PRAWO ADMINISTRACYJNE

WYŁAD I, 24.04.2010r.

Podstawowe pojęcia prawa administracyjnego

PUBLICZNE PRAWO POMIOTOWE

- jest to prawo, które daje roszczenie w stosunku do administracji i może być dochodzone na drodze sądowej.

-służy wymuszaniu na władzy publicznej przestrzegania przez nią porządku prawnego.

- służy kontroli władzy publicznej sprawowanej przez sąd.

Instytucja publicznego prawa podmiotowego nieodłącznie związana jest z funkcjonowaniem sądownictwa administracyjnego.

Z technicznego punktu widzenia publiczne prawa podmiotowe składają się z dwóch elementów:

1. prawo przysługujące określonemu podmiotowi - prawo to daje możliwość wymuszania określonego zachowania

2. odpowiadający temu prawu obowiązek określonego zachowania się.

Cechy publicznego prawa podmiotowe:

• prawa te nie są wrodzone,

• wynikają z norm powszechnego prawa publicznego (głównie normy konstytucji, ustaw),

• katalog tych praw jest otwarty i zmienny,

• regulują stosunki między obywatelami a władzą,

• prawa te nie mają charakteru bezwzględnego (absolutnego), tzn. że ich zakres może być ograniczony, a w pewnych sytuacjach wręcz wyłączony,

• praw tych nie można się zrzec, można z nich jedynie nie korzystać [prawa te nie są przyznawane w interesie jednostki, służyć one mają, bowiem ochronie interesu publicznego - tzw. obiektywny porządek prawa]

Rodzaje publicznych praw podmiotowych:

• dające roszczenie o wydanie aktu oznaczonej treści

• roszczenia o świadczenia pozytywne (nie tylko decyzji)

• o treści negatywnej (inaczej wolnościowe) - to są prawa polegające na domaganiu się od władzy publicznej nie wkraczania we wcześniej przyznaną sferę samodzielności (np. działalność samorządową)

• do współdziałania z władzą publiczną przy okazji podejmowania przez nią różnego rodzaju rozstrzygnięć (np. udział w wyborach, referendach)

ZAKŁAD PUBLICZNY (ADMINISTRACYJNY)

• służyć mają realizacji zadań o charakterze niematerialnym

• funkcjonują i dotyczą głównie administracji niewładcze (świadczonej, gestii)

• jest to względnie samodzielna jednostka organizacyjna wyposażona w środki rzeczowe i osobowe, której

• celem jest ciągłe i bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturowych o szczególnym znaczeniu społecznym

• tworzone są przez organy administracji publicznej lub przez inne podmioty za zezwoleniem administracji

Cechy zakładu publicznego:

• jest wyodrębniony organizacyjnie od organów administracji publicznej posiada własne organy ; generalnie zakładem publicznym kieruje organ jednoosobowy, mający do dyspozycji ciało kolegialne ,np. dyrektor szkoły i rada pedagogiczna

• wyposażenie w odpowiednie środki materialne działania - środki działania zależą od przedmiotu działalności zakładu, prawo przewiduje minimalny zakres materialnego wyposażenia zakładu

• celem zakładu publicznego jest świadczenie usług o szczególnym znaczeniu społecznym; usługi te dotyczą sfery niematerialnej

• osoby korzystające z usług zakładu określone są mianem użytkowników (destynotariuszy),

• stosunki między organami a jego użytkownikami mają charakter administracyjno-prawny, czyli cechuje je nierównorzędność, pozycję dominującą posiada organ zakładu

• stosunki wewnątrzzakładowe określane są mianem władztwa zakładowego; władztwo zakładowe jest podstawą wydawania aktów ogólnych regulujących funkcjonowanie zakładu oraz określających sytuację prawną użytkowników [np. regulamin przyznawania stypendium ]; władztwo zakładowe jest także podstawą wydawania aktów indywidualnych [np. decyzja o przedłużeniu sesji, o skreśleniu z listy studentów] ; użytkownik za nieprzestrzeganie porządku ustalonego w zakładach podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej; władztwo zakładowe rozciąga się na użytkowników zakładu, a także na inne osoby znajdujące się na terenie zakładu

