Poradnictwo pedagogiczne- zbiór teorii,założeń,rozwiązań praktycznych polegających na realizowaniu poradnictwa pedagogicznego.
Istota poradnictwa- polega na optymalizowaniu, dynamizowaniu, ukierunkowaniu wsparcia,doradzaniu, dawaniu porad ale może mieć też inny charakter bo wspomaganie rozwoju może obejść się bez porady ale wtedy występuje sytuacja wyjaśniająca problem.
Poradnictwo pedagogiczne ma dwa wymiary:
Teoretyczny- (poradoznawstwa zespół teorii, wiedzy, metod) obejmuje tez założenia metodyczne czyli cele, zasady, metody, formy srodki, techniki.
Praktyczny- z czerpaniem przesłanek teoretycznych
Istotą poradnictwa- jest wyprowadzenie ze stanu bezradności do zaradności.
Bezradność- nie moc,nie wiedza, brak efektów, brak sposobów, nie radzenie sobie ze sobą kierowania sobą,nie wiedza o tym czego się chce, bierność brak inicjatyw brakiem pomysłu na życie.
Bezradnym czyni człowieka lęk, choroba, niepełnosprawność, brak pracy, śmierć bliskiej osoby.
Stany bezradności:
Obiektywna(uzasadniona)
-ma charakter przejściowy bo nikt nie jest przystosowany do sytuacji losowej np. śmierć, choroba, utrata pracy.
-z takiej bezradności się wychodzi, nie tkwi się w nie, próbuje się przełamać albo naturalnie przechodzi się ten okres.
Subiektywna
-zawiniona- wynikająca z braku aktywności, niedbalstwa.
-wyuczona- ktoś staje się bezradny ze względu na wyuczenie się bezradności(stan kultywowania swojej bezradności), ma charakter dziedziczenia społecznego( bezwład życiowy w całych kręgach z pokolenia na pokolenia)
Zakresy poradnictwa pedagogicznego:
Kryterium celu
-główny cel Optymalizacja czyli odpowiedni, właściwy, efektywny, stworzyć optymalne założenia procesu wychowania.
-Profilaktyka- działania uprzedzające na niepokojące sygnały na zagrożenia.
-Naprawa-naprawa tego co złe np. przez wadliwa diagnozę zaniedbania brak optymalizacji. Są to działania naprawcze czyjeś zaniedbania (dzieci które w optymalnych warunkach nie osiągnęły zamierzonego celu) , ratowanie dziecka.
-Prognoza- założenia docelowe czyli prawdopodobieństwo efektów w pewnych sferach jest bardzo znacząca w poradnictwie dydaktycznym (jak realizować potrzeby dydaktyczne) i poradnictwie zawodowym ( określenie przesłanek przydatności zawodowej)
Kryterium treści:
-Wychowawcze- zagadnienia dotyczące wychowania, metod wychowawczych, kompetencje wychowawcze.
-Dydaktyczne- zaczyna się gdy zaczyna się start szkolny celem jest:
1.diagnoza i optymalizacja startu szkolnego
2.wyrównywanie deficytów rozwojowych (terapia pedagogiczna i zajęcia wyrównawcze)
3.praca wyrównawcza z braku wiedzy wynikające z profilaktyki i działań naprawczych.
4. kierowanie uczniami zdolnymi i uzdolnieniami
5.kwalifikowanie dzieci do różnych form kształcenia
6.optymalizowanie i prognozowanie perspektyw szkolnych, aspiracji szkolnych obiektywizacja możliwości
Opiekuńcze wynika z dwóch czynników:
1.właściwości psychofizycznych rozwoju dziecka
2.środowisko opieki dla dzieci
-szukanie odpowiednich treści, metod
Kulturalne-optymalizacja wrastania w kulturę tworzenie warunków do dobrego wychowania
-nabywanie norm kulturowych
-u osób niepełnosprawnych jest to waloryzacja osób przez oswajanie z kulturą i sztuką
-zagospodarowanie wolnego czasu
-dokonywanie alternatywnych wyborów kulturowych.
Zawodowe- to poradnictwo optymalizacji przebieg rozwoju zawodowego, głównie przygotowanie do pracy zawodowej, pomoc w dokonywaniu właściwych wyborów.
Doradztwo-jest zawężonym procesem dla dorosłych, który nie obejmuje wychowania.
Najważniejszym celem poradnictwa jest udoskonalenie przygotowania jednostki do aktywności społecznej jak najlepsze funkcjonowanie w kontaktach społecznych. Jednostka ma być przygotowana do życia między ludźmi.
Podmiot w poradnictwie to:
-jednostka- dziecko, nauczyciel, rodzic
-grupa- rodzina, klasa, zespół terapeutyczny
-instytucja-szkoła przedszkole
-zbiorowość masowa-społeczeństwo
Poradnictwo jako niesienie pomocy (porady):
-sygnałem do podjęcia działania dawania porady jest dostrzeżony symptom, zaburzenie, odchylenie, deficyt
Interakcyjny model poradnictwa:
Problem <-------------- Zaradność
(stan bezradności)
Doradca ------------------------>Odbiorca
(nadawca) <----------------------(klient)
Kryterium treści
Kryterium celu
Założenia metodyczne
Odbiorca- to może być ktoś kto czeka na doradcę wtedy jest Inspiracja zewnętrzna
są osoby szukające pomocy, świadomi problemu -Inspiracja wewnętrzna
Poradnictwo opiekuńczej est kręgiem poradnictwa treści.
