1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Eter tert-butylowo-metylowy [eter metylowo-III rz.-butylowy, MTBE]

Wzór konstytucyjny: CH₃OC(CH₃)₃

Wzór sumaryczny: C₅H₁₂O

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
eter metylowo-tert-butylowy	100	1634-04-4	216-653-1	F	11

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Ciecz łatwo palna. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń.

Zagrożenie toksykologiczne: Eter metylowo-tert-butylowy wywiera działanie narkotyczne. W przypadku spożycia wystąpią objawy silnego podrażnienia błon śluzowych przewodu pokarmowego, a po wchłonięciu zakłócenia w pracy organów wewnętrznych.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Eter metylowo-tert-butylowy działa szkodliwie na organizmy żywe, w szczególności organizmy wodne. Eter nie jest trwały w środowisku. Szybko odparowuje do atmosfery, gdzie ulega biologicznej degradacji.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego eterem metylowo-tert-butylowym środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeże powietrze.
2.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub w razie potrzeby podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zapewnić pomoc lekarską. Uwaga: groźba obrzęku płuc.
Zatrucie doustne:
1.	Przepłukać usta wodą. Dać do wypicia 2-3 szklanki wody. Nie wywoływać wymiotów. Groźba zachłyśnięcia się.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach. Przykryć oczy jałowym opatrunkiem.
2.	W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Zagrożenia pożarowe:	Substancja łatwo palna. W wyniku działania podwyższonej temperatury pojemniki mogą ulec gwałtownemu rozszczelnieniu z wydzieleniem szkodliwych gazów.
W przypadku pożaru stosować w kolejności:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC, gaśnice pianowe.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą gaśniczą. Uwaga: Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.
Sprzęt ochronny strażaków:	Aparaty izolujące drogi oddechowe. Eksplozymetr. Stanowiska ochronne.
Uwaga dodatkowa:	Zagrożone pojemniki wynieść poza obszar zagrożony pożarem.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się eteru metylowo-tert-butylowego do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W laboratoriach niezwłocznie otworzyć wszystkie okna i włączyć wentylację (w wersji przeciwwybuchowej). W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Zalecenia szczegółowe:	Unikać kontaktu z uwalniającym się eterem. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego zapachu eteru - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów gazowych (filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zabezpieczenie środowiska:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących), zabezpieczyć pojemniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duże ilości cieczy odpompować, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia. Uwaga: Substancja skrajnie łatwo palna. Stosować eksplozymetr.
Metody utylizacji:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania eteru nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zalecenia szczególne dotyczące magazynowania:	Wszelkie pomieszczenia magazynowe muszą być wentylowane, (możliwość wytwarzania się mieszanin wybuchowych z powietrzem). Instalacje elektryczne powinny spełniać wymogi przeciwwybuchowości.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnych na elektryzację, chronić zbiorniki przed nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie cieczy palnych wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym, na twardym podłożu. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać eter metylowo-tert-butylowy, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy eter metylowo-tert-butylowy odstawiany jest do certyfikowanych instalacji, celem rozładowania opakowań i likwidacji zawartości na drodze spalania.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania eteru metylowo-tert-butylowego. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych.
Oczy:	Okulary ochronne, w szczelnej obudowie.
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z parami eteru (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych koncentracji par eteru, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą i wydajną wentylację.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy dla eteru metylowo-tert-butylowego:

Nie ustalono.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi eteru metylowo-tert-butylowego.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 88,15 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Eter metylowo-tert-butylowy w warunkach normalnych jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym zapachu i piekącym smaku. Lotny.
9.3	Temperatura topnienia: -108^oC
9.4	Temperatura wrzenia: 55^oC
9.5	Gęstość w 20^oC: 0,74 g/cm^3
9.6	Gęstość par względem powietrza: 3,04
9.7	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Eter metylowo-tert-butylowy rozpuszcza się w wodzie stosunkowo dobrze - 51 g/l/20^oC, dobrze w alkoholu, chloroformie, benzenie, olejach tłuszczowych, olejkach eterycznych. Jest rozpuszczalnikiem tłuszczów i lakierów.
9.8	Prężność par w 20^oC: 417 hPa
9.9	Temperatura zapłonu: -28^oC
9.10	Temperatura samozapłonu: 460^oC
9.11	Zakres tworzenia z powietrzem mieszanin wybuchowych: 1,65-8,4% obj.
9.12	Reaktywność: Eter z powietrzem tworzy wybuchowe nadtlenki.
9.13	Właściwości korozyjne: Brak