• co do zasady świadczenie powinno mieć charakter nieodpłatny

• nawiązywanie stosunków z organami zakładu może nastąpić:

• z mocy prawa [np. obowiązek szkolny]

• przez decyzję [najczęściej, np. przyjęcie na studia]

• w skutek orzeczenia sądu [ np. przymusowe leczenie odwykowe, umieszczenie w zakładzie karnym]

• zakłady publiczne stanowią :

• jednostki budżetowe [finansowane przez państwo, ewentualne zyski oddają państwu]

• zakłady budżetowe [finansowane przez państwo, ewentualne zyski zostają u nich]

• samodzielne osoby prawne [same się finansują]

• zakłady publiczne są tworzone przez organy administracji publicznej bądź inne podmioty (stowarzyszenia, fundacje, kościoły, związki wyznaniowe, osoby prawne, osoby fizyczne); wyjątkami są uniwersytety i państwowe szkoły wyższe tworzone w drodze ustawy

UZNANIE ADMINISTRACYJNE

Pojęcie to ukształtowało się w doktrynie państw niemieckich w połowie XIX w. Początkowo określane było mianem swobodnego uznania. Ta konstrukcja ogólnie odnosi się do możliwości względnie samodzielnego działania organów administracji publicznej.

Teorie dotyczące uznania administracyjnego

1. teorie pozytywistyczne

związane są z założeniami szkoły czystego prawa [przedstawicielem tego nurtu był Hanns Kreisel], ważnym aspektem było, że wszystkie aspekty życia musiały regulować normy [tzw. formalizm prawniczy] ; teorie te dążyły do maksymalnego związania administracji prawem, a przez to do wyłączenia funkcjonowania uznania administracyjnego; z uwagi jednak na niemożliwość całkowitego wyłączenia prawa pozytywiści eksponowali gwarancje formalno-prawne. Gwarancjami takimi są.

• sądy ( w szczególności administracyjne), a także

• instytucje przewidziane w procedurze administracyjnej.

2. teorie tzw. prawno-naturalne

Przedstawiciele [np. prof. Tadeusz Hilarowicz] tej grupy wskazywali, że uznanie wynka z istoty administracji i jest nieodłącznym elementem administracji. Uznanie w tym ujęciu nie jest nieograniczone i zupełnie swobodne. Wykształtowane zostały tzw. wewnętrzne granice funkcjonowania administracji. Za podstawową granicę uznawano dobro publiczne, granice uznania są także ogólne teorie prawnicze czy opinia publiczna.

3. teorie związane z nauką organizacji

Teorie te nie wiązały uznania administracyjnego z pojęciami prawniczymi. Uznanie nie jest, więc pojęciem z zakresu prawniczego. Uznanie wiąże się z każdym procesem organizowani, zarządzania. Nie jest związane wyłącznie z administracją publiczną [ prof. Jaworski]

Uznanie w obecnym kształcie stanowi ewolucję teorii pozytywistycznych.

Uznanie administracyjne:

• w ujęciu wąskim [sensu stricte] pojawia się na ostatnim etapie procesu stosowania prawa i dotyczy możliwości ustalenia konsekwencji prawnych określonego zachowania; normatywnym wyrazem uznania jest użycie w przepisach takich sformułowań jak: „organ może…”, „organ ma prawo…”, „organ uznaje..”.

• w ujęciu szerokim [sensu largo] oznacza możliwość interpretacji pojęć nieostrych, takich jak np. porządek publiczny, zdrowie, interes publiczny, szczególnie uznany przypadek.

WŁADZA DYSKRECJONALNA

Pojęcie anglosaskie, powstałe w XX w.. Jest pojęciem szerszym od uznania, obejmuje, bowiem wszelkie przejawy swobody w pozostawionych administracji tzw. luzach decyzyjnych. Luzy decyzyjne dotyczą np. czasu podjęcia działania, formy działania, czasu trwania działania, adresatów działalności. Istotą władzy dyskrecjonalnej jest wybór, a przeciwieństwem obowiązek.