Kryteria wyznaczające poradnictwo opiekuńcze:
1.Właściwości psychoruchowego rozwoju dzieci (ze szczególnym uwzględnieniem aspektu fizycznego)
2.Zadania i możliwości pełnienia tej opieki różnych środowisk życia dziecka:
opieka pełna (przez całą dobę)
opieka niepełna
opieka czasowa (może być pełna i niepełna np. kolonia, ośrodek szkolno-wychowawczy)
Niektóre ośrodki szkolno-wychowawcze pełnią opiekę pełną(gdy rodzice prawnie mają odebrane władzę rodzicielską) lub niepełną ( gdy dzieci przebywają na zasadzie szkoły z internatem.
Opieka niepełna- np. w szkole, oferuje pewien zakres opieka, tworzenie warunków ale przez pewien czas
Opieka pełna powierzona- kolonie zimowiska itp.
Opieka jest pierwotna w stosunku do wychowania , opieka równolegle uruchamia działania wychowawcze czyli zadania o charakterze wychowawczym w czynnościach pielęgnacyjnych ( np. okazywanie miłości)
Każdy akt opiekuńczy jest wzmocniony przez wychowanie.
Opieka minimalizuje się pod wpływem działań wychowawczych. Od opieki do samoopieki.
Dziecko z wiekiem potrzebuje coraz mniej opieki a coraz więcej wychowania.
Opieka powinna mieć charakter dynamiczny wyprzedzać rozwój dziecka z wiekiem trzeba zmieniać charakter opieki.
Opieka jest takim działaniem, zaspokajaniem potrzeb opiekuńczych. Istotą jest zaspokojenie codziennych potrzeb, stworzenia warunków do rozwoju:
są to działania wobec osób które:
1.nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb
2.właściwie pokierować swoim rozwojem
Podział potrzeb opiekuńczych:
1.Normalne (powszechne)-zwyczajowe kulturowe.
2.Indywidualne-każdy ma specyfikę swoich potrzeb np. niektórzy muszą jeść częściej, inni raz dziennie.
3.Dewiacyjne (niemoralne wynikające z rozregulowania organizmu)- potrzeby pokarmowe, używki, czasem potrzeba dewiacyjna u dzieci zastępuje potrzebę normalną, ratują się jak następuje ich deprywacja potrzeb normatywnych, zbyt dużo dóbr materialnych mają dzieci.
Optymalne zaspokojenie potrzeb- każdy nadmiar prowadzi do dewiacji, a niedobór do braku, więc i niedobór i nadmiar są szkodliwe.
Klasyfikacja potrzeb opiekuńczych wg Haliny Filipczuk:
Emocjonalnego kontaktu, przynależności, więzi, społecznego kontaktu.
Bezpieczeństwa
Aktywności- wyregulowanej aktywności czyli wraz z wiekiem rozszerzenia wolności , rozwijanie samodzielności.
Samodzielności- co wolno, na ile wolno, kto wyznacza.
Potrzeba posiadania- np. kompensowanie sobie braku bezpieczeństwa rzeczami, jest to coś co dziecko ma do swojej dyspozycji może zrobić co chce, coś do jego wyłącznego użytkowania, na zawsze.
Dzieci w placówkach nie znają kategorii podziału na moje i czyjeś. Dzieci nie szanują rzeczy ani swoich ani kogoś.
Cechy:
opieka nad dzieckiem ma charakter międzyludzki czyli dzieckiem opiekuje się drugi człowiek.
Jest określony układ relacji opiekun osoba dorosła, pod opiekun dziecko, w placówkach jest to bardzo często zaburzone
Musi być zastosowany stosunek opiekuńczy to względnie stały układ ról wychowanka i wychowawcy, ta relacja ma swoje podłoże polegające na odpowiedzialności opiekuna za pod opiekuna, ma charakter ciągły i bezinteresowy ma za zadanie zapewnienie ponad podmiotowych potrzeb wychowanka.
Podmiotowe- potrzeby drugorzędne
Ponad podmiotowe- pierwszorzędne, potrzeby najpierw dziecko musi jeść, żyć dopiero potem,można realizować te podmiotowe indywidualne.
Postawa opiekuńcza postawa która pozwala dostrzec potrzeby w drugim człowieku. Postawa musi być udokumentowana zachowaniem, działaniem
W zaspokajaniu potrzeb dziecka mamy dużo zachowań:
Dziecko rodzina
System wspomaganie rodziny:
-kodeks rodzinny (czyli system prawny)
-socjalne zabezpieczenie
-opieka medyczna
-kultura pedagogiczna
System uzupełniania rodziny (powierza rodzina dziecko na jakiś czas):
-żłobek,przedszkole, szkoła
-kolonie
-świetlice
-internaty, bursy
-ośrodek szkolno-wychowawczy
We właściwym funkcjonującym systemie to powinny być wystarczające systemy, gdy nie wystarcza mamy:
Zastępowania:
Interwencyjne (diagnostyczne)
-rodzinny ośrodek diagnostyczny
-pogotowia
Opieki całkowitej
-dom dziecka
-ognisko wychowawcze
-zakład wychowawczy
-rodzinnopodobne formy opieki nad dzieckiem
-adopcja
-rodzina zastępcza
-rodzinny dom dziecka
-wioski dziecięce (SOŚ)
Rodzina zaprzyjaźniona- wspomaganie dzieci przebywających w placówkach, zaprzyjaźniają się z dzieckiem, ale nie są formalne, nie są za dziecko odpowiedzialne, bez zobowiązań.
Pięć ważnych właściwości opieki międzyludzkiej:
Zaspokojenie obiektywnych potrzeb dziecka (ponad podmiotowych)
Odpowiedzialność (nie ma opieki bez odpowiedzialności) opieka jednokierunkowa opiekuna za podopiecznym, dobrowolne podjecie się opieki.
Ciągłość, trwałość, pewność, regularność, przewidywalność, stałość opieki nad dzieckiem.
Bezinteresowność, bez korzyści, bez poświecenia,bez liczenia na wdzięczność. Opiekun daje dziecku to czego jemu jemu potrzeba, a nie czego trzeba opiekunowi.
Nasycenie opieki emocjami-serdeczność, ciepło, dobroć, uznanie itp.
Świetlica
Założenia metodyczne świetlicy dla dzieci i młodzieży:
może być świetlica szkolna i środowiskowa
może mieć charakter opiekuńczo - wychowawczy lub:
-integracyjne
-socjoterapeutyczne
-terapeutyczne np. szkolna świetlica środowiskowa
Cele świetlicy:
-cel wychowawczych
-zapewnienie opieki
-cel społeczny
Środowiskowa świetlica -nie tylko dla dzieci z tej szkoły, i dla młodzieży i nastolatków
Formy i dziedziny pracy:
-zajęcia umysłowe
-praktyczno-techniczne
-artystyczne
-sportowo- fizyczne (ruchowe)
Świetlica jako główną metodę wychowania stosuje samorządność.
Zasady pracy świetlicy wg wieku:
-samodzielności
-aktywności
-świadomości (dokonywanie wyborów)
-higieny i bezpieczeństwa
Czym powinni kierować się opiekunowie w świetlicy wg Podlaskiego :
-zasada dobrowolności ma dwojaki wymiar:dziecko powinno mieć prawo dobrowolnego uczęszczania do świetlicy, dziecko wybiera co chce tam robić, czym zajmować, wybrać z oferty to co je interesuje.
-zasada odmienności- ma być miejscem odmiennym od szkoły i klasy szkolnej
-zasada aktywizacji
-zasada usamodzielnienia
-zasada samodzielności
Założenia metodyczne poradnictwa pedagogicznego.
Problem
Bezradność------>Zaradność
D (N) ---------------------------------->O (K)
<----------------------------------
-istota
-cele-->celu
-zakresy treści --->treści
Założenia metodyczne
-dyrektywy(jak należy postąpić)
-zasady
-rodzaje poradnictwa
-metody formy
-strategie poradnictwa (koncepcje)
Cele poradnictwa:
nadrzędnym celem poradnictwa jest udoskonalenie uczestnictwa w życiu społecznym poprzez:
-korygowanie deficytów
-rozbudowanie zainteresowań
optymalizacja procesu przygotowania do pracy zawodowej działania te są podejmowane:
-w procesie przed decyzyjnym, mają charakter działań pedagogicznych
-kształtowanie aspiracji życiowych, motywacje do wysiłku.
-śledzenie i korygowanie losów zawodowych
Porada:
1.Długotrwały proces poznawania, weryfikowania swoich błędnych formułowań
-ustalenie wartości w diagnozie
-zidentyfikowanie ubocznych skutków
2. Pojawia się też prognoza pedagogiczna jakie jest prawdopodobieństwo co będzie dalej.
-określenie sposobów, kierunków zmiany, wskazanie metod form, środków, rytmu pracy
3. Aktywna pomoc, dobrze gdy jedna osoba diagnozuje i tworzy projekt pomocy ale i go realizuje.
Doradcami są:
doradztwo profesjonalne:
-poradnia psychologiczno -pedagogiczna
-pedagog szkolny
-placówki przy sądach
-nauczyciel wg Kargulowej
Doradztwo nieprofesjonalne:
-nauczyciel przedmiotowy
-rodzice
-rówieśnicy
Dyrektywy (jak należy postąpić):
1.Pierwsza dyrektywa ma charakter profilaktyczny pierwszorzędna powinna być optymalizacja (normalność)
2.Kolejna dyrektywa mówi o całościowym ujmowaniu spraw dziecka (dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze, zdrowotne itp.) oraz łączne ich rozpatrywanie. W pełni harmonijny.
3.Uwzględnienie indywidualnych cech osoby (dziecka, rodziny) oraz warunków w jakich funkcjonuje osoba czy grupa. Zestawienie podmiotowości z warunkami a także ich wyodrębnienie osoby od warunków np. w jakich żyje. Nie wolno przypisywać dzieciom cech rodziców.
4Koordynacji specjalistycznej ale tylko w konieczności (korzystamy z pomocy innych specjalistów ale dopiero gdy wykracza coś poza nasze możliwości). Ma być koordynacja specjalistyczna wyważona, jest to możliwość a nie konieczność.
Zasady:
Zasada dobrowolności korzystania z porady - człowiek ma dobrowolnie przyjąć zmianę, bo inaczej nie przyniesie to rezultatów. Ostatecznie się dobrowolność eliminuje np. ograniczyć władzę rodzicielską (ale to są drastyczne rozwiązania). Gdy rodzice czy dzieci nie chcą współpracować podejmujmy próbę zmiany nastawienia, dotarcia do tej osoby.
Rodzaje poradnictwa (typy):
procesy kierunkowe (wszystkie popędy, emocje, nastawienia, hierarchie wartości) wpływa na nastrój emocje, hamować pewne popędy, pobudzać.
procesy instrumentalne (sfera poznawcza, sfery czynnościowe umiem, wiem, rozumiem) doskonali sferę czynnościową, poznawczą, fizyczną.
Metody i formy wg Kargulowej:
Formy- to porada, wchodzenie w role, działanie opiekuńczo- wychowawcze.
Metody- czasem wynikają z form lub do metod dobieramy formy.
Praca opiekuńczo- wychowawcza:
-indywidualnych przypadków (zaspokojenie potrzeb opiekuńczych dziecka)
-Metoda bezpośrednia- w bezpośrednim kontakcie, osobiście.
-Metoda pośrednia- np. telefoniczna, orzeczenie, literatura przedmiotu, film, internet.
Metody wg Szulc'a:
Metody werbalne:
-przekazywania
-rozłamania
-instruktarzu
-mobilizacji
-persfazji
Metoda interwencji w organizowaniu środowiska wychowawczego.
