Marszałek Senior	w polskim parlamencie jeden z najstarszych wiekiem posłów na Sejm oraz najstarszy wiekiem senator, powołany przez Prezydenta do otwarcia obrad izby nowej kadencji i prowadzenia obrad do czasu wybrania Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu. Wybór nowego marszałka jest najczęściej pierwszym - po ślubowaniu - tematem, jakim zajmują się poszczególne izby nowo wybranego parlamentu, toteż Marszałek Senior każdej z izb zazwyczaj prowadzi obrady przez pierwszych kilkadziesiąt minut pierwszego posiedzenia. Decyzja o wyborze Marszałków Seniorów jest ogłaszana przez Prezydenta RP i nie przybiera formy aktu urzędowego. Dzień zwołania pierwszych posiedzeń Sejmu i Senatu wyznaczany jest przez Prezydenta RP w formie postanowienia.
Zasada dyskontynuacji	zwyczajowa zasada, zgodnie z którą parlament, który kończy swoją kadencję zamyka wszystkie sprawy nad którymi pracował (niezależnie od tego, na jakim etapie się znajdują) i nie przekazuje ich nowemu parlamentowi. Wyjątki od tej zasady dotyczą: projektu ustawy z inicjatywy obywatelskiej sprawozdań sejmowej komisji śledczej postępowania w sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej postępowań w Komisji do Spraw Unii Europejskiej
Kontrasygnata	Kontrasygnata stanowi ustrojowy dokument wymuszający współdziałanie rządu z Prezydentem.Zapewnia jednolitość kształtowania praktyki oraz zapewnia jednolitość działania dualistycznej egzekutywy. Kontrasygnata jest: zewnętrznym wyrazem wykonywania kompetencji Prezydenta w uzgodnieniu z rządem, zobowiązaniem rządu do przyjęcia kontrasygnowanego aktu do realizacji. Prawno-ustrojowa konstrukcja kontrasygnaty, określona w art. 144 ust. 2 zawiera trzy elementy: kontrasygnacie podlegają akty urzędowe Prezydenta, kontrasygnaty dokonuje Prezes RM, z wyłączeniem poszczególnych ministrów, Prezes Rady Ministrów przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. Konstytucja przyjmuje ogólną zasadę, że akty urzędowe wydane przez Prezydenta powinny podlegać wymogowi ich kontrasygnowania. Zasada ta znajduje swe potwierdzenie w art. 144 ust. 3, który wymienia katalog aktów urzędowych wyłączonych z obowiązku kontrasygnaty. Konstytucja przyjęła koncepcję kontrasygnaty negatywnej, obejmującym swoim zakresem wszystkie akty urzędowe nie wyłączone jako prerogatywy.
Zasady wyboru Prezydenta RP	Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz. Na Prezydenta RP może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Na Prezydenta RP wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów. Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej. Jeżeli Marszałek Sejmu nie może wykonywać obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej, obowiązki te przejmuje Marszałek Senatu. Osoba wykonująca obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej nie może postanowić o skróceniu kadencji Sejmu.