[Istotą swobody organu administracyjnego jest zawsze dokonanie pewnego wyboru (miejsca, czasu, wariantu rozstrzygnięcia).Źródłem swobody organu administracyjnego, pojmowanej, jako możliwość dokonania pewnego wyboru, jest zawsze norma prawna, która udziela organowi takiej swobody lub mu jej nie udziela. Możliwe jest także pozostawienie organowi administracyjnemu swobody w ustaleniu kryteriów, według których dokonuje on oceny stanu faktycznego. Możliwa jest także swoboda w przeprowadzeniu interpretacji normy prawnej, którą organ ten stosuje w konkretnym przypadku.
PRZYKŁAD. Decyzja o przyznaniu renty rodzinnej, jeżeli dany obywatel stracił jednego z rodziców lub oboje rodziców. Aby otrzymywać daną kwotę obywatel, musi kontynuować naukę i co roku dostarczać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaświadczenie ze szkoły]

Postanowienia REKOMENDACJI KOMITETU MINISTRÓW RADY EUROPY z roku 1980

w sprawie wykonywania kompetencji dyskrecjonalnych przez władze administracyjne.

W rekomendacji tej sformułowano podstawowe zasady korzystania z tej kompetencji:

1. nakaz uwzględniani celów, dla którego kompetencja dyskrecjonalna została przyznana - cel może być określony we wstępie do aktu lub wynikać z ogółu regulacji danej instytucji; jeżeli celu nie da się jednak wskazać administracja powinna kierować się interesem publicznym.

2. administracja powinna postępować obiektywnie i bezstronnie.

3. administracja powinna przestrzegać zasady równości wobec prawa.

4. zasada zachowania właściwej relacji między ingerencją w prawa i wolności a urzeczywistnionym celem.

5. podejmowanie rozstrzygnięcia w rozsądnym terminie.

6. zasada stosowania ogólnych dyrektyw administracyjnych w sposób konsekwentny i stały

WŁADZTWO ADMINISTRACYJNE

• jest refleksem władzy państwowej przysługującym nieodłącznie państwu, wykonywane w imieniu państwa przez jego organy.

• to postać władzy państwowej.

• stanowi podstawę ustalania nakazów i zakazów przez administrację zabezpieczonych możliwością użycia środków przymusu państwowego.

• to możliwość narzucania swojej woli przez administrację i jej egzekwowania na zasadzie przymusu.

Za elementy władztwa uznaje się:

• domniemanie ważności rozstrzygnięcia

• domniemanie legalności i mocy powszechnie obowiązującej

• domniemanie autorytatywności konkretyzacji prawa przez administrację.

Władztwo administracyjne przejawia się w działaniu administracji w formach:

1. aktów publiczno-prawnych generalnych

2. aktów publiczno-prawnych indywidualnych

Zawsze podstawą władztwa są przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Prawo reguluje także zakres władztwa administracyjnego.

SANKCJA

• oznacza dolegliwość majątkową, osobistą lub polegającą na utracie praw czy też nieważności jakiejś czynności, związana z naruszeniem lub niewykonaniem normy prawnej.

• nakładana na podstawie ustawowej.

• ma charakter prewencyjno-represyjny.

• jest konsekwencją za niezgodne z prawem działanie.

• nakładanie sankcji podlega kontroli sądowej.

• sankcje administracyjne nakładane są w drodze aktów administracyjnych lub przez władcze czynności faktyczne (np. blokada koła).

• musi odpowiadać zasadzie proporcjonalności.

Postanowienia REKOMENDACJI KOMITETU MINISTRÓW RADY EUROPY z roku 1991r. w sprawie sankcji administracyjnych.

1. ustawowe uregulowanie sankcji

2. zakaz karania dwukrotnie za ten sam czyn

3. sankcje można nakładać jedynie za popełnienie czynu, który był sprzeczny z prawem w chwili jego popełnienia

4. wprowadzenie łagodniejszych sankcji powinno działać na korzyść jednostki, zaś zaostrzenie sankcji nie powinno wpływać na sytuacje prawną jednostki

5. rozstrzygnięcia administracyjne mogące skutkować nałożeniem sankcji powinny być podejmowane w rozsądnym terminie

6. nakładanie sankcji powinno podlegać kontroli sądowej lub innego niezawisłego organu

7. ciężar dowodu spoczywa na administracji.

