Droga Królewska w Gdańsku
Droga Królewska to nieoficjalna nazwa nadana ul. Długiej i Długiemu Targowi w Gdańsku w związku z uroczystymi wjazdami monarchów do miasta od 1457, kiedy uroczyście był witany , król Polski ,Kazimierz Jagiellończyk.
Ulica Długa i Długi Targ, które tworzą trasę turystyczną , a także należą do najpiękniejszych ulic Gdańska.
Od połowy XV w. przez ponad 300 lat Gdańsk był najbogatszym i największym miastem Rzeczpospolitej, a w jego murach gościli prawie wszyscy polscy królowie. Wizyta królewska miała odpowiednią oprawę ceremonialną, a najważniejszym elementem był uroczysty wjazd monarchy do miasta. Początek Drogi Królewskiej wyznaczała główna brama miejska, od 1588 r. Brama Wyżynna, dzieło wielkiego rzeźbiarza holenderskiego Wilhelma van den Blocka.
Głównym elementem dekoracyjnym bramy jest wysoka attyka, na której umieszczono typowy dla Gdańska zespół trzech herbów: Prus Królewskich podtrzymywany przez jednorożce, Polski z trzymaczami w postaci aniołów i herb miasta w asyście lwów. Takie triady heraldyczne, symbolizujące przynależność miasta do Polski znajdują się na wszystkich zabytkowych bramach miejskich.
Orszak królewski przemieszczał się ulicą Długą, dochodził do ratusza miejskiego, przed którym oficjalnie witano monarchę i wręczano mu symboliczne klucze do miasta. Nad wejściem ratusza znajduje się okazały herb Gdańska umieszczony w 1768 r. na którym wyjątkowo oba lwy nie są zwrócone ku sobie, ale właśnie ku zabytkowej bramie, którą wkraczali do miasta królowie.
Najważniejsze zabytki Miasta wzdłuż Drogi królewskiej:
1. Brama Wyżynna - zbudowana przez Willema van den Blocke'a. Jest elementem fortyfikacji, wzniesiona w latach 1587-88. Dawniej była nazywana „Bramą Wysoką”. Brama jest w stylu renesansowym, znajduje się obecnie przy głównej trasie samochodowej. Do 1895 znajdowała się w ciągu szesnastowiecznych fortyfikacji, pomiędzy Bastionem św. Elżbiety i Bastionem Karowym oraz stanowiła główną bramę wjazdową do miasta, otwierającą ciąg Drogi Królewskiej.
2. Dwór Bractwa św. Jerzego - Jest to budynek przy Targu Węglowym 27, wybudowany w latach 1487-1494 przez Jana Glothaua jako siedziba konfraterni patrycjatu Głównego Miasta Gdańska. Bractwo posiadało własną siedzibę obok Złotej Bramy, wybudowana w stylu flamandzkim. W przyziemiu znajdowała się strzelnica dla łuczników i pomieszczenia do przechowywania sprzętu łuczniczego. Na pierwszym piętrze umieszczono salę zebrań bractwa, celebrowania ważnych uroczystości, biesiad i przedstawień teatralnych. W 1566 szczyt kopuły wieńczącej budowlę ozdobiono figurą św. Jerzego zabijającego smoka. Po rozwiązaniu bractwa w 1798 r. budynek stał się własnością miasta. Na parterze umieszczono odwach, czyli budynek pełniący funkcję wartowni , a na piętrze szkołę sztuk pięknych. W końcu XIX wieku przywrócono pierwotny wygląd budynku. Po zniszczeniach wojennych budynek odbudowano w latach 1950-1953.Obecnie budynek mieści siedzibę Oddziału Wybrzeże Stowarzyszenia Architektów Polskich.
3. Złota Brama - została wzniesiona w roku 1612 na miejscu czternastowiecznej bramy gotyckiej (Brama Długouliczna).Budowla jest dziełem architekta Abrahama van den Blocke. Architektura jest utrzymana w stylu manieryzmu niderlandzkiego i charakteryzuje się typowym dla tego okresu wyrafinowaniem. Do bramy przylega od strony północnej późnogotycki Dwór Bractwa św. Jerzego. W roku 1957 budynek został odbudowany po zniszczeniach wojennych.We fryzie na ścianie frontowej umieszczono cytat z Psalmu 122.
Obie fasady bramy są zwieńczone attykami, na których znajduje się osiem rzeźb alegorycznych (po cztery z każdej strony). Figury od strony zachodniej symbolizują dążenia mieszczan: Pax („Pokój”), Libertas („Wolność”), Fortuna („Szczęście”) oraz Fama („Sława”). Od strony wschodniej (od ulicy Długiej) widać figury symbolizujące cnoty obywatelskie: Concordia („Zgoda”), Iustitia („Sprawiedliwość”)', Pietas („Pobożność”) oraz Prudentia („Rozwaga”).