PREZYDENT -POZYCJA USTROJOWA ZADANIA	Pozycja ustrojowa : - określona zasadą podziału władz - organizacja władzy wykonawczej oparta na zasadzie dualizmu czyli odrębnego funkcjonowania prezydenta oraz rządu z premierem na czele - pełni funkcję arbitra czuwa nad konstytucyjną ciągłością państwa i interweniować w razie zakłócenia stosunków między Senatem a rządem - prezydent wybierany jest przez naród - jego urząd ma charakter kadencyjny - niezależność prezydenta w wykonywaniu swych konstytucyjnych zadań - podlega odpowiedzialności konstytucyjnej - niezależność znajduje wyraz w zasadzie niepołączalności Zadania prezydenta - Najwyższy przedstawiciel RP - Gwarant ciągłości władzy państwowej - Czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, - stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium
Odpowiedzialność Prezydenta RP	Następstwem konstytucyjnej charakterystyki ustroju RP jako ustroju parlamentarnego jest przyjęcie zasady nie ponoszenia odpowiedzialności politycznej (parlamentarnej) Prezydenta. Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed Trybunałem Stanu (art. 145 ust.1). Postawienie Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą ZN podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków ZN na wniosek co najmniej 140 członków ZN. Z dniem podjęcia uchwały o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia przed TS sprawowanie urzędu przez Prezydenta ulega zawieszeniu. Delikt konstytucyjny to zawinione naruszenie Konstytucji lub ustawy, nie mające charakteru przestępstwa, przez osoby zajmujące najwyższe stanowiska państwowe, które jest zagrożone sankcją odpowiedzialności konstytucyjnej. Karalne jest bowiem naruszenie Konstytucji lub ustawy czynem zawinionym (to zachowanie polegające na działaniu lub zaniechaniu działania nakazanego przez prawo). W drugim przypadku zakres odpowiedzialności Prezydenta przed Trybunałem Stanu obejmuje odpowiedzialność karną za inne przestępstwa. Jest to odpowiedzialność za jakiekolwiek przestępstwo, a nie tylko za przestępstwo, którego znamiona wyczerpują także czyn stanowiący delikt konstytucyjny. Prezydent podlega ogólnej odpowiedzialności karnej, która jednakże różni się od odpowiedzialności innych osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe. Konstytucja nie gwarantuje Prezydentowi RP, tak jak art. 105 ust. 1 posłom i senatorom, immunitetu materialnego ani też nie daje mu formalnych gwarancji nietykalności (art. 105 ust. 5) W przypadku skazania Prezydenta zastosowanie zasadniczej sankcji - złożenie z urzędu (art. 131 ust. 5). Kontrasygnata stanowi ustrojowy dokument wymuszający współdziałanie rządu z Prezydentem. Zapewnia jednolitość kształtowania praktyki oraz zapewnia jednolitość działania dualistycznej egzekutywy.
Uprawnienia Prezydenta RP jako reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych	Prezydent jako najwyższy przedstawiciel RP posiada prawo ratyfikacji i wypowiadania umów międzynarodowych. Prezydent reprezentuje państwo w stosunkach międzynarodowych nie tylko osobiście, lecz również przy pomocy pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych. Posiada także prawo mianowania i odwoływania pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych. Prezydent RP w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem RM i właściwym ministrem. - art. 133
Kompetencje kreacyjne Prezydenta RP	Prezydent zgodnie z Konstytucją uczestniczy w powoływaniu innych, poza rządem i organami wymiaru sprawiedliwości, organów państwowych. W świetle art.214 ust. 1 ,powołuje obok Sejmu i Senatu, członków KRRiT. Na podstawie art. 227 ust. 3 i 5 wnioskuje do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz powołuje, w równej liczbie z Sejmem i Senatem, członków Rady Polityki Pieniężnej. Prezydent powołuje spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK Prezesa i Wiceprezesa TK (art. 194).