STOSUNEK ADMINISTRACYJNO-PRAWNY

• jest rodzajem stosunku prawnego, który jest rodzajem stosunku społecznego uregulowanego prawnie .

• to taka relacja między podmiotami, w której określone elementy wyznaczają przepisy prawne.

• wyznaczają go normy prawa administracyjnego .

Elementy stosunku administracyjno-prawnego:

• podmiot

podmiotem tych stosunków przynajmniej po jednej ze stron jest organ administracji publicznej

• przedmiot

przedmiotem jest sprawa z zakresu administracji publicznej, mieszcząca się w kompetencjach danego organu.

• treść

treścią są wyznaczone prawem administracyjnym zachowania stron stosunku administracyjnego-prawnego i wynikające z nich uprawnienia i obowiązki.

Cechą charakterystyczną naszych stosunków administracyjno-prawnych jest układ zależności pomiędzy podmiotami. Stosunki te cechuje nierównorzędność stron. Pozycję nadrzędną ma organ administracji. Cecha ta odróżnia stosunki administracyjno-prawne od cywilno-prawnych, gdzie stronom przysługuje przynajmniej formalna równość. Nadrzędność wyraża się w możliwości władczego jednostronnego określenia sytuacji prawnej podmiotu administrowanego.

Cechy stosunku administracyjno-prawnego:

• indywidualny charakter (podmioty są konkretne),

• władczość,

• spory rozstrzygnięte są w trybie procedury administracyjnej,

• stosunki powstają na podstawie przepisów prawa administracyjnego.

PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

Pojęcie to nie ma definicji legalnej. Na gruncie doktryny za prawną formę uznaje się typ konkretnej czynności organów administracji publicznej, innymi słowy dopuszczony prawem środek zastosowany przez administrację dla rozstrzygnięcia konkretnej sprawy.

Pojęciem szerszym od czynności jest pojęcie metody. Metoda to styl działania, czyli polityka stosowania prawnych form działania.

Rodzaje prawnych form działania:

Prawne formy mogą być klasyfikowane w oparciu o różne punkty widzenia:

1. kryterium podziału ogółu zadań administracji na:

1. sferę zewnętrzną (w kontaktach poza administracyjnych)

• akty administracyjne

• umowy i porozumienia

• działalność organizatorsko- społeczna

1. sferę wewnętrzną ( wewnątrz administracji)

• akty generalne stosowania prawa ( podstawowymi są : polecenie służbowe i czynności materialno-techniczne)

2. kryterium władztwa

1. działania władcze [charakteryzują się możliwością posłużenia się władztwem państwowym włącznie z przymusem egzekucyjnym]

• akt administracyjny

• polecenie służbowe

1. działania niewładcze [nie mogą być realizowane na zasadzie przymusu państwowego; podmioty tutaj są równorzędne]

• działalność organizacyjno-społeczna

• umowy

Łącząc kryterium władczości z kryterium podziału sfery działania administracji wyróżniamy następujące formy działania:

• akt normatywny,

• akt administracyjny,

• akt generalny stosowania prawa,

• polecenie służbowe,

• umowy, porozumienia i ugody,

• przyrzeczenie publiczne,

• czynności materialno-organizatorskie,

• plany, programy i strategie.

PRAWO ADMINISTRACYJNE

WYŁAD II, 19.06.2010r.

AKT NORMATYWNY - to wszelkie akty prawne o treści normatywnej pochodzącej od administracji. Akty te mogą przybierać różne nazwy, np. rozporządzenie, uchwała.

Mają:

• Władczy charakter

• Charakter generalno-abstrakcyjny [generalny-skierowany do ogółu np. mieszkańcy wsi, właściciele psów; abstrakcyjny -odnoszące się do sytuacji powtarzającej]

• Mogą dotyczyć sfery

• wewnętrznej administracji [np. zarządzenia, uchwały RM , wydawane na podstawie ustaw i upoważnień podstawowych] AKTY TE NIE MOGĄ STANOWIĆ PODSTAWY WYDAWANIA DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH

• zewnętrznej administracji (dotyczą podmiotów spoza administracji, np. mogą być wydawane na podstawie ustaw]

AKT ADMINISTRACYJNY - oparta na przepisach powszechnie obowiązującego prawa czynność organu wykonującego administrację publiczną, która kształtuje w sposób wiążący sytuację adresata w indywidualnej sprawie . akty te oświadczenia woli a nie oświadczenia wiedzy.

Akt administracyjny to prawna forma władztwa, bo określa o naszych prawach i obowiązkach.

Istnieje tu podwójna konkretność (adresat i sprawa). To akt stosowania prawa.

Rodzaje aktów administracyjnych:

1. z punktu widzenia adresata

1. pozytywne

2. negatywne

2. z punktu widzenia treści:

1. nakazy

2. zakazy

3. akty kształtujące (pozwolenia i zezwolenia)

3. na akty dotyczące sytuacji prawnej osób lub rzeczy:

1. dotyczące rzeczy [np. decyzja o warunkach zabudowy, pozwolenie na budowę =› można przenieść na inne osoby]

2. dotyczące osób [=› nie można przenieść na inne osoby]

4. wg kryterium usytuowania adresata

1. wewnętrzne

2. zewnętrzne

5. z uwagi na kształtowanie stosunków prawnych

1. konstytutywne - tworzą, zmieniają lub znoszą istniejące stosunki prawne , mają charakter twórczy, obowiązują ex nun -od dnia wydania,

2. deklaratoryjne - potwierdzają w sposób prawny i wiążący określone prawa i obowiązki adresata - obowiązują ex tunkt -od chwili zaistnienia danej sytuacji, z mocą wsteczną

6. na stopień związania organu

1. akty związane - są to akty w przypadku których - o ile zaistnieją przesłanki przewidziane prawem- organ musi wydać [są to akty deklaratoryjne]

2. akty uznaniowe [inaczej konstytutywne] - które tworzą, łączą, tworzą ; to te akty gdzie organ może dokonać wyboru konsekwencji prawnych danego zachowania.

7. ze względu na wpływ adresata na jego wydanie:

1. zależne od woli adresata - na wniosek - przede wszystkim pozwolenia

2. niezależne - wydawane z urzędu - najczęściej nakładają obowiązki

8. z uwagi na wpływ na sferę prawa cywilnego:

1. wywołujące skutki w prawie cywilnym

• bezpośrednio [np., decyzja o wywłaszczeniu]

• pośrednio [stanowią podstawę do prawa cywilnego albo prawo cywilne stanowi podstawę do wydawania decyzji]

1. nie wywołujące skutków w prawie cywilnym

AKTY GENERALNE STOSOWANIA PRAWA

• Jest to akt władczy.

• Obowiązujący wyłącznie w sferze wewnętrznej.

• O charakterze generalnym i abstrakcyjnym.

• NIE MAJĄ CHARAKTERU NORMATYWNEGO( nie zawierają żadnych norm prawnych)

• Służą stosowaniu prawa

• Określane mianem aktów kierownictwa wewnętrznego - służą one bowiem ułatwieniu stosowania prawa, jego harmonizacji i ujednoliceniu

• Zawierają wskazówki interpretacyjne

• Nie stanowią podstawy wydawania decyzji

• Np. instrukcje, wyjaśnienia, kurendy, okólniki, [najwięcej na gruncie prawa podatkowego]

• Wydawane są na podstawie ustaw i upoważnień podstawowych tzw. norm kompetencyjnych [ogólne upoważnienie dla danej osoby]

POLECENIE SŁUŻBOWE

• Jest to akt władczy

• Obowiązujący wyłącznie w sferze wewnętrznej.