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Eter metylowo-tert-butylowy przechowywany w warunkach normalnych, z dodatkami stabilizacyjnymi, jest stabilny chemicznie. Unikać kontaktów ze źródłami zapłonu, silnymi utleniaczami, przechowywać w ciemnych pomieszczeniach.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Eter metylowo-tert-butylowy wchłaniany jest w postaci par, w płucach.? Rozmieszcza się w tkankach, proporcjonalnie do zawartości w nich lipidów. Przy podaniu doustnym eter metylowo-tert-butylowy wchłania się z przewodu pokarmowego i również może doprowadzić do znieczulenia ogólnego.

Dane toksykologiczne:

LD_{5O (doustnie, szczur)} = 4000 mg/kg,

LD_{50 (inhalacyjnie, szczur)} = 85000 mg/m³/4 godz.

Działanie miejscowe:

Wdychanie par: W łagodnych przypadkach pojawia się kaszel, podrażnienie ust i gardła, czasami ból w klatce piersiowej. W groźniejszych przypadkach - dezorientacja, senność i utrata przytomności; mogą pojawić się drgawki. Rzadkim powikłaniem jest skrócenie oddechu z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Po 1-2 dniach może rozwinąć się zapalenie oskrzeli.

Spożycie: Mogą powstać nudności i wymioty oraz ból brzucha. Następnie mogą powstać zaburzenia psychiczne i utrata przytomności. Rzadkim powikłaniem jest niedomoga nerek.

Kontakt ze skórą: Mogą powstawać podrażnienia, zaczerwienienia oraz pęcherze. Skóra ulega wysuszeniu.

Kontakt z oczami: Może powstać zaczerwienienie i podrażnienie.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego: Następstwami mogą być nieżyty oskrzeli, zapalenie płuc, niekiedy zapalenie nerek.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego: Mają miejsce przy stałym narażeniu na małe stężenie eteru. Charakteryzują się utratą łaknienia, nudnościami, niekiedy wymiotami, uporczywymi zaparciami, bladością skóry, apatią, sennością. Pojawia się całkowita nietolerancja alkoholu oraz bóle i zawroty głowy.

Nie stwierdzono działania kancerogennego, mutagennego, narkotycznego i działania na rozrodczość.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Wskaźnik oceny ostrej toksyczności: wobec ssaków: 1,2,

wobec ryb: 2,8,

wobec bakterii: -.

Stopień zagrożenia organizmów wodnych: Mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 07 01 - Wody popłuczne i ługi macierzyste.

rodzaju 07 07 04 - Inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metali,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	2398
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	3
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	33
14.5	Symbole niebezpieczeństwa (R):	11
14.6	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-9-16-29-43
14.7	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 3:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1;1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych dokonana została na podstawie Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2002 r.).

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi eteru metylowo-tert-butylowego, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony wytwórcy i dystrybutora eteru metylowo-tert-butylowego. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja wysoce łatwo palna.”
Symbole zagrożenia
R 11	Substancja wysoce łatwo palna.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 9	Przechowywać pojemnik w pomieszczeniu dobrze wentylowanym.
S 16	Nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu- nie palić tytoniu.
S 29	Nie wprowadzać do kanalizacji.
S 43	W przypadku pożaru używać dostępnych środków gaśniczych. Unikać stosowania wody.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Eter metylowo-tert-butylowy
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
F	Substancja wysoce łatwo palna.
Symbol ostrzegawczy na środkach transportu
33	Materiał ciekły łatwo zapalny.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 3-I		Materiał ciekły łatwo zapalny - niebezpieczny.
Numer ONZ: 2398		Eter tert-butylowo-metylowy

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

	KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ	Wydanie: I Data wydania: 20.10.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	ETER tert- BUTYLOWO-METYLOWY

Eter metylowo-tert-butylowy

---