Kompetencje Prezydenta RP w stosunkach z Sejmem i Senatem	W stosunku do parlamentu Prezydent posiada uprawnienia, które pozwalają mu oddziaływać na tryb funkcjonowania i sposób podejmowania decyzji przez izby parlamentu. Konstytucja RP wyposażyła Prezydenta w uprawnienia wpływające na tok pracy parlamentu, polegające na zarządzeniu wyborów Sejmu i Senatu (art.98 ust.2) oraz zwoływaniu pierwszego posiedzenia Sejmu i Senatu w ciągu 30 dni od dnia wyborów, a w przypadku skrócenia kadencji nie później niż na 15 dzień po przeprowadzeniu wyborów (art. 98 ust. 5 i art. 109). Uprawnieniem Prezydenta o istotnej sile wpływania na funkcjonowanie parlamentu jest jego prerogatywa skracania kadencji obu izb (art. 98 ust. 4). Decyzję o skróceniu kadencji Prezydent podejmuje samodzielnie, ale po zasięgnięciu opinii Marszałków Sejmu i Senatu (art. 98 ust. 4). Konstytucja zapewnia Prezydentowi RP wpływ na tok i rezultaty działalności prawotwórczej parlamentu. Prezydent realizuje je poprzez prawo inicjatywy ustawodawczej oraz kompetencje związane z podpisaniem i ogłoszeniem ustawy. Konstytucja nadaje Prezydentowi uprawnienia związane z podpisaniem i ogłoszeniem ustawy. Zgodnie z art. 122 ust. 1i 2 Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia jej przedstawienia przez Marszałka Sejmu do podpisu i zarządza ogłoszenie w „Dzienniku Ustaw” RP. W niektórych przypadkach (ustawa uchwalona w trybie pilnym, ustawa budżetowa, ustawa o prowizorium budżetowym) termin podpisania ustawy wynosi 7dni. Zgodnie z art. 122 ust. 3 i 5 Prezydent może zakwestionować ustawę uchwaloną przez parlament w dwóch formach - wniosek do TK o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją lub do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy.
Kompetencje Prezydenta RP wobec Rady Ministrów	Konstytucyjne uprawnienia Prezydenta pozwalają mu wpłynąć na rząd w dwóch płaszczyznach: w zakresie powoływania rządu - oddziaływania na tok jego pracy i politykę. W wariancie podstawowym dla systemu ustrojowego w Konstytucji Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów, a następnie na jego wniosek powołuje rząd, który ubiega się o zaufanie polityczne Sejmu (art. 154 ust. 1 i 2). Konstytucyjny tryb powoływania rządu przewiduje jego powołanie przez Sejm, w przypadku niepowodzenia w powoływaniu rządu w wariancie pierwszym (art.154 ust. 3), oraz powołanie przez Prezydenta, gdy zawiodą dwie wcześniejsze procedury (art.155). Prezydentowi nie przysługują niemal żadne kompetencje, które pozwalałyby mu na egzekwowanie odpowiedzialności rządu lub ministrów. Nie może on samodzielnie dymisjonować rządu, Premiera czy ministrów. Nie może zwracać się do Sejmu o udzielenie im wotum nieufności. Jedyną możliwością jest zwrócenie się Prezydenta do Sejmu z wnioskiem o pociągnięcie Premiera lub ministra do odpowiedzialności konstytucyjnej (art.156 ust.2), ale następuje to tylko w razie złamania przez nich prawa.
Tradycyjne kompetencje Prezydenta RP jako głowy państwa	W konstytucyjnie określonym zakresie kompetencji Prezydenta można wyodrębnić grupę uprawnień, które wyrażają klasyczne atrybuty władzy głowy państwa w stosunkach wewnętrznych. Konstytucja w grupie tych kompetencji wymienia 4 uprawnienia tradycyjne należące do głowy państwa. W art. 139 zostało uregulowane prawo łaski. Konstytucja stanowi, że Prezydent stosuje prawo łaski z wyłączeniem osób skazanych przez Trybunał Stanu. Prezydent nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego (art.137). Kolejnym uprawnieniem Prezydenta przewidzianym w Konstytucji jest prawo nadawania orderów i odznaczeń (art.138).Konstytucja nadaje Prezydentowi również prawo zwracania się z orędziem do Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego, którego nie czyni się przedmiotem debaty (art. 140).
Kompetencje w zakresie obronności państwa	obejmują: zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi oraz związane z tym szczegółowe uprawnienia dotyczące zarządzania stanu wojny, mobilizacji i użycia Sił Zbrojnych. Konstytucja najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych RP ustanawia Prezydenta (art. 134 ust. 1). W czasie pokoju sprawuje on to zwierzchnictwo za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej (art.134 ust. 2). Zakres i treść „najwyższego zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi” Prezydenta zostały określone w Konstytucji RP w art. 134 następująco: mianuje i odwołuje Szefa Sztabu Generalnego oraz dowódców rodzajowych Sił Zbrojnych na czas określony (kadencje); mianuje na czas wojny, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie go odwołuje; nadaje, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, określone w ustawach stopnie wojskowe. Ponadto art. 136 stanowi, że w razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony państwa.
