psychopatologia 18112010, Psychologia, Semestr V, Psychopatologia


PSYCHOPATOLOGIA - wykład, dn. 18.11.2010.

*Zaburzenia nerwicowe są doświadczane przez bardzo dużą grupę osób. Ok. 25% populacji doświadcza przynajmniej jeden raz w życiu epizodu lękowego, utrudniającego funkcjonowanie.

*Zaburzenia nerwicowe są najczęściej związane ze stresem i mogą występować pod postacią somatyczną.

*W klasyfikacji ICD-10 zaburzenia nerwicowe dzielą się na następujące grupy:

-Fobie.

-Zaburzenia lękowe (napady paniki).

-Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, np. nerwica natręctw.

-Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne.

-Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne).

-Zaburzenia występujące pod postacią psychochondryczną, np. bóle hipochondryczne.

*Strach a lęk:

-Podobieństwa:

-Różnice:

Strach:

Lęk:

Jeżeli boimy się psa, bo zostaliśmy w jakiś sposób kiedyś przez niego zaatakowani to mamy do czynienia ze strachem. Natomiast jeżeli nigdy nie zostaliśmy zaatakowani przez żadnego psa, a i tak się boimy potencjalnego ataku (bo ktoś nam to indukował), to mamy do czynienia z lękiem (przykład: pająki - nikt nigdy nie został jakoś szczególnie zaatakowany przez pająka, a odczuwamy wobec nich wstręt i strach).

*Natura lęku w zaburzeniach nerwicowych:

-Lęk odczuwany - występuje w fobiach, w napadach paniki i w reakcji na stres (wszystko to co czujemy: kołatanie serca, pocenie się, drżenie, trzęsienie się itp.).

-Lek domniemany - występuje w zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeniach somatycznych (głównie w konwersji histerycznej), w zaburzeniach dysocjalnych przebiegających z fragmentacją tożsamości, m.in. amnezja, osobowość wieloraka.

*Epidemiologia zaburzeń nerwicowych.

-Zaburzenia nerwicowe dotyczą bardzo dużej grupy osób, przynajmniej ok. 10%.

*Klasyfikacja zaburzeń nerwicowych wg ICD-10: (komentarz P.: ta klasyfikacja jest dziwna, bo nie podaje definicji, tylko mówi z czego dane zaburzenie się składa ;d):

-„Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i o postaci somatycznej połączono w jedną dużą ogólną grupę ze względu na ich historyczne powiązanie z pojęciem nerwicy i związek znacznej (choć trudnej do określenia) części tych zaburzeń z przyczynami psychologicznymi”.

-Nerwica jest synonimem zaburzeń nerwicowych.

*Definicja nerwicy (Rogiewicz, 2000):

-Nerwica jest to zakłócenie życia emocjonalnego, wywodzące się z wyparcia nieakceptowanych uczuć i upośledzające funkcjonowanie społeczne i rozwój osobisty i demonstruje się jako ucieczka w rolę chorego i koncentracja na psychofizycznych przejawach życia uczuciowego i marginalnych objawach aktywności umysłowej.

*Znaczenie terminów w nerwicach klinicznych:

-Nerwicowe objawy (bądź zaburzenia) - to niepsychotyczne symptomy w postaci patologicznych przeżyć takich jak:

-Czynnościowe psychogenne zaburzenia somatyczne.

-Zaburzenia zachowania - przymus powtarzania pewnych schematów zachowania bądź unikania pewnych miejsc.

*W nerwicy dochodzi do zakłócenia czynności narządów z zachowaniem ich prawidłowej struktury anatomicznej bądź do zakłócenia czynności OUN, manifestujących się nerwicowymi przeżyciami lub zachowaniami (czyli organizm jest zdrowy, ale człowiek czuje „coś”, ma objawy spełniające wszelkie kryteria choroby somatycznej).

*Objawy zaburzeń czynnościowych:

  1. Zaburzenia czynności somatycznych:

  1. Zaburzenia przeżywania:

  1. Zaburzenia zachowania:

*Różnica w terminologii nerwicy i neurotyzmu:

-Kontekst znaczeniowy pojęcia nerwicy w praktyce klinicznej - termin nerwica często używany jest w znaczeniu psychoanalitycznym jako przejawy nieuświadomionych i trudnych do świadomego zniesienia konfliktów, pragnień i wspomnień.

-Pojęcia neurotyzmu i neurotyczności - stosuje się ich w odniesieniu do cech osobowości; objawiają się w podwyższonym poziomie niepokoju, labilności reakcji wegetatywnych i stosunkowo stałych sposobach zachowania się w określonych sytuacjach w większości o charakterze unikowym.