• Wydawane w granicach prawa

• Wydać je może upoważniona osoba i w granicach swoich kompetencji

• To dyrektywa zwierzchnika służbowego do podporządkowanego mu pracownika stanowiąca określenie sposobu wykonania , ciążąca na pracowniku obowiązku

• Za niewykonanie polecenia służbowego grozi sankcja dyscyplinarna

UGODA ADMINISTRACYJNA

• Uregulowana w całości w k.p.a.

• Jest to forma mieszana pod względem władztwa

• Co do zasady dotyczą sfery zewnętrznej administracji

• To pisemne porozumienie zawarte między stronami postępowania administracyjnego w pierwszej lub drugiej instancji, zatwierdzone przez organ przed którym toczy się postępowanie po skontrolowaniu prawidłowości porozumienia

• Korzyści:

• Ugoda ma przyczynić się do przyśpieszenia postępowania [Oran wzywający strony do ugody daję termin]

• Ugoda ma przyczynić się do uproszczenia postępowania

• Przesłanką zawarcia ugody jest sporny charakter sprawy

• Jeżeli strony wyrażają chęć zawarcia ugody ustalają SAME TREŚĆ porozumienia. Następnie organ zatwierdza ugodę. Organ odmówi zatwierdzenia jeżeli ugoda narusza :

• przepisy prawa,

• interes publiczny,

• słuszny interes stron

Odmowa przybiera postać postanowienia, na które służy zażalenie

• Zatwierdzona ugoda wywołuje TAKIE SAME SKUTLI JAK DECYZJA ADMINISTRACYJNA

• Prawa i obowiązki stron ugody czerpie swoja moc z woli organu (obowiązek zatwierdzenia]

• Ugoda ma 2 elementy : porozumienie i zatwierdzenie

• Jeżeli termin minie i nie dojdzie do ugody to organ administracyjny wydaje DECYZJĘ

PRZYŻECZENIE

• Forma ciągle nie uregulowana naszym prawem

• Jest to pisemne oświadczenie woli organu co do sposobu i treści załatwienia danej sprawy w przyszłości wobec oznaczonej imiennie osoby

• Może być wydawane zarówno w sferze wewnętrznej, jak i zewnętrznej [promesa np.w ustawie o nabyciu ziemi przez cudzoziemca]

POROZUMIENIE ADMINISTRACYJNE

• Nie ma definicji legalnej

• Jest to niewładcza forma -dwustronna lub wielostronna- czynność z zakresu prawa administracyjnego dokonana przez podmioty wykonujące administrację publiczną , dochodząca do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli.

• Cechy:

• Strony - są równorzędne, nie są powiązane ani organizacyjnie ani służbowo, mają charakter publiczny (obie , np. organy administracji rządowej)

• Przedmiot -wykonywanie (współdziałanie) zadań publicznych

• Podstawa prawna - są to przepisy prawa administracyjnego ustrojowego lub materialnego

• W wyniku zawarcia porozumienia powstają stosunki administracyjno-prawne

• Nie ma tutaj nierównorzędności -są to stosunki z równością stron względem siebie

PRAWO ADMINISTRACYJNE

WYŁAD III, 20.06.2010r.

UMOWY ADMINISTRACYJNE

• Służą realizacji, świadczeń

• Przedmiot - wykonywanie, współdziałanie w wykonywaniu zadań razem z podmiotem administracyjnym

• Strony raczej równorzędne (choć administracja ma stronę uprzywilejowaną )

• Jedną z takich umów jest kontrakt

• Umowy cywilne zawierane w administracji służą pozyskiwaniu usług, dóbr dla administracji

DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNO - ORGANIZATORSKA

• Jest to podgrupa czynności faktycznych, czyli czynności, które nie wywołują bezpośrednich skutków prawnych, ewentualnie wywołują skutki w sposób pośredni, czyli drogą zdarzeń

• Ma to być działalność korzystna społecznie, czyli z punktu widzenia publicznego, podejmowana przez administrację w takich formach jakie dostępne są w każdej społeczności

• Ma stanowić uzupełnienie działań podejmowanych w formach władczych ; wyjątkowo działania te stanowią formę podstawową działania administracji (gdy prawo nie udziela środków władczych)