-szukamy deficytów słabości, co zakłóca (analiza czynników zakłócających)
-poszukiwanie sił, zasobów, potencjałów na czym można się oprzeć, czasem cząstkowych walorów, które mają być zaczynem początkowych zmian
Metoda wpływu sytuacyjnego- kreowanie konkretnych sytuacji.
-diagnoza
-korekcja
-trening
-kompensacji
Techniki i środki:
-obserwacji
-rozmowa
-wywiady
-socjometryczny
-modelowania
-analiza wytworów
-przeciw warunkowanie dzieci
-kwestionariusz
Funkcje:
-emocjonalna
-poznawcza
-kreatywna (wymaga wyobraźni od osoby realizującej)
-diagnostyczna
-kwalifikacyjna
-terapeutyczna
-motywacyjna
Strategie poradnictwa (koncepcje)
1.Dialogowe- umiejętność prowadzenia dialogu zakres umiejętności nadawca- odbiorca
2.Dyrektywna- umiejętność posługiwania się wskazówką dotycząca wyboru (dyrektywą). Mówi doradca nie dziecko czy rodzic.
3.Liberalna- liberalne podejście, aktywność po stronie dziecka i rodziców. Doradca taki który docenia aktywność, podtrzymuje. Tworzy warunki aby osoba sobie poradziła a nie doradca.
Nie pracuje się cały czas a jednej koncepcji, tylko dobieramy je do osoby, problemu, sytuacji.
Środki (narzędzia):
-film
-słowo (pisane, mówione)- jest czynnikiem który jest tworzony przez pedagoga. Słowo tworzy moc tworzenia np. budowanie własnej wartości (formujemy dziecko)
Patologia słowna- krzywdzenie, manipulowanie innych (rani, boli, kradnie dobre imię, plotki, oszczerstwa, kłamstwa)
Poradnictwo rodzinne:
Jedyną osobą która wyodrębniła Olga Czerniawska sformułowała zadania:
-ma pomóc osobą w kształtowaniu roli rodzicielskiej
-optymalizowanie funkcji rodziny (materialna, opiekuńcza, kultura wychowania)
-motywacja życia rodzinnego (wspomaganie w opanowaniu podstawowych umiejętności rodzicielskich)
Obejmuje całość rodziny lub jednostkowe role rodziców na tle całej rodziny. Musi być zespół zmian dotyczący całej rodziny.
Zajmuję się:
-całokształtem funkcjonowania rodziny (atmosfera życia rodzinnego)
-pomoc w sytuacjach konfliktowych, kryzysowych. Dbałość o właściwą jakość życia rodzinnego ale i interwencje w sytuacjach trudnych.
-zajmuje się przejściowymi sytuacjami trudnymi np. choroba, brak pracy.
-przeprowadzenie rodziny przez różne etapy rozwoju dziecka przygotowanie rodziców do kolejnego etapu. Rodzic powinien być przygotowany do okresu dojrzewania (o dojrzewaniu z rodzicami powinno się mówić około 3 klasy szkoły podstawowej, aby sygnalizować przyszłe zmiany, problemy)
-przeprowadzenie rodziców przez okoliczności związane z cyklem życia rodzinnego, naturalnego np. pojawienie się kolejnego dziecka, zmiana miejsca zamieszkania
Celem jest również podnoszenie kultury pedagogiczne społeczeństwa a szczególnie rodziców.
Pedagogizacja rodziców obejmuje ona ukazywanie problemów wychowawczych, opisywanie, analizowanie tych problemów, zbieranie wiedzy naukowej o uwarunkowaniach, sposobach, konsekwencjach. Nastawienie do samokształcenia poszukiwania wiedzy, pomocy.
Trzy grupy zagadnień w pedagogizacji (Kotłowski są to uniwersalne klasyczne treści):
1. Czym jest dziecko (wiedza o dziecku) teraz kim jest dziecko? (genetyka, fazy rozwoju, zasoby społeczne, kulturowe,emocje dziecka)
Czteroczynnikowa koncepcja (dziedziczenie, wychowanie, środowisko, własna aktywność)
2. Zadania rodziny w wychowaniu: rodzina kształtuje
-społeczno- moralne
-intelektualne (umysłowe)
-estetyczne
-wychowanie do pracy
-edukacja seksualna (budowanie własnej tożsamości płciowej, zachowania seksualne)
3. Metody i sposoby oddziaływań na dziecko
Jak działać na dziecko? Jak je wychowywać? Rodzic musi się zapoznać z metodami wychowania nie tylko kar i nagród. Wykorzystanie innych środowisk wychowania.
Poza tymi 3 klasycznym zagadnieniami są też współczesne:
-uzależnienia (od bodźców wizualnych- gier, internet, hazard)
-przemoc, przedmiotowe traktowanie dzieci
Kultura pedagogiczna- podobna do kultury i kultury osobistej każdego człowieka.
-poglądy na wychowanie, idea wychowawcza, kultura duchowa wymiar duchowy
-stosunek do wychowania młodych pokoleń, sposoby wprowadzenia młodych w świat np. eliminowanie nierówności edukacyjnych
Koncepcja Macierzkowej 3 aspekty kultury pedagogicznej rodziców.
Wiedza o dziecku i jego potrzebach
Stosunek do dziecka (wyrażanie, okazywanie emocji, ustosunkowanie do dziecka)
Zachowanie wobec dziecka (rodzaje aktywności podejmowane na rzecz dziecka, jak się przejawia rodziców zaangażowanie)
Może być pozytywna (+) negatywna (-)
Wiedza |
+ |
- |
+ |
+ |
- nic nie rozumie |
+ |
- |
Stosunek |
+ |
- |
+ |
- brak ciepła |
+ |
- |
+ |
Zachowanie |
+ |
- |
- złe zachowanie |
+ |
-zachowuje się fatalnie |
- |
-nadopiekuńczość |
Integracyjny model rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych- aby w miarę możliwości zostało w swoim środowisku, ale aby mogło tam zostać i dobrze funkcjonować trzeba z pedagogizować rodziców, pełnią rolę rehabilitanta dla swojego dziecka.