-Najczęściej jest tak, że u podłoża nerwicy stoją jakieś cechy osobowości związane z neurotyzmem.

*Podłoża nerwicy:

-Wg DSN-IV nerwica może rozwijać się:

1. Na podłożu osobowości nieprawidłowej, czyli np. neurotycznej, unikającej, szczególnie w wiązkach cech.

2. Nerwica może rozwijać się u osoby „zasadniczo” zdrowej, z pewną porcją neurotycznych mechanizmów obronnych (tzw. „rys neurotyczny”).

3. Osoby o prawidłowo ukształtowanej osobowości reagują na konflikty wewnętrzne silnymi emocjami, ale zazwyczaj uświadomionymi (!), których fizjologiczne przejawy mogą być mylnie zakwalifikowane jako objawy nerwicowe i wtedy mamy do czynienia z tzw. reakcją nerwicową (nie z „czystą” nerwicą, ale z czymś, co się komuś ten jeden raz przydarzyło).

*Objawy osiowe nerwicy (wg Kempińskiego):

  1. Lęk - jest centralnym objawem wobec innych objawów i występuje w postaci:

  1. Objawy somatyczne:

3. Egocentryzm - nadmierna koncentracja na sobie i poczucie wyjątkowego charakteru własnych dolegliwości i przeżyć.

*Błędne koło nerwicowe - dodatnie sprzężenie zwrotne pomiędzy objawami (poszczególne objawy wzajemnie się napędzają).

-STRES - wywołuje napięcie - napięcie wywołuje lęk - lęk wywołuje lęk antycypacyjny (chory cały czas czeka na wystąpienie lęku - w efekcie pacjent lepiej się czuje, kiedy już tego lęku rzeczywiście doświadcza, niż gdy dopiero odczuwa „lęk przed lękiem”) - lęk antycypacyjny wywołuje stres (i w ten sposób koło się zamyka).

*Psychodynamiczne rozumienie powstawania objawów nerwicowych (wyróżniamy dwie grupy):

1. Zaburzenia dysocjacyjno-somatyzacyjne: dochodzi do konfliktu potrzeb lub emocji - w efekcie następuje wyparcie - wyparcie powoduje powstanie lęku oraz stosowanie mechanizmów obronnych - następnie mamy do czynienia z konwersją albo dysocjacją - a to skutkuje powstaniem objawów nerwicowych.

2. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne: dochodzi do konfliktu potrzeb lub emocji - w efekcie następuje wyparcie - wyparcie powoduje powstanie lęku oraz stosowanie obronnych - następnie mamy do czynienia z przemieszczeniem/substytucją - a to skutkuje powstaniem objawów nerwicowych.

*Psychodynamiczne rozumienie utrzymywania się objawów nerwicowych:

-Treści nieświadome wyrażane są na poziomie świadomym w formie symbolicznej lub przez regresję do sposobów funkcjonowania charakterystycznych dla wcześniejszych stadiów rozwojowych. Te objawy (ponieważ są, to są „po coś”) dają korzyści:

1. Pierwotne korzyści z objawów to zmniejszenie lęku i doświadczania innych uczuć. Wówczas ten objaw jest łatwiejszy do zniesienie niż przyczyna tego objawu.

2 Wtórne korzyści z objawów to reakcja otoczenia na objaw nerwicowy, zyski związane z kontekstem społecznym roli chorego.

*Poznawczo-behawioralne rozumienie objawów nerwicowych:

-Behawioralne - objaw nerwicowy to patologiczna reakcja na określony bodziec, powstała w wyniku warunkowania klasycznego bądź modelowania.

-Poznawcze - poznawcze zniekształcenia w zaburzeniach nerwicowych:

*Regulacyjna koncepcja nerwicy:

-Nerwica jest zabiegiem regulacyjnym, redukującym napięcie wywołane w mechanizmach popędowo-emocjonalnych przez zakłócenia płynące z mechanizmów poznawczych (nieprawidłowe cechy osobowości i specyficzne cechy otoczenia).

-Funkcją nerwicy jest redukcja napięcia.

*Nerwica a psychoza:

-Zaburzenia nerwicowe są zaburzeniami, w przebiegu których występują objawy somatyczne i psychiczne bez uchwytnych zmian organicznych. Należy zwrócić uwagę na to, że nerwice od psychoz odróżnia:

*Objawy wspólne, występujące w przebiegu wszystkich nerwic:

  1. Objawy psychiczne: