Formy poznawczego oswajania swiata-poznanie potoczne(przednaukowe,zdroworozskadkowe:*najpowszrchniejsze fundamenalne zyciowo-zwiazne z poznawaniem zmyslowym i codziennym dizlaniem czl.*wiedza skuteczna*wiedza subiektywna*bezkrytyczna,czesto bledna i niespojna*przyjmowana bez racjonalnego uzasadnienia*emocjonalna*powstaje doraznie i bezplanowo*jej zdobywanie nie wymaga specjalnego przygotowania i kompetencji
1.poznanie filozoficzne:
-wiedza dogłębna i praktyczna,
-dajaca zrozumienie sensu swiata oraz zycia,
-pozwalajaca na przyjmowanie najwłaściwszej postawy życiowej.
2. poznanie ze sztuki:
-ekspansja kultury, jezyka, dźwięku, obrazu, barwy, ruchu, kolazu
-jezyk programowo wyzywajacy,
-zrodlo kulturowych wartości.
3.poznanie z religii:
-zrodlem sa sw. Ksiegi i teksty filozoficzne,
-opiera się na dogmatach(założeniach w które wierzymy)
-wiara, ufność, nadzieja, moralność, koncepcja dobra i zla,
-istnieje sfera świętości zwana sacrum.
4 poznanie z mitu:
- wiedza rzadko wykorzystywana,
-zaciera się granica miedzy fikcja a prawda,
-istnieja kwestie tabu.
Po co dziś kandydatom na nauczycieli - pedagogów potrzebne jest poznawania rożnych form poznawczego oswajania świata?
-pozwala na opisywanie, wyjaśnianie, interpretowanie rzeczywistości- praktyczna edukacja,
-gromadzenie wyników poznania i ich przekazywanie uczniom,
-pozwala im wejść do środowiska naukowego,
-pozwalają na zastosowanie zdobytej wiedzy w praktyce,
-umożliwia porozumiewanie się w kręgach naukowych.
Analiza funkcji nauki i reguł sterowania nauką
-opisowa(deskryptywna) -opisywanie świata; jak jest?
-wyjaśniająca(eksplanacyjna) - oddzielenie nauki empirycznej od matematycznej. Odp. na pyt. dlaczego tak jest???
-prognostyczna- jak będzie? Przewidywanie wydarzeń, pozwala na podporządkowanie świata ludzkości; badania pogody, erupcji ziemi, wybuchów wulkanów
-instrumentalna- co zrobić żeby tak było?
-praktyczna- jak zrobić? Jak zrealizować? (wyuczanie do zawodu)
-funkcja kształtowania świadomości społecznej: odpowiada na pytanie: „jaki jest (i jaki może być) związek między istniejącymi osiągnięciami naukowymi a stanem różnych form świadomości społecznej?”
Ujęcie językowe- nauka to poprawnie zbudowany język
Pojęcie poznawcze- nauka to zorganizowana sztuka badania prawidłowości
Podejście przedmiotowe-nauka to aktywność psychofizyczna człowieka pozwalająca mu zrozumieć siebie i świat
Podejście historyczno-socjologiczne- nauka to dziedzina kultury obejmująca działalność poznawczą uczonych
Reguły sterowania nauka
Wewnętrzne- grupa ludzi zajmujących się profesjonalnie nauką w której zawierte sa normy, mówiące o tym, jakie wytwory poznawcze (realizowane w danym okresie), są uznawane za naukowe ->autonomiczny model rozwoju nauki.
Zewnętrzne- tworzone są w pozanaukowych układach i formułują wobec nauki konkretne żądania, roszczenia np.militarne, polityczne i ekonomiczne oraz oceniaja stopien ich realizacji ->heteronomiczny model rozwoju nauki.
Modele rozwoju nauki:
Autonomiczne- budowany wg. racjonalności logiczno-metodologicznej wewnętrznych regul sterowania nauka. Czynniki zewnętrzne mogą stanowic tylko kontekst odkrycia, decyduja o doborze problemow i ich zakresie ale nie wpływają na sposób ich rozwiązywania.
Heteronomiczny- uznawane są tu reguły zewnętrznego sterowania nauką, rozwój nauk zależy od takich sfer życia jak: gospodarka, technika, obronność, ustrój społeczny, kultura, stan świadomości, ogólny klimat intelektualny, światopogląd, czynniki zew. wpływają na zakres i treść rozwijającej się nauki.