Kultura pedagogiczna wg Macierzkowej- to taki zespół norm i wartości a także sposobów zachowania, który wynika z celów wychowania.
Są różne cele posiadania dzieci uświadomione cele tworzą normy i wartości. Ten cel ujawnia się reagowaniem w sytuacji wychowawczej bo normy i wartości mogą być nieokazywane.
Kryterium wg Macierzkowej:
sposób reagowania na syt wychowawcze
-umiejętne względem jego potrzeb rozwoju
-nie umiejętne w ogóle nie związane z potrzebami dziecka.
Kultura pedagogiczna jest inspirowana religia, środowiskiem rodzinnym z jakiego się wywodzi, kręgiem kulturowym.
Cechy dziecka respektowane w normalnej rodzinie o wysokiej kulturze pedagogicznej (wskaźnik kultury pedagogicznej rodziców)
1.Cenność (cenne jest ze, sam fakt ze jest)
2.Bezbronność (dzieci trzeba chronić)
3.Niedoskonałość (ma prawo popełniać błędy)
4. Zależność (wszystkie potrzeby zaspokajają rodzice, ale z czasem ta zależność musi się rozluźnić przejść do samoopieki)
5. Niedojrzałość (przebieg życia dziecka jako droga w kierunku dojrzałości zgodnie z normami rozwojowymi i właściwościami danego dziecka)
Trzy modele kultury pedagogicznej:
Bezkrytyczne przeniesienie wzorów z rodziny
Zaprzeczenie tych wzorów, których nośnikami byli rodzice
Wypośrodkowanie (zaczerpnięcie tego co korzystne a także wprowadzenie nowych elementów)
Wzorzec kultury pedagogicznej zależy od wielu czynników
-cech społecznych (liczebność itp.)
-wartości, którymi się kierują rodzice hierarchia wartości.
-zależą także od dziecka
Wskaźniki kultury pedagogicznej:
Wiedza o dziecku
Stosunek do jego potrzeb
Sposób zaspokajania jego potrzeb
Zaspokajanie potrzeb w sposób optymalny
Znajomość praw i prawidłowości rozwoju psycho-fizycznego dziecka i respektowanie tych prawidłowości w rozwoju
Świadomość własnej roli wychowawczej wobec dziecka, wobec społeczeństwa
Poczucie odpowiedzialności za rozwój i los dziecka, za jego przyszłość
Wzory i wzorce jakie rodzic wnosi w życie swojego dziecka (zachowanie rodziców, stosunek do pracy, religii, wartości to jest wychowanie przez codzienność, rodzic przede wszystkim powinien wymagać od siebie)
Poglądy na temat charakteru stosunków wychowawczych w rodzinie (kto jest kim w rodzinie)
Umiejętność oddziaływania wychowawczego przez organizacje życia w rodzinie (pełnienie ról, wprowadzanie stałych obowiązków)Rodzic musi być świadomy.
Rodzaje i metody wychowawcze stosowane w rodzinie oraz świadomości ich znaczenia (znajomość, przegląd, różnorodność metod wychowania)
Poglądy na rodzaj jak i ich skuteczność, świadomość ich znaczenia w odniesieniu do życia pozarodzinnego (czyli stosowanie w różnych organizacjach i instytucjach)
Stosunek do nauki szkolnej (nie za dużo ale i nie za mało)
Działalność rodziców wobec innych dzieci (wrażliwość na inne dzieci)
Stopień i stan refleksji pokolenia dorosłych nad efektem wychowania
Organizacja czasu wolnego w rodzinie
Kultura zabawy.
Celem poradnictwa rodzinnego jest poprawianie jakości wychowania
Rodzice---szkoła Szkoła-----rodzice prawidłowa edukacja, szkoła inicjuje, pobudza, jest placówką wspomagająca w wychowaniu dziecka
Planowanie pracy- w procedurze metodycznej jest planowanie pracy, prace mają charakter długoterminowy:
-Planujemy działania na cały okres pracy z tymi dziećmi
-Pedagog musi być przygotowany i wyprzedzająco myśleć aby przygotować rodziców do etapów rozwoju. Pedagog musi znać zagrożenia , właściwości faz rozwoju, aby to wyprzedzić, rodziców trzeba np. do dojrzewania przygotować
Konieczność wieloletniego planowania aby dzieci przeprowadzić przez fazy rozwojowe pedagog ma przewidzieć i przygotować rodziców do przyjęcia problemów ich faz rozwoju.
Metody i formy pracy z rodzicami wg Kotłowskiego:
-Zebrania ogólne mogą mieć charakter grupowy lub masowy(rodziców, uczniów całej szkoły) Zebranie grupowe które nie jest zebraniem ogólnym to zebranie rodziców, których dzieci maja bardzo podobny problem.
-Zebrania klasowe mogą mieć charakter cykliczny- mogą być semestralne lub w ramach spotkań „drzwi otwartej szkoły”
-Inną formą są uniwersytety dla rodziców organizować je może np. Rada rodziców szkoły, Towarzystwo wiedzy powszechnej ten uniwersytet ma wyższą rangę, ma wykładowców z zewnątrz.
Zebrania mogą przeprowadzać:
-Pedagog,nauczyciel, dyrektor,ktoś z poradni, ktoś kto się pasjonuje wychowaniem i opieką, z uniwersytetów mogą być tez inni specjaliści którzy dostają za to pieniądze.
