T - rzeczywista długość przymiaru w temperaturze pomiaru

n - liczba odłożeń taśmy

---