DYDAKTYKA ogolna syl, Pedagogika i resocjalizacja, Dydaktyka ogólna

DYDAKTYKA W SYSTEMIE NAUKI: nauki społeczne mają problemistyczny charakter co oznacza , iż nie są one pewnikami , a jedynie tezami przyjmowanymi z pewną dozą prawdopodobieństwa. DYDAKTYKA OGÓLNA DEKALOG- terminologiczna oraz metodologiczna aparatura dydaktyki, cele kształcenia, treści kształcenia, proces nauczania- uczenia się, zasady kształcenia, metody kształcenia, formy organizacyjne, środki dydaktyczne, systemy dydaktyczne, osiągnięcia i niepowodzenia szkolne. WYCHOWANIE -świadome organizowanie działalności społecznej , opartej na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą , wywołanie zamierzonych zmian w osobowości. FUNKCJE DYDAKTYKI OGÓLNEJ: teoretyczno- poznawczy- ma ona charakter diagnostyczny i prognostyczny . , praktyczno - instrumentalna (utylitarną)- wskazuje na konkretne metody , srodki i formy organizacyjne stanowiące pomoce w pracy dydaktycznej. DYDAKTYKI SZCZEGOŁOWE- metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów, metodyka nauczania początkowego dydaktyka szkoły wyższej, dydaktyka naukowa. PRZEDMIOT I ZADANIA DYDAKTYKI: proces nauczania uczenia się łączenia z : czynnikami , które go wywołują , warunkami , w jakich przebiega , rezultatami , do których prowadzi. ZADANIA: analiza i opis celów, treści , metod i form organizacyjnych i środków dydaktycznych, wykrywanie prawidłowości charakterystycznych dla procesu nauczania - uczenia się , ustalanie opartych na nim postepowania , analiza i opis systemów dydaktycznych charakterystycznych dla szkolnictwa różnych krajów, zadania praktyczne, wskazywanie czynności, które wykonywane , przez nauczyciela i za pomocą dostępnych mu środków, mogą prowadzić do przewidywanych i zarazem pożądanych wyników nauczania- uczenia się. PROCES KSZTAŁCENIA - ogól zaplanowanych działań prowadzących do pożądanych zmian w sferze poznawczej i sferze postaw ucznia. SKŁADNIKI PROCESU KSZTAŁCENIA: nauczanie- ogół świadomych i zaplanowanych czynności nauczyciela, uczenia się- świadome i planów czynności ucznia, zmierzające do spełniania wymagań nauczyciela. NAUCZNIE- planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami , która zmierza do porządanych i względnie trwałych zmian w ich zachowanie , łączenie ze zmianami dyspozycji poznawczych zainteresowań i postaw. Nauczanie jest działalnością intencjonalną , co znaczy , że intencją nauczyciela jest wywołanie uczenia się jako czynności przedmiotowej. RODZAJE NAUCZANIA: (ze względu na metody); metody podające( uczenie się przez przyswojenie), metody problemowe( przez odkrywanie), metody waloryzacyjne( przeżywanie), metody praktyczne( działanie),NAUCZANIE WIELOSTRONNE: nauczanie , w którym stosuje się zróżnicowane metody i środki , umożliwiające uczącym się przyswojenie gotowych wiadomości , rozwiązywanie problemow , przeżywanie wartości, oraz bezposrdni udział w przekształcaniu otoczenia. UCZENIE SIĘ: proces w oku , którego na podstawie doświadczenia , poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. W PROCESIE UCZENIA SIĘ .. ważne uprzednie doświadczenia jednostki , nabyte głównie w zabawie wieku przedszkolnego, poznanie i działanie, które są podstawowymi czynnościami . KSZTAŁCENIE- to ogół czynności i procesów umożliwiających ludziom poznanie przyrody , społeczeństwa i kultury , a zarazem uczestnictwo w ich przekształcaniu. NA PROCES KSZTAŁCENIA WPŁYWAJĄ : warunki materialne, warunki organizacyjne ( np. system klasowy), stosunki interpersonalne ( życzliwość ), warunki społeczne ( wysoki lub niski prestiż szkoły), CELE KSZTAŁCENIA: to zamierzone zmiany zachodzące w uczniach pod wpływem nauczania - uczenia się. WYMAGANIA KSZTAŁCENIA: są opisem pożądanych przez nauczyciela zmian w wiedzy , umiejętnościach i prawach uczniów . Mówią one czego uczeń powinien się uczyć. METODY NAUCZANIA- to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela i ucznia , który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnościami , posługiwania się nią w praktyce. ŚRODKI DYDAKTYCZNE; wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów , których zadaniem jest ułatwienia pozania rzeczywistości . PRZEBIEG PROCESU KSZTAŁCENIA SKŁADA SIĘ: właściwie dobrane , zróżnicowane i skuteczne metody pracy z uczniami, dobrze zorganizowana praca w klasie, odpowiednie przygotowanie nauczyciela, zadanie przydzielone uczniom zgodnie z ich możliwościami, ocena osiągniętego przez uczniów poziomu wiedzy i umiejętności, precyzyjnie określone wymagania stawiane uczniom, znajomość przez rodziców i uczniów zasad oceniania, tworzenie przez szkołe środowiska interesującego i przyjemnego , zapewnienie dodatkowej pomocy uczniom mniej zdolnym. DYDAKTYKA - zajmuje Si badaniem działalności dydaktycznej, odkrywa bądź tylko ustala zależność warunkujące tę działalność . TERORIE UCZENIA SIĘ: nagrody i kary- ludzie bd unikać tego za co mogą być karani i starac się czynić , za co są nagradzani. Teoria dodawania- umysł jest magnezem faktów , a uczenie się jest procesem nabywania lub właśnie „ dodania” faktów. Teoria uznająca- że wynik uczenia się są trwale zakłada, że co zostało właściwie nauczone nie bd zapomniane , teroia która głosi że człowiek uczy się tylko tego co, zostało mu powiedziane. Teoria automatycznego przenoszenia wprawy - umiejętności i aparat pamięciowy opanowany w jednej dziedzinie przenosi na inna. Uczenie powinno być trudne i mozolne , Przyjemność uczenia się - jest reakcją na poprzednią teorię. PROCES NAUCZANIA - UCZENIA SIĘ: składa się on z mniej lub bardziej obszernych zbiorów czynności nauczania - uczenia się , uczenie się jest ściśle sprzężone z nauczaniem , co powoduje , że czynności uczenia się , bd inspirowane i oceniane przez nauczyciela , proces uczenia - nauczania jest systematycznym , zamierzony i długotrwały, zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych rezultatów. W NOWOCZESNYM procesie nauczania - uczenia się nauczyciel nie może orgraniczać się do „ przekazywania gotowej wiedzy” ale musi tak organizować i kierować pracę uczniów , aby mogli oni poznawać rzeczywistość poprzez aktywne spostrzeganie , samodzielne myslenie, i działanie. CZYNNOSCI NAUCZYCIELA SPRZYJAJĄCE UCZENIU SIĘ: przyciąganie i ukierunkowanie uwagi, pobudzenie do przypominania sobie podstawowych wiadomości, informowanie uczniów o szczegółowych celach uczenia się, dostarczenie odpowiednich bodźców, podawanie wskazówek dotyczących uczenia się, dostarczenie korygujących informacji zwrotnych, ocenianie wynikow, ułatwienie transferu. SIEDEM OGNIW PROCESU DYDAKTYCZNEGO: (OKOŃ)- CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA: działania sprzyjające uświadomieniu uczniom zadań i celów kształcenia, zaznajomienie uczniów z nowymi rzeczami i zadaniami, kierownie procesem nabywania pojęć, kierowanie procesem poznania prawidłowości praw naukowych, kierowanie procesem przechodzenia od teorii do praktyki, organizowanie zajęć praktyczno- wytwórczych, sprawdzanie i ocena osiągniętych przez uczniów kompetencji. CZYNNOŚĆI UCZNIÓW: działania służące wytworzeniu pozytywnej motywacji do nauki, poznawanie nowych rzeczy i zdarzeń, proces uogólnienia , poznawanie prawidłowości i praw naukowych oraz systematyzowanie wiedzy, nabywanie umiejętności i nawyków, działania praktyczne służąc wytworzeniu przedmiotów i zmian w otoczeniu, samokontrola osiągnięć. CECHY MODELI NAUCZANIA - UCZENIA SIĘ CZESŁAW KUPISZEWICZ: jednościa uczenia się i nauczania , wzajemnie uwarunkującymn się współwystępowaniem obu tych procesów, jednościa oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych, wszechstronnością w realizacji różnorakich zadań dyd., indywidualizowaniem uczenia się stosowanie do uzdolnień poszczególnych uczniów, ich tempo pracy oraz stopnia zaawansowania w nauce, elastycznością metodyczną oraz organizacją. ZASADY WYCHOWANIA W SZKOLE: przez operowanie informacjami, przez nagradzanie zachowań pożądanych , przez przymus i karanie zachowań niepożądanych , przez powołanie się na scyiś autorytet , przez odwołanie się do wspólnoty , przez odwołanie się do siły prawa czy przez bycie modelem. ORGANIZATORSKO - KIEROWNICZA FUNKCJA NAUCZYCIELA: bycie strażnikiem czasu, panowanie nad porozumieniem się , dysponowanie pomocami dydaktycznymi, utrzymywanie porządku i dyscypliny. NAUCZYCIEL JAKO OSOBA UŁATWIAJACA UCZNIA PRACĘ: musi wystepować często w roli osoby ułatwiającej pracę,. NAUCZYCIEL JAKO OSOBA DORADZAJACA- musi być osobą doradzającą , podnoszącą na duchu potrzymującą ucznia w sytuacji załamania. NAUCZYCIEL JAKO EKSPERT-specjalista w zakresie nauczonego przedmiotu, w roli człowieka mającego bogatą i pogłebiną wiedzę i umiejącego przekazać tę wiedzę w sposób atrakcyjny innym. OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA: mają rodowód filozoficzny, zwane też celami ostatecznymi, wskazuja one kierunki dążenia , ideały czyli zajmuja się projekcją wizji przyszłości tworzone przez zasady demokracji oraz głęboka wiarę, cele ogólne wyznaczają pewien obszar celom pośrednim wskazuja kierunki aktywności zawodowej i umożliwiają łączenie teorii edukacyjnej z praktyką szkolną, która wymaga identyfikacji zbiorów wiadomości i umiejętności. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA: cele szczegółowe operacyjne opisuja konkretne , wymierne , zakładanie efekty pracy wychowawczej - stanowią opis wyników , które mogą być uzyskane. CELE SZCZEGÓŁOWE POWINNY BYĆ: realistyczne- tzn. osiągalne . Nie mogą być zbyt uproszczone lub też przytłaczające, Trafne- tzn. muszą mieć odniesienie do jednostek lekcyjnych . Może to zarówno oznaczać , że bd miały wpływ na pracę, Pozytywne- tzn. tak sformułowane , aby miały korzystny wpływ na uczącego się. Jasne- mówiące , to co powinno być osiągnięte przez kogo , kiedy i „w” jakich warunkach, muszą tez określać w jaki sposób mierzoby bd wynik końcowy, Uzasadnione- tzn. rzeczowo przekonywująco określone. FORUŁOWANOIE CELÓW KSZTAŁCENIA: podejście behawioralne - zmiana wyraż się zachowaniem ucznia, podejście prognostyczne - cele to zamierzone wyniki kształcenia. TAKSONOMIA CELÓW KSZTAŁCENIA- czyli hierarchiczne klasyfikacje celów , porządkują zakres i układ treści kształcenia oraz procesy dydaktyczne. DZIEDZINA POZNAWCZA CELÓW NAUCZANIA- obejmuje wiadomości i umiejętności . taksonomie celow kształcenia , czyli hierarchiczne klasyfikacje celów porządkują zakres i układ treści kształcenia oraz proces dyd. DZIEDZINA PSYCHOMOTORYCZNA: obejmuje założone czynności ruchowe, jak rysowanie , pisanie , itp. DZIEDZINA EMOCJONALNA: obejmuje zainteresowania i postawy ucznia dotyczące wybrane dziedziny rzeczywistości , dyscypliny naukowej i przedmiotu szkolnego. TAKSONOMIA BLOOMA: Wiedza (wiadomości, znajomość faktów, terminologii, znaków konwencjonalnych, tendencji rozwojowych, klasyfikacji, kryteriów sprawdzania i oceny, metod badań, pojęć ogólnych, struktur, teorii, zasad i praw), Rozumienie - transfer treści na inny układ, język - interpretacja i ekstrapolacja (czyli przeniesienie). Zastosowanie (metod, reguł, pojęć ogólnych). Analiza (dokonywanie podziału całości na elementy, ustalenie hierarchii i stosunków miedzy elementami) - analiza elementów - analiza stosunków między elementami, - analiza zasad organizacji całości. Synteza (tworzenie całości z danych elementów w celu uzyskania nowej struktury). Ocenianie materiału i metody ze względu na założone cele - ocena na podstawie kryteriów zewnętrznych, - ocena na podstawie kryteriów wewnętrznych. TAKSONOMIA NIEMIERKO: Poziom wiadomości: Zapamiętanie wiadomości (A) - (wymienić elementy podać, określić, zdefiniować, zidentyfikować, wyliczyć, nazwać) oznacza gotowość ucznia do przypomnienia sobie pewnych terminów, faktów, praw i teorii naukowych, zasad działania. Zrozumienie wiadomości (B) (opisać- wyjaśnić,streścić, rozpoznać, rozróżnić, uzasadnić, zilustrować)oznacza, że uczeń potrafi przedstawić je w innej formie, niż je zapamiętał, uporządkować i streścić, uczynić podstawą prostego wnioskowania. Poziom umiejętności: Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych (C)( wykonać rozwiązać, zastosować, skonstruować, porównać, określić, narysować, sklasyfikować, zmierzyć, połączyć, zaprojektować, wybrać sposób, wykreślić (dobrać wykres do danych), scharakteryzować) oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami według podanych mu uprzednio wzorów. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (D)( udowodnić dowieść, przewidzieć, wykryć, zanalizować, ocenić, zaplanować, zaproponować, opracować, wnioskować) oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności formułowania i rozwiązywania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych przedmiotów, wartościowania przedmiotów według pewnych kryteriów. METODY NAUCZANIA- sposób postepowania nauczyciela z uczniem umożliwiający uczącym się realizacje celów kształcenia. Podające- zorientowane na przekazywanie materiału informacyjnego przez nauczyciela aktywność ucznia odbior informacji i sporządzanie notatek. Problemowe - ukierunkowane na rozwijanie umiejętności badawczych ucznia , samodzielne dochodzenie do wiedzy , uczenie się przez odkrywanie. Programowe- samodzielne opanowanie wiedzy i umiejętności za pomocą specjalnego programu , indywidualne tempo uczenia. Eksponujące- uczenie się przez przezywanie , Praktyczne - wykonywanie róznego rodzaju, działań ukierunkowanych na kształtowanie umiejętności praktycznych. METODY PODAJĄCE( wykład informacyjny, pogadanka, opowiadanie, opis , prelekcja, anegdota, odczyt, objaśnienie) Opowiadanie - polega na zaznajomieniu uczniów z jakimiś rzeczami, zjawiskami w formie ich słownego opisu. Wykorzystywane jest w młodszych klasach szkoły podstawowej, dlatego musi być obrazowe.. Wykład - służy przekazywaniu uczniom jakiś informacji z zakresu różnych dziedzin naukowych. Stosowany jest najczęściej w szkolnictwie wyższym. Wymaga od słuchaczy myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego.. Pogadanka - jej istota polega na rozmowie kierowanej przez nauczyciela z uczniami. Nauczyciel zmierzając do osiągnięcia sobie znanego celu stawia pytania uczniom, na które oni udzielają odpowiedzi. Jest to najstarsza metoda dydaktyczna, stosowana już przez Sokratesa. Jest ona przede wszystkim wykorzystywana w niższych klasach szkoły podstawowej. GRY DYDAKTYCZNE- są celowo organizowaną sytuacją dydaktyczną , w której uczestnicy zajęc konkurują ze sobą w ramach ściśle określonych zasad. GRY DECYZYJNE- opracowano w celu rozwijania umiejętności kierowniczych, wykorzystuje się ją do nabywania lub doskonalenia umiejętności podejmowania decyzji w stosunku krótkim czasie i w warunkach konkurencji. DYSKUSJA- jest metodą opanowania materiału nauczania i ważną umiejętnością społeczną . stosowana jest zazwyczaj na lekcjach przedmiotów humanistycznych . Może przebiegać naturalnie tylko wtedy gdy jej uczestnicy maja względnie bogatą wiedzę z zakresu stanowiącego przedmiot dyskusji i kiedy ich wiedza różni się. UCZEŃ BD AKTYWNY GDY: uwzględnia się jego potrzeby i zainteresowania , cel jest mu bliski, bierze udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji, odczuwa satysfakcję, ma poczucie własnej wartości , ma możliwość zrealizowania swoich pomysłów , dostrzega się wkład jego pracy. METODY AKTYWIZUJĄCE: BURZA MÓZGÓW - jest najprostszą metodą aktywizującą, jej istotą jest zgromadzenie w jak najkrótszym czasie dużej ilości pomysłów na rozwiązanie jakiegos problemu, prowadzący podaje problem i udziela głosu zgłaszając pomysły rozwiązań, nauczyciel lub uczniowie rozwiązań zapisują propozycje na tablicy lub na arkuszu. MAPA PAMIĘCIOWA- to mapa w której wykorzystujemy różne symbole. Celom jest usystematyzowanie świeżo zdobytej wiedzy. PIRAMIDA PRIORYTETÓW-polega na wartościowaniu, hierarchizacji .Najczęściej w grupach 4-5 osobowych wybierają najlepsze propozycje, które powstały wcześniej na podstawie burzy mózgów, układają je na szczycie piramidy .Potem wybierają coraz mniej ważne, i na końcu najmniej istotne .Następnie grupy porównują swoje piramidy, każda grupa uzasadnia swoje wybory. ZA I PRZECIW - odmiana tej metody to „plusy i minusy” lub” wady i zalety”. Polega na analizowaniu jakiejś sprawy z różnych punktów widzenia. Służy do wyszukiwania pozytywów i negatywów problemu w celu podjęcia trafnej decyzji. Uczy analizowania faktów. METAPLAN - metoda dyskusji, która polega na tym, się w czasie debaty uczestnicy wspólnie tworzą plakat będący graficznym skrótem tej debaty. Dyskusję metodą metaplanu można przeprowadzić w dużej grupie lub w małych zespołach. ANALIZA SWOT -polega na poszeregowaniu posiadanych informacji na cztery grupy. S -mocne strony W- słabe strony O- szanse T-zagrożenia. SZEŚĆ MYŚLĄCYCH KAPELUSZY-przygotowanie na kartkach opisu kolorów , przygotowanie kolorowych kartek dla wszystkich uczniów, wykonanie 6 kapeluszy w tych kolorach, losowanie kapeluszy to reprezentanci zespołów, podanie problemu, dyskusja w zespołach, dyskusja kapeluszy na forum klasy, niebiescy zapisuja na tablicy argumenty, podsumowanie przez `' niebieski kapelusz'. 