-Organizacje rodzicielskie rada rodziców,komitety rodzicielskie-przekształcone teraz być powinny w rade szkoły, samorząd uczniowski. Rada rodziców-współdecyduje o ważnych sprawach, przedstawiciel rady rodziców są w radzie szkoły, dysponuje środkami materialnymi. Rada szkoły-przedstawiciele rady pedagogicznej, rady rodziców,rady uczniów,wszyscy na równych prawach, oni decydują o życiu szkoły.
-praca wychowawców z konkretna grupą rodziców.
Metody zebrań:-podające (odczyt, pogadanka, prelekcja, wykład)
Zebranie z rodzicami powinno trwać 40-45minut maksymalnie, a 20 min przekazanie wartościowych informacji, do 10 min poczynania skupiające uwagę na nauczyciela zanim osiągniemy u rodziców stan gotowości przyjęcia wiadomości. Następnie 10-15min intensywne wykładanie, potem chwila przerwy i znowu ok 10 min intensywnego wykładu, ważna jest pomysłowość i inicjatywa.
Rozmowa indywidualna etapy:
Przygotowawczy- po co chcemy co chcemy uzyskać i czy ma sens takie indywidualne spotkanie, ustalenie celu i sensu rozmowy. Do tego trzeba się dobrze przygotować materiały, wytwory dziecka, różne źródła informacji (inne dzieci inni nauczyciele) i próby udokumentowania tego.
Czas i miejsce- z wyprzedzeniem, wspólne ustalenie terminu miejsca i czasu, dogadanie dla obu stron. Musimy przekazać informacje o celu spotkania. Miejsce najlepiej odosobnione musimy wiedzieć czy to klasa czy gabinet jest wolny. Żadnych poczęstunków można mieć jedynie wodę. To jest oficjalne spotkanie, musi być dystans oficjalny(społeczny). Nie siedzi się naprzeciwko. To nie przesłuchanie. Po bokach też, ale nie na wprost. Nie ma konfrontacji. Kontakt wzrokowy ale nie wymuszony.
Przebieg rozmowy- dowartościowanie rozmówcy ale bez zewnętrznych spostrzeżeń. Dowartościowujemy rodzica przez dziecko i ma to mieć uzasadnienie, ma być wiarygodne np. pozytywny wpływ rodzica za jego troskę, dbałość o dziecko. Rozmowa to wymiana informacji a nie wykład pedagogiczny do rodzica, ma doprowadzić do wspólnych wniosków ma zakończyć się tym, jak obie strony to widzą jeśli się uda to wyprowadzić jeden wspólny wniosek, jeśli się to nie uda to i tak trzeba pozytywnie zakończyć np. podziękować za czas, za poznanie jego punktu widzenia. Nie może się skończyć obrazą, odejściem tylko czymś pozytywnym. Nie możemy zerwać kontaktu. Rodzica trze sobie zjednać.
Ogólne założenia współpracy nauczyciela z rodzicami:
1, Możliwość bycia rodzica w opozycji do szkoły (czyli sprzeczność, rodzic wrogi, antagonistyczny)
2. Możliwość inercji (bezwład, bierność, obojętność)
3. Możliwość charakteru relacji- akomodacja lub przystosowanie (czyli rodzic robi to co musi)
4. Możliwość założony pozytywny, do którego mamy zmierzać, partycypacja współudział, współdecydowanie, współpraca, ma mieć charakter nie tylko materialny ale i decyzyjny, organizacyjny, wtedy spełnia walory wychowawcze
Poradnictwo zawodowe
Cel:- wspomaganie rozwoju zawodowego na etapie przed decyzyjnym- jest to długotrwała działalność wpływająca na optymalizacje rozwoju zawodowego.
Doradztwo zawodowe- częścią poradnictwa zawodowego na etapie decyzyjnym dla młodzieży ale najczęściej jest on dla dorosłych. W doradztwie nie ma procesu wspomagania rozwoju poza elementami decyzyjnymi. Jest to wynik rozwoju życia..Aby rozwój zawodowy przebiegał prawidłowy musi być rozwój fizyczny psychiczny itp.
Historyczny aspekt poradnictwa zawodowego:
-Poradnictwo zawodowe było fundamentem do powstania innych poradnictw
-za początek uznaje się 1908r kiedy to w Bostonie powstały pierwsze biuro zawodowe twórca T. Parsons.
-Ludzi należy dobierać do miejsca pracy, do stanowiska, formy.
-Parsons odkrył że nie można efektywnie wykorzystać człowieka w pracy jeśli nie rozwiąże się jego problemów. Fundamentalna koncepcja Parsona jest od czego zależy wybór zawodu.
Wybór zawodu zależy od trzech czynników:
1. Dobra dobra znajomość własnej osoby (skłonność, zamiłowania, zainteresowania, życzenia, motywy, potrzeby, świadomość celu) czyli potencjał człowieka zbiór jego predyspozycji a także znajomość ograniczeń, słabości. To wszystko musi być rozpoznane z punktu widzenia przyczyn, znać wady i zalety to za mało.
2.Wymagania zawodowe znajomość przesłanek i warunków powodzenia w zawodzie np. umiejętności sprawności czy poziom wykształcenia (korzyści i ograniczenia wynikające z zawodu, zasługi i możliwości rozwoju i samorealizacji)
3. Zgodność między tymi kim jest jednostka a czego wymaga zawód
Przydatność zawodowa -bez określenia przydatności nie można wybrać zawodu
M = W wymiar idealny
(Możliwości (Wymagania
jednostki) zawodowe)
Może być tak że między możliwościami a wymaganiami nie ma przydatności (M=/W)
Może być tak że możliwości jednostki są niższe niż wymagania tego zwodu (M<W)
Może być tak że możliwości jednostki przewyższają wymagania tego zwodu (M>W)
Główną przesłanką jest określenie przydatności zawodowej.
Dziedziny które obejmuje poradnictwo zawodowe:
1. Profesjologia mówiąca o możliwościach pracownika,- nauka zajmująca się rozwojem zawodu człowieka, opisująca warunki zewnętrzne i wewnętrzne ukierunkowujące ten rozwój.