Modele budowania funkcjonowania nauki (ze szczególna uwagą na paradygmatyczny model rozwoju nauki)
Paradygmaty- powszechnie uznawane osiągnięcia naukowe, które w pewnym czasie dostarczają społeczeństwu uczonych modelowych problemów i rozwiązań.
Na paradygmat składają się :
Najogólniejsze twierdzenie ( zalozenie) ontologiczne(nauka o poznawaniu człowieka i swiata), epistemologiczne i metodologiczne, przyjęte przez nauke w określonej fazie rozwoju.
Podstawowe kategorie pojęciowe i ich definicje.
Problemy badawcze, możliwe do sformułowania w tym polu epistemologicznym,
Typowe i uznane metody i techniki prowadzenia i przetwarzania danych empirycznych,
Twierdzenia i teorie średniego zasięgu.
Nowe konstrukcje teoretyczne.
Nowe fakty empiryczne.
Dopuszcza funkcjonowanie wielu założeń
Istota i krytyka (mity) pozytywistycznej wizji nauki( pedagogiki).
Dokonaj krytycznej analizy istoty i cech paradygmatu pozytywistycznego (i pedagogiki uprawianej w tej orientacji).
ISTOTA PARADYGMATU POZYTYWISTYCZNEGO
jedyna dragą uzyskiwania wiedzy jest poznanie naukowe,
punktem wyjscia jest poznanie zmysłowe dostarczające poznaniu naukowemu danych sprawdzalnych, zorganizowanych i pozwalających ustalic fakty i zależności przyczynowe- racjonalnosc empiryczna.
nauka tworzy wiedze „najlepsza” i „pewna”, w porównaniu do innych form ludzkiego poznania,
wiedza naukowa jako pewna i prawdziwa przez to zyskuje także walor aksjologiczny-staje się dobra.
Zestaw ze soba głowne założenia pozytywizmu i antypozytywizmu, naturalizmu i antynaturalizmu- wskazując także na ich wpływ na myslenie o edukacji.
Pozytywizm:
-nurt, światopogląd któremu przyswieca idea rozwoju,
- żrodłem poznania jest nauka oparta na badaniach empirycznych,
- przedmiotem badan sa „nagie fakty”,
-opiera się na związkach przyczynowo-skutkowych,
-wyklucza metafizyke i filozofie- najważniejszy jest rozum, dzieki któremu człowiek poznaje swiat, nauka jest pewna i prawdziwa,
-swiat jest materialny, który da się poddac eksperymentom i obserwacjom.
Anty pozytywizm:
-obalony zostal scjentyzm- czyli przekonanie ze zrodłem poznania sa nauki przyrodnicze,
-człowiek to jest swiat duchowy emocjonalny i kulturowy,
-celem nauki jest zrozumienie(trzeba zbliżyć się do człowieka i jego srodowiska)
Naturalizm:(źródłem poznania jest swat natury)
-koresponduje z pozytywizmem, ponieważ nie ma roznicy miedzy obszarem nauk przyrodniczymi i humanistycznymi.(glosi jedność teoretyczno-metodologiczna wszystkich nauk)
-zrodlem wiedzy o człowieku i swiecie sa rzeczy materialne i dotykalne, nie wazne sa :dusza, pragnienie, emocje tylko to co jest dotykalne i dostrzegane zmysłami.
- naturalizm koncentruje się na zachowaniu człowieka, ponieważ sa obserwowalne)
Antynaturalizm:
-dostrzega odrebnosc teoretyczno-metodologiczna nauk humanistycznych i przyrodniczych, nie negując dorobku naturalizmu w badaniu swiata przyrody,
-koncentruje się na świadomości ludzi a nie na zachowaniu jak naturaliści.
Realizm:
-swiat zewnętrzny i wartości istnieja obiektywnie, realnie, na prawde.
-zadaniem nauczyciela (przewodnika) jest wprowadzenie człowieka w swiat wartości, kulture, zycie społeczne a także przekazanie wiedzy i kształtowanie osobowości i światopoglądu.
Istota paradygmatu humanistycznego.