• Nie tworzy żadnych norm praw

• Ma charakter niewładczy

• Nie można przy niej korzystać z żadnych form przymusu, ale można stosować różnego rodzaju nagrody i wyróżnienia

• Są to np. różnego rodzaju akcje uświadamiające, popularyzatorskie

• Dotyczy sfery zewnętrznej

CZYNNOŚCI MATERIALNO - TECHNICZNE

• Jest to podgrupa działań faktycznych

• Dotyczy sfery wewnętrznej, jak i zewnętrznej

• Czynności władcze jak i niewładcze

• Czynności materialno-techniczne podejmowane w sferze wewnętrznej administracji

• np. sprawozdanie z posiedzenia, rejestracja pism, sporządzenie statystyki, zbioru danych

• mają charakter niewładczy

• mogą być podejmowane na podstawie prawa wewnętrznego, np. regulaminu funkcjonowania urzędu, instrukcji kancelaryjnej

• Czynności materialno-techniczne podejmowane w sferze zewnętrznej administracji

• np. zatrzymanie przez policjanta, blokada na kołach, ustawienie tablicy ostrzegawczej, wyburzenie budynku, doprowadzenie na przymusowe szczepienie, zajęcie rzeczy, dokonanie wpisu na listę bezrobotnych

• maja charakter władczy

• podejmowane na podstawie aktów normatywnych albo prawomocnych aktów administracyjnych

• wyjątek : czynność na podstawie decyzji natychmiastowej wykonalności

• odmowa dokonania tej czynności przybiera postać decyzji administracyjnej

PLANY, PROGRAMY, STRATEGIE

• Prawna forma od niedawna wyróżniona w doktrynie

• Stanowią swoistą formę prawną form działania administracji zbliżoną do aktów normatywnych

• Mają zróżnicowany charakter

• Mają określony (ograniczony) zasięg czasowy

• Formy te określają cele i zadania administracji publicznej

• Co do zasady mają charakter nienormatywny

• Określone mianem aktów planowania

• Akty te mają mieć charakter :

1. Informacyjny [prognozy, dane, informacje]

2. Indykatywne [oddziałujący]

3. Imperatywny [wiążący]

• Mogą zarówno stanowić oświadczenie wiedzy jak i woli

• Mogą mieć postać zarówno czynności prawnych , jak i czynności faktycznych

• Mogą mieć charakter zarówno aktów normatywnych {np.plan zagospodarowania przestrzennego], jak i innych aktów generalnych [np. studium uwarunkowania i zagospodarowania przestrzennego]

• Mogą mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny

KONTROLA ADMINISTRACJI

Kontrola:

• jest badaniem stanu istniejącego,

• porównanie go z tym co powinno być zgodnie z prawem,

• określenie przyczyn ewentualnych rozbieżności

• sformułowanie zaleceń pokontrolnych i

• przekazaniem ich podmiotowi kontrolowanemu

• Jest powiązaniem niewładczym , a wyposażenie kontroli w środki władczego oddziaływania czyni z kontroli więź nadzoru

• Może występować jako powiązanie samoistne lub jako element składowy więzi kierownictwa lub nadzoru.

• Do cech kontroli skutecznej zalicza się:

1. Oficjalność - może być ona podjęta z urzędu lub na żądanie podmiotu skarżącego

2. Aktywność - dotyczy działalności podmiotu kontrolującego -powinien być aktywny i rzetelny, a z drugiej strony nie może być nadmiernie uciążliwa i zakłócać normalnego funkcjonowania podmiotu kontrolowanego

3. Bezstronność

4. Proporcjonalność -ma być dostosowana do rzeczywistych potrzeb

5. Fachowość

6. Efektywność - powinna dysponować zespołem środków prawnych prowadzących do skutecznego przeprowadzania uchybień.

Rodzaje kontroli :