Prerogatywy Prezydenta	Akty urzędowe podejmowane osobiście, bez obowiązku ich kontrasygnaty - wskazują na osobistą, samodzielną władzę Prezydenta, na samodzielne atrybuty tej władzy, wyrażają jego charakter i samodzielność ustrojową Prezydenta. Konstytucja w art. 144 ust. 3 wyodrębnia zakres prerogatywy, obejmujący 30 aktów urzędowych Prezydenta RP, m. in.: zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu, skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji, inicjatywy ustawodawczej, desygnowania i powoływania Prezesa RM, powoływania I Prezesa SN, powoływania Prezesa i Wiceprezesa TK, Prezesa NSA.
Stan nadzwyczajny	to taki stan w wewnętrznym porządku państwa, w którym część obowiązujących regulacji konstytucyjnych zostaje zawieszona, a w ich miejsce wstępuje regulacja wyjątkowa. ,,W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub, gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa”. art. 229 Konstytucji Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego wydaje Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów. Nabiera ono mocy bezpośrednio po podaniu go do publicznej wiadomości. Następnie, nie później niż 48 godz. od podpisania rozporządzenia, Prezydent ma obowiązek przedstawić je Sejmowi. ,,Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów” (art. 231). Stan wojenny wprowadzany jest na czas nieoznaczony, a zniesiony zostaje dopiero po ,,przywróceniu normalnego funkcjonowania państwa.” (art. 8 uswo). Organy władzy publicznej działają w dotychczasowych strukturach organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im kompetencji. Kierowanie obrona państwa należy do Prezydenta RP we współdziałaniu z Radą Ministrów. Wprowadzenie stanu wojennego nie daje podstaw do zawieszenia funkcjonowania parlamentu oraz do zawieszenia działalności sądów. Ograniczenia wolności i praw, jakie wprowadza ustawa (przykłady): Nakaz noszenia dowodu tożsamości, zakaz zmiany miejsca pobytu bez odpowiedniego zezwolenia, Zawieszenie prawa do organizowania zgromadzeń, imprez masowych, strajków, Zawieszenie działalności stowarzyszeń. Partii politycznych, związków zawodowych, których działalność może utrudnić realizację działań obronnych, Wprowadzenie kontroli zawartości korespondencji pocztowej, telefonicznej, Wprowadzenie reglamentacji towarów konsumpcyjnych, Zajęcie lub zarekwirowanie na potrzeby obronne środków transportu.
Obrady	Rozpatrywanie projektów ustaw przez Sejm odbywa się według dość ściśle określonego porządku, obejmującego kolejne fazy postępowania, tradycyjnie nazywane „czytaniami”. Pierwsze czytanie odbywa się na posiedzeniu komisji, nie wcześniej niż 7 dni od doręczenia posłom druku projektu, chyba, że Sejm postanowi inaczej. I czytanie obejmuje: uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy, debatę w sprawie ogólnych zasad projektu. I czytanie kończy się przedstawieniem przez komisję Sejmowi sprawozdania o projekcie, w którym wnosi się o: przyjęcie projektu bez poprawek, przyjęcie projektu z określonymi poprawkami, odrzucenie projektu. Pierwsze czytanie w przypadku ważnych projektów (np. ustaw o zmianie konstytucji i konstytucyjnych, ustaw dot. praw i wolności obywatelskich, ustaw budżetowych, wszystkich ordynacji wyborczych) odbywa się na posiedzeniu Sejmu: Pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu kończy się podjęciem uchwały o skierowaniu projektu do komisji, chyba, że Sejm, w związku ze zgłoszonym wnioskiem, odrzuci projekt w całości. Drugie czytanie odbywa się nie wcześniej niż 7 dnia od doręczenia posłom sprawozdania komisji z prac w pierwszym czytaniu, chyba że Sejm postanowił inaczej. Ma ono miejsce wyłącznie na posiedzeniu Sejmu Treść tego czytania jest następująca - przedstawienie Sejmowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy, - przeprowadzenie debaty oraz zgłaszanie poprawek i wniosków, - przedstawienie przez komisję dodatkowego sprawozdania w razie zgłoszenia w drugim czytaniu nowych poprawek i wniosków Trzecie czytanie ma charakter obligatoryjny. Regulamin Sejmu nie określa jednak żadnego sztywnego terminu jego przeprowadzenia” może się odbyć niezwłocznie - po zakończeniu drugiego czytania - jeżeli projekt ustawy nie został skierowany ponownie do komisji lub też później ( w terminie wyznaczonym przez Marszałka) Treść 3 czytania obejmuje - przedstawienie przez posła sprawozdawcę poprawek i wniosków zgłoszonych podczas 2 czytania - przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji, jeśli projekt był ponownie skierowany do komisji po 2 czytaniu - głosowanie Głosowanie nad projektami ustawy odbywa się zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczny posłów.