*obszarem zaint jest czl i swiat jego wytworow,holistyczne ujmowanie natury czl*by poznac swiat ludzi(przezycia,emocje)należy bazowac na innym niż dotychczasowowym podejściu do czl.*celem pozn jest zrozumienie czl,ujmowanie sensow znaczen interpretacj*jest wiele drog rozumienia,nauka nie jest1zr wiedzy*cechami rzecz jest stałość i zmienność*nauka nie zawsze sluzypostepowi”luka ludzka”prob..ekolog.
Kategorialna mapa pojęcia humanizm (płaszczyzny rozumienia, kierunki myśli humanistycznej).
Płaszczyzny rozumienia:
Humanizm techniczy- istnieje technika ulatwiajaca zaspokojenie potrzeb elementarnych ludzi (technika sluzaca ludziom w ich powszednim zyciu zmniejszajacy ich trud mozolny).technika prometejska(lotow planetarnych). (wozki inwalidzkie,pralka,autobus)Humanizm pracy- praca należy do swiata humanistycznego gdy jest autentyczna działalnością ludzka,gdy jest samorealizacja człowieka i wspólnoty, nie należy jako prosta działalność praktyczna ktorej człowiek zatraca swe społeczeństwo.(Marks rozróżniał prace jako robote i prace jako działalność tworcza)Humanizm sztuki- towarzyszy ludz od czasow jaskiniowych,sztuka w różnoraki sposób towarzyszy ludziom wyrażając ich doświadczenie konstytuujac wyobraznie i bogactwo uczuc.rownoczesnie sztuka współdziałając w tworzeniu mitow wprowadza w nierozwiklane przez nauke i filozofie tajemnice ludzkiego istnienia, mroczne i dramatyczne konflikty duszy ludzkiej,surowa moralne prawa ludzkie i ponadludzkie.Humanizm nauki- nauki przyrodnicze również naleza do swiata hum.Cala nauka-nie tylko tzw nauki humanist. Jest wielkim ludzkim przedsięwzieciem,szczególnym powiazaniem ludzkiej inelektualnej przygody i intelektualnej powagi.Humanizm stosunkow miedzyludzkich- bezp stos. Czl z czl. W których panuje<3i ofiarność,gdzie sluzba spol staje się miara wartości, gdzie uczestnictwo spol jest pelnych zaangażowaniem
Zadania edukacji humanistycznej:
przygotowanie ludzi do budowy ludzi rzeczowistego humanizmu,
uczenie wspolnego dzialanaia prowadzacego do:
-ku swiatu bez wojen i zbrodni,
-ku nowemu porządkowi społeczno- gospodarczego,
-ku ochronie i naprawie środowiska,
-ku wew.odrodzeniu ludzi, zgubionych we wspolczesnym chaosie,-uczyc zyc zgodnie, współpracy, kreowac siebie samego i wlasnego zycia, rozwiązywania konfliktow i kształtować poczucie tożsamości narodowej i postawy patriotycznej,
-rozbudzac motywy i dzialania społeczne, służyć rozwojowi kraju.
Swiat humanistyczy-jest swatem który wplata się rzecz”realna”,przenika w strefy pracy i tech,panstwa i władzy, prawa i org spol zycia.niekiedy prowadzi do ich naprawy i okazje obszary nadziei.instytucje zycia rzecz znajd.swe korzenie w patriotyzmie i swej moralności,a sprawność zorg dzialania znajduja swa motoryczna sile w motywacjach indywidualnych i zbiorowych,zakorz w tradycjach ojczyzny i w poczuciu ogólnoludzkiej wspólnoty
W czym zawiera się sens idei humanizmu i jego wartość życiowa dla współczesnego człowieka i społeczeństwa?
Etymologia i sens pedagogiki i pedagogii. (Kunowski)
Etymologia pedagogiki:
z greckiego paidagogos -„prowadzący chłopca”
Pais- chłopiec, ago- prowadzę
-w starożytnej Grecji nazywano tak niewolnika kt. odprowadzał
dziecko swojego pana do szkoły
-niewolnicy greccy będący wychowawcami i nauczycielami dzieci
obywateli rzymskich
Etymologia pedagogii:
Różne rodzaje wiedzy wytwarzanej przez nauki społeczno-humanistyczne (wiedza instrumentalna, praktyczna i emancypacyjna). Interesy konstytuujące poznanie (T. Hejnicka - Bezwińska, A. Folkierska 1990)
Techniczny interes poznawczy-
Podejście badawcze: empiryczno- analityczne;
Kategoria poznania: informacja, która poszerza naszą władzę kontroli technicznej.