'METODA PROJEKTU- wybór materiału , określenie tematu i celów projektu, podział tematu projektu na zadania, podział uczniów na grupy zadaniowe, przygotowaie instrukcji dla każdej grupy, określenie czasu , miejsca i sposobu realizacji projektu, zbieranie i opracowanie materiałów przez uczniów, prezentacja ocena projektu. PORTFOLIO (TECZKA) - zapoznanie uczniow z zasadami tej metody, podanie tematu do gromadzenia materiałów, określenie rodzaju materiałów, ustalenie kryteriów oceniania, gromadzenie, kompletowanie , porządkowanie materiałów, ocena końcowa, wykorzystanie zgromadzonych materiałów na lekcji. METODY PROGRAMOWE- ich ideą jest sterowanie przebiegiem czynności poznawczych uczącego się . Sprawdza się do systematycznego opanowania przez uczącego się części programu. Program należy rozumieć jako uporządkowany zbiór poleceń , które są przekazywane uczącemu się za pośrednictwem nauczyciela. METODY EKSPONUJĄCE-cechuje różnorodność odmian i zależnie od rodzaju wartości zmienia się sposób ich eksponowania i wpływa na uczucia postawę i charakter, ekspozycja może być słowna: czytanie , recytowanie itp. Dźwiękowa: muzyka śpiew… Eksponowanie wartości czy ogólnej ekspozycji prowadzi do utożsamiania się osoby uczącej się z tymi wartościami lub do ich odrzucenia. METODY PRAKTYCZNE: rodzaje pokazu: z objaśnieniem ( wprowadza do zajęc praktycznych), polega na demonstracji czynności, ich kolejności , prawidłowości wykonania . Przedmiotem pokazu mogą być maszyny, urządzeni, ich budowa, i zasada działania , poszczególne zespoły , podzespoły i części , narzędzia , tablice itd. - pokaz z instruktażem- instruktażem jest komenda słowny wybierający pokaz czynności , polega na wyjaśnieniu sposobu jej wykonania. - Ćwiczenia przedmiotowe- wielokrotnie powtarzane czynności stanowiące treści ćwiczenia, zorganizowane z zaplanowanych i przemyślanych sposób , wymagające wykorzystania odpowiednich środków ułatwiających rozwijanie umiejętności. PRZEBIEG ZAJĘĆ - uświadomienie celu zajęć oraz znaczenia umiejętności dla praktyki, opis wykonania przy użyciu środków , wskazanie sposobu wykonania i zaznajomienie z narzędziami, pokaz wzorxowego wykonania z objaśnieniem, próby wykonania pod nadzorem, samodzielne wykonanie czynności, kontrola wykonania umiejętności. PLANOWANIE LEKCJI- znajomość klasy i poszczególnych uczniów , znajomość materiału nauczania ,i funkcji przedmiotu w kształceniu uczniów, znajomość współczesnej dydaktyki, znajomość sposobów nauczania, świadomość zadań i odpowiedzialności nauczyciela. TYPY LEKCJI: obejmujące kilka momentów procesu nauczania , poświęcone opracowaniu nowego materiału, poświęcone utrwaleniu wiadomości, obejmujące ćwiczenia, poświęcone sprawdzaniu umiejętności i nawyków.(Kupisiewicz ) . STRUKTURA LEKCJI: część wstępna (1-2 min) , sprawdzenie pracy domowej ( 2-8min), pogadanka wstępna( 5-8 min), podanie nowego materiału ( 10-20 min), utrwalenie nowych wiadomości ( 8-12 min), zastosowaie nowych wiadomości , objaśnienie pracy domowej.( Półturzycki) . OGNIWA PROCESU KSZTAŁCENIA: I. uswiadomienie uczniom celow i zadań dydaktycznych - dotyczy zapewnienia ładu zewnętrznego oraz wewnętrznego oraz ukształtowaniu u uczniow pozytywnej motywacji uczenia się , działania nauczyciela maja doprowadzic do pozytywnej motywacji przygotowujących uczniów do określonej aktywności, nauczyciel zapoznaje uczniów z celami operacyjnymi i zadaniami . II. Zaznajomienie uczniów z nowym materiałem nauczania- uczniowie poznają nowe rzeczy , zjawiska i procesy poprzez bezpośrednie zetknięcie się z nimi, w bezpośrednim poznaniu rzeczywistości istotna rolę odgrywa obserwacja , a w poznaniu pośrednim kiedy ogromnego znaczenia nabieraja zastępniki rzeczywistości , potrzebne jest intensywna wyobraźnia ucznia. III. Kierowanie procesem uogólnienia nowego materiału: materiał zdobyty przez uczniów w ogniwie drugim droga poznania pośredniego lub bezpośredniego stanowi podstawę do tworzenia uogólnień , do których dochodzi się za pomocą różnych operacji myślowych. Od uogólnienia przechodzi się do pojęć. Pojęcie kształtuje