4. Dom Uphagena - kamieniczka przy ul. Długiej 12, zbudowana dla rajcy gdańskiego Jana Uphagena, od 1911 pełni rolę muzeum, obecnie oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Powstał w latach 70. i 80. XVIII wieku. Jest to kamienica , która zachowała swój pierwotny charakter, dzięki zapisowi Uphagena, który zabronił swym spadkobiercom zmian w wystroju domu. Dzięki temu można było w początkach XX w. otworzyć tu muzeum wnętrz. W 1944 jego wyposażenie zostało zdemontowane i ewakuowane, dzięki czemu znaczna jego część przetrwała wojnę i w latach 1993-98 została na powrót umieszczona w odbudowanej kamienicy.
5. Dom Ferberów (zwany Adam i Ewa) - kamienica zbudowana w 1560 w stylu renesansowym na Głównym Mieście przy ul. Długiej, jest zwieńczona herbami Polski, Gdańska i Prus Królewskich, zdobiona pilastrami, posągami i medalionem. Budynek jest udekorowany fryzem z motywami niderlandzkimi.
Dom Ferberów należał do rodziny Ferberów, jednej z najbardziej wpływowych w Gdańsku, dała ona miastu: 6 burmistrzów, 3 ławników, 6 rajców, 3 kanoników i 1 biskupa. Drzwi wejściowe do kamienicy były zdobione figurami Adama i Ewy, o których legenda głosiła, że są siedliskiem diabelskiej mocy. Z tego powodu, od 1786, po śmierci ostatniego potomka rodu Ferberów kamienica przez długi czas była niezamieszkana, dopiero po przebudowie i usunięciu drzwi wierzący w tę legendę uznali, że klątwa przestała ciążyć nad kamienicą.
6. Kamienica Czirenbergów (Czirenbergów - Frederów) - barokowa kamienica, znajdująca się przy ulicy Długiej 29. Wzniesiona około roku 1620. Fasada kamienicy jest dziełem architekta Abrahama van den Blocke,. Na attyce widnieją w eliptycznych polach trzy napisy w języku łacińskim, pośrodku napis „PRO INVIDIA” (dla zazdrości).Kamienica przeszła później na własność pochodzącej z Hesji kalwińskiej rodziny Czirenbergów (Zierenbergów, Czierenbergów). W Bazylice Mariackiej znajduje się epitafium rodu - dzieło Abrahama van den Blocke z roku 1616.Daniel Zierenberg (zm. 1602) i Johann Zierenberg (zm. 1642) byli burmistrzami Gdańska.
7. Lwi Zamek - kamienica przy ulicy Długiej .Nazwa pochodzi od dwóch rzeźb, przedstawiających lwy znajdują się na portalu głównym kamienicy, które wcześniej znajdowały się na przedprożu kamienicy. Projektu Hansa Kramera i wzniesiona w 1569 roku. W XVII wieku zamieszkujący kamienicę Schwartzwaldowie urządzali dysputy w gronie wybitnych uczonych i artystów. W roku 1636 mieszkał tu król Władysław IV w czasie wizyty w Gdańsku.
8. Dom Schumannów - renesansowa kamienica z 1560 przy ulicy Długiej 45 i jednocześnie ostatni dom w południowej pierzei tej ulicy. Ufundowana przez Hansa Connerta, na przestrzeni dziejów wielokrotnie zmieniała właścicieli. Nazwę przyjęła od gdańskiej patrycjuszowskiej rodziny Schumannów. Na początku XX wieku mieściła się tu kawiarnia, a w podziemiach sklep tytoniowy. W czasie II wojny światowej została zniszczona. Odbudowana przez między innymi przewodników gdańskich. Obecnie mieści się w niej siedziba Oddziału Gdańskiego PTTK, informacja turystyczna, pokoje gościnne "Dom Schumannów", redakcja Pomorskiego Kwartalnika Turystyczno-Krajoznawczego "Jantarowe Szlaki", Koło Przewodników Miejskich i Terenowych PTTK im. Franciszka Mamuszki i inne kluby.
Fasadę kamienicy opinają pilastry na całej wysokości, jednakże w kompozycji całości ostrzej zaznaczają się horyzontalne linie gzymsów, obramiających wręcz klasyczne fryzy z tryglifami, metopami i bukranionami. Figury we wnękach, putto na wolutach szczytu, zdobna lukarna i wreszcie okazały portal tworzą pałacową oprawę frontu
9.Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku - zabytkowy ratusz w Głównym Mieście . Jest to gotycko-renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu, która dominuje nad panoramą Drogi Królewskiej, najbardziej reprezentacyjnego traktu tej części miasta. W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.
10. Muzeum Historyczne Miasta Gdańska - do 2000 r. istniejące pod nazwą Muzeum Historii Miasta Gdańska. Instytucja gromadząca zbiory dokumentujące historię Gdańska od średniowiecza do XX wieku. Muzeum zostało utworzone 31 marca 1970 uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej jako oddział Muzeum Pomorskiego w Gdańsku.
Główna siedziba muzeum mieści się w Ratuszu Głównego Miasta, dawnej siedzibie władz miejskich. W placówce wzniesionej w XIV w., zaczęto gromadzić zbiory dokumentujące dzieje miasta od średniowiecza do współczesności.
11. Długi Targ - reprezentacyjna ulica Gdańska, biegnąca przez środek Głównego Miasta. Pełni funkcję rynku, jest przedłużeniem ul. Długiej, z którą tworzy tzw. Drogę Królewską.
12. Fontanna Neptuna - jest to zabytkowa fontanna, która powstała z inicjatywy burmistrza Bartłomieja Schachmanna i rady miejskiej. Zlokalizowana jest w najbardziej reprezentacyjnej części Gdańska - na Długim Targu, przed wejściem do Dworu Artusa.
13. Dwór Artusa- gmach usytuowany w centrum Gdańska, przy Długim Targu 44, dawniej miejsce spotkań kupców, ośrodek życia towarzyskiego, później giełda, obecnie oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
15.Złota kamienica - zabytkowa kamienica położona przy Drodze Królewskiej w Gdańsku na Głównym Mieście. Bywa nazywana domem Speymanna. Kamienica została wzniesiona w latach 1609-1617, przy Długim Targu 41, na zamówienie ówczesnego burmistrza Gdańska Johanna Speymanna, według projektu architekta Abrahama van den Blocke.Fasada posiada złocone kamienne płaskorzeźby, wykonane przez warsztat Abrahama van den Blocka.. Na ścianie frontowej umieszczono płaskorzeźby ze scenami batalistycznymi oraz postaciami władców, w tym Zygmunta III Wazy i Władysława Jagiełły. W centralnej części fasady znalazły się herby używane przez Speymanna.
16. Brama Zielona Głównego Miasta - prawdopodobnie najstarsza z bram wodnych Gdańska, wzmiankowana w roku 1357.Brama Zielona to pierwszy w Gdańsku przykład manieryzmu niderlandzkiego, stylu, który nadał miastu charakterystyczne piętno. Została zbudowana w latach 1564-1568 przez Regniera z Amsterdamu i drezdeńczyka Hansa Kramera, jako gdańska rezydencja królów polskich. Wraz z bramami Złotą i Wyżynną spinała ciąg ulicy Długiej i Długiego Targu, zwany Drogą Królewską. Dalej, poprzez Zielony Most, Bramę Stągiewną i Długie Ogrody (Brama Żuławska) prowadził trakt na Elbląg i Królewiec.
(dalej całość)
KOSCIÓŁ NMP
Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki Korona miasta Gdańska) -od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej.
Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły.
Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego.
Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne:
(..min. ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci). Gotycki drewniany Ołtarz Koronacji N P Marii, Piękna Madonna Gdańska z XVI wieku, i Pietà .
W bazylice znajduje się też słynny "Sąd Ostateczny" Hansa Memlinga
Fontanna Neptuna
powstała z inicjatywy burmistrza Bartłomieja Schachmanna i rady miejskiej.
Zlokalizowana jest w najbardziej reprezentacyjnej części Gdańska - na Długim Targu przed wejściem do Dworu Artusa.
Rzeźba przedstawiająca boga morza Neptuna została odlana w brązie w 1615.
Uruchomienie fontanny nastąpiło w roku 1633.
Jest to figura rzymskiego boga mórz i oceanów - Neptuna zbudowana jest w oparciu o łamaną linię, przeznaczona jest do oglądania ze wszystkich stron.
Wygląd rzeźby wskazuje na to, że autor znał rzeźby antyczne: głowa Neptuna przypomina głowę z posągu konnego Marka Aureliusza, zaś tors jest być może nawiązaniem do Torsu Belwederskiego.
Rzeźbiony i odlany z brązu w układzie diagonalnym - skręconym wokół własnej osi