2.Zawodoznawstwo- mówiąca o kwalifikacjach wymagań, prace dzielimy na czynności umysłowe i czynności fizyczne.
Rozwój zawodowy- jest to zbór pewnych cech ilościowych i jakościowych warunkujące aktywny i społecznie oczekiwany udział w przekształceniu i doskonaleniu siebie i środowiska. Najpierw siebie trzeba wykształcić i udoskonalić a nie wejść w środowisko pracy.
Rozwój:
-fizyczny -cechy rozwoju tj. biologiczny np. manualny.
-psychiczny- szczegółowe ( emocjonalny, poznawczy, społeczny, umysłowy, kulturalny, religijny, moralny, seksualny)
-rozwój zawodowy-muszą być wszystkie cechy społecznie akcentowane. Rozwój zawodowy dorosłego człowieka jest kumulacją wszystkich innych cech rozwoju, czerpie innych sfer.
Każdy rozwój ma swoje zmiany jakościowe i ilościowe, swoje sekwencje.
Charakterystyka przebiegu rozwoju zawodowego wg Donalda Super- porządkuje bardzo formalnie w stadia, fragmenty życia a uszczegóławia je podokresami.
I stadium- stadium rośnięcia trwa do 14r.z.
-podokres fantazji do 10 r.z. (rozmyślanie kim się będzie)
-zainteresowań 11-12 r.z
-zdolności-13.14 r.z
Dziecku trzeba dać szansę stworzyć warunki aby mogło marzyć.
II stadium eksploracji- czyli penetrowanie, poznaniem odkrywanie kim się jest czas gromadzenia doświadczeń, popełnianie błędów.
-podokres próbowanie -15-17 r.ż (przymierzanie się do próby etap teoretyczny wyobrażanie sobie przyszłości)
-podokres przejściowy 18-21 r.z( kończy się, stabilizuje proces dorastania okres najbardziej różnorodny)
-podokres prób 22-24 r.z (próby, szukanie miejsca dla siebie)
Psychologia zdolności podejmowania decyzji przychodzi ok 17 roku życia
Optant osoba zdolna podejmować decyzje życiowe.
Odbiorca klient:
Odbiorca( jednostkowy, masowy, środowisko lub instytucje, grupowy)
Kontekst relacji pomocy odbiorcy:
Odbiorca porady znajduje się w sytuacji przyjmowania oferowanej pomocy
Odbiorca w sytuacji zwracania się o pomoc
Okoliczność samego sformułowania oczekiwań, ustalenia sposobu.
Specyficznością przyjmowania pomocy jest to że nie łatwo jest przyjąć pomoc:
-odbiorcy nie chcą poddać się zmianie
-trudno odbiorcy przyznać się do posiadania jakiegoś deficytu
-z punktu zachowania autonomii, niezależności
-nie łatwo jest dostrzec swój problem
-czasami problemy wydają się ogromne, więc nie podejmują wysiłków dążących do rozwiązania tego problemu, nie ma prób bo z góry zakłada że się nie da mamy tu do czynienia z subiektywna oceną problemu.
Zwracanie się o pomoc- sytuacja postdecyzyjna:
-identyfikowanie problemu
-zmuszanie do rozwiązania
Do kogo?
- instytucja,
-osoba zaufana żeby nasze problemy nie przedostały się na światło dzienne
-trudno podjąć do kogo się zwrócić o pomoc
-trudność tez wynika z tego jak zwrócić się o pomoc (niepewność zakłopotanie odbiorcy, chce żeby najlepiej ktoś sam domyślił się ze potrzebuje pomocy, unikanie bo ktoś myśli ze będzie zależny podporządkowany, brak dyskrecji i dojrzałości, obawa jest przed odrzuceniem lub od mową pomocy, lęk przed niepowodzeniem obawa przed porażką, obciążenie tym że ktoś może nas porównać.
Czyki komori- syndrom, izolacja dosłowna czyli zamykanie się we własnym pokoju na lata, nawet jedzenie jest wydawane przez szybę w drzwiach.
Decyzja o pomoc:
-uświadomienie sobie stanu, krytyczne ujrzenie swojego funkcjonowania
-wymaga rozstrzygnięcia czy warto zamierzać ku zmianie kalkulacja strat i zysków.
Wg Tatarowicza są ludzie którzy przejawiają opór w udzielaniu pomocy:
Opór:
-aksjologiczny-(odrzucenie, nieprzyjęcie odrzucenie wartości które ktoś chce wnieść w nasze życie, odrzucenie wszczepienia przez kogoś wartości dalekich osobie odrzucającej, to tez w obawie przed indoktrynacją, przed upodobaniem się do innych, wynika z przeciwstawiania się tego co ktoś nam narzuca,obrona przed wolnością wyboru. Przedstawiciele -indywidualiści, nonkonformiści).
-instytucjonalny (odrzucenie wszelkiej pomocy instytucjonalnych nie ufanie instytucjom, przed uzależneniem od instytucji np dzieci zaniedbane środowiskowo sieroty, brak szacunku,nienawiść do instytucji)
Teologia odbiorców wg Bnecinera i Otrębskiej
Chwiejny (ofensowo aktywność- defensywny wycofanie)
Wymuszający (przychodzi i mówi „pani mi to załatwi”
Rozwojowy odbiorca chce się zmieniać, jest aktywny, samokrytyczny
Typologia klientów wg Fendlra:
-Klient łapczywy (zachłanny, który chce kogoś wziąć w posiadanie)
-Klient wywołujący silne wrażenia (polega na przestraszeniu) chce zdominować osobę
-Klient manipulujący snujący intrygi przez obniżenie wartości rodzic który mówi „ tamta pani która była poprzednio miała lepszy kontakt z moim dzieckiem”
-Klient ciężko chory niedostępni z zaburzeniami psychicznymi, intelektualnymi.