się poprzez kojarzenie nazw z odpowiednimi im przedmiotami oraz utrwalenie wytworzonych skojarzeń. IV. Łączenie teorii z praktyką- praktyka pełni trzy funkcjie dydaktyczne, weryfikacyjną , poznawczą i operacyjną, działalność praktyczna uczniów pozwala lepiej trwale zapamiętać wszystkie przyswojone definicje , zasady i prawa naukowe.V. Kształtowanie umiejętności i nawyków. Umiejętność to zdolność do posługiwania się nabytą wiedzą przy wykonywaniu zadań dydaktycznych, wielokrotne powtarzanie umiejętności prowadzi do nawykow , które najczęściej staja się przyzwyczajeniami.VI. Utrwalenie wiadomości i umiejętności- zapewnienie trwałości poznanych wiadomości i umiejętności, najczęściej stosuje się zadania złożone. VII. Pomiar efektywności kształcenia: kontrola wyników nauczania pod koniec przeprowadzonej lekcji, pomiar określonych wiadomości i umiejętności oraz porównanie z założoniami celami kształcenia. POMIAR DYDAKTYCZNY- sporządzenie wykazu celów operacyjnych do danego zakresu materiału nauczania oraz zaprojektowanie wymagań na poszczególne oceny szkolne. Pomiar dydaktyczny to potwierdzenie osiągnięć szkolnych dokonanie wg szkolnych , jasno określonych i dających się doświadczalnie potwierdzić reguł. RODZAJE POMIARU DYDAKTYCZNEGO- a) pomiar sprawdzający zakłada że osiągnięcia uczniów porównane są z wymaganiami programowymi. B) pomiar różnicujący występuje wtedy gdy wynikowi ucznia odpowiada pewna wartość skali pomiarowej , pozwalająca na porównanie jego wyników z wynikami innych uczniów .WYMAGANIA PROGRAMOWE: K- wymagania konieczne 2, P- wymagania podstawowe( K+P) 3, R- wym. Rozszerzające ( K+P+R) 4 , D- wym dopełniające ( K+P+R+D) 5 , W- wym wykraczające ( K+P+R+D+W ) 6. TEST DYDAKTYCZNY- tradycyjne ocenianie pracy ucznia jak i nauczyciela jest zawsze subraktywne, niedokładne i daje wyniki nieporównane. TEST- jest narzędziem pomiaru dydaktycznego zbudowany w celu sprawdzenia i ocenienia osiągnięć zazwyczaj przez dokonujących tej ewolucji. RODZAJE TESTÓW- I. ZE WZGLĘDU NA UKŁAD ODNIESIENIA : a) test sprawdzający- zbudowany z zadań sprawdzających opanowanie wymaganych sprawdzonych czynności , dobranych ze względu na ważność treści. B) test sprawdzający wielostopniowy- TSW sprawdzający, czy treści programowe zostały opanowane i w jakim stopniu, c) test różnicujący powinien mieć tak dobrane treści, aby wykazać różnice w aktualnych osiągnięciach poszczególnych uczniów; ten rodzaj testu stosuje się głównie w celach selekcyjnych, d) test osiągnięć koniecznych - zbudowany z zadań sprawdzających wyłącznie wiadomości i umiejętności niezbędne uczniowi do dalszej edukacji. Za jego rozwiązanie uczeń może otrzymać tylko ocenę dopuszczającą. II. ZE WZGLĘDU NA ZASIĘK ZASTOSOWANIA- a) test szerokiego użytku - zbudowany tak , by mógł być stosowany przez inne osoby , nie tylko przez konstruktora. Dlatego musi to być zawsze test standaryzowany. B) test nauczycielski- autorski nauczyciela.III. ZE WZGLĘDU NA CZYNNOŚCI WYKONYWANIA PRZEZ BADANYCH PRZY UDZIELENIU ODPOWIEDZI: a) test ustny- uczeń odpowiada na zadania wypowiadające wyrazy lub całe zdania. B) test pisemny- uczeń pisemnie udziela odpowiedzi na zadania testu. C) test praktyczny- uczeń demonstruje sposób wykonania działań lub wytwór fizyczny. SPRAWDZANIE- proces którego celem jest upewnienie się , czy uczniowie opanowali określone czynności. OCENIANIE- proces wartościowania osiągnięć uczniów według wymagań edukacyjnych , proces gromadzenia informacji, integralna część procesu uczenia się i nauczania. CELE OCENIANIA: a) diagnozowanie- okrslenie indywidualnych potrzeb i przyczyn trudności każdego ucznia. B) informowanie o efektywności procesu naucznia- opisywanie rozwoju i postepów uczniów , ewolucja i modyfikowanie procesu nauczania. C) różnicowanie i klasyfikowanie uczniów, d) upowszechnienie osiągnięć uczniów- porównanie nie osiągnięć szkół , określenie stopnia opanowania umiejętności opisanych w standardach wymagań, e) ewolucja programów naucznia - ocena efektywności różnych modeli kształcenia. FUNKCJE OCENIANIA- diagnostyczna, kształcąca, informacyjna, motywacyjna, selekcyjna, klasyfikująca, różnicująca, sumująca, wspierająca. ROLA NAUCZYCIELA : FUNKCJA WSPIERAJĄCA- nastawienie na ocenianie