1. Z uwagi na podmiot kontrolujący

1. Wewnątrz-administracyjna

2. Sądowa

3. Społeczna

4. Inne kontrole zewnętrzne

2. Z uwagi na czas:

1. Wstępna [przed podjęciem działań]

2. Następcza

3. Faktyczna

3. Z uwagi na formę

1. Wizytacja

2. Lustracja

3. Inspekcja

4. Skonto (rewizja finansowa)

Kontrola wewnątrz-administracyjna - oznacza , że zarówno podmiotem kontrolowanym jak i kontrolującym jest administracja. W jej ramach wyróżniamy:

1. K. resortową

2. K. międzyresortową

3. K. instancyjną

Kontrola resortowa

• Dotyczy wyłącznie administracji rządowej

• Organy kontrolowane i kontrolujące poddane są temu samemu organowi centralnemu lub naczelnemu

• Podstawą podjęcia tej kontroli jest ustawa o radzie ministrów i ustawa o działach administracji rządowej

• Następuje unifikacja polegająca na tym że w ministerstwach, resortach tworzone są oddzielne stanowiska ds. kontroli

Kontrola międzyresortowa

• Wykonywana przez różnego rodzaju inspekcje

• Obejmuje swym zakresem działania nie tylko podmioty z zakresu danego resortu ale także podmioty spoza niego

• Działalność ma charakter powszechny

• W odróżnieniu od kontroli resortowej, która sprawowana jest od strony podmiotowej, kontrola międzyresortowa (inspekcyjna) dotyczy strony przedmiotowej

• Wyposażona jest w środki nadzorcze, które mogą wydawać kary np. grzywny, decyzje administracyjne

Kontrola instancyjna

• Dotyczy stanowienia aktów administracyjnych (decyzji administracyjnych)

• Sprawowana w trybie i na zasadach przepisów k.p.a.

• Dotyczy zarówno administracji rządowej jak i samorządowej

Do środków odwoławczych zaliczamy:

1. Przy k. zwykłej

• Odwołanie i zażalenie

2. Przy k. nadzwyczajnej

• Stwierdzenie nieważności. Uchylenie lub zmiana

• Wznowienie postępowania

Kontrola prokuratorska

• To k. zewnętrzna

• Dotyczy zarówno stosowania prawa jak i stanowienia prawa

• Dotyczy zarówno administracji samorządowej jak i rządowej

• Sama w sobie nie posiada środków władczych (może się tylko dołączyć)

• Kryterium - strzeżenie praworządności

Kontrola sądowa

• Zewnętrzna

• Sprawowana przede wszystkim przez sądownictwo administracyjne

• Obecnie jest dwuinstancyjna i obejmuje sądy wojewódzkie (jako I instancja ) i Naczelny Sąd administracyjny (II instancja)

Zasady k. sądowej:

1. Dwuinstancyjność

2. Legalność (jedynym kryterium sądów administracyjnych jest badanie zgodności z prawem działań administracji publicznej)

3. Udzielanie pomocy stronom (tj. kwestia udzielania informacji przez sędziów, wyznaczenie obrońcy)

4. Jawność

5. Ekonomika procesowa [dążenie do zamknięcia sprawy na pierwszej rozprawie]

6. Dostęp do sądu

7. Skargowość

Sądy administracyjne powołane są do kontroli funkcjonowania administracji publicznej. Sądy te rozstrzygają także w sprawach kompetencyjnych między organami administracji publicznej

Cechy k. sądowej:

1. Charakter kontroli wyrażający się w zrównaniu pozycji procesowej organu administracji publicznej z drugą ze stron

2. Niezależność, niezawisłość

3. Obiektywizm

4. Skargowość

5. Ujednolicenie wykładni prawa administracyjnego

6. Preferencyjny charakter orzecznictwa

Każdy niezadowolony może się odwołać .

Kontrola zewnętrzna należy do :

• Prokurator

• Kontrola sądowa

• NIK [dotyczy głównie finansów]

• Rzecznik Praw Obywatelskich [stoi na czele straży praw i wolności obywatelskich, organ niezależny - odpowiada tylko przed sejmem; ma różnego rodzaju środki ;dostęp powszechny - każdy może złożyć wniosek]

• Trybunał konstytucyjny

• Trybunał stanu

• Kontrola społeczna - częściowo uregulowana przez instytucję skrag i wniosków k.p.a.

1

---