Sens w ważności twierdzen: techniczne zastosowanie, wykorzystanie, uzytecznosc -Najważniejszy jest tu cel, rezultat i odniesienie sukcesu.
. Praktyczny interes poznawczy-
Podejście badawcze: historyczno-hermeneutyczne
Kategoria poznania: interpretacja świata, symboli, tekstów i znaczeń
Sens (korzysci)w ważności twierdzen: rozumienie, interpretowanie tekstu, zachowania, muzyki itd.. Nasza egzystencja wyrasta z rozumienia. Aby funkcjonować, człowiek musi zrozumieć siebie, świat i drugiego człowieka.
Emancypacyjny interes poznawczy-
Podejście badawcze: podejście krytyczne
Kategoria poznania: krytyczna analiza (co jest dobre a co zle)
Sens w ważności twierdzen: autorefleksja, wyzwolenie się ze stereotypow i fałszywej świadomości
Czego dotyczą/ na czym polegają kontrowersje (pytania, dylematy) we współczesnej pedagogice?
1.czy i w jakim sensie zasadne jest dzis w okresie ponowoczesności określanie pedagogiki nauka?
2. problemy z samowiedza i tożsamością pedagogiki,
3.zwiazki pedagogiki z filozofia,
4.potrzeba czerpania dorobku kultury europejskiej,
5.potrzeba odejścia od racjonalności adaptacyjnej ku racjonalności emancypacyjnej i hermeneutycznej
6.rola pedagogiki w społeczeństwie obywatelskim,
7.jakosc kształcenia nauczycieli i pedagogow,
8.stres, napiecia, leki, ksenofobie.
Nauka jako społeczna forma ludzkiej działalności wyt,warza - zdaniem J. Habermasa - trzy rodzaje wiedzy: instrumentalną, praktyczną i emancypacyjną. Dokonaj krótkiej analizy każdego rodzaju wiedzy i wskaż, który jest najważniejszy z punktu widzenia pedagoga.
Wiedza instrumentalna (techniczny interes poznawczy)-
-odpowiada mu podejmie empiryczno-analityczne,
-kategorią poznania jest informacja (oparta na ideałach wyjaśniania, przewidywania i kontroli, pozwala na ekonomiczne i skuteczne osiagniecie określonych celow, sukcesow i rezultatow :)
-sensem wazności twierdzeń jest możliwośc technicznego poznania - wiedza użyteczna
Punkt widzenia pedagoga:
-nadmierna teologicznośc i koncentracja na osiagniecie celow,
-nacisk na kontrolę, konformizm i standaryzowany program szkolny,
- zastosowanie wiedzy do kontroli, manipulacji i regulacji zycia społecznego i jednostkowego,
-przykladem takiego myslenia jest teoria wych. behawiorystycznego.
Wiedza praktyczna- praktyczny interes poznawczy
Podejście badawcze: historyczno-hermeneutyczne
Kategoria poznania: interpretacja świata, symboli, tekstów i znaczeń
Sens (korzysci)w ważności twierdzen: rozumienie, interpretowanie tekstu, zachowania, muzyki itd.. Nasza egzystencja wyrasta z rozumienia. Aby funkcjonować, człowiek musi zrozumieć siebie, świat i drugiego człowieka
Punkt widzenia pedagoga:
-nie możliwa jest praca pedagogiczna bez zrozumienia siebie, ucznia, swiata, historii, wiedzy, tekstu,
-hermeneutyka proponuje dialog jako podstawe poznania i interakcji ucznia i nauczyciela
-nauczyciel nauczaja powinien wyjsc od przedrozumien ucznia i na tym budwac dalsze porozumienie.
Wiedza emancypacyjna (emancypacyjny interes poznawczy)
Podejście badawcze: podejście krytyczne
Kategoria poznania: krytyczna analiza (co jest dobre a co zle)
Sens (korzysci)w ważności twierdzen: autorefleksja, wyzwolenie się ze stereotypow i fałszywej świadomości
Punkt widzenia pedagogów:
-podmiotem krytyki sa kwestie społecznego usytuowania i stosunkow miedzy uczestnikami procesu edukacji,
-uczenie się to proces wyzwalania się i nabywania nowych kompetencji poznawczych, interakcyjnych, emancypacyjnych, tożsamość ego.
Po co nauczycielowi - pedagogowi potrzebna jest wiedza z innych nauk o rozwoju (wychowaniu) człowieka?
Interakcje pedagogiki z psychologią
-pedagog musi znac mechanizm nauczania: człowiek jest istota, która dostarcza emocji,
-musi znac psychologie: rozwojowa, wychowawcza, i społeczna
-musi znac osobowość, temperament i zdolności uczniow.
Interakcje pedagogiki z socjologią
-socjologia dostarcza wiedzy o grupie z która pracuje pedagog (interakcje, konflikty itd.)
-bada funkcjonowanie i zmiany w społeczeństwie,
-pokazuje społeczne reguly, procesy i struktury które lacza i dziela ludzi, tworza llub sa przejawem wiezi miedzy ludzmi, a takze proces ich zmian.
Interakcje pedagogiki z filozofią
1.Estetyka- analizuje sztuke w odniesieniu do roznych przezyc człowieka, rolę sztuki w rozwijaniu jego uzdolnien twórczych i ekspresyjnych.
2.Etyka-wskazuje na dobro i zlo, jaks ie poruszac w wartościach ->podstawy wych. moralnego.
3.Aksjologia- swiat wartości.
4.Logika i metodologia-
-buduje strukture poznania nauk,
-umozliwia tworzenie integralnego obrazu z rozproszonej wiedzy przedmiotowej,
-filozofia w sensie pedagogicznym to wybor ludzkich aspiracji i dążeń naczelnych wartości zyciai akceptacji hum. sensu zycia.
Interakcje pedagogiki z prakseologią
- człowiek jest z natury istota aktywna, podejmujaca zachowania swiadome i celowe,
-nauka zwiazana z dzialaniem(konstruuje i uzasadnia dyrektywt praktyczne, czyli zakazy i nakazy, zalecenia, przestrogi w dzialaniu)
-pedagog uczy się planowania i dzialania.
Interakcje pedagogiki z naukami medycznymi
-filozofia, anatomia, genetyka i higiena
-obie nauki laczy pojecie zdrowia,
-ukazuja biologiczny aspekt rozwoju i biologicznr uwarunkowania procesu wychowawczego(sa to biologiczne podstawy pamieci i uczenia sie)
-pedagog wie jak wiele jest chorob, które wpływaja na rozwoj dziecka.
Interakcje pedagogiki z ekonomią
-ukazuje ze edukacja i gospodarka to zespół naczyń połaczonych
-wysoka jakość kształcenia daje wieksze szanse na rynku pracy,
-student/uczen:to klient, któremu przedstawiane są np. oferty szkol,
-wykształcenie i kwalifikacje zawodowe to inwestycja w czlowieka
-ekonomisci twierdza ze edukacja jest czynnikiem wyrównującym szanse a także może pogłębiać przepasc miedzy uczniami
Interakcje pedagogiki z naukami przyrodniczymi (biologicznymi)
-nauczyciel musi zdawac sprawe z tego ze jesteśmy czesciowo zdominowani genetycznie i pewnych cech nie da się zmienic
-praca niektórych organow wewn.odpowiedzialna jest za nasze zachowanie.
Interakcje pedagogiki z naukami politycznymi
-wplyw polityki na reformy szkolnictwa: nowa matura, zmiana programu i podręczników,
Interakcje pedagogiki z ekologią
-rozwiaj świadomość ekologiczna,
-rodzi podstawy proekologiczne,
- podkresla potrzebe zrównoważonego rozwoju:współdziałanie i harmonia człowieka i natury
Interakcje pedagogiki z naukami o zarządzaniu
-umiejętność planowania,organizowania i koordynowania procesu kształcenia oraz pracy ludzkiej na roznych etapach
-kontrola stopnia efektywności realizacji zalozonych celow,
-w szkole wystepuje zarzadzanie: ludzmi, finansami, zasobami, budynkami.
Interakcje pedagogiki z teologią
-ujmuje wych. w świetle Objawienia i daje podstawy dla ped.religijnej,
-jest podstawa do budowania światopoglądu,
-obszary wspolnego zainteresowania:
1.płaszczyzna antropologiczna
2.troska o wychowanie moralne,
3.szukanie prawdy i dazenie do wspólnoty.
-źródłem wiedzy pedagogow sa ksiegi i teksty filozoficzne,
-odkrywanie sensow wiary i zycia,
-przezywanie wartości chrześcijańskich.
Interakcje pedagogiki z globalistyką
-ped. stoi przed koniecznością rozpoznania problemow globalnych, rozumienia ich sensu i znaczenia w globalnej rzeczywistosci
-pozwala zrozumiec potrzebe postrzegania problemowedukacyjnych w szerokim globalnym znaczeniu,
-uwrazliwia na konieczność odejścia od dotychczas pojmowanej edukacji i oparcia się na innej relacji:JA-SWIAT
Tworzenie mapy kategorialnej współczesnego wychowania:
definicjie wychowania (S. Kunowski, Śliwerski)
1.dzialanie starszych pokoleń na młodsze. Rozwoj postaw i wartości kulturowych u wychowanka(socjalizacja)
2.wychowanie jako proces samorzutnego rozwoju wychowanka. Proces indywidualnego rozwoju (grupa ewolucyjna)
3.wychowaniu sprzyjaja warunki, bodzce, czynniki zewnętrzne np.zdarzenia doswiadczenia (grupa sytuacyjna)
4.przysposobienie do zycia w społeczeństwie. Zwracamy uwage na rezultat zachowania człowieka (grupa adaptacyjna)
dynamizmy (siły) wychowania (S. Kunowski)
BIOS- składa się na niego budowa ciała, rozwój fizyczny i psychiczny. To naturalny poped do rozwoju, dynamiczna sila napedowa całego procesu wychowania. Wystepuje dziedziczenie biologiczne (choroby lub ich brak) oraz dziedziczenie psychiczne(zdolności i talenty)
ETOS- obyczaje tradycja, kultura normy i przyzwyczajenia. Wszystko to stanowi proces uspolecznianaia czyli socjalizacji (przystosowanie do ogolnego porządku współżycia społecznego, do jego obyczajowości i poziomu moralnego). Występują kary i nagrody.
AGOS- Dzialanie wychowawcze majace nacelu zbliżenie wychowanka do idealu, wszechstronnego rozwoju aby na tej drodze przeksztalacic cale społeczeństwo. Siła ta uszlachetnia człowieka i rozwija jego osobowość.
LOS/LOGOS- (nauka, slowa). Nieprzewidzialne zdarzenia (los), który niesie ze soba nie tylko szczescie ale również tragedie dzieki którym ludzie moga się zmieniac i umiejętnie korzystac z niesionych dobr. Siła najbardziej tajemnicza i nieobliczalna.
cechy wychowania (J. Materne)
1 ZŁOZONOSC
funkcje wychowania (J. Materne):
a)funkcja komunikacyjna->nowe pokolenia nawiązuja bezpośredni kontakt z zastalą kultura, przyjmuja ja i kontytnuuja. Wynika to z potrzeby utrzymywania ciągłością zycia społecznego.
b) f. adaptacyjna-> wychowanie ma nas przygotować do życia w społeczeństwie, do pełnienia pewnych ról społecznych
c) f.rekonstrukcyjna-> potrzeba nieustannego rozwijania się, potrzeba przekształcania istniejących warunków, rozwijamy się i zmieniamy rzeczywistość(modernizacja, rekonstrukcja, transformacja, przeksztalcanie)
d) rozwijanie osobowości jednostek ludzkich-> jest konsekwencja wyzej wymienionych ponieważ wrastanie jednostki w kulturem przystosowanie człowieka do zycia w społeczeństwie ipelnienia w nim określonych rol oraz umiejętność rekonstruowania społeczeństwa, powoduje ze istnieja ludzie o bogatej, wszechstronnie rozwiniętej osobowości.
2.WIELOWYMIAROWOSC
Na człowieka ma wpływ wiele doświadczeń, zdarzen i instytucji.