GŁOSOWANIE	1. Po zamknięciu dyskusji Marszałek Sejmu oznajmia, że Sejm przystępuje do głosowania. Od tej chwili można zabierać głos tylko dla zgłoszenia lub uzasadnienia wniosku formalnego o sposobie lub porządku głosowania i to jedynie przed wezwaniem posłów przez Marszałka do głosowania. 2. Głosowanie jest jawne i odbywa się przez: 1) podniesienie ręki przy równoczesnym wykorzystaniu urządzenia do liczenia głosów, 2) użycie kart do głosowania podpisanych imieniem i nazwiskiem posła (głosowanie imienne). 3. W razie niemożności przeprowadzenia głosowania przy pomocy urządzenia do liczenia głosów, Marszałek Sejmu może zarządzić głosowanie przez podniesienie ręki i obliczenie głosów przez sekretarzy. 4. O przeprowadzeniu głosowania imiennego decyduje Sejm większością głosów na wniosek Marszałka Sejmu lub na pisemny wniosek poparty przez co najmniej 30 posłów. Głosowanie imienne odbywa się przy wykorzystaniu przygotowanej w tym celu urny; posłowie kolejno, w porządku alfabetycznym, wyczytywani przez sekretarza Sejmu, wrzucają swoje kartki do urny. Otwarcia urny oraz obliczenia głosów dokonuje pięciu, wyznaczonych przez Marszałka Sejmu, sekretarzy Sejmu. 5. Wyniki głosowania ogłasza Marszałek Sejmu. Wyniki głosowania imiennego Marszałek ogłasza na podstawie protokołu przedstawionego przez sekretarzy Sejmu dokonujących obliczenia głosów. Wyniki głosowania są ostateczne i nie mogą być przedmiotem dyskusji, z zastrzeżeniem art. 189. 1. W razie gdy wynik głosowania budzi uzasadnione wątpliwości, Sejm może dokonać reasumpcji głosowania. 2. Wniosek może być zgłoszony wyłącznie na posiedzeniu, na którym odbyło się głosowanie. 3. Sejm rozstrzyga o reasumpcji głosowania na pisemny wniosek co najmniej 30 posłów. 4. Reasumpcji głosowania nie podlegają wyniki głosowania imiennego. Sejm uchwala ustawy większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały i inne rozstrzygnięcia, jeżeli przepisy Konstytucji, ustaw albo Regulaminu Sejmu nie stanowią inaczej.
Zalety i wady proporcjonalnego systemu wyborczego	Do Sejmu RP wybiera się posłów w/g zasady proporcjonalności: 391 posłów z okręgowych list kandydatów na posłów w wielomandatowych okręgach wyborczych oraz 69 posłów z ogólnopolskich list System d' Hondta ( proporcjonalny ). Metoda ta polega na: podziale liczby głosów otrzymanych przez poszczególne listy kolejno przez l, 2, 3, 4 itd. uszeregowaniu największych otrzymanych w ten sposób ilorazów w szereg malejący, obejmujący tyle ilorazów, ile jest mandatów do podziału. najmniejszy iloraz (wspólny dzielnik) zostaje następnie użyty do podziału liczb otrzymanych przez poszczególne listy głosów, a otrzymany stąd iloraz oznacza liczbę mandatów uzyskanych przez poszczególne listy. Zalety: w składzie organu przedstawicielskiego nie zachodzą takie deformacje, jak w systemie większościowym lepsze zabezpieczenie interesów mniejszości bardziej adekwatny model dla systemu nieustabilizowanego większa sprawiedliwość demokratyczna Wady: Utrudnia sformułowanie rządu mającego poparcie parlamentu - koalicje. Czasami występuje kłopot z samym funkcjonowaniem sejmu - np. 25 partii po wyborach z 1991 r. Łączy się z listami, wielopartyjnością, wielomandatowością systemu. Rodzaje systemów proporcjonalnego podziału mandatów: System Hare - Niemeyera (1842r. - pierwszy system proporcjonalnego obliczania głosów). Najbardziej sprawiedliwy, nie faworyzuje dużych ugrupowań. System d'Hondta (Dont) - Preferuje silne partie. Stosowany był przy wyborach do Sejmu w latach 1993 i 1997, odstąpiono od niego w ordynacji wyborczej z 2001 roku, ale przywrócono ustawą z 26 lipca 2002r. System d'Hondta przyjmuje też obecna wersja ordynacji wyborczej do samorządu terytorialnego. Polega on na tym, że liczby głosów oddanych na poszczególne listy w okręgu wyborczym porządkuje się w ciąg liczb od największej do najmniejszej, a następnie liczby te dzieli się przez kolejne liczby całkowite (2, 3,4, 5, itd.). Powstaje w ten sposób tabela kolejnych ilorazów, a z tabeli tej wybiera się kolejno tyle największych liczb, ile jest mandatów do obsadzenia. System Saint-Leagüe - stosowany był przy wyborach do Sejmu w 1991r. i powrócono do niego w ordynacji z 2001r. Polega również na budowie ilorazów, z tym, ze jako kolejne dzielniki stosuje się liczby nieparzyste: 1,4 (jeden i cztery dziesiąte); 3; 5; 7 i dalsze kolejne liczby nieparzyste aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między te listy.
Skład i kompetencje Państwowej Komisji Wyborczej	Państwowa Komisja Wyborcza jest stałym najwyższym organem wyborczym właściwym w sprawach przeprowadzania wyborów. W skład Państwowej Komisji Wyborczej wchodzi: 3 sędziów TK wskazanych przez Prezesa TK, 3 sędziów SN wskazanych przez Pierwszego Prezesa SN, 3 sędziów NSA wskazanych przez Prezesa NSA. Sędziów powołuje w skład PKW Prezydent Rzeczypospolitej. W skład PKW może wchodzić lub zostać powołany także sędzia w stanie spoczynku. PKW wybiera ze swego składu przewodniczącego i dwóch zastępców przewodniczącego. Funkcję sekretarza PKW pełni Kierownik Krajowego Biura Wyborczego, który uczestniczy w jej posiedzeniach z głosem doradczym. Do zadań PKW należy: sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego, sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem spisów wyborców, powoływanie okręgowych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie okręgowych i obwodowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań, rozpatrywanie skarg na działalność okręgowych komisji wyborczych, ustalanie wzorów urzędowych formularzy oraz druków wyborczych, a także wzorów pieczęci okręgowych i obwodowych komisji wyborczych, ustalanie i ogłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w zakresie określonym przepisami szczególnymi ustawy, przedstawianie po każdych wyborach do Sejmu i do Senatu Prezydentowi RP, Marszałkowi Sejmu i Senatu informacji o realizacji przepisów ustawy i ewentualnych propozycji ich zmian, PKW ustala swój regulamin oraz regulaminy okręgowych i obwodowych komisji wyborczych.

1

---