-Klient nieatrakcyjny (wygląd stanowisko pozycja) często traktuje się ich gorzej ale nie powinno się tak traktować.
-Klient bez sukcesu zrywający relacje, ludzie mają prawo zrezygnować z pomocy.
Doradca- ktoś kto niesie pomoc, interwencje w środowisko wychowawcze, posługuje się wszelkimi metodami, osoba która umie wyłożyć i pokazać jak to ćwiczyć, umie powiedzieć co ćwiczyć.
-Doradca powinien optymalizować rozwój jednostki i grupy
-Powinien podejmować działania profilaktyczne jak i naprawcze
-Jest osobą która umie podjąć działania prognostyczne
-Pobudza do działania, usamodzielnia
-Przekształcenie środowiska wychowawczego, wzbogacenie metod wychowawczych,
Klasyfikacja doradców typy:
Profesjonalny-ma kwalifikacje, doświadczenie, ma uprawnienia
Nieprofesjonalny- konkurencyjny, silny, najczęściej osoba żyjąca z dzieckiem np. rodzice, rówieśnicy nauczyciele.
Nie najważniejszy jest doradca ale wartość prawdy
Motywy wspomagania :
1. Biologiczny- warunkujący więzi ,gatunkowości
2.Kulturowy-wynikający z natury społecznej człowieka , religia, normy prawne i społeczne( sprawiedliwość i odpowiedzialność) tym którzy nam pomogli,który kiedyś może pomoże, komuś kto nas nie skrzywdził.
Motywy pomocy wg Tatarowicza:
-Niepokój troska (niesienie pomocy ludzkiej wrażliwości z troski)
-Motyw do ratowania innych czerpanie zadowolenia z możliwości ratowania
-Chęć kierowania, władania innymi( czasem pomoc staje się forma przemocy, rodzaj zniewolenia, dowartościowanie doradcy)
-Zainteresowanie problemami innych (nawiedzona pomoc, szukanie w ludziach słabości, wścibstwo, odkrywanie deficytów innych dla doradcy jest satysfakcjonujące)
-Motyw niesienia pomocy innym w ich rozwoju, bazujący na samodzielności i aktywności, jedyny obiektywny motyw doradca nie ma przewagi
Trzy kategorie błędów
Zbyt wczesna interwencja- jest błędna ponieważ jest słabe rozeznanie sytuacji, działania mogą być pochopne, wynika to z braku kompetencji, ma często podłoże lękowe obawy przed odpowiedzialnością, wynika też z nadmiaru informacji których doradca nie może ułożyć które są prawdziwe a które nie, nie może ich zidentyfikować
Zbyt późna podejmowanie działań- czekanie aż samo się ułoży, albo ktoś inny pomoże, czekanie pomimo wiedzy, boi się interweniować, lęk, obawa przed kompromitacją, brak wiary w skuteczność wpływu innych rozwiązań, dylematy co lepsze, co jest dobre , wynika też z zaniedbań umysłowych,często są sprzeczne informacje i jak się nie dokona selekcji to się odkłada sprawę.
Obojętność- zaniechanie pomocy, niewiara w sens pomocy, nieprzewidywanie konsekwencji, nieświadome przeoczenie zagrożenia ignorowanie symptomów.
Przyczyny popełniania błędów:
-brak wiedzy, wykształcenia
-mankamenty w rozumowaniu, wyciąganie wniosków , klarowania informacji, logicznego myślenia
-skłonność do posługiwania się uprzedzeniami, stereotypami, wynikają z tendencyjność, posługiwanie się bezwartościowymi ogólnikami.
-stosowanie zbyt ogólnej wiedzy, wpasowanie dzieci do jakiegoś schematu, szablonu
-zastosowanie niewłaściwych procedur metodycznych(wadliwa strategio doradzania liberalna, dialogowa, dyrektywna)
-wadliwe metody
-posługiwanie się tzw pseudo danymi (tworzy się ze słabości myślenia,braku organizacji)np nierzetelna diagnoza, na podstawie własnych doświadczeń, przez wadliwe przetwarzanie, przepisywanie, nieliczenie się z własnymi ograniczeniami.
-nierozróżnienie przyczyn i konsekwencji, nie śledzenie związków przyczynowo skutkowych,zadowalają się zastaną rzeczywistością
-deprecjonowanie odbiorcy, wywyższanie się, lekceważenie, pochlebstwo, chęć uzależnienia od siebie
Współczesny doradca wg Kargulowej- to taki który może odnaleźć się w dzisiejszej sytuacji finansowej np.
-Mistyk- kogo by uzdrowić, operuje wielkimi ideami, pomaga ale ma z tego korzyści, robi wszystko aby ludzie się poddali jego poglądom
-Optymistyczny praktyk- wszystkiego można się nauczyć
-Pragmatyk
-Negociator- rozmawia, tworzy sytuacje do porozumienia, wchodzi w relacje
-Edukator - diagnosta posługujący się współczesnymi nowościami, uprzedmiotowia problemy ludzi, jest dyrektywny dużo poucza
-Łącznik- organizuje, jest organizatorem, przekazuje informacje
-Cynik- niebezpieczny, można kupić, odpowie na każde pytanie, na każdą potrzebę, jest interesowny, nie ma tu prawdy uzależnienia od siebie, może być lekarzem, psychologiem, pedagogiem, wróżką, ważna jest jego postawa, osoba znajduje się na nudnej bezradności, nieszczęściu, musi czuć się lepszym od innych, lubi mieć inne zyski. Cynik kalkuluje, jest doskonale wyrafinowany w sztuce robienia dobrego wrażenia, czaruje,są manipulantami.
-Cynik gracz- szuka słabych których można od siebie uzależnić.