1.procesy żywiołowe: zdrzenia, katastrofy
2.procesy spontaniczne: dzieja się w danej chwili
3.procesy swiadome: szkoły, radio, TV
3. KLASOWOSC przygotowuje nas do powielania pewnego porządku społecznego.
4.CIAGŁOŚC- wychowanie w zyciu człowieka wystepuje w sposób ciągły i trwa nieprzerwanie przez cale zycie. Przejawia się we wszystkich fazach rozwoju człowieka. to proces który trwa przez całe życie.
5.JEDNOSC- pomimo indywidualności każdego człowieka, wychowanie może prowadzic do jedności poglądów, wspolnych zainteresowan i cech. Jednostka przejmuje zachowanie różnych osób; jedność pokoleniowa, wspólnota wartości,dążeń.
6.INTERAKCYJNOSC- są to wzajemne interakcje; nauczyciel-uczeń, nauczyciel-cała klasa, świat zewnętrzny- świat wewnętrzny.
7.INDUKCYJNOSC- na wychowanie mają wpływ makrosystemy- naród i mikrosystemy-rodzina--> życie społeczne wywołuje pewne zmiany w procesie wychowania a nie odwrotnie.
Funkcje wychowania: komunikacyjna(ciągłość miedzypokoleniowa)adaptacyjna(wize się z potrzeba wlaczania jedn.do realizacji zad.z poszcz dziedzin zycia spol.)rekonstrukcyjna(czl spol.musza syst.przeksztalcac istniejące wrunki)rozwijania osobow.jednostek(konsekw poprz.funkcji.spelnienie w zyciu społecznym i szcz czl jako jednostki)
Istota wychowania jako rozwoj. J. DEWEY
J. DEWEY> wychowanie jako rozwoj
Zdolnośc do rozwoju jest zwiazana z zależnościa i plastycznością czyli zalezy od potrzeby pomocy ze strony innych ludzi oraz od wlasnej plastyczności. Oba te czynniki szczególnie występują w wieku dziecięcym i młodzieńczym.
Zaleznosc->ochranianie i osłanianie młodej istoty nie wpływa na jej rozwoj. Takie postepowanie bowiem chroni jedynie wrodzona bezsilność i bezbronność.
Plastycznośc-> zdolność do uczenia się na podstawie doświadczenia, zapamiętania takich aspektow sytuacji doświadczonej, które staj się użyteczne w opanowaniu trudności związanych z inna przezyta sytuacja,. Plastyczność jest to zdolność uczenia się z doświadczenia- kształtowanie nawyków, które dają kontrolę nad środowiskiem Przyczynia się to do tworzenia nawykow. Dzieki nawykom mloda istota opanowuje otoczenie i zdobywa umiejętność wykorzystywania go do celo istotnych w swoim zyciu jako istoty ludzkiej.
Nawyki występują w dwoch formach:
- przyzwyczajen->ogolnej i utrwalonej równowagi pomiędzy wrodzona aktywnością a otaczającym swiatem. Przyzwyczajenia dostarczają nam podstaw rozwoju
- aktywnych zdolności przystosowania wlasnych działań w nowych warunkach.
-Przymuszac czy przyzwalac?
Nie ma jasno określonej granicy miezy przymusem a swoboda a także miedzy wychowaniem i manipulacja.
Przymus-> ograniczenie waznej działalności przez czynniki od nas niezależne.
Swoboda-> przyzwalanie, swoboda w podejmowaniu decyzji, wyborow.
-Nawyki do konstruktywnego dzialania stanowia istote rozwoju, ponieważ zawarta jest mysl i inwencja, inicjatywa we wlasniwym wykorzystaniu zdolności do osiągnięcia celow.
-Rutyna zabija rozwoj.
-Do rozwoju potrzebna jest sila, plastyczność i potencjalność.
-Niedojrzałość jest dobra poniewaz ktos jest otwarty na nowe doświadczenia, umiejętności, przezycia i sytuacje. Może nabywac nawyki dzieki doświadczeniom , które przenosi z jednej sytuacji w inna. człowiek jest plastyczny i mozna go formowac, jest otwarty na nowy potencjal do rozwoju. Aby zaistnial rozwoj potrzebne jest dojrzewanie( nabywanie nawykow i przezywanie) i uczenie (przenoszenie pewnych zdolności z jednego obszaru na drugi).