osiągnięć , a nie braków, poszanowanie uczniowi pewnego wyboru i kontroli nad czynnościami uczenia się, indywidualizacja potrzeb ucznia w procesie uczenia się, uwzględnienie w procesie naucznia osobistych zainteresowań i celów ucznia, określenie jednolitych zasad i kryteriów oceniania, FUNKCJA DIAGNOSTYCZNA- stworzenie sytuacji dzięki którym można otrzymać różnorodne informacje dotyczące osiągnięcia ucznia, określenie aktualnego poziomu i postepów ucznia w nauce, w celu wskazania jego słabych i mocnych stron, pomoc w formułowaniu indywidualnego planu rozwoju ucznia. FUNKCJA KSZTAŁTUJĄCA- doskonalenie metod pracy samokształcenie, weryfikowanie programów nauczania , podręczników , pomocy dydaktycznych. FUNKCJA INFORMACYJNA- bieżące informacje uczniów o osiągnięciach i postępach w nauce. ZADANIA WEWNĄTRZ SZKOLNEGO SYSTEMU OCENIANIA: diagnoza osiągnięć edukacyjnych ucznia,ocenianie postępów, przekazywanie informacji o postępach uczniowi i rodzicom ( prawnym opiekunom),upowszechnienie osiągnięć edukacyjnych ucznia, monitorowanie poziomu naucznia w danej szkole poprzez dostarczenie wszechstronnych i porównywalnych informacji, poprzez dostarczenie wszystkim zainteresowany informacji zwrotnej wpływania na jakość procesu nauczania i uczenia się w danej szkole. ZADANIA ZEWNĘTRZNEGO SYSTEMU OCENIANIA: określenie jednolitych dla wszystkich uczniów wymagań na zakończenie każdego etapu kształcenia, diagnozowanie wybranych osiągnięć uczniów na końcu każdego etapu kształcenia, monitorowanie poziomu nauczania poprzez dostarczenie obiektywnych i porównywalnych informacji na temat jakości kształcenia, poprzez dostarczenie szkołom informacji zwrotnej wpływanie na jakość pracy szkoły. EWALUACJA: proces systematycznego gromadzenia informacji o rzeczywistości, których otrzymanie przeanalizowanie umożliwia sformułowanie wniosków o jakości i efektywności obiektów. CO POWINIEN OBEJMOWAĆ PROJEKT EWALUACJI: obiekt ewaluacji, kryteria ewaluacji, pytanie kluczowe, metody i techniki , dobór próby, monitoring ewaluacji, sposób raportowania prezentacji danych. EWALUACJA PEDAGOGICZNA- proces systematycznego zbierania informacji o rzeczywistości edukacyjne ich analizowanie interpretowanie oraz formułowanie wniosków. PROJEKTOWANIE EWALUACJI- określenie jej podstawowych elementów, jej celów, kryteriów, metod i narzędzi badawczych, wywiad gdy chcemy poznać motyw, próby padawczej, odbiorców, sposób wykorzystanie ewaluacji. EWALUACJA ZE WZGLĘDU NA JEJ CEL: a) w węższym zakresie uznając za jej cele: zamierzenie poziomu nasilenia jakości zjawiska , umiejętności procesu , określenie efektywności ewaluowanego programu, b) w szerszym i głębszym zakresie, gdy za cele ewaluacji przyjmie się lepsze rozumienie ewaluacyjnej rzeczywistości edukacyjnej. EWALUACJA ZE WZGLĘDU NA PRZEBIEG PROCES: a) ewaluacja końcowa - inaczej sumująca która jest stosowana po zakończeniu całego procesu czy programu . B) ewaluacja bieżąca- inaczej kształtująca , towarzysząca , równoległa, nazywana też monitoringiem , która jest prowadzona podczas trwania procesu czy programu na bieżąco daje informacje o jego przebiegu , które umożliwiają dokonanie zmian i dopasowanie działań do zmieniających się sytuacji, c) EWALUACJA TYPU” FRONT- END” której dokonuje się przed i po zakończeniu danego procesu , ściśle określa zależność między zmianą jaka się dokonała a funkcjonowanie programu , ujmuje również analizę potrzeb. BIORĄC PO UWAGE KTO PRZEPROWADZA EWALUACJĘ: a) ewaluacja wewnętrzna inaczej autoewaluacja , która jest dokonana przez osoby związane z przedmiotem ewaluacji. B) ewaluacja zewnętrzna- jest przeprowadzona przez osoby czy instytucje związane bezpośrednio z poddawanymi ewaluacji programami , projektami , procesami. EWALUACJA DYDAKTYCZNA: systematyczne gromadzenie informacji o warunkach , przebiegu i rezultatach działań dydaktycznych w celu ich kontynuowania lub ulepszenia. PARADYGMAT FUNKCJONALISTYCZNO- BEHAWIORALNY: Jest on najczęściej realizowany w praktyce szkolnej, ujawniany - choć z reguły nie wprost - w publikacjach kierowanych do nauczycieli i najchętniej przez nich czytanych, gdyż odpowiada ich językowi i schematom porządkującym nauczycielskie myślenie o tym, czym jest nauczanie, uczenie się i wiedza. Stanowi on swoiste połączenie inspiracji płynących z funkcjonalizmu. PARADYGMAT HUMANISTYCZNO- ADAPTACYJNY: Jego retoryka jest budowana wokół takich kluczowych dla niego kategorii, jak: „potencjał samorozwojowy, „autentyczność, „samorealizacja, „warunki naturalne, „bezwarunkowa adaptacja. Skoncentrowany jest na bliskich relacjach interpersonalnych. ego zwolennicy rekrutują się głównie ze średnich klas społecznych, prowadząc ich do tworzenia swego rodzaju edukacyjnych enklaw, przedszkoli, czy szkół społecznych. PARADYGMAT KONSTRUKTYWISTYCZNO- PSYCHOLOGICZNY: Wywodzi się z prac J. Piageta i innych koncepcji z zakresu psychologii poznawczej, rozwijany jest w opozycji do teorii, w których człowiek traktowany był jako biernie odzwierciedlający rzeczywistość w procesach uczenia się. Wytwarzane przez konstruktywizm psychologiczny projektowanie dydaktyczne duże zaufanie do możliwości intelektualnych ucznia i rezygnacja z nauczycielskiej dominacji nad znaczeniami. Nauczyciel inspirowany konstruktywizmem nie tyle zabiega o uzyskanie określonego wyniku aktywności ucznia, uczeń w procesach edukacyjnych rozwija wiele procedur umysłowych, ale tylko tych, których doświadcza w czasie realizacji tych procesów. PARADYGMAT- KONSTRUKTYWISTYCZNO-SPOŁECZNY- eksponuje wiedzę potoczną ucznia, stanowiącej w tej perspektywie źródło owocnej aktywności w procesach konstruowania znaczeń, to odwołuje się też do roli kontekstu społeczno-kulturowego i nauczyciela: PARADYGMAT KRYTYCZNO- EMANCYPACYJNY: wprowadzenia do swojego języka i programów kształcenia podstawowych kwestii społeczno-politycznych, takich jak: stygmatyzacja, wykluczenie, uprzedmiotowienie, nierówność, dominacja, opresja, dominacja, podporządkowanie, segregacja, odmienność, ubóstwo, niepełnosprawność, zmienia się również model nauczyciela z nauczającego również na uczącego się - edukacja nabiera symetrii, gdyż nie zmierza do dominacji intelektualnej i politycznej. JAKOŚĆ SZKOŁY TO: osiąganie założonych celów, nieustanne doskonalenie, zaspakajanie potrzeb klientów. MODELE ROZWOJU JAKOSCI PRACY SZKOŁY: : monitorowanie postepów ucznia, rozwuj zawodowy nauczyciela, koncentrowanie się na procesie uczenia się ucznia, organizowanie efektywnego uczenia się, wspólne działania dla poprawy uczenia się, zaangażowanie i odpowiedzialność uczniów, wsparcie rodziców i społeczności lokalnej, odpowiednia baza materialna, wzmocnienie pozytywne, wzmocnienie i odpowiednie bodźce . MIERZENIE JAKOSCI PRACY SZKOŁY: koncepcja pracy , projektowanie zmian, współpraca wszystkich podmiotów szkoły , partnerstwo, stworzenie systemu mierzenia jakości pracy szkoły, jawność ocen. GŁÓWNE OBSZARY PRACY SZKOŁY: I. KSZTAŁCENIE: efekty kształcenia, organizacja i przebieg kształcenia, II. ORGANIZACJE I KIEROWANIE SZKOŁĄ: dyrektor szkoły, dokumentacja, planowanie pracy w szkole, struktura organizacyjna, kierownie zespołem ludzi, szkolny system nadzoru, informacja i promocja szkoły, baza szkoły, finanse szkoły. III. OPIEKA I WYCHOWANIE: plan pracy pedagogicznej, atmosfera, opieka socjalna, zachowanie uczniów, frekwencja, demokracja w szkole, prawa i obowiązki ucznia, dzieci specjalnej troski, zdrowa i bezpieczna szkoła, współpraca szkoly z rodzicami. KRYTERIA OCENY JAKOSCI PROCESÓW NAUCZANIA UCZENIA SIĘ: odpowiednia baza, odpowiednie kwalifikacje nauczycieli, program nauczania zawiera jasne cele zrozumiałe przez nauczycieli i uczniów, treści przedmiotu są dobrane tak by umożliwiał osiagnięcie założonych celów, uczniowie są zachęcani do uczenia, ocenianie jest rzetelne obiektywne sprawiedliwe, sprawdzanie i ocenianie jest wykonywane pod kątem wymagań programowych danego przedmiotu, ocenianie zapewnia ucznia rzetelna informację , uczniowie zdobywają wiedzę i opanowują umiejetnoiści. KOŃCOWE KONKLUZJE: mierznie jakość odbywa się bezustannie, mierzenie jakości jest sprawą ważną dla wszystkich zainteresowanych efektami pracy szkoły, w mierzeniu jakości niezbędne jest opracowanie w miarę precyzyjnych kryteriów ocn i standardów które muszą być wszystkim znane, nie nma mierzenia jakości bez partnerstwa w szkole, musi być powiązane ze strategią , wspomagania partnerskiego ze strony administracyjnej oświatowej i samorządowej.