- Wychowanie to ciągły rozwoj - rozwoj jest ciągły, przygotowujący do samorealizacji, czego wynikiem będzie adaptacja w społeczeństwie. Nie można nikogo zmusic do robienia czegos co nie prowadzi do samorealizacj.
-Koncepcja w demokracji - koncepcja wielowymiarowa. Wazny jest rozwoj jednostki dla dobra rozwoju społeczeństwa. Licza się jego umiejętności i możliwości.
-Nie można porównywac jednego dziecka do drugiego, poniewaz powinniśmy porównywać jednostke do niej samej na danym okresie rozwoju. (mysli o jednostkowym rozwoju czlowieka). Nie należy hamowac rozwoju dziecka, wrecz przeciwnie należy stwarzac mu odpowiednie warunki do rozwoju sobowosci, przeciwstawiac się tresurze i odgornie narzuconemu systemowi wychowania.
Krytyczna analiza wychowania jako zadania i faktu kulturowego (J. Rutkowiak)
2.Wychowanie jako fakt kulturowy:
-wychowanie jako składnik życia społecznego nastawiony jest na zachowanie ciągłości kulturalnej, społecznej.
-Praktyki wychowawcze- przestrzenne i czasowo zróżnicowane, występujące w realnym życiu. Język typu filozoficznego- przygotowanie do analizy rzeczywistości i zadawania pytań. --Paradygmat humanistyczny- wiele prawd, wiele aspektów wychowania.
-Podejście indywidualne-orientacja indywidualistyczno- personalistyczna.
-Wielowymiarowość- wychowanie w różnych kontekstach.
- Jest to wychowanie emancypacyjne- człowiek to samodzielnie myśląca istota.
-Podejście hermeneutyczne (sztuka rozumienia)- przygotowanie człowieka do rozumienia świata oraz interpretowania go.
-Ważny jest cały proces wychowania a nie tylko jego rezultaty.
3.Wychowanie jako zadanie:- jest to aktywność, której głównym kryterium jest intencjonalność. Następuje tu skupianie się na rezultacie końcowym wychowania. Występują takie pojęcia jak: przyczyna i skutek, cel i środek.
-Język jest naukowo-techniczny- wyjaśnia zależności między zastosowaną metodą a uzyskanym wynikiem.
-Jest to wychowanie instrumentalne, celowe, podporządkowane zasadom ładu. Opiera się na określonym projekcie działań.
-Głównym jego celem jest „urobienie” wychowanka do ogólnego wzorca- ujęcie prakseologiczne. Myślenie o celu a nie indywidualne patrzenie na wychowanka.
-Występuje tu nastawienie teleologiczne- celem jest osiągnięcie pewnych zmian w zachowaniu, rzadziej w osobowości.
-Jest tylko jeden paradygmat- jedna prawda.
Co to znaczy, że wychowanie obciążone jest nieusuwalną dwuznacznością i niespełnialnością?
Nieusuwalna dwuznacznosc wychowania->w wychowaniu obok siebie musi byc zarowno wyzwalanie jak i przymuszanie. gdy usuniemy swobode zamiast wychowania bedziemy mieli "mechaniczna tresure" natomiast gdy usuniemy przymus otrzymamy "chaos", obojetnosc i brak konsekwencji w wychowaniu.
Niespelnialnosc-> nie ma w wychowaniu przepisu, recepty jhak wychowywac, tzn. nieustannie trzeba sie zastanawiac co jest dobre a co zle, kiedy uzyc swobody a kiedy przymusu. czesto prowadzi to do dyskusji, poniewaz nieustannie musimy odwolywac sie do aksjologii (wartosci), oceniac czy dzialamy zgodniez sumieniem, intencja, planem i celem. Pedagog nigdy nie ma pewności, czy to co robi się powiedzie.
Dlaczego wychowanie wymaga zawsze moralnego uprawomocnienia?
Wychowanie wymaga zawsze moralnego uprawomocnienia, ponieważ pedagog dazy do wychowania zgodnie z własnym sumieniem i intuicja, wartościami i zasadami, które uwaza za moralnie najważniejsze. Zadaniem wychowawcy jestnakierowanie ucznai na jak najbardziej dobra dla niego droge rozwoju, w uzyciu sposobow jak najmniej niezgodnych z ludzka moralnością. Pedagog robi wszystko, by wybrac mniejsze zlo, w innym razie ponosi